แผนที่ถือเป็นเครื่องมือที่สำคัญในการเก็บรวบรวมข้อมูลชุมชน โดยมีกระบวนการตั้งแต่การเดินสำรวจพื้นที่จริงและการสัมภาษณ์จากผู้รู้ แล้วนำข้อมูลทั้งหมดลงบันทึกเป็นภาพวาด วัตถุประสงค์ของการทำแผนที่ไม่เพียงให้ได้ตัวแผนที่แสดงข้อมูล แต่ต้องให้คนในชุมชนมีการสังเกต การมองภาพรวมของชุมชนอย่างเป็นระบบ เกิดการเชื่อมโยงข้อมูลและเกิดการมีส่วนร่วมในการทำงานร่วมกัน

ในการทำแผนที่ชุมชนนั้น ความสำคัญไม่ได้อยู่ที่การทำแผนที่ทางกายภาพให้สมบูรณ์ครบถ้วน แต่สำคัญที่การมองเห็นและเข้าใจ ความหมายและหน้าที่ทางสังคม (Social Meaning และ Social Function) ของพื้นที่ทางกายภาพเหล่านั้น การเข้าใจความหมายทางสังคมของลักษณะทางกายภาพนี้ จะเกิดขึ้นได้ต่อเมื่อไปเดินดู เช่นบ่อน้ำ หากดูในแผนที่ทั่วไปก็จะทราบเพียงแต่ว่าเป็นบ่อน้ำ แต่จะรู้ว่าบ่อน้ำนี้มีคนมาซักผ้ามากหรือน้อยเพียงใด การไปเห็นผู้หญิงหรือแม่บ้านมาซักผ้าที่บ่อน้ำเป็นการเข้าใจหน้าที่ทางสังคมของบ่อน้ำ ซึ่งเป็นจุดที่มาแลกเปลี่ยนข้อมูลของหมู่บ้าน เพราะฉะนั้นการเดินดูจะช่วยให้เห็นพื้นที่ทางสังคม (Social Space) และเข้าใจหน้าที่ทางสังคม (Social Function) ที่อยู่บนลักษณะทางกายภาพ (Physical Space) ซึ่งจะทำให้เราเข้าใจปรากฏการณ์ต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นในชุมชนมากขึ้น