บ้านต้นโพธิ์ ตำบลบางขะแยง อำเภอเมือง จังหวัดปทุมธานี เป็นชุมชนกลุ่มชาติพันธุ์ชาวไทยเชื้อสายมอญ อาศัยอยู่บริเวณชุมชนริมฝั่งแม่น้ำเจ้าพระยา เกิดการการอพยพย้ายถิ่นฐานของชาวมอญเมืองเมาะตะมะ เพื่อหลีกหนีจากสภาวะสงคราม และได้เข้ามาตั้งถิ่นฐานอาศัยอยู่บริเวณชุมชนปัจจุบัน ในอดีตบริเวณนี้มีการสัญจรทางน้ำผ่านไปมา และมีต้นโพธิ์ขนาดใหญ่ที่อยู่มาก่อน ผู้คนจึงยึดเอาต้นโพธิ์นี้เป็นสัญลักษณ์บ่งบอกพื้นที่ และใช้เป็นชื่อเรียกชุมชนบริเวณนี้สืบมา 

ชุมชนบ้านต้นโพธิ์ตั้งอยู่บนพื้นที่ราบลุ่มแม่น้ำเจ้าพระยา พื้นที่ส่วนใหญ่ใช้สำหรับสร้างบ้านเรือนที่อยู่อาศัย มีพื้นที่เกษตรกรรมทั้งหมด 45 ไร่ แบ่งเป็นพื้นที่ทำนา 15 ไร่ และพื้นที่ทำสวน 30 ไร่ เส้นทางคมนาคมขนส่งและสัญจรมีเส้นทางสายหลัก คือ ถนนกรุงเทพ-ปทุมธานี และเส้นทางสัญจรระหว่างชุมชน คือ ถนนปทุมธานี-นนทบุรี (สายใน)

อาณาเขตติดต่อ

• ทิศเหนือ ติดต่อกับ วัดน้ำวน หมู่ที่ 5 ตำบลบางเดื่อ
• ทิศใต้ ติดต่อกับ คลองวัดเจตวงศ์ หมู่ที่ 6 ตำบลบางขะแยง
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับ แม่น้ำเจ้าพระยา
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับ หมู่ที่ 6 และ 10 ตำบลบางคูวัด

บ้านต้นโพธิ์ หมู่ที่ 1 ตำบลบางขะแยง อำเภอเมือง จังหวัดปทุมธานี มีประชากรทั้งหมดจำนวน 2,777 ครัวเรือน แบ่งเป็นประชากรชาย 2,766 คน ประชากรหญิง 3,104 คน รวมประชากรทั้งหมดจำนวน 5,870 คน

บ้านต้นโพธิ์ ตำบลบางขะแยง อำเภอเมือง จังหวัดปทุมธานี เป็นชุมชนขนาดใหญ่ และอาศัยอยู่ใกล้กับพื้นที่ทางเศรษฐกิจ โดยพื้นที่ตำบลบางขะแยงเป็นชุมชนเมือง มีโรงงานอุตสาหกรรม กระประกอบอาชีพของประชากรจึงมีความหลากหลาย ทั้งรับจ้างทั่วไป พนักงานโรงงาน ลูกจ้าง ค้าขาย บางส่วนก็มีการประกอบธุรกิจส่วนตัว และมีเพียงส่วนน้อยที่ประกอบอาชีพเกี่ยวกับเกษตรกรรม และมีกลุ่มวิสาหกิจชุมชนที่ช่วยสร้างรายได้เสริมให้กับผู้คนในชุมชน ได้แก่

• วิสาหกิจชุมชนสมุนไพรบ้านต้นโพธิ์ โทร. 08-1822-0774

บ้านต้นโพธิ์ ตำบลบางขะแยง อำเภอเมือง จังหวัดปทุมธานี เป็นชุมชนขนาดใหญ่และอยู่ในพื้นที่ทางเศรษฐกิจ วิถีชีวิตของประชากรจึงมีทั้งในรูปแบบของพนักงานทั่วไป ตอนกลางวันอยู่ที่ทำงาน ตอนเย็นเดินทางกลับบ้าน และอาจจะไม่ได้มีปฏิสัมพันธ์กับวิถีวัฒนธรรมมากนัก แต่เนื่องด้วยชุมชนบ้านต้นโพธิ์เป็นกลุ่มชนชาติพันธุ์มอญ กลุ่มผู้สูงอายุจึงมีวิถีชีวิตที่ยังคงรักษาวัฒนธรรมท้องถิ่นเอาไว้ได้อยู่บ้าง โดยมีวัดเป็นศูนย์กลาง คือ วัดเจตวงศ์

