ชุมชนบ้านห้วยหินในช่วงปี พ.ศ. 2511-2521 เป็นช่วงเวลาที่รัฐส่งเสริมการปลูกมันสำปะหลังเพื่อการส่งออก ทำให้เกิดการบุกรุกทำลายป่าไม้มากขึ้น และมีการทำสัมปทานป่าไม้ภาคตะวันออกจึงส่งผลให้เกิดการอพยพย้ายถิ่นฐานเข้ามาของคนจากภาคต่าง ๆ ทั่วประเทศ โดยเฉพาะจากภาคอีสานที่เข้ามาเป็นแรงงานรับจ้างในบริษัทป่าไม้ อีกทั้งยังมีการแสวงหาที่ดินทำกินเพื่อปลูกพืชไร่ จึงทำให้ช่วงเวลาดังกล่าวเป็นช่วงที่ป่าไม้ถูกทำลายมากที่สุด จนกระทั่งเครือข่ายวนเกษตรและศูนย์การเรียนรู้ชุมชนป่าตะวันออกเกิดขึ้นมาท่ามกลางปัญหาต่าง ๆ ของเกษตรกรรายย่อยในหมู่บ้าน ได้ทำให้ผู้ใหญ่วิบูลย์ เข็มเฉลิม เกษตรกรที่ประสบความสำเร็จในการทำเกษตรแบบใหม่ และได้รับผลกระทบจากปัญหาดังกล่าวได้หันเหจากวิถีชีวิตแบบผลิตเพื่อหารายได้สู่การผลิตเพื่อลดรายจ่ายเพื่อที่จะทำให้สามารถพึ่งตัวเองได้ในระยะยาว ทำให้ผู้ใหญ่วิบูลย์กลายมาเป็นต้นแบบระบบเกษตรในบริเวณนี้ ทำให้เกิดการรวมตัวของเกษตรกรอื่น ๆ ในบริเวณใกล้เคียงเข้ามาแลกเปลี่ยนเรียนรู้ประสบการณ์โดยมีผู้ใหญ่วิบูลย์ เป็นผู้นำการเรียนรู้

บ้านห้วยหินตั้งอยู่ในตำบลลาดกระทิง อำเภอสนามชัยเขต จังหวัดฉะเชิงเทรา มีอาณาเขตติดต่อดังนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับ ตำบลคู้ยายหมี อำเภอสนามชัยเขต จังหวัดฉะเชิงเทรา
• ทิศใต้ ติดต่อกับ หมู่ 2 บ้านห้วยน้ำทรัพย์ หมู่ 7 บ้านลาดกระทิง อำเภอสนามชัยเขต จังหวัดฉะเชิงเทรา
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับ ตำบลคู้ยายหมี อำเภอสนามชัยเขต จังหวัดฉะเชิงเทรา
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับ ตำบลวังเย็น อำเภอแปลงยาว จังหวัดฉะเชิงเทรา

สภาพภูมิประเทศ

ลักษณะภูมิประเทศเป็นพื้นที่ราบเหมาะสำหรับทำการเกษตร เช่น การปลูกพืชไร่ การทำนา การทำสวนผลไม้ การปลูกพืชผัก และการเลี้ยงสัตว์ การเดินทางเข้าหมู่บ้านจากอำเภอใช้ทางหลวงแผ่นดินสายสนามชัยเขต-คลองหาด ระยะทาง 4 กิโลเมตร

สถิติจำนวนประชากรจากสำนักทะเบียนราษฎร์ (รายเดือน) รายงานจำนวนประชากรตำบลลาดกระทิง หมู่ที่ 1 บ้านห้วยหิน มีจำนวนครัวเรือนทั้งสิ้น 645 ครัวเรือน จำนวนประชากร 1,545 คน โดยแยกเป็นประชากรชาย 789 คน และประชากรหญิง 756 คน (ข้อมูลเดือนเมษายน 2567)

