ชื่อของบ้านทุ่งเกวียน ไม่ปรากฏที่มาที่ชัดเจน แต่ปรากฏหลักฐานของชื่อ "เวียงตาล" ซึ่งเป็นชื่อของตำบล โดยเวียงตาลและเวียงรมณีย์ ปรากฏในเอกสารชินกาลมาลีปกรณ์ของพระรัตนปัญญาเถระ (รัชสมัย ร. 5 เมื่อประมาณ 100 ปีก่อน) ซึ่งมีความสัมพันธ์กับ นางจามเทวี ในฐานะเป็นเวียงที่ประทับของพระนางจามเทวี ในยุคที่พระนางเสด็จมาสร้างเวียงเขลางค์ (อาลัมภางค์เขลางค์นคร) เวียงตาลและเวียงรมณีย์ เป็นเวียงคู่แฝด ที่กำเนิดมาคนละช่วงยุคสมัย เวียงรมณีย์ ถ้าดูตามหลักฐานของรอบภูมิประเทศ ที่เหลืออยู่เชื่อได้เลยว่าเวียงรมณีย์เป็นเวียงที่ กำเนิดก่อน และเป็นเวียงเล็กที่อยู่คนละฝั่ง ลำน้ำแม่ตาล เป็นเวียงที่มีกำแพงเมืองและคูเมืองที่ไม่เป็นรูปเรขาคณิต ปัจจุบันแทบ ไม่เหลือร่องรอยความเป็นเวียง พื้นที่เวียงถูกบุกรุกครอบครองเป็นที่ทำกินของชาวบ้านโดยรอบกันหมด เวียงตาลเป็นเวียงที่เหลือร่องรอย คูเมือง (คือเมือง) และกำแพงเมืองจากการสังเกตดู การขุดคูเมืองและการสร้างกำแพงเมืองพบว่า เวียงตาลคงมีการอยู่อาศัยและก่อสร้างเมือง / เวียง 2 – 3 ยุค จะเห็นได้จากการขุดเมืองและสร้างกำแพงเมืองออกเป็น 3 ส่วน คล้ายรูปตัวแอล ถ้ามองจากทำเลที่ตั้งของเวียงตาลและเวียงรมณีย์ ตั้งอยู่บริเวณที่ราบลุ่มลำน้ำตาล ที่มีน้ำหล่อเลี้ยงเกือบตลอดปี (สมัยนั้น) 

ถ้าย้อนกลับไปตามลำน้ำก็จะพบชัยภูมิที่เป็นขุมน้ำมีฝาย ห้าร้อยที่แบ่งปันน้ำหล่อเลี้ยงพื้นที่การเกษตร เป็นภูมิปัญญาดั้งเดิมที่มีมานาน และบริเวณใกล้กันมีพระธาตุดอยปางม่วง เป็น เหมือนเขาพระสุเมรุวัดหงศ์หอคำ (บริเวณหลังโรงงานผลิตเส้นหมี่) มีผู้รู้เคยให้ข้อสังเกตว่า วัดพระธาตุดอยปางม่วง บ้านปางม่วง และพระธาตุดอยน้อยบ้านสันทราย เป็นเหมือนวัดดอยน้อยและวัดดอยหลวง ซึ่งเป็นคติความเชื่อเหมือนกับที่พระธาตุลำปางหลวงที่มี วัดพระธาตุลำปางหลวง และวัดไหล่หินหลวง เป็นวัดของเจ้าเมืองและวัดสามัญชน

จากภูมิประเทศที่เป็นทำเลที่ตั้งเวียงตาล - เวียงรมณีย์ มีคติความเชื่อที่สอดคล้องกับคติของพราหมณ์ ที่มีเทือกเขาขุนตาล ด้านเหนือเป็นเขาพระสุเมรมีเทพยดา และนาค เป็นผู้ให้น้ำ ทุกปี จะมีการบวงสรวงด้วยการถวายช้างเผือก เพื่อเปิดประตูดอย ให้เทพยดาประทานน้ำเพื่อการเกษตรจะได้ อุดมสมบูรณ์ในการเลือกชัยภูมิ 

