ชุมชนมอญที่ลาดกระบังนั้นเป็นกลุ่มชาวมอญที่ขยายตัวมาจากพระประแดง และสมุทรสาคร เนื่องจากนโยบายขุดคลองสายต่าง ๆ ในสมัยรัชกาลที่ 5 เพิ่มพื้นที่นาสำหรับผลผลิตข้าวเพื่อการค้าและส่งออก โดยการชักชวนให้ชาวบ้านมาบุกเบิกที่ทำมาหากินด้วยการงดเว้นการเก็บภาษีในระยะแรก และเก็บในอัตราลดหย่อนพิเศษกว่าพื้นที่ทำนาเก่า ๆ ในระยะต่อมา 

ประกอบกับพื้นที่ทำนาของชาวมอญพระประแดงก็เริ่มแออัดจากจำนวนประชากรที่เพิ่มมากขึ้น แม้ในระยะเริ่มแรกชาวมอญเหล่านั้นจะเดินทางไปทำนาเฉพาะช่วงฤดูทำนาเท่านั้น ปลูกกระท่อมเล็ก ๆ ไว้แค่เพียงพอกันแดดกันฝน พอหมดหน้านาก็กลับไปอยู่ที่พระประแดง 

แต่ต่อมาเมื่อถนนหนทางเจริญสะดวกสบายมากขึ้น ยิ่งเกิดวัดขึ้นในชุมชน จนสามารถใช้เป็นที่ทำบุญทำกุศลในเทศกาลต่าง ๆ ได้อย่างดีพร้อมแล้วด้วย ทำให้ชาวมอญเหล่านั้นพากันลงหลักปักฐานยังสถานที่ทำนา คือ ย่านลาดกระบังนั่นเอง 

ท่านพระครูสุกิจวิศาล เจ้าอาวาสวัดทิพพาวาสองค์ปัจจุบันได้เล่าถึงประวัติที่มาของวัดไว้ว่า ราวปี พ.ศ. 2423 ชาวมอญกลุ่มหนึ่งได้ชักชวนพากันมาจากแขวงท่าข้าม เขตบางขุนเทียน กรุงเทพมหานคร โดยทางเรือ ชาวมอญกลุ่มนี้มีสมิงภักดีณรงค์ (ต๊ะ) เป็นหัวหน้าและได้เป็นผู้นำในการจัดสร้างวัดเป็นครั้งแรก

โดยปรากฏหลักฐานในเอกสารสิทธิ์ คือ โฉนดที่ดินของวัด เมื่อ ร.ศ. 122 ตรงกับ พ.ศ. 2446 (ท่านสมิงภักดีณรงค์ หรือ ต๊ะ ผู้นี้เป็นโยมปู่ของท่านพระครูถาวรธรรมวงศ์ อดีตเจ้าอาวาสวัดทิพพาวาส) 

การย้ายถิ่นฐานทางเรือแต่แรกนั้นมาด้วยกัน 3 ครอบครัว คือตั้งบ้านเรือนอยู่ตามลำคลอง ได้แก่ บ้านเรือนที่ตั้งอยู่ต้นคลอง คือ ตระกูลสมใจ เป็นตระกูลของสมิงภักดีณรงค์ (ต๊ะ สมใจ) ครอบครัวที่ตั้งอยู่กลางคลอง ได้แก่ ตระกูล อมรปาน เป็นตระกูลของนายเทียน อมรปาน และครอบครัวที่ตั้งอยู่ปลายคลอง ได้แก่ตระกูลอู่อ้น เป็นตระกูลของนายริด อู่อ้น

การย้ายมาครั้งแรกนั้น ต้องล่องเรือมาตามคลองจนถึงปากคลองประเวศบุรีรมย์ และได้พักจอดเรือที่วัดมหาบุศย์ แขวงสวนหลวง จากนั้นจึงล่องเรือต่อไปทางทิศตะวันออก จนถึงสี่แยกหัวตะเข้ ในพื้นที่แขวงทับยาว เขตลาดกระบัง ก็ได้จอดเรือนอนพักเป็นคืนที่สอง 

