ประวัติความเป็นมาของบ้านโนน หมู่ที่ 4 ตำบลขามป้อม อำเภอวาปีปทุม จังหวัดมหาสารคาม มีรายละเอียดพอสังเขปดังนี้ บ้านโนน เริ่มก่อตั้งเมื่อปี พ.ศ. 2185 คนกลุ่มแรกที่มาเริ่มก่อตั้งหมู่บ้านโนน ได้แก่

1. นายเสมอ บัวเรียน
2. นายเกด ดอนเมือง
3. นายแสวง เกาะแก้ว
4. นายบุญศรี เปาะแก้ว

ภายหลังได้มีกลุ่มคนที่เคลื่อนย้ายเข้ามาตั้งถิ่นฐานในพื้นที่แห่งนี้ คือ กลุ่มคนที่เดินทางมาจากจังหวัดอุบลราชธานี สาเหตุที่ต้องย้ายไปตั้งถิ่นฐานตามที่ต่าง ๆ เพื่อต้องการหาแหล่งทรัพยากรที่มีความอุดมสบูรณ์ เพื่อดำรงชีพล่อเลี้ยงตนเองเเละสมาชิกในครอบครัว บางส่วนได้โยกย้ายจากอุบลราชธานีไปอยู่ที่ศรีสะเกษ ต่อมาจึงย้ายไปอยู่ที่จันทบุรี อาศัยอยู่จันทบุรี 30 ปี จึงย้ายมาอยู่ที่บุรีรัมย์ ต่อมาจึงย้ายมาอยู่ที่พยัคฆภูมิพิสัย ย้ายลงมาเรื่อย ๆ จนกระทั่งมาตั้งถิ่นฐานที่บ้านนาเลา และมาตั้งถิ่นฐานที่บ้านโนนงิ้ว มีบางส่วนย้ายมาตั้งถิ่นฐานที่บ้านโนนน้ำล้อมซึ่งก็คือ บ้านโนน ในปัจจุบัน 

อาณาเขตติดต่อ

• ทิศเหนือ จดกับ บ้านหนองงัวบา ตำบลงิ้วบา อำเภอวาปีปทุม ประมาณ 2 กิโลเมตร
• ทิศใต้ จดกับ บ้านโนน หมู่ที่ 3 ตำบลขามป้อม อำเภอวาปีปทุม
• ทิศตะวันออก จดกับ บ้านหนองแวง หมู่ที่ 6 ตำบลขามป้อม ประมาณ 2 กิโลเมตร
• ทิศตะวันตก จดกับ บ้านโนนหมู่ที่ 12 ตำบลขามป้อม อำเภอวาปีปทุม

ชุมชนบ้านโนนส่วนใหญ่เป็นกลุ่มชาติพันธุ์ไท-ลาว ประกอบด้วยจำนวนประชากร 342 คน จำนวนครัวเรือน 104 ครัวเรือน มักตั้งบ้านเรือนเป็นกลุ่มเครือญาติเรียงติดต่อกัน วัสดุที่ใช้สร้างบ้านเรือนส่วนใหญ่จะ เป็นไม้-อิฐบล็อก-ปูน ภายในบริเวณหมู่บ้านมีทั้งบ้านไม้ชั้นเดียว และบ้านสองชั้น ซึ่งสร้างด้วยครึ่งไม้ครึ่งปูน

ประชาชนส่วนใหญ่ในหมู่บ้านมีอาชีพเกษตรกรรมเป็นอาชีพหลัก รายได้ส่วนใหญ่ของหมู่บ้าน มาจากการทำนา บ้านโนน หมู่ที่ 4 มีพื้นที่ทำการเกษตรทำหมด 1336.5 ไร่ แยกเป็น พื้นทีป่า1 (นาดำ)1334.2 ไร่ ที่สวน 2.3 ไร่ น้ำที่ใช้ทำนาอาศัยน้ำฝนและจากห้วยทองหลาง อาชีพเสริมรายได้เลี้ยงสัตว์ โค-กระบือ หมู เป็ด ไก่ เลี้ยงไหม ทําเครื่องจักสาน (สานตาข่าย, สานกระติบข้าว)

