"บ้านมอกูตู้" หย่อมบ้านแม่เหว่ยทะ ได้จัดตั้งขึ้นเมื่อประมาณ 35 ปีที่แล้ว โดยชาวบ้านอพยพย้ายถิ่นฐานมาจากหมู่บ้านแม่โปโกล ซึ่งเป็นถิ่นฐานของ ปู่ ย่า ตา ยาย ต่อมาชาวบ้านได้ย้ายลงมาตามลุ่มน้ำ โดยชาวบ้านได้ตั้งชื่อตามลักษณะพื้นที่ หมู่บ้านได้ชื่อบ้านว่าแม่เหว่ยทะ ตั้งแต่นั้นมาจนถึงปัจจุบัน และผู้ก่อตั้งหมู่บ้านคือ นายกิทู และนางคะบือ ศักดิ์บรรลือกิจ ซึ่งเป็นพี่น้องกัน ทั้งสองเป็นคนกลุ่มแรกย้ายเข้ามาในหมู่บ้าน โดยเข้ามา ทำนา ทำไร่ เพราะพื้นที่เป็นที่ราบเหมาะสำหรับการจัดตั้งบ้านเรือนและทำมาหากินได้อย่างถาวร ต่อมาได้มีชาวบ้านจากบ้านแม่ลาบู และหมู่บ้านใกล้เคียงย้ายเข้ามา ประชากรส่วนใหญ่เป็นชาวไทยภูเขาเผ่ากะเหรี่ยง ส่วนมากชาวบ้านจะนับถือศาสนาพุทธ คริสต์ ผี ชาวบ้านพูดภาษาไทยไม่ได้เลย ชาวบ้านส่วนใหญ่ประกอบอาชีพทำนา ทำไร่

อาณาเขตติดต่อ

• ทิศเหนือ ติดต่อกับ แม่น้ำยวม ตำบลแม่วะหลวงและอำเภอสบเมย จังหวัดแม่ฮ่องสอน 
• ทิศใต้ ติดต่อกับ ตำบลแม่สอง 
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับ ตำบลแม่วะหลวงและตำบลแม่สอง
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับ แม่น้ำเมย สหภาพพม่า 

ลักษณะภูมิประเทศ

• สภาพพื้นที่ เป็นที่ราบสูงเชิงเขา มีที่ราบลุ่มบริเวณเชิงเขาเล็กน้อยพื้นที่ส่วนใหญ่เป็นป่าสงวน
• ภูเขา มีเทือกเขาถนนธงชัย ทอดยาวจากเหนือจรดใต้
• แม่น้ำ แม่น้ำเมย กั้นพรมแดนระหว่างไทยกับสหภาพพม่า

ลักษณะภูมิอากาศ 

• ฤดูร้อน เริ่มตั้งแต่ เดือนมีนาคม-พฤษภาคม ร้อนมากที่สุดในเดือนเมษายน อุณหภูมิสูงสุดในเดือนเมษายน อุณหภูมิโดยเฉลี่ยอยู่ระหว่าง 33 องศาเซลเซียส
• ฤดูฝน เริ่มตั้งแต่ เดือนมิถุนายน-ตุลาคม มีฝนตกชุกมากในเดือนสิงหาคมปริมาณน้ำฝนมากกว่า 100 มม.
• ฤดูหนาว เริ่มตั้งแต่ เดือนพฤศจิกายน-ธันวาคม อุณหภูมิต่ำสุดเดือนธันวาคมเนื่องจากอยู่ในพื้นที่ป่าสมบูรณ์และป่าต้นน้ำ พื้นที่เป็นที่ราบสูง อากาศจึงหนาวเย็น อุณหภูมิโดยเฉลี่ย 10-18 องศาเซลเซียส 

ลักษณะของดิน 

พื้นที่ส่วนใหญ่ของตำบลท่าสองยางอยู่ในเขตป่าสงวนแห่งชาติท่าสองยางทำให้ราษฏรไม่สามารถมีเอกสารสิทธิในที่ดินได้ ทำให้มีการใช้ประโยชน์น้อยมาก และพื้นที่ส่วนใหญ่เป็นดินเหนียวปนทรายและดินร่วนอยู่บริเวณสองข้างฝั่งลำห้วย ซึ่งเป็นที่ราบในบริเวณหุบเขาจะพบว่าเป็นดินลูกรังหรือหินก้อนใหญ่ 

ลักษณะของแหล่งน้ำ

ทรัพยากรน้ำ มีแม่น้ำเมยซึ่งเป็นแม่น้ำกั้นพรมแดน

จำนวนประชากรบ้านมอกู้ตู้ทั้งหมด 1,254 คน แบ่งเป็นประชากรชาย 612 คน หญิง 642 คน ส่วนใหญ่เป็นกลุ่มชาติพันธ์ุกะเหรี่ยงทั้งหมด

กลุ่มชาติพันธุ์ต่าง ๆ ในชุมชน: ปกาเกอะญอ

โครงสร้างองค์กรชุมชน 

• บุหมุ่ย ครองวิธี ตำแหน่ง ผู้ใหญ่บ้าน 
• พะซะหนุ เชิญบรม ตำแหน่ง ผู้ช่วยผู้ใหญ่บ้าน
• ศราสุข วนาสนสกุล ตำแหน่ง สุขศาลา
• ดาทู น้ำจิตน้ำใจ ตำแหน่ง สมาชิก อบต. 

