การเข้ามาอยู่อาศัยรวมตัวกันเป็นชุมชนบริเวณพื้นที่บ้านกกสะทอนเริ่มขึ้นเมื่อใดไม่สามารถระบุได้อย่างแน่ชัด มีเพียงคำบอกเล่าของผู้อาวุโสในหมู่บ้านที่เล่าสืบต่อกันมาว่า มีคนกลุ่มหนึ่งอพยพมาจากอำเภอนาแห้ว จังหวัดเลย มาตั้งถิ่นฐานอยู่ที่ลุ่มน้ำฮวย ซึ่งมีอยู่หลายหมู่บ้าน คือ บ้านเก่ากกโพธิ์ (บ้านหมากแข้งปัจจุบัน) บ้านเก่าสวนอ้อยหรือบ้านเก่าตองหว้าน อยู่ที่บริเวณที่ราบลุ่มน้ำฮวยทางทิศตะวันตกของบ้านหนองหญ้าปล้องปัจจุบัน และตั้งเป็นบ้านหนองหญ้าปล้องและบ้านเล้า ตำบลหนองงิ้ว อีกกลุ่มหนึ่งมาตั้งบ้านเรือนอยู่ปากน้ำห้วยผุกทางทิศตะวันตกของน้ำฮวย ปัจจุบันชาวบ้านย้ายมาอยู่ฝั่งตะวันออกของน้ำฮวย เป็นบ้านห้วยผุกและบ้านภูทับฟ้า อีกกลุ่มหนึ่งมาตั้งบ้านเรือนอยู่โนนภูเหล็ก ทางทิศตะวันตกของบ้านกกสะทอน ต่อมาเกิดโรคระบาดหลายครั้งชาวบ้านเรียกว่า โรคห่า ชาวบ้านเกิดล้มตายเป็นจำนวนมากจึงได้ย้ายมาตั้งบ้านเรือนใหม่บริเวณวัดศรีสว่างจอมแจ้ง ซึ่งมีต้นสะทอนใหญ่อยู่ต้นหนึ่ง จึงตั้งชื่อว่าบ้านกกสะทอน อีกกลุ่มหนึ่งตั้งบ้านเรือนริมฝั่งแม่น้ำฮวยบริเวณปากน้ำฮวยและบริเวณปากน้ำห้วยเหล็ก ซึ่งเป็นหมู่บ้านเดียวกับบ้านกกสะทอน เมื่อทางราชการได้ประกาศแบ่งเขตการปกครองออกเป็น จังหวัด อำเภอ ตำบล และหมู่บ้าน บ้านกกสะทอนจึงขึ้นอยู่กับบ้านห้วยผุก ส่วนคุ้มห้วยเหล็กไปขึ้นตำบลนาโป่ง อำเภอเมือง ครั้นต่อมาทางราชการได้ประกาศแบ่งเขตเพิ่มเติมเป็นตำบลอำเภอใหญ่ จึงได้ประกาศให้ตั้งเป็นบ้านกกสะทอน โดยให้รวมเอาบ้านห้วยเหล็กซึ่งขึ้นอยู่กับตำบลนาโป่ง อำเภอเมืองเข้าเป็นหมู่บ้านเดียวกัน