การทำบุญหรือประเพณีต่าง ๆ โดยอาศัยหลักในการปฏิบัติคือ "ฮีตสิบสอง" ซึ่งหมายถึงประเพณีการทำบุญและพิธีกรรมในรอบ 1 ปีหรือ 12 เดือน ปัจจุบันประเพณีบางอย่างได้เลิกปฏิบัติไปแล้ว เนื่องจากขาดผู้นำในการปฏิบัติและบางประเพณีมีเปลี่ยนแปลงการปฏิบัติไปเนื่องจากสภาพเศรษฐกิจในปัจจุบันไม่เอื้ออำนวยประชาชนในหมู่บ้าน มีการไปทำงานยังต่างถิ่นกันมาก ประเพณีที่หายไป เช่น ประเพณีสู่ขวัญข้าว, ลงแขกเกี่ยวข้าวบุญบั้งไฟ เป็นต้น ประเพณีที่ยังถือปฏิบัติกันในรอบหนึ่งปีของหมู่บ้าน มีดังนี้

• เดือนมกราคม : ทำบุญขึ้นปีใหม่
• เดือนกุมภาพันธ์ : บุญข้าวจี่
• เดือนมีนาคม : บุญพระเวชสันดรและเทศน์มหาชาติ
• เดือนเมษายน : เทศกาลสงกรานต์
• เดือนพฤษภาคม : ประเพณีบุญบังไฟ
• เดือนมิถุนายน : ประเพณีเลี้ยงดอนปู่ตา
• เดือนกรกฎาคม : วันเข้าพรรษา
• เดือนสิงหาคม : บุญข้าวประดับดิน
• เดือนกันยายน : บุญข้าวสารท
• เดือนตุลาคม : บุญตักบาตรเทโวและบุญออกพรรษา
• เดือนพฤศจิกายน : บุญทอดกฐินและประเพณีลอยกระทง
• เดือนธันวาคม : บุญกุ้มข้าว

กำลังอยู่ระหว่างจัดทำข้อมูล

กองทุนหมู่บ้านและชุมชนเมือง มีขึ้นตามนโยบายของรัฐบาลโดยการนำของ พ.ต.ท.ทักษิณ ชินวัตร อดีตนายกรัฐมนตรี เพื่อเป็นการเสริมสร้างกระบวนการพึ่งพาตนเองของหมู่บ้านและชุมชนเมืองในด้านการเรียนรู้ การสร้างและพัฒนาความคิดริเริ่ม การแก้ไขพัฒนาและเสริมสร้างศักยภาพทั้งด้านเศรษฐกิจและสังคมของประชาชนในหมู่บ้านและชุมชนเมือง โดยรัฐบาลจัดตั้งกองทุนหมู่บ้านและชุมชนเมืองกองทุนละ 1 ล้านบาท สำหรับเป็นแหล่งเงิน ทุนหมุนเวียนในหมู่บ้านและชุมชนเมืองใช้ในการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคม เพื่อให้ท้องถิ่นมีขีดความสามารถในการจัดระบบและบริหารจัดการเงินกองทุนของตนเอง เพื่อสร้างศักยภาพในการสร้างเสริมความเข้มแข็งด้านสังคมและด้านเศรษฐกิจของประชาชนในหมู่บ้านและชุมชนเมืองสู่การพึ่งพาตนเองอย่างยั่งยืน เพื่อแก้ไขปัญหาความยากจนตามนโยบาย "คิดเอง บริหารจัดการเอง โดยประชาชน เพื่อประชาชนในหมู่บ้านหรือชุมชนเมือง" สำหรับกองทุนหมู่บ้านและชุมชนเมืองบ้านโนน หมู่ที่ 4 ตำบลขามป้อม อำเภอวาปีปทุม จังหวัดมหาสารคาม ได้ขึ้นทะเบียนคณะกรรมการกองทุนหมู่บ้านแล้ว เมื่อวันที่ 29 เดือนมิถุนายน พ.ศ. 2544

ผู้คนในชุมชนใช้ภาษาอีสาน ซึ่งเป็นภาษาท้องถิ่นใช้สำหรับการสื่อสารระหว่างกัน และใช้ภาษาไทยในการติดต่อราชการ

ด้านสังคมและประชากร:

