ชุมชนบ้านไร่ข่วงเปาเดิมเป็นพื้นที่ในเขตชุมชนบ้านไร่นาน้อย หมู่ที่ 5 และเมื่อประมาณ 40 กว่าปีได้แยกหมู่บ้านออกมาสร้างถิ่นที่อยู่ใหม่ในพื้นที่ไร่นา มีสระน้ำ และต้นเปา จึงได้ตั้งชื่อหมู่บ้านว่า “บ้านไร่ข่วงเปา” จากนั้นได้มีการก่อสร้างวัดตรงบริเวณหน้าต้นเปาจึงเรียกชื่อวัดว่า “วัดข่วงเปาชัย”มาจนถึงปัจจุบัน และได้จัดตั้งเป็นชุมชนบ้านไร่ข่วงเปา เมื่อวันที่ 5 กรกฎาคม 2546

ลักษณะภูมิประเทศ

สูงจากระดับน้ำทะเลประมาณ 268.60 เมตร มีสภาพทั่วไปเป็นที่ราบลุ่มริมฝั่งแม่น้ำเขตชุมชนเมืองกึ่งชนบท

อาณาเขตติดต่อ

• ทิศเหนือ ติดต่อกับ ชุมชนบ้านไร่สันติสุข หมู่ที่ 11 ตำบลปงแสนทอง
• ทิศใต้ ติดต่อกับ ชุมชนบ้านไร่นาน้อยหมู่ที่ 5 ตำบลปงแสนทองและชุมชนบ้านหนองบัว หมู่ที่ 5 ตำบลปงแสนทอง
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับ ชุมชนบ้านปงแสนทอง หมู่ที่ 1 ตำบลปงแสนทอง
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับ ชุมชนบ้านหนองห้าตะวันตกหมู่ที่ 1 ตำบลปงแสนทอง

สถานที่สำคัญ

วัดไร่ข่วงเปา สร้างเมื่อ พ.ศ. 2280 ชาวบ้านมักจะเรียกว่าวัดข่วงเปา หรือวัดบ้านไร่ข่วงเปา ได้รับพระราชทานวิสุงคามสีมาเมื่อวันที่ 6 กรกฎาคม 2492 เท่าที่ทราบครูบาชมภูและครูบากลิ่นกู้ คันธรังโส เป็นเจ้าอาวาสตั้งแต่ 2490-2537 และพระอธิการนพกรณ์ อธิปฺญโณ จนถึงปัจจุบันมีพระครูปลัด ธฺวริย ดิติญาโณ เป็นเจ้าอาวาส

ภายในวัดมีการปฏิบัติธรรมสวดมนต์ นั่งสมาธิ ทุกวันเวลา 18.00-20.00 น. ทุกวัน เชิญกราบไหว้ขอพร พระเจ้าทันใจ พระเจ้าสุขใจ สักการะพระธาตุเจดีย์ศรีข่วงเปาชัย รูปเหมือนครูบากลิ่นกู้ ไหว้พระปฏิบัติธรรมในถ้ำจำลอง ขอพรพระนอน ไหว้พระศรีอริยเมตไตย์ ฯลฯ

ประชากรในพื้นที่บ้านไร่ข่วงเปา ตำบลปงแสนทอง อำเภอเมืองลำปาง จังหวัดลำปาง

• จำนวนประชากร รวมทั้งสิ้น 1,275 คน แยกเป็น ชาย 617 คน หญิง 658 คน
• จำนวนครัวเรือน 531 ครัวเรือน

ประชากรส่วนใหญ่ประกอบอาชีพรับจ้างทั่วไป รองลงมาประกอบอาชีพ ค้าขาย รับราชการ และเกษตรกร ตามลำดับ

ข้อมูลกลุ่มองค์กรต่าง ๆ ในชุมชน มีจำนวน 7 กลุ่ม ดังนี้ 

1. กลุ่มผู้สูงอายุชุมชนบ้านไร่ข่วงเปา จำนวนสมาชิก 260 คน โดยมีประธานกลุ่ม : นายวีระวัฒน์ จันต๊ะวงศ์
2. กลุ่มสตรี ชุมชนบ้านไร่ข่วงเปา จำนวนสมาชิก 253 คน โดยมีประธานกลุ่ม : นางสุลีย์ มิ่งเชื้อ
3. กลุ่ม อสม. ชุมชนบ้านไร่ข่วงเปา จำนวนสมาชิก 38 คน โดยมีประธานกลุ่ม : นางพรรณี ศรีสุข
4. กลุ่มตัดเย็บชุมชนบ้านไร่ข่วงเปา จำนวนสมาชิก 11 คน โดยมีประธานกลุ่ม : นางพรรณี ศรีสุข
5. กลุ่มชมรมฟุตบอลไร่ข่วงเปา จำนวนสมาชิก 50 คน โดยมีประธานกลุ่ม : นายจักรพันธ์ ทะวะละ

1. กลุ่มกองทุนหมู่บ้านฯ ชุมชนบ้านไร่ข่วงเปา มีงบประมาณ 2,500,000 บาท โดยมีประธานกลุ่ม : นางพรรณี ศรีสุข
2. กลุ่มสัจจะ/ออมทรัพย์สถาบันการเงินชุมชนบ้านไร่ข่วงเปา มีงบประมาณ 100,000 บาท โดยมีประธานกลุ่ม : นางพรรณี ศรีสุข 

ทำเนียบผู้นำชุมชนบ้านไร่ข่วงเปา

ภาษาไทยถิ่นเหนือหรือภาษาล้านนา

เทศบาลเมืองเขลางค์นคร. (2560). ชุมชนบ้านไร่ข่วงเปา ตำบลปงแสนทอง อำเภอเมืองลำปาง จังหวัดลำปาง. เทศบาลเมืองเขลางค์นคร https://www.kelangnakorn.go.th/

มหาวิทยาลัยฟาร์อีสเทอร์น. (2558). วัดข่วงเปา. ระบบฐานข้อมูลวัด https://www.kelangnakorn.go.th/