1.ผู้ใหญ่วิบูลย์ เข็มเฉลิม

ผู้บุกเบิกทำการเกษตรที่บ้านเกิดตั้งแต่ปี 2504 ซึ่งเป็นช่วงเวลาที่สังคมไทยกำลังเดินเข้าสู่ยุคของการเปลี่ยนแปลงไปสู่การปฏิวัติเขียว จากสังคมภาคเกษตรเดิมที่เกษตรกรทำการผลิตเพื่อพึ่งตนเองด้านอาหาร เหลือจึงเผื่อแผ่และขายให้เพื่อนบ้านเพื่อพึ่งพาอาศัยกัน เป็นสังคมเกษตรยุคใหม่ เกษตรเพื่อธุรกิจ ที่เกษตรกรทำการผลิตเพื่อขายให้มีกำไร ต้องลงทุนกู้เงินจากสถาบันการเงิน เมื่อขายผลผลิตแล้วจึงนำเงินไปชำระหนี้คืน ผลสุดท้ายคือตลอด 20 ปี ของการบุกเบิกทำเกษตรเพื่อธุรกิจของผู้ใหญ่วิบูลย์ จบด้วยการสูญเสียที่ดินเกือบ 300 ไร่ ที่มีอยู่เหลือไว้เพียงที่ดิน 10 ไร่ เท่านั้น

สำหรับการทบทวนบทเรียน และเริ่มต้นใหม่ ผู้ใหญ่วิบูลย์ เข็มเฉลิม เกิดการทบทวนบทเรียนตนเองสู่การเกษตรเพื่อชีวิตและการผลิตที่เรียนรู้จากธรรมชาติ เพื่อการพึ่งพาตนเอง โดยเป็นระบบวนเกษตรที่เกี้อกูลต่อชีวิตและธรรมชาติ เริ่มต้นจากการปลูกพืชที่ตนเองบริโภค และเหลือขายเพื่อให้มีเงินมาซื้อสิ่งของที่ผลิตเองไม่ได้ ค่อย ๆ ปลูกต้นไม้แซมเข้าไปในพื้นที่ที่ปล่อยให้รก ทั้งไม้ใช้สอย ไม้ยืนต้น ไม้ผล พืชคลุมดิน สมุนไพร และพืชอีกหลากหลายกว่าห้าร้อยชนิด ในพื้นที่เพียง 10 ไร่ ที่มีอยู่ ทั้งนี้ ผู้ใหญ่วิบูลย์ไม่ได้ปฏิเสธการขายผลผลิตการเกษตร เพียงแต่เริ่มต้นด้วยเป้าหมายเพื่อเติมเต็มชีวิตของตนเองก่อน จากนั้นจึงขายเท่าที่จำเป็น และไม่ได้มีเป้าหมายว่าจะต้องมีกำไรมากน้อยเท่าไร เพียงแต่ขายเพื่อให้เกิดการเกี้อกูลช่วยเหลือเผื่อแผ่กันระหว่างเพื่อนบ้าน และเพื่อนมนุษย์ เท่านั้นเอง

ภาษาที่ใช้เป็นภาษาไทยภาคกลางและภาคอีสาน

องค์การบริหารส่วนตำบลลาดกระทิง. (ม.ป.ป.). ประวัติความเป็นมา. สืบค้นเมื่อวันที่ 10 พฤษภาคม 2567. https://www.lkt.go.th/history.

นฤมล บรรจงจิตร์. (2547). ศักยภาพภูมิปัญญาท้องถิ่นในการแก้ปัญหาชุมชน : รายงานฉบับสมบูรณ์. สถาบันวิจัยสังคม จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.

Napaporn. (2556). ประวัติบ้านห้วยหิน (อำเภอสนามชัยเขต). สืบค้นเมื่อวันที่ 10 พฤษภาคม 2567. http://123.242.145.13/album/

พงษ์ทิพย์ สำราญจิตต์. (2559). มองเกษตรเพื่อธุรกิจ ผ่านแนวคิด ผู้ใหญ่วิบูลย์ เข็มเฉลิม. สืบค้นเมื่อวันที่ 10 พฤษภาคม 2567. https://www.landactionthai.org/