Advance search

ชุมชนเกษตรกรรมใกล้มหาวิทยาลัยมหาสารคาม

ปอแดง
ขามเฒ่าพัฒนา
กันทรวิชัย
มหาสารคาม
วุฒิกร กะตะสีลา
28 พ.ค. 2024
ณัฐพล นาทันตอง
20 มิ.ย. 2024
วุฒิกร กะตะสีลา
27 มิ.ย. 2024
บ้านปอแดง

บริเวณพื้นที่แห่งนี้เคยเป็นป่าโคก มีต้นปอแดงเป็นจำนวนมาก


ชุมชนชนบท

ชุมชนเกษตรกรรมใกล้มหาวิทยาลัยมหาสารคาม

ปอแดง
ขามเฒ่าพัฒนา
กันทรวิชัย
มหาสารคาม
44150
16.24746849
103.313469
องค์การบริหารส่วนตำบลขามเฒ่าพัฒนา

เมื่อราวก่อนปี 2438 หรือราว 110 ปีที่ผ่านมา บริเวณพื้นที่แห่งนี้เคยเป็นป่าโคก มีต้นปอแดงเป็นจำนวนมาก ผู้คนเคลื่อนย้ายเข้ามาตั้งถิ่นฐานและสร้างอยู่อาศัยโดยมีผู้นำ คือ นายรอด ( ทหารรอด ) นายเหล็ก จากบ้านขามเฒ่าที่พบว่าบริเวณแห่งนี้ความอุดมสมบูรณ์ป่าโคก อยู่ใกล้ลำห้วยและหนองน้ำ จึงได้มาบุกเบิกและถางป่าโคกปอแดงเพื่อทำไร่ ทำนาและตั้งบ้านเรือน

จากนั้นหลวงพระกลาง พระพิชิต นายเพชร และนายแขก ได้มีการโยกย้ายถิ่นฐานมาจาก บ้านใคร่นุ่น บ้านขามเฒ่า เข้ามาปลูกสร้างบ้านเรือนจนเกิดเป็นหมู่บ้านขึ้น ในปี 2466 ทางราชการได้แต่งตั้งหลวงพระกลาง หนู วงศ์บุตร เป็นผู้ใหญ่บ้านเป็นคนแรก ซึ่งบริเวณที่มาตั้งถิ่นฐานนั้นเป็นบริเวณที่ป่าที่มีต้นปอแดงจำนวนมาก จึงได้ชื่อว่า บ้านปอแดง สถานที่บ้านช่วงแรกอยู่บริเวณทางทิศใต้ของวัด หลังจากนั้นเกิดเหตุไฟไหม้ สาเหตุมาจากต้นไม้มีต้นไม้จำนวนมาก จึงขยายตัวชุมชนไปทางหมู่บ้านแถวโรงเรียนทิศตะวันตก 

ทศวรรษที่ 2500 เริ่มมีการปลูกปอ ปลูกมัน ผู้นำชุมชนเป็นผู้ริเริ่มในการปลูกมัน จนมาถึงพ.ศ. 2514-2515 มีการปลูกปอเยอะขึ้นพื้นที่ปลูกปอ บริเวณหัวไร่ปลายนา การปลูกปอทำให้พื้นที่การเกษตรเพิ่มขึ้นผู้คนจะตัดปอแล้วแช่ไว้ที่ห้วยกุดโดก ห้วยกุดโดก แหล่งน้ำสำคัญของชุมชน เมื่อแช่ปอเสร็จมีนายฮ้อยจากบ้านอื่นมารับซื้อปอจากชุมชน ผู้คนจะกร้อปอเป็นม้วนเพื่อขาย ปอสามารถนำมาใช้ทำเป็นเชือก หนังตองแอก โดยนำไปขายที่ร้านสุภาภรณ์ (เจ๊กลี) พ.ศ. 2518 มีการปรับปรุงถนนเส้นทางคมนาคม คือถนนหลัก 8 เมื่อก่อนเป็นทางเกวียนเข้าไปในวัดป่าวังเลิง ปัจจุบันเปลี่ยนมาใช้เส้นทางที่มาสถานีอนามัยตั้งใหม่ ดอนเวียงจันทร์-มะค่า ไฟฟ้าเข้ามาในหมู่บ้าน

