“ผ้าขาวม้า 100 สี ของดีบ้านหนองขาว” ผลิตภัณฑ์สินค้า OTOP เอกลักษณ์ชุมชนบ้านหนองขาว ผลิตภัณฑ์สำคัญที่ยังคงไว้ซึ่งวิถีชีวิตและอัตลักษณ์ของชุมชน

ชุมชนดั้งเดิมที่ปรากฏชื่อตั้งแต่สมัยอยุธยา ปัจจุบันเป็นชุมชนการค้าและชุมชนการประมง ภายในชุมชนปรากฏสถาปัตยกรรมประเภทเรือนไม้แบบดั้งเดิมกระจายตัวอยู่โดยทั่วไป มีวัดคลองวาฬ เป็นศาสนสถานสำคัญประจำชุมชน และมีหาดคลองวาฬเป็นแหล่งท่องเที่ยวทางธรรมชาติที่สำคัญ

บ้านคลิตี้ล่าง เป็นหมู่บ้านที่มีการปฏิบัติสืบทอดประเพณีวัฒนธรรมดั้งเดิมของชาวกะเหรี่ยงอย่างต่อเนื่อง แม้ตกอยู่ภายใต้สภาวะปัญหาปนเปื้อนของลำห้วยคลิตี้ อันเปรียบเสมือนเส้นเลือดใหญ่ที่คอยหล่อเลี้ยงวิถีชีวิตของชาวคลิตี้ล่างไป

กว่า 200 ปีมาแล้ว ที่ชาวไทยวนจากเชียงแสนได้อพยพเข้ามาตั้งถิ่นฐานบ้านเรือนในตำบลคูบัว จังหวัดราชบุรี แม้เวลาจะผ่านมาเนิ่นนานแต่ชาวไทยวนราชบุรีก็ยังคงอนุรักษ์ภูมิปัญญา วัฒนธรรม ภาษาพูด และการแต่งกายไว้เป็นอย่างดี โดยเฉพาะภูมิปัญญาการทอ “ผ้าซิ่นตีนจก” ภูมิปัญญาอันแสดงถึงอัตลักษณ์และเอกลักษณ์ของชาวไทยวนราชบุรีผ่านวิวัฒนาการลวดลายการร้อยเรียงผ่านเส้นด้าย

“สัมผัสอากาศเย็น เด่นในตํานานเหมืองแร่” บ้านอีต่อง หมู่บ้านที่เงียบสงบกลางหุบเขาสุดเขตแดนตะวันตก พรหมแดนไทย-เมียนมา จากอดีตเหมืองแร่ในสมัยสงครามโลกครั้งที่ 2 สู่การแปรสภาพเป็นหมู่บ้านท่องเที่ยวที่พลาดไม่ได้เมื่อมาเยือนทองผาภูมิ

ชุมชนที่มีสถานที่สำคัญทางประวัติศาสตร์ อันแสดงให้เห็นถึงการเสด็จประพาสต้นของ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้แก่ วัดโชติทายการาม และบ้านเจ๊กฮวด มหาดเล็ก นอกจากนี้ยังมีสถานที่สำคัญอื่นๆ ได้แก่ ศาลเจ้าแม่ทับทิม รวมไปถึงกรรมวิธีการทำน้ำตาลมะพร้าวแบบดั้งเดิมที่ยังปรากฏให้เห็นในชุมชน

เป็นชุมชนศูนย์รวมการค้าขนาดใหญ่ มีชาวไทยเชื้อสายจีนเป็นกลุ่มแรกได้ยกเคลื่อนย้ายมาตั้งถิ่นฐานประกอบอาชีพทำไร่ตามวิถีชีวิตแบบชนบทและได้ก่อตั้งเป็นตลาดค้าขาย เป็นตลาดที่มีรูปแบบเป็นตึกแถวเป็นสถาปัตยกรรมที่มีเอกลักษณ์ของชุมชน

ชุมชนเก่าแก่ที่สุดของกาญจนบุรี มีประวัติความเป็นมายาวนาน และมีเรื่องราวทางประวัติศาสตร์สัมพันธ์กับช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2 ภายในชุมชนปรากฏอาคารบ้านเรือนที่มีอิทธิพลสถาปัตยกรรมตะวันตกผสมจีนหลายหลังกระจายตัวอยู่ในชุมชน มีวัดเทวสังฆาราม เป็นศาสนสถานประจำชุมชน และมีถนนคนเดินปากแพรกเป็นโครงการที่ถือกำเนิดขึ้นจากแรงผลักดันของผู้คนในท้องถิ่น

ชุมชนตลาดการค้าเก่าและชุมชนชาวประมง โดยเฉพาะบริเวณถนนประมงเจริญและถนนแม่แดงอุทิศ พื้นที่ส่วนใหญ่เป็นที่ราบชายฝั่งทะเลที่มีน้ำทะเลท่วมถึง ซึ่งเดิมบริเวณชายทะเลนั้นมีพื้นที่ไม่มากนัก ต่อมาพื้นที่งอกขยายออกไปจึงมีคนอพยพมาอาศัยทำมาหากินมากขึ้น ส่วนใหญ่เป็นคนจีนไหหลำที่อพยพมาทางเรือสำเภา ปัจจุบันจึงเป็นแหล่งผลิตและจำหน่ายกะปิและเกลือสมุทร

ชุมชนชาวม้งคีรีราษฎร์เป็นชุมชนม้งที่มีขนาดใหญ่ที่สุดในจังหวัดตาก นับรวมประชากรชาวม้งทั้งหมดมากกว่า 19,000 คน อีกทั้งยังเป็นชุมชนพหุวัฒนธรรมการอยู่อาศัยร่วมกันของผู้คนถึง 5 กลุ่มชาติพันธุ์

บ้านบ้องตี้บนชุมชนพหุวัฒนธรรมที่มีความหลากหลายทางชาติพันธุ์ อันได้แก่ ชาวพม่า ชาวทวาย ชาวกะเหรี่ยง ชาวมอญ ชาวไทยและชาวอินเดีย

เลตองคุหมู่บ้านชาวกะเหรี่ยงที่ตั้งอยู่บนพื้นที่ราบเชิงเขา รอบนอกมีผาเขาสูงเป็นกำแพงธรรมชาติ ภายในหมู่บ้านนับถือลัทธิฤาษีที่สืบทอดกันมาอย่างยาวนานและเป็นหมู่บ้านกะเหรี่ยงฤาษีแห่งเดียวในประเทศไทย