บ้านทุ่งเกวียน ตั้งอยู่ที่ตำบลเวียงตาล อยู่ในความดูแลของอุตสาหกรรมป่าไม้ภาคเหนือ องค์การอุตสาหกรรมป่าไม้ (ออป.) แต่เดิม ออป. เป็นศูนย์ฝึกลูกช้างซึ่งเป็นแห่งแรกและแห่งเดียวในโลก โดยเริ่มดำเนินการมาตั้งแต่ พ.ศ. 2512 เป็นสถานที่เลี้ยงและฝึกลูกช้างเพื่อให้เชื่อฟังคำสั่งและมีความชำนาญในการทำไม้ขณะที่แม่ช้างไปทำงานในป่า และเนื่องจากมีนโยบายปิดป่าซึ่งทำให้ช้างต้องว่างงาน ศูนย์ฝึกลูกช้างจึงถูกปรับมาเป็นสถานที่ดูแลช้างแก่และเจ็บป่วย และที่นี่ยังเป็นสถานที่ตั้งของโรงพยาบาลช้างด้วย

ตั้งอยู่ทางทิศเหนือของอำเภอห้างฉัตร จังหวัดลำปาง มีลักษณะพื้นที่ประมาณ 1 ใน 3 เป็นภูเขาสลับซับซ้อนมีสภาพเป็นป่าสงวนแห่งชาติ คือ ป่าสงวนแห่งชาติ ฝั่งขวาของแม่น้ำวังเป็นแหล่งต้นน้ำลำธาร ที่เหลือ 2 ใน 3 เป็นที่ราบลุ่มและที่ดินเป็นบริเวณที่ใช้ในการเกษตรกรรมและที่อยู่อาศัย มีอาณาเขตติดต่อกับตำบลและอำเภอข้างเคียง ดังนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับพื้นที่ ตำบลวอแก้ว และตำบลห้างฉัตร อำเภอห้างฉัตร จังหวัดลำปาง
• ทิศใต้ ติดต่อกับพื้นที่ ตำบลปงยางคก อำเภอห้างฉัตร จังหวัดลำปาง และอำเภอเกาะคา จังหวัดลำปาง
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับพื้นที่ ตำบลห้างฉัตร อำเภอห้างฉัตร จังหวัดลำปาง
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับพื้นที่ ตำบลแม่สัน อำเภอห้างฉัตร จังหวัดลำปาง และอำเภอแม่ทา จังหวัดลำพูน

บ้านทุ่งเกวียน มีจำนวนครัวเรือนทั้งสิ้น 576 ครัวเรือน รวมจำนวนประชากร 1,631 คน แบ่งเป็นเพศชาย 768 คน และเพศหญิง 863 คน