ปี 2521 ตั้งโรงเรียนบ้านปอแดงทำให้ชุมชนเกิดการขยายตัวมาตั้งถิ่นฐานแถวบริเวณโรงเรียน และเริ่มขยับขยายมาตั้งถิ่นฐานใกล้บริเวณถนนมากขึ้น พ.ศ.2537 แยกตัวมาขึ้นกับตำบลขามเฒ่าพัฒนา อำเภอกันทรวิชัย จังหวัดมหาสารคาม เดิมขึ้นกับ ตำบลคันธารราษฎร์ อำเภอกันทรวิชัย จังหวัดมหาสารคาม

ปี 2537 การเข้ามาของมหาวิทยาลัยมหาสารคามทางมหาวิทยาลัยมหาสารคามซื้อดินในชุมชนไปเป็นส่วนหนึ่งในการก่อสร้าง ทำให้ชุมชนมีการเปลี่ยนแปลงของพื้นที่การเกษตร ชุมชนได้ประโยชน์ทำให้มีที่ดินที่สามารถทำการเกษตรได้เพิ่มขึ้น มหาวิทยาลัยมหาสารคามเข้ามาในชุมชนทำให้คุณภาพชีวิตในชุมชนดีขึ้น ซึ่งมาจากหลักสูตรวิชาหนึ่งหลักสูตรหนึ่งชุมชุน ทำให้คนในชุมชนมรงานมีอาชีพ ลูกหลานในชุมชนมีการศึกษาพ.ศ. 2540 คนในชุมชนเริ่มขยายตัวไปบริเวณถนนครั้งใหญ่ถนนหลัก 8 พ.ศ. 2554 ยุบรวมโรงเรียน ขามเฒ่า-ปอแดง

ที่ตั้งบ้านปอแดง หมู่ที่ 6 ตำบลขามเฒ่าพัฒนา อำเภอกันทรวิชัย จังหวัดมหาสารคาม เป็นหมู่บ้านขยายแต่มีขนาดค่อนข้างใหญ่ และอยู่ห่างจากตัวอำเภอกันทรวิชัย ตามเส้นทางหลวงกันทรวิชัย-มหาสารคาม ยาวประมาณ 8 กิโลเมตร และอยู่ห่างตัวอำเภอเมืองตามเส้นทางมหาสารคาม-กันทรวิชัย ยาวประมาณ 8 กิโลเมตร พื้นที่ 1,098 ไร่ พื้นที่อยู่อาศัย 21 ไร่ ที่สาธารณประโยชน์ 26 ไร่ และที่ทำการเกษตร 944 ไร่ แหล่งน้ำ 42 ไร่ลักษณะเป็นที่ราบลุ่มเหมาะสำหรับปลูกข้าวและเลี้ยงสัตว์

  • ทิศเหนือ ติดกับบ้านขามเฒ่า ตำบลขามเฒ่าพัฒนา อำเภอกันทรวิชัย จังหวัดมหาสารคาม
  • ทิศใต้ ติดกับบ้านดอนเปลือย ตำบลขามเฒ่าพัฒนา อำเภอกันทรวิชัย จังหวัดมหาสารคาม
  • ทิศตะวันออก ติดกับบ้านใคร่นุ่น ตำบลขามเฒ่าพัฒนา อำเภอกันทรวิชัย จังหวัดมหาสารคาม
  • ทิศตะวันตก ติดกับบ้านหัวงัว ตำบลขามเฒ่าพัฒนา อำเภอกันทรวิชัย จังหวัดมหาสารคาม