กลุ่ม อสม.

• พาดิ๊ มนต์มุลิมา 
• เนตรดาว มนต์มุลิมา
• โต๊ะทูแฮ น้ำจิตน้ำใจ 

วิถีชีวิตทางวัฒนธรรม

การจัดงานบุญ/งานประเพณีต่าง ๆ จะจัดตามความเชื่อที่ยึดถือปฏิบัติมาทุกปีและตามจารีตประเพณี อาทิ

• ประเพณีมัดมือลาขุ 
• ประเพณีสงเคราะห์บ้าน
• ประเพณีขึ้นเจดีย์
• ประเพณีลอยกระทง
• วันปีใหม่
• วันสงกรานต์
• วันเข้าพรรษา 
• วันออกพรรษา 

วิถีชีวิตทางการเกษตร

ปฏิทินเศรษฐกิจ

เดือน	กิจกรรม/เหตุการณ์
มกราคม	-
กุมภาพันธ์	ถางไร่
มีนาคม	เก็บฟืน
เมษายน	เตรียมเพาะปลูก
พฤษภาคม	หาหน่อไม้
มิถุนายน	ปลูกข้าวไร่และปลูกข้าวนา
กรกฏาคม	ถางไร่ ปลูกข้าวไร่และปลูกข้าวนา
สิงหาคม	-
กันยายน	-
ตุลาคม	-
พฤศจิกายน	ทำการเก็บเกี่ยว
ธันวาคม	เก็บผลผลิต

 

1.นายดิ๊กา เกิดเมื่อปี พ.ศ. 2501 ที่วะปอยปู่ สหภาพพม่า เป็นผู้นำทางศาสนาและเป็นปราชญ์ชาวบ้านในด้านพิธีกรรมสงเคราะห์บ้าน 

• พ.ศ. 2522 แต่งงานตอนอายุ 21 ปี มีลูกทั้งหมด 4 คน 
• พ.ศ. 2525 ทำนา เลี้ยงหมู เลี้ยงควาย

ทุนทางวัฒนธรรม

• การนับถือผีบรรพบุรุษและผีป่า  

สถานที่สำคัญในชุมชนบ้านแม่ตื่น

• โบสถ์คริสต์
• วัด
• อนามัย

ยารักษาโรคประจำชุมชน

• ยาถอนพิษ
• ยาแก้ท้องร่วง
• ยาแก้แพ้
• ยาแก้ลดไข้
• ยาแก้ปวดหลัง
• ชุดยาหลังคลอด

ทุนกายภาพ

อาหาร

• แตงกวา
• มะเขือ
• เผือก
• หัวปลี
• พริก
• ฟักทอง 
• ผักกูด
• มะละกอ
• ผัดกาด
• หน่อไม้
• ชะอม
• ตำลึง
• ผักหวาน
• มะระ
• กะหล่ำปลี

ทุนมนุษย์

• หมอนวด
• หมอตำแย

ภาษาพูด ของคนในชุมชนบ้านมอกูตู้ มีทั้งหมด 2 ภาษา ได้แก่ ภาษาปกาเกอะญอและภาษาไทย

ภาษาเขียน ภาษาเขียนของคนในชุมชนบ้านมอกูตู้ มีทั้งหมด 2 ภาษา ได้แก่ ภาษาปกาเกอะญอและภาษาไทย

ด้านสิ่งแวดล้อมและทรัพยากรธรรมชาติ:

พื้นที่ของชุมชนบ้านมอกูตู้ส่วนมากเป็นที่ราบสำหรับเพาะปลูก ที่อยู่อาศัย โรงเรียน องค์การบริหารส่วนตำบล ร้านค้า ตามลำดับ และมีพื้นที่เป็นพื้นที่การเกษตร ทรัพยากรในพื้นที่ ได้แก่ ดิน น้ำ ต้นไม้ อากาศที่ไม่มีมลพิษ มีน้ำเพียงพอในการอุปโภค บริโภค โดยเฉพาะฤดูฝน จะมีปริมาณน้ำฝนมาก 

กำลังอยู่ระหว่างจัดทำข้อมูล

ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร. (2566). รายงานภายใต้โครงการ การขับเคลื่อนแนวนโยบายการฟื้นฟูวิถีชีวิตกลุ่มชาติพันธุ์ชาวเลและชาวกะเหรี่ยง ประจำปีงบประมาณ 2566. กรุงเทพฯ : ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน). 

องค์การบริหารส่วนตำบลท่าสองยาง. (ม.ป.ป.). สภาพทั่วไปและข้อมูลพื้นฐานบ้านท่าสองยาง. จาก http://www.pasukplus.com/