กำลังอยู่ระหว่างจัดทำข้อมูล

ประเพณีและงานประจำปี

1. โครงการบรรพชาอุปสมบท ภิกษุ สามเณร ภาคฤดูร้อน จัดในช่วงเดือนเมษายนของ ทุกปี โดยมีการจัดพิธีโกนผมหมู่ผู้เข้าร่วมโครงการฯ ฝึกซ้อม คำขานนาค แห่พระนาคไปยังศาลเจ้าพ่อขุนตาลเพื่อทำพิธีขอขมา แล้วมาประกอบพิธีเรียกขวัญพระนาค จากนั้นอีกวันจะเป็นพิธีบรรพชาอุปสมบท ภิกษุ สามเณร ภาคฤดูร้อน
2. งานสัปดาห์ผู้สูงอายุแห่งชาติและวันครอบครัวจัดในช่วงเดือนเมษายนของทุกปีโดยการจัดพิธีรดน้ำดำหัวผู้สูงอายุในตำบล ได้แก่ กำนัน, ผู้ใหญ่บ้าน, ประธานสภาฯ, นายกอบต., ผู้ทรงคุณวุฒิ และผู้สูงอายุในเขตตำบลเวียงตาล
3. งานประเพณี “สรงน้ำพระประเวณีปี๋ใหม่เมือง” จัดในช่วงเดือนเมษายนของทุกปี โดยมีการจัดพิธีสรงน้ำพระพุทธรูป, สรงน้ำพระประธาน, สรงน้ำพระสงฆ์ เปลี่ยนผ้าอังสะ ผ้าห่มพระพุทธรูปและพระสาวก รวมทั้งเปลี่ยนฉัตรที่อยู่เหนือเศียรพระของแต่ละวัด
4. งานประเพณีบวงสรวงอนุสาวรีย์เจ้าพ่อขุนตาน โดยมีการจัดกิจกรรมการแสดงดนตรี การแสดงฟ้อนรำ “ไหว้สา ปู่จา เจ้าพ่อขุนตาน”,ชมการแสดงรำเมือง, ชมการแสดง ตีก๋องปู่จา,ชมการแสดงตีกลองสะบัดชัย,ชมการแสดงของช้าง และชมการแสดงบรรเลงดนตรีพื้นเมือง โดยมีการจัดกิจกรรมในวันที่ 12 พฤษภาคมของทุกปี
5. งานประเพณีสรงน้ำพระธาตุวัดแม่ตาลน้อย จัดในช่วงเดือนมิถุนายน ของทุกปี โดยการจัดพิธีสรงน้ำพระธาตุ และจัดกิจกรรมการแสดงบนเวที, มหรสพ สมโภชต่าง ๆ
6. งานพิธีเลี้ยงผีห้วย ผีฮ่อง “วิถีการอนุรักษ์ต้นน้ำแม่ตาน” จัดในช่วงเดือนมิถุนายน โดยมีกิจกรรมก่อนทำพิธีสืบชะตาแม่น้ำ ชาวบ้านจะร่วมแรงร่วมใจกัน ทำความสะอาดสภาพแวดล้อมแม่น้ำ ลำคลองและแหล่งน้ำ โดยใช้เครื่องมือพื้นบ้าน และเตรียมการทำบุญโดยการปล่อยนก ปล่อยปลา ปล่อยเต่า และสัตว์น้ำต่าง ๆ ใน (วันดา) เฒ่าแก่นายโฮงพร้อมด้วย แม่หาบ และ ทีมลูกหาบจะเดินไปตามเส้นทางที่ลำน้ำแม่ตาลไหลผ่านโดยจุดเริ่มต้นที่ บ้านห้วยเรียน หมู่ 7 ต.เวียงตาล เดินย้อนขึ้นไปยังต้นกำเนิด ลำน้ำแม่ตาล ซึ่งระหว่างทางที่เดินไป ก็จะนำสะตวง พร้อมด้วยไก่จำนวน 2 ตัว และสุรา วางยังจุดต่าง ๆ จำนวน 12 จุด พร้อมกล่าวคำถวายเครื่องเซ่น และบทขอขมาต่อเทพยดาอารักษ์ ที่ปกปักษ์รักษาแม่น้ำ ในวันกระทำพิธีเฒ่าแก่นายโฮงจะกระทำพิธีบวงสรวงเทวดา เพื่อเป็นการขอขมาต่อสิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่ปกปักษ์รักษาต้นกำเนิดลำน้ำแม่ตาล ณ บ้านปางปงปงทราย หมู่ 9 ต.เวียงตาล โดยมีเครื่องเซ่นบวงสรวงเทพยดา และเครื่องประกอบพิธี ได้แก่ หมู 1 ตัว กระบอกน้ำ กล้วย อ้อย ลูกมะพร้าว ธูป เทียน เมี่ยง บุหรี่ หมากพลู ข้าวตอก ดอกไม้ ฯลฯ รวมกันในด้ง จากนั้นเฒ่าแก่นายโฮงจะกล่าวบทสวดที่ใช้ในการสืบชะตาแม่น้ำ คือ “บทสืบชะตาหลวง”
7. โครงการพี่สืบน้องสานศิลปวัฒนธรรมภูมิปัญญาท้องถิ่น จัดในช่วงเดือน กรกฎาคม - กันยายน ของทุกปี โดยมีการจัดทำ โครงการฝึกอบรมเพื่อการเรียนรู้ชุมชน “พี่สืบน้องสานภูมิปัญญาท้องถิ่น” หลักสูตรต่าง ๆ ขึ้น เพื่อดำรงไว้ซึ่งความเป็นเอกลักษณ์ทางศิลปวัฒนธรรมพื้นบ้านภาคเหนือ
8. งานประเพณีตานก๋วยสลาก จัดในช่วงเดือนตุลาคมของทุกปี โดยการตกแต่ง ก๋วยสลาก และแห่ก๋วยสลากไปยังวัดในพื้นที่ตำบลเวียงตาล
9. งานประเพณียี่เป็งตำบลเวียงตาล จัดในช่วงเดือนพฤศจิกายนของทุกปี โดยมีกิจกรรมการประกวดประดิษฐ์กระทงเล็กเป็นกิจกรรมหลักของทุกหมู่บ้าน และ การประกวดโคมลอย การประกวดหนูน้อยยี่เป็ง และการแข่งขันกีฬาพื้นบ้านต่าง ๆ 

กำลังอยู่ระหว่างจัดทำข้อมูล

ศาสนาและความเชื่อ

ประชากรในพื้นที่ส่วนใหญ่นับถือศาสนาพุทธ

• วัดทุ่งเกวียน (ม.6 บ้านทุ่งเกวียน)
• วัดสวนป่า (ม.6 บ้านทุ่งเกวียน)

