บ้านนาราชควาย ได้จัดตั้งขึ้นเมื่อ พ.ศ. 2043 โดยแต่เดิมชาวบ้านที่อพยพมาจะเป็นคนตระกูลไท-ลาว ซึ่งอพยพมาจากฝั่งของแม่น้ำโขง สาธารณประชาธิปไตยประชาชนลาว มีการเล่ามาว่าในสมัยก่อนการจัดตั้งหมู่บ้านได้เกิดศึกสงครามที่เมืองหลวงพระบาง ประชาชนจึงอพยพหนีข้ามฝั่งมาเพื่อหนีสงคราม ในจำนวนนั้นได้มีประชาชนตระกูลไท-ลาว กลุ่มหนึ่งมาตั้งถิ่นฐานอยู่ภาคอีสานตอนบนของประเทศไทย ตั้งเป็นหมู่บ้านแห่งหนึ่งในจังหวัดนครพนม ก็คือบ้านนาราชควาย แต่กระนั้นก็มีต้นตระกูลไท-ลาว มีบรรพบุรุษอยู่ 2 คน คือ นายศรีบุตร และนางแก้ว เป็นสามีภรรยากันได้เป็นผู้นำมาตั้งที่หมู่บ้านนี้ และต่อมาทางรัฐบาลไทยได้อนุญาตให้จัดตั้งเป็นหมู่บ้าน ชาวบ้านได้ลงความเห็นกันว่าจะใช้ชื่อผู้นำซึ่งเป็นสามีภรรยากันเป็นนามสกุล จึงได้นามสกุล "แก้วบุตตา" เป็นสกุลแรกและสกุลที่เด่นที่สุด

อาณาเขตติดต่อ

• ทิศเหนือ ติดต่อกับ บ้านนาราชควายกลาง ตำบลนาราชควาย อำเภอเมือง จังหหวัดนครพนม
• ทิศใต้ ติดต่อกับ บ้านเนินสะอาด ตำบลนาราชควาย อำเภอเมือง จังหหวัดนครพนม
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับ บ้านนาสมดี ตำบลนาราชควาย อำเภอเมือง จังหหวัดนครพนม
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับ บ้านสร้างหิน ตำบลนาราชควาย อำเภอเมือง จังหหวัดนครพนม

สภาพแวดล้อมชุมชน มีลักษณะเหมือนกับโครงสร้างทางสังคมในหมู่บ้านอื่น ๆ ของภาคตะวันออกเฉียงเหนือโดยทั่วไป คือ การดำรงอยู่แบบเครือญาติ อยู่แบบพี่น้องพึ่งพาอาศัยซึ่งกันและกัน เคารพผู้อาวุโส

จากแผนพัฒนาท้องถิ่น พ.ศ. 2561-2565 ของเทศบาลตำบลนาราชควาย ได้ระบุจำนวนครัวเรือน และจำนวนประชากรเพศชาย/หญิง ไว้ดังนี้  จำนวนครัวเรือนมีจำนวนทั้งหมด 257 หลังคาเรือน จำนวนประชากรชาย 410 คน จำนวนประชากรหญิง 390 คน รวมทั้งสิ้น 800 คน คนในชุมชนส่วนใหญ่เป็นคนกลุ่มชาติพันธุ์ไท-ลาว

มีการรวมกันจัดตั้งองค์กรทำกิจกรรมร่วมภายในชุมชน มีการจัดตั้งกลุ่มอาชีพต่าง ๆ ขึ้น เพื่อเป็นรายได้เสริมจากฤดูทำนา เช่น การทำโครงการฟาร์มชุมชน กลุ่มผลิตเตาจากดินเผา เป็นต้น

วิถีชีวิตชาวบ้านในชุมชนมีความสัมพันธ์เกี่ยวกับธรรมชาติและการทำเกษตรกรรมเป็นส่วนใหญ่ ภายในชุมชนได้มีการปฏิบัติยึดถือศาสนาพุทธเป็นหลัก จึงมีการยึดถือประเพณีฮีตสิบสองโดยมีการจัดงานตามความเชื่อในแต่ละเดือนดังต่อไปนี้

