ในอดีตประมาณ 1,300 ปีล่วงมาแล้ว เจ้าอนันตยศผู้เป็นบุตรของพระนางจามเทวี แห่งเมืองหริภุญชัย ลำพูน ได้มาสร้างเมือง ณ เขลางค์นคร พระนางจามเทวีได้เสด็จมาประทับด้วย และได้เสด็จนมัสการองค์พระธาตุลำปางหลวงหลายครั้ง พระนางมีความประสงค์อยากจะบูรณะองค์ธาตุ ลำปางหลวง จึงต้องการ ผู้ที่มีความชำนาญงานปูน ทั้งการก่อ การเท การฉาบและการผสมปูน ซึ่งในครั้งนั้น มีชาวบ้านหมอสมได้ร่วมปฏิบัติงานด้วย เนื่องจากมีความชำนาญด้านการผสมปูน ซึ่งคนในอดีตมักจะเรียก ผู้ที่มีความสามารถเฉพาะทางด้านนั้น ๆ ว่า “หมอ” ดังนั้น จึงเรียกชาวบ้านที่ชำนาญในการผสมปูน ว่า “หมอผสม” ต่อมาได้มีการเรียกขานเพี้ยนมาเป็น “หมอสม” จึงเป็นที่มาของการตั้งชื่อชุมชนว่า “บ้านหมอสม” และได้จัดตั้งเป็นชุมชนบ้านหมอสม เมื่อวันที่ 14 มีนาคม 2545

ลักษณะภูมิประเทศ

มีลักษณะการตั้งถิ่นฐานและพื้นที่ชุมชนจะอาศัยอยู่เลียบแม่น้ำวังและล้อมรอบไปด้วยทุ่งนา

อาณาเขตติดต่อ

• ทิศเหนือ ติดต่อกับ ชุมชนบ้านศรีก้ำ หมู่ที่ 1 ตำบลปงแสนทองชุมชนบ้านวังแคว้ง หมู่ที่ 2 ตำบลปงแสนทองและชุมชนบ้านหนองบัว หมู่ที่ 5 ตำบลปงแสนทอง
• ทิศใต้ ติดต่อกับ ชุมชนบ้านสำเภา หมู่ที่ 9 ตำบลปงแสนทอง
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับ ชุมชนบ้านวังแคว้ง หมู่ที่ 2 ตำบลปงแสนทอง
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับ ชุมชนบ้านป่ากล้วย หมู่ที่ 4 ตำบลปงแสนทอง

ประชากรในพื้นที่บ้านหมอสม ตำบลปงแสนทอง อำเภอเมืองลำปาง จังหวัดลำปาง

• จำนวนประชากร รวมทั้งสิ้น 1337 แยกเป็น ชาย 657 คน หญิง 680 คน
• จำนวนครัวเรือน 492 ครัวเรือน

โครงสร้างองค์กรชุมชนบ้านหมอสม 

1. กลุ่มผู้สูงอายุชุมชนบ้านหมอสม จำนวนสมาชิก 400 คน ประธานกลุ่ม : นายรส สายวงค์ปัญญา
2. กลุ่มสตรีชุมชนบ้านหมอสม จำนวนสมาชิก 100 คน ประธานกลุ่ม : นางสุนันทา อินผูก
3. กลุ่ม อสม. ชุมชนบ้านหมอสม จำนวนสมาชิก 45 คน ประธานกลุ่ม : น.ส.ปทุมพร สายวงค์ปัญญา
4. กลุ่มสร้างอาชีพชุมชนบ้านหมอสม จำนวนสมาชิก 7 คน ประธานกลุ่ม : นางธัญญาพร อินทราวุธ

 กองทุนในหมู่บ้าน มีจำนวน 1 กองทุน ดังนี้

1. กลุ่มกองทุนหมู่บ้านฯ ชุมชนบ้านหมอสม มีงบประมาณ 2,000,000 บาท ประธานกลุ่ม : นายสุริยา ชุ่มอินทร์จักร