ประชากรส่วนใหญ่ในชุมชนเป็นกลุ่มคนในวัฒนธรรมลาว(อีสาน) หากแต่ในช่วงหลังทศวรรษที่2540 หลังการเข้ามาตั้งมหาวิทยาลัยมหาสารคามในพื้นที่อำเภอกันทรวิชัย ส่งผลให้มีประชากรแฝงเข้ามาในชุมชนอีกทั้งมีการตั้งหอพัก ไว้สำหรับรองรับนิสิตนักศึกษาในพื้นที่ของชุมชนบ้านปอแดงด้วย

กำลังอยู่ระหว่างจัดทำข้อมูล

ชุมชนรักษาฮีตคองตามรูปแบบของคนอีสานคือมีประเพณีตามฮีต 12

  • เดือนมกราคม การทำบุญสู่ขวัญข้าว การทำบุญปีใหม่
  • เดือนกุมภาพันธ์ ข้าวจี่
  • เดือนมีนาคม ประเพณีบุญผะเหวด
  • เดือนเมษายน เทศกาลสงกรานต์
  • เดือนพฤษภาคม บุญบั้งไฟ
  • เดือนมิถุนายน บุญเลี้ยงบ้าน
  • เดือนกรกฎาคม วันอาสาฬหบูชาและวันเข้าพรรษา
  • เดือนสิงหาคม บุญข้าวประดับดิน
  • เดือนกันยายน บุญข้าวสาก
  • เดือนตุลาคม บุญออกพรรษา
  • เดือนพฤศจิกายน บุญกฐิน บุญลอยกระทง 
  • เดือนธันวาคม เทศกาลปีใหม่  
กำลังอยู่ระหว่างจัดทำข้อมูล
  • ลำห้วยกุดโดก

คนในชุมชนใช้ภาษาอีสานในการสื่อสาร


การเปลี่ยนแปลงด้านทรัพยากรธรรมชาติของพื้นที่เนื่องจากการเข้ามาของมหาวิทยาลัยมหาสารคาม พ.ศ. 2535 ส่งผลกระทบต่อทรัพยากรธรรมชาติที่สำคัญของชุมชน คือ ห้วยกุดโดก ซึ่งแต่เดิมเป็นแหล่งน้ำสำคัญของชุมชน หลังจากปี พ.ศ. 2535 เรื่อยมามีการสร้างหอพักในพื้นที่ใกล้เคียงชุมชนบ้านปอแดงเป็นจำนวนมากส่งผลให้น้ำเสียจากหอพักต่าง ๆ ไหลทะลักเข้าสู่ลำห้วยส่งผลกระทบให้กับสัตว์น้ำและสภาพแวดล้อมของลำห้วยอย่างมากในปัจจุบัน

กำลังอยู่ระหว่างจัดทำข้อมูล

โครงการการทำการเกษตรอย่างยั่งยืนและส่งเสริมพัฒนาทักษะของคนในชุมชนเพื่อสร้างช่องทางและศักยภาพในการเพิ่มรายได้หมุนเวียนแก่ชุมชนในตำบลขามเฒ่าพัฒนา อำเภอกันทรวิชัย จังหวัดมหาสารคาม

นางเอ็ด มีทิพย์ บ้านปอแดง ตำบลขามเฒ่าพัฒนา จังหวัดมหาสารคาม, ส้มภาษณ์, ณัฐพล นาทันตอง, ผู้สัมภาษณ์

นายสุดใจ ไตยวรรณ บ้านปอแดง ตำบลขามเฒ่าพัฒนา จังหวัดมหาสารคาม, ส้มภาษณ์, ณัฐพล นาทันตอง, ผู้สัมภาษณ์

นายจันทร์ อิณช้าง บ้านปอแดง ตำบลขามเฒ่าพัฒนา จังหวัดมหาสารคาม, ส้มภาษณ์, ณัฐพล นาทันตอง, ผู้สัมภาษณ์