• เดือนมกราคม : งานปีใหม่ บุญเข้ากรรม
• เดือนกุมภาพันธ์ : บุญกองข้าว
• เดือนมีนาคม : บุญพระเวส
• เดือนเมษายน : งานสงกรานต์
• เดือนพฤษภาคม : บุญบั้งไฟ
• เดือนมิถุนายน : บุญชำระบ้าน
• เดือนกรกฎาคม : เข้าพรรษา
• เดือนสิงหาคม : บุญข้าวประดับดิน
• เดือนกันยายน : บุญข้าวสาก
• เดือนตุลาคม : บุญออกพรรษา
• เดือนพฤษภาคม : บุญกฐิน
• เดือนธันวาคม : บุญทอดผ้าป่า

1. นายศรีบุตร : ผู้นำ บุคคลที่เป็นผู้ก่อตั้งหมู่บ้านนาราชควาย

2. นางแก้ว : ผู้นำ บุคคลที่เป็นผู้ก่อตั้งหมู่บ้านนาราชควาย

• สถาปัตยกรรม ภายในวัดนาราชควายมีสถาปัตยกรรมที่เก่าแก่มานานกว่า 300 ปีมาแล้ว โดยในอดีตเคยมีสิม แต่ปัจจุบันได้ดัดแปลงเป็นโบสถ์ วิหาร แล้วมี โบสถ์ 1 หลัง วิหาร 1 หลัง ศาลาการเปรียญ 1 หลัง มีพระพุทธรูปที่เป็นโบราณวัตถุ ที่มีมาตั้งแต่บรรพบุรุษ เริ่มมีมาตั้งแต่ครั้งใดไม่มีใครทราบ เป็นที่เคารพสักการะของชาวบ้าน พระพุทธรูปดังกล่าว คือ หลวงปู่สัมฤทธิ์ จึงเป็นสิ่งศักดิ์สิทธิ์มากที่สุดในหมู่บ้าน
• โบราณวัตถุ มีการค้นพบหม้อโบราณขนาดใหญ่ ชาวบ้านเรียกว่า "หม้อทุ้ม" หม้อนี้มีมาตั้งแต่บรรพบุรุษแต่ไม่ระบุว่ามีขึ้นเมื่อใด หม้อหุ้มใบนี้เป็นของโบราณที่ชาวบ้านภูมิใจมาก กล่าวกันว่า ในสมัยก่อนเมื่อบ้านใดมีงานมงคลอะไรเกิดขึ้น ก็จะต้องนำหม้อทุ่ม ซึ่งเป็นของส่วนรวมไปต้มน้ำ หรือต้มข้าวต้มมัด โดยเชื่อว่า ถ้าบ้านใดนำไปใช้จะเป็นศิริมงคลและอยู่เย็นเป็นสุข ไม่มีโรคภัยไข้เจ็บมาเบียดเบียน

ผู้คนในชุมชนใช้ภาษาอีสาน ซึ่งเป็นภาษาท้องถิ่นใช้สำหรับการสื่อสารระหว่างกัน และใช้ภาษาไทยในการติดต่อราชการ

ด้านเศรษฐกิจ:

ได้รับความช่วยเหลือจากรัฐบาลเรื่องเงินทุนในการประกอบอาชีพต่าง ๆ เช่น ธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์ (ธกส.) ธนาคารออมสิน โครงการแก้ไขปัญหาความยากจน กองทุนหมู่บ้านและชุมชนเมือง ชาวบ้านได้กู้ยืมเพื่อประกอบอาชีพ เกิดภูมิปัญญา และมีการสร้างอาชีพใหม่ ๆ ขึ้นในชุมชน เป็นการสร้างอนาคตใหม่ให้กับชาวบ้าน

กำลังอยู่ระหว่างจัดทำข้อมูล

ทิชากร อติวรรณกุล. การจัดทำแผนแม่บทชุมชนบ้านนาราชควาย หมู่ 7 ตำบลนาราชควาย อำเภอเมือง จังหวัดนครพนม. สาขาการจัดการรและประเมินโครงการ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม.

องค์การบริหารส่วนตำบลนาราชควาย. (2565). ข้อมูลพื้นฐานชุมชน. สืบค้นเมื่อวันที่ 15 กรกฎาคม 2566. เข้าถึงได้จาก https://naratchakwai.go.th/public