สภาพปัญหาที่ชุมชนประสบ

1. ประชาชนส่วนใหญ่เห็นแก่ประโยชน์ส่วนตัวมากขึ้น ผลผลิตทุกอย่างต้องซื้อ-ขายทั้งนั้น
2. ปัญหาคุณภาพชีวิตของประชาชน ประชาชนในหมู่บ้านต้องอพยพไปขายแรงงานต่างถิ่น ทำให้ครอบครัวขาดความอบอุ่นปล่อยให้คนชราเลี้ยงดูบุตรหลานตามลำพัง
3. ปัญหาเยาวชนมั่วสุมอบายมุขและสิ่งเสพติดเนื่องจากขาดความอบอุ่นและความเข้าใจอยาก ลองอยากรู้เป็นสาเหตุของการลักขโมยเกิดขึ้นในหมู่บ้าน

สาเหตุที่ชุมชนเกิดปัญหาเช่นนั้น ส่วนหนึ่งมาจากผลกระทบจากกระแสโลกาภิวัตน์ ที่หลั่งไหลเข้ามาอย่างรวดเร็ว ด้วยความก้าวหน้าของเทคโนโลยีการสื่อสาร จึงทำให้ชุมชนมีการเปลี่ยนแปลง อย่างมากในทุก ๆ ด้าน เป็นต้นว่าประชาชนมีค่านิยมที่เปลี่ยนไป คือ นิยมและเชิดชู เงินตรามากกว่าความดี มีความนิยมในวัตถุมากขึ้นละเลยต่อคุณค่าของศิลปวัฒนธรรมไทย ความเข้าใจวัฒนธรรมในฐานะเป็นส่วนหนึ่งของวิถีของวิถีชีวิตลดลง ชุมชนโดยรวมจะขาดการประชาสัมพันธ์ การประสานงานที่ต่อ เนื่องและสม่ำเสมอ ผู้นำชุมชนมีความเข้มแข็ง เสียสละ และมีจิตสำนึกที่ดีในการพัฒนาชุมชนที่สมดุลและยั่งยืน

แนวทางการแก้ไข ควรส่งเสริมความสำคัญของครอบครัว สร้างจิตสำนึกที่ดีให้คนในชุมชนเห็นความสำคัญของการเข้าร่วมกิจกรรมต่าง ๆ ที่มีขึ้นในชุมชน ส่งเสริมกลุ่มต่าง ๆ ที่มีอยู่แล้วให้มีความสามัคคีช่วยเหลือซึ่งกันและกัน

ด้านสิ่งแวดล้อมและทรัพยากรธรรมชาติ:

ปัจจุบันป่าไม้มีจำนวนลดน้อยลง แทบจะไม่เหลือเป็นป่า เพราะชาวบ้านได้ปรับพื้นที่ป่าให้เป็นพื้นที่ทำการเกษตรเกือบทั้งหมด ที่เหลือเป็นเพียงป่าละเมาะ ที่มีต้นไม้ขึ้นบ้าง แต่ก็พอที่จะหาอาหารจากป่าเหล่านั้นได้บ้าง เช่น นก ไข่มดแดง เป็นต้น หนองน้ำ มีหนองเมืองและหนองงิ้ว เป็นหนองน้ำประจำหมู่บ้านใช้สำหรับทำการเกษตร และเลี้ยงสัตว์ สามารถใช้น้ำได้ตลอดปีสภาพดิน เป็นดินร่วนปนทราย ซึ่งเป็นอุปสรรคต่อการเกษตร ถ้าปีไหนฝนไม่ตกก็จะแห้งแล้ง มาก ถ้าปีไหนฝนตกชุกก็เกิดน้ำท่วม ทำให้ผลผลิตที่ได้ไม่คุ้มกับการลงทุน

กำลังอยู่ระหว่างจัดทำข้อมูล

เอมอร ประจะเนย์. (2545). การศึกษาวิเคราะห์ชุมชนบ้านโนน ตำบลขามป้อม อำเภอวาปีปทุม จังหวัดมหาสารคาม

สำนักงานพัฒนาชุมชนอำเภอวาปีปทุมจังหวัดมหาสารคาม. (2564). กิจกรรมเอามื้อสามัคคี หมู่ 4 ตำบลขามป้อม. สืบค้นจาก https://district.cdd.go.th/wapi/