กำลังอยู่ระหว่างจัดทำข้อมูล

ชื่อ	สกุล	ตำแหน่ง	ระยะเวลาดำรงตำแหน่ง
1.นายวันชัย	อินทะนัก	ผู้ใหญ่บ้าน	ปี 2547 - 7 มี.ค. 2548
2.นายรส	สายวงศ์ปัญญา	ประธานชุมชน	14 มี.ค. 2545 - 13 มี.ค. 2547
3.นายวันชัย	อินทะนัก	ประธานชุมชน	15 พ.ค. 2548 - 14 พ.ค. 2550
4.นายวันชัย	อินทะนัก	ประธานชุมชน	2 มิ.ย. 2550 - 1 มิ.ย. 2552
5.นายวันชัย	อินทะนัก	ประธานชุมชน	20 มิ.ย. 2552 - 19 มิ.ย. 2554
6.นายสุริยา	ชุ่มอินทร์จักร์	ประธานชุมชน	24 ก.ค. 2554 - 23 ก.ค. 2558
7.นายสุริยา	ชุ่มอินทร์จักร์	ประธานชุมชน	23 ส.ค. 2558 - 22 ส.ค. 2562
8.นายวันชัย	อินทะนัก	ประธานชุมชน	6 ต.ค. 2562 - 5 ต.ค.

ด้าน/ปัจจัย	ทุน	ท้าทาย
ด้านเศรษฐกิจ	มีสถาบันการเงินที่เข้มแข็ง คือ สหกรณ์เครดิตยูเนี่ยนหมอสม-วังแคว้ง ทำให้ประชาชนในชุมชนสามารถเข้าถึงแหล่งเงินทุน, มีกองทุนหมูบ้านฯ ประชาชนมีที่ทำกินเป็นของตนเอง	ประชาชนมีรายได้น้อย ไม่เพียงพอกับรายจ่าย ไม่มีการรวมกลุ่มของคนในชุมชนเพื่อทำอาชีพเสริม
ด้านสังคม	ชุมชนมีกิจกรรมเกี่ยวกับพุทธศาสนาเป็นประจำทุกปี มีภูมิปัญญาท้องถิ่นหลากหลายอาชีพ สามารถถ่ายทอดความรู้ให้กับประชาชนในพื้นที่ได้ มี อสม. ที่เข้มแข็ง คอยดูแลและให้บริการตลอดจนให้คำปรึกษาเบื้องต้นแก่ประชาชนในชุมชน คณะกรรมการชุมชนที่เข้มแข็ง	เด็กและเยาวชนส่วนใหญ่ ขาดความสนใจในการรวมกลุ่มกิจกรรมด้านศาสนาและวัฒนธรรมประเพณี ผู้สูงอายุและเด็ก ไม่มีสถานที่ในการออกกำลังกายเป็นกลุ่ม ปัญหายาเสพตืดและการพนันในชุมชน ประชาชนบางส่วนยังไม่สามารถใช้เทคโนโลยีต่าง ๆ ได้ เนื่องจากขาดความรู้ความเข้าใจ การดำเนินงานของกองทุนหมู่บ้านฯ ไม่มีระบบ
ด้านทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม	มีการปลูกต้นไม้เพิ่มขึ้นเป็นประจำทุกปี ในที่สาธารณะและที่ส่วนบุคคล มีแม่น้ำวังไหลผ่าน มีพื้นที่ในการทำเกษตรกรรม	คนในชุมชนขาดความตระหนักในเรื่องการรักษษสิ่งแวดล้อม มีแหล่งน้ำเพื่อใช้ในการเกษตรไม่เพียงพอ มีการเผาขยะ เกษตรกรยังใช้สารเคมีในการทำการเกษตร ทำนา
ด้านความมั่นคงและความสงบเรียบร้อย	คณะกรรมการชุมชนมีการประสานงานกับเจ้าหน้าที่ของรัฐ เช่น ตำรวจ และฝ่ายปกครองในการดูแลความเรียบร้อยในชุมชน	สถานที่บางแห่งยังเป็นจุดเสี่ยงต่อความปลอดภัยในชีวิตและทรัพย์สิน (ไม่มีกล้องวงจรปิด)
ด้านโครงสร้างพื้นฐาน	มีเส้นทางการคมนาคมสะดวกเชื่อมต่อกับหลายชุมชน มีระบบสาธารณูปโภค	บางพื้นที่ในชุมชนไม่มีระบบระบายน้ำ แหล่งน้ำเพื่อใช้อุปโภค-บริโภคไม่เพียงพอ
ปัจจัยภายนอก/สภาพแวดล้อมภายนอก	ได้รับการสนับสนุนงบประมาณ การดูแลและเอาใจใส่ด้านความเป็นอยู่และสุขภาพอนามัยเป็นอย่างดีจากหน่วยงานภาครัฐ เช่น เทศบาลฯ, รพ.สต.บ้านแม่กืย เทศบาลฯ ให้การส่งเสริมและสนับสนุนการจัดเวทีปัญหาความต้องการชุมชน	งบประมาณภาครัฐมีข้อจำกัดไม่สามารถแก้ไขปัญหาได้ทั่วถึง แม่น้ำวังตื้นเขิน บางครั้งน้ำเสียหรือขยะไหลลงมาในชุมชน