บ้านกกสะทอน ตำบลเขาหลวง อำเภอวังสะพุง จังหวัดเลย ตั้งอยู่ในเขตการปกครองส่วนท้องถิ่นขององค์การบริหารส่วนตำบลเขาหลวง ที่ตั้งชุมชนอยู่ห่างจากตัวอำเภอวังสะพุงเป็นระยะทางประมาณ 10 กิโลเมตร ลักษณะทางกายภาพของพื้นที่โดยรอบชุมชนมีภูมิประเทศส่วนใหญ่เป็นพื้นที่ภูเขา ประกอบด้วย ภูเหล็ก ภูซำป่าคาว และภูทับฟ้า ซึ่งอยู่บริเวณทิศเหนือ ทิศตะวันตก และตอนกลางของพื้นที่ มีระดับความสูงของพื้นที่ประมาณ 260-420 เมตร จากระดับน้ำทะเลปานกลาง และมีพื้นที่ราบระหว่างหุบเขาซึ่งมีทางน้ำไหลผ่าน ในแนวตะวันตก-ตะวันออก ส่วนใหญ่มีน้ำไหลเฉพาะในช่วงฤดูฝน ส่วนพื้นที่ด้านทิศตะวันออกเฉียงใต้เป็นแม่น้ำขนาดเล็กที่มีน้ำไหลตลอดทั้งปี ลักษณะพื้นที่ป่าโดยรอบจะเป็นประเภทป่าดิบแล้งและป่าเบญจพรรณ มีพรรณไม้หลายชนิดขนาดน้อยใหญ่ และป่าไผ่โดยทั่วไป แทรกกับพื้นที่สวนยางพาราและพื้นที่ทางการเกษตรของชาวบ้าน โดยการตั้งบ้านเรือนของชุมชนอยู่บริเวณพื้นที่เชิงเขาและพื้นที่ทำกินทางการเกษตร

สถิติประชากรทางการทะเบียนราษฎร (รายเดือน) สำนักบริหารการทะเบียน กรมการปกครอง รายงานจำนวนประชากรหมู่ที่ 2 บ้านกกสะทอน ตำบลเขาหลวง อำเภอวังสะพุง จังหวัดเลย มีจำนวนประชากรทั้งสิ้น 653 คน โดยแยกเป็นประชากรชาย 311 คน ประชากรหญิง 342 คน จำนวนหลังคาเรือนทั้งสิ้น 239 หลังคาเรือน (ข้อมูลเดือนธันวาคม 2566)

ชาวบ้านกกสะทอนส่วนใหญ่ประกอบอาชีพด้านการทำเกษตรกรรมเป็นหลัก โดยชาวบ้านมีการทำไร่ ทำนา ไร่ข้าวโพด ไร่มันสำปะหลัง ปลูกถั่ว ทำสวนยางพารา และการเกษตรอื่น ๆ และนอกจากนี้ประชากรวัยหนุ่มสาว วัยทำงาน หรือผู้ที่พอมีกำลัง จะประกอบอาชีพรับจ้างที่บริษัทเอกชนที่เปิดสัมปทานขุดเจาะแร่ทองคำที่บ้านนาหนองบง ในพื้นที่บริเวณใกล้กับชุมชนในเขตตำบลขเขาหลวง ซึ่งเป็นแหล่งรายได้สำคัญแห่งหนึ่งที่ทำให้ชาวบ้านมีกำลังทรัพย์ในการใช้จ่ายอุปโภคบริโภคภายในครัวเรือน และส่งบุตรหลานเล่าเรียนศึกษา

บ้านกกสะทอน ตำบลเขาหลวง อำเภอวังสะพุง จังหวัดเลย เป็นชุมชนชาวพุทธ ประชากรส่วนใหญ่ประมาณร้อยละ 95 นับถือศาสนาพุทธ และมีวิถีปฏิบัติแบบชาวพุทธโดยทั่วไป และยึดถือขนบธรรมเนียมประเพณีแบบชาวอีสานท้องถิ่น มีวิถีชีวิตที่เรียบง่ายอยู่กินตามอัตภาพ มีความรักสามัคคีกันในชุมชน เอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ซึ่งกันและกัน 

ภาษาพูด : ภาษาไทยถิ่นอีสาน (สำเนียงเลย หรือสำเนียงลาวเหนือ), ภาษาไทยกลาง

ภาษาเขียน : ไทย 

นิรมล ศรีชนะ. (2554). การวิเคราะห์คุณภาพอากาศในชุมชนรอบเหมืองทองคำ ตำบลเขาหลวง อำเภอวังสะพุง จังหวัดเลย. วิทยาศาสตร์มหาบัณฑิต คณะวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏเลย.

บ้านกกสะทอน ซิตี้. (2565). สืบค้นเมื่อ 14 มิถุนายน 2567, จาก https://www.facebook.com/photo/

GOTO เลย. (ม.ป.ป.). บ้านกกสะทอน. สืบค้นเมื่อ 14 มิถุนายน 2567, จาก https://www.gotoloei.com/