สถานที่สำคัญ

• กาดทุ่งเกวียน หรือตลาดทุ่งเกวียน ตั้งอยู่ริมทางหลวงสายเชียงใหม่-ลำปาง เป็นแหล่งจำหน่ายอาหารแปลกนานาชนิด โดยเฉพาะอาหารที่มาจากป่า เช่น เนื้อสัตว์ป่าประเภทแย้ แลน หมูป่า รวมไปถึงอาหารท้องถิ่นต่าง ๆ เช่น แคบหมู น้ำพริกหนุ่ม อาหารหมักดอง อีกทั้งยังมีงานศิลปหัตถกรรมท้องถิ่น ได้แก่ สิ่งทอ เครื่องเหล็ก เครื่องใช้ไม้แกะสลัก และเครื่องปั้นดินเผา
• ศูนย์อนุรักษ์ช้างไทย อยู่ในความดูแลของฝ่ายอุตสาหกรรมป่าไม้ภาคเหนือ (ออป.) แต่เดิม ออป. เป็นศูนย์ฝึกลูกช้างซึ่งเป็นแห่งแรกและแห่งเดียวในโลก โดยเริ่มดำเนินการมาตั้งแต่ พ.ศ. 2512 เป็นสถานที่เลี้ยงและฝึกลูกช้างเพื่อให้เชื่อฟังคำสั่งและมีความชำนาญในการทำไม้ขณะที่แม่ช้างไปทำงานในป่า และเนื่องจากมีนโยบายปิดป่าซึ่งทำให้ช้างต้องว่างงาน ศูนย์ฝึกลูกช้างจึงถูกปรับมาเป็นสถานที่ดูแลช้างแก่และเจ็บป่วย และที่นี่ยังเป็นสถานที่ตั้งของโรงพยาบาลช้างด้วย ออป.จึงได้ก่อตั้งศูนย์อนุรักษ์ช้างไทยขึ้นเมื่อเดือนมกราคม พ.ศ. 2535 และจัดกิจกรรมเพื่อการท่องเที่ยว ได้แก่ การแสดงของช้าง ซึ่งยังคงอนุรักษ์ศิลปะการทำไม้ซึ่งใช้ช้างเป็นพาหนะ และแรงงานที่สำคัญ ในการชักลากไม้ที่ได้จัดแสดงให้นักท่องเที่ยวทั้งคนไทยและต่างประเทศได้ชม

ภาษาถิ่น คือ ภาษาล้านนา หรือคำเมืองล้านนา

กำลังอยู่ระหว่างจัดทำข้อมูล

กำลังอยู่ระหว่างจัดทำข้อมูล

กระทรวงการท่องเที่ยวและกีฬา. (2566). กาดทุ่งเกวียน (ตลาดทุ่งเกวียน). จาก https://thailandtourismdirectory.go.th/

กระทรวงการท่องเที่ยวและกีฬา. (2566). ศูนย์อนุรักษ์ช้างไทย. จาก https://thailandtourismdirectory.go.th/

พัชรินทร์ เวียงแก้ว. (2560). การปรับตัวธุรกิจชุมชนเชิงการแข่งขันแบบเสรี กรณีศึกษา กาดทุ่งเกวียน ตำบลเวียงตาล อำเภอห้างฉัตร จังหวัดลำปาง. รายงานการค้นคว้าอิสระปริญญารัฐประศาสนศาสตรมหาบัณฑิต (นโยบายและการบริหารสาธารณะ), มหาวิทยาลัยแม่โจ้.

เทศบาลตำบลเวียงตาล. (2566). ข้อมูลพื้นฐาน. จาก https://www.viangtan-sao.go.th/

เทศบาลตำบลเวียงตาล. (2566). แผนพัฒนาท้องถิ่น พ.ศ. 2566 - 2570 เทศบาลตำบลเวียงตาล. ลำปาง: งานยุทธศาสตร์และงบประมาณ สำนักปลัดเทศบาลตำบลเวียงตาล.

ไปกันบ่. (2559). ชมสุดยอดการฝึกลูกช้าง แห่งเดียวในโลก @ ศูนย์อนุรักษ์ช้างไทย ลำปาง . จาก https://www.paikanbor.com/

อำนวย คอวานิช. สัมภาษณ์, 2 กุมภาพันธ์ 2566.