1.นางพิมสิริ กัลวิชา : ปราชญ์ชุมชน การแปรรูปสมุนไพร

2.นางปทุมมรัตน์ ธรรมโม : ประธานกลุ่มวิสาหกิจชุมชนสมุนไพรบ้านต้นโพธิ์

• ชุมชนชาววมอญ
• วัดเจตวงศ์
• ศูนย์การเรียนรู้และขับเคลื่อนปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงบ้านต้นโพธิ์
• จุดชมทัศนียภาพริมฝั่งแม่น้ำเจ้าพระยา
• แม่น้ำเจ้าพระยา
• ยาหม่องน้ำสมุนไพรบ้านต้นโพธิ์

เนื่องจากชุมชนบ้านต้นโพธิ์ ตำบลบางขะแยง อำเภอเมือง จังหวัดปทุมธานี เป็นชุมชนชาวมอญโบราณในอดีต และด้วยความเจริญก้าวหน้าของสังคมเมืองทำให้ชุมชนบ้านต้นโพธิ์มีทั้งกลุ่มผู้ที่ยังใช้ภาษามอญเดิมผสมผสานร่วมกลับภาษาไทยมาตรฐานในการติดต่อสื่อสารกันในชุมชน กับผู้คนที่แวะเวียนผ่านไปมา และใช้ภาษาไทยมาตรฐานในการติดต่อราชการ

วัดเจตวงศ์ (ร้าง)

วัดเจตวงศ์ หรือวัดร้าง วัดสำคัญของชุมชนบ้านต้นโพธิ์ เป็นโบราณที่มีอายุหลายร้อยปี ตั้งอยู่ริมฝั่งแม่น้ำเจ้าพระยา ไม่ปรากฏหลักฐานแน่ชัดว่าใครเป็นผู้สร้างและสร้างขึ้นเมื่อใด แต่สันนิษฐานได้ว่าอาจสร้างขึ้นในสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น สังเกตได้จากศิลปรูปทรงการสร้างอุโบสถโบราณของวัด แบบก่ออิฐถือปูนขนาดเล็ก มีช่องประตูทางเข้าเพียงด้านเดียวแบบโบสถ์มหาอุต และมีหน้าต่างด้านละ 3 ช่อง มีพาไลชายคาปีกนกยื่นออกมาด้านหน้าเพื่อกันฝน หลังคามุงด้วยกระเบื้อง ผนังก่อด้วยอิฐ ภายในประดิษฐานพระพุทธรูปปางมารวิชัยบนฐานชุกชี และมีภาพจิตกรรมพุทธประวัติที่งดงามบริเวณผนังโบสถ์ โดยรอบมีฐานใบเสมาอยู่ทั้ง 8 ทิศ และด้านหน้ามีเจดีย์เก่าอยู่ 3 องค์ ได้รับการขึ้นทะเบียนเป็นโบราณสถานโดยกรมศิลปากร เมื่อวันที่ 1 ธันวาคม พ.ศ. 2530 และได้ทำการบูรณะอุโบสถพร้อมการอนุรักษ์จิตรกรรมฝาผนังในปี พ.ศ. 2551

กันตชา ศรีอยุธย์. (2564). การศกึษากระบวนการการมีส่วนร่วมของชุมชนท่องเที่ยวโอทอปนวัตวิถีบ้านต้นโพธิ์ จังหวัดปทุมธานีเพื่อการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน. บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ.

เทศบาลตำบลบางขะแยง. (2564). แผนพัฒนาท้องถิ่น (พ.ศ. 2566-2570). เทศบาลตำบลบางขะแยง อำเภอเมืองปทุมธานี จังหวัดปทุมธานี.

รายงานสารสนเทศสัมมาชีพชุมชนระดับหมู่บ้าน (honest livelihood Village Report) ปี 2561. (2561). บ้านต้นโพธิ์ หมู่ 1 ตำบลบางขะแยง อำเภอเมืองปทุมธานี จังหวัดปทุมธานี ปีงบประมาณ 2561. สำนักงานพัฒนาชุมชนอำเภอเมืองปทุมธานี จังหวัดปทุมธานี กรมพัฒนาชุมชน กระทรวงมหาดไทย.