ภาษาไทยถิ่นเหนือหรือภาษาล้านนา

ด้านเศรษฐกิจ:

• ประชาชนมีรายได้น้อย ไม่เพียงพอกับรายจ่าย
• ไม่มีการรวมกลุ่มของคนในชุมชนเพื่อทำอาชีพเสริม
• การดำเนินงานของกองทุนหมู่บ้านฯ ไม่มีระบบขาดการตรวจสอบจากหน่วยงานภาครัฐ 

ด้านสังคมและประชากร:

• เด็ก และเยาวชนส่วนใหญ่ ขาดความสนใจในการร่วมกิจกรรมด้านศาสนา และ วัฒนธรรมประเพณี
• ผู้สูงอายุ และเด็ก ไม่มีสถานที่ในการออกกำลังกายเป็นกลุ่ม
• ปัญหายาเสพติดและการพนันในชุมชน
• ประชาชนบางส่วนยังไม่สามารถใช้เทคโนโลยีต่างๆได้ เนื่องจากขาดความรู้ความเข้าใจ
• การดำเนินงานของกองทุนหมู่บ้านฯ ไม่มีระบบขาดการ
• สถานที่บางแห่งยังเป็นจุดเสี่ยงต่อความปลอดภัยในชีวิตและทรัพย์สิน (ไม่มีกล้องวงจรปิด)

ด้านระบบสาธารณูปโภค:

• บางพื้นที่ในชุมชนไม่มีระบบระบายน้ำ
• แหล่งน้ำเพื่อใช้ในอุปโภค – บริโภคไม่เพียงพอ
• ถนนบางซอยชำรุดเป็นหลุมเป็นบ่อ

ด้านสิ่งแวดล้อมและทรัพยากรธรรมชาติ:

• คนในชุมชนขาดความตระหนักในเรื่องการรักษาสิ่งแวดล้อม
• มีแหล่งน้ำเพื่อใช้ในการเกษตรไม่เพียงพอ
• มีการเผาขยะ
• เกษตรกรยังใช้สารเคมีในการท าการเกษตร (ทำนา)

กำลังอยู่ระหว่างจัดทำข้อมูล

เทศบาลเมืองเขลางค์นคร. (2560). ชุมชนบ้านหมอสม ตำบลปงแสนทอง อำเภอเมืองลำปาง จังหวัดลำปาง. เทศบาลเมืองเขลางค์นคร https://www.kelangnakorn.go.th/