รุ่งขึ้นจึงล่องเรือออกจากหัวตะเข้ไปตามลำคลองทิศเหนือจนถึง คลองลำปลาทิว ในขณะนั้นคลองเต็มไปด้วยหญ้าและผักตบชวา ใช้แจวและพายไม่ได้ต้องถ่อเรืออย่างเดียว จึงได้มาถึงจุดหมายปลายทาง ที่คลองลำกอไผ่ แขวงลำปลาทิว เขตลาดกระบัง (เดิมชื่อ ตำบลลำปลาทิว อำเภอลาดกระบัง จังหวัดพระนคร) ในสมัยนั้นสองฝั่งคลองไม่มีต้นไม้ใหญ่ยืนต้นแม้แต่ต้นเดียว มีแต่ไม้ไผ่เพียงกอเดียวที่ยืนต้นตระหง่านอยู่ ด้วยเหตุนี้จึงได้ชื่อว่า "ลำกอไผ่"

ส่วนตำบลหรือแขวงลำปลาทิวนั้นเนื่องจากในสมัยนั้นคลองมีปลาชุกชุมมองเห็นเป็นทิวแถวมากกว่าสถานที่แห่งอื่น และมีเรื่องเล่าว่า ถ้าจะแกงปลาหรือใช้ปลาเป็นอาหารในการบริโภคให้ตำน้ำพริกเตรียมไว้ก่อนได้ แล้วไปหามาหุงต้มได้เลย โดยไม่ต้องจับปลามาขังไว้ จึงเป็นที่มาของชื่อ ลำปลาทิว ซึ่งต่อมาทางฝ่ายราชการจึงได้นำชื่อมาตั้งเป็นชื่อตำบล หรือแขวง ดังที่ปรากฏใช้กันมาถึงปัจจุบัน

เมื่อชาวมอญได้เริ่มมาอยู่อาศัยก็เริ่มหักร้างถางพง เพราะสภาพพื้นที่ทั่วไปเป็นป่าละเมาะแล้วแต่ใครจะจับจองที่ตรงไหนก็ได้เพราะเป็นที่ดินรกร้างว่างเปล่าไม่มีใครมีสิทธิ์เป็นเจ้าของ ต่อมาจึงทำนาปลูกข้าว ประกอบอาชีพเกษตรกรรม และได้มีประชากรมาจากที่ต่าง ๆ เข้ามาตั้งรกรากยึดอาชีพทำนามากขึ้น

ในระยะเริ่มแรกที่ชาวมอญเข้ามาอยู่อาศัยในชุมชนแห่งนี้ยังไม่ได้สร้างวัดจึงได้ไปทำบุญการกุศลในวัดที่ใกล้เคียงในขณะนั้นคือ "วัดอู่ตะเภา" ซี่งอยู่ห่างออกไปจากชุมชนคลองลำกอไผ่ประมาณ 3 กิโลเมตร แต่ในสมัยนั้นการเดินทางไปวัดค่อนข้างลำบาก หน้าน้ำต้องไปทางเรือ พาย แจว ถ่อเรือกันไปลำคลองเต็มไปด้วยผักตบชวา หน้าแล้งก็ต้องเดินลัดทุ่งนาไป 

ด้วยเหตุนี้ชาวมอญลำกอไผ่ จึงได้ร่วมแรงร่วมใจกันสร้างวัดขึ้นมาโดยมีท่านสมิงภักดีณรงค์ ตะ สมใจ เป็นหัวหน้าได้เรียกชุมชนทั้งหมดมาปรึกษาหารือและได้ร่วมกันบริจาคสร้างวัดทิพพาวาส มีชื่อเดิมที่ปรากฏตามเอกสารของทางราชการและที่ประชาชนนิยมเรียกกันว่า วัดธิปะสะ วัดทิพพาวาส วัดทุ่งแสนแสบลำบึงใหญ่ วัดลำกอไผ่ และวัดต้นไทร 

เมื่อได้จัดสร้างวัดขึ้นแล้วจึงได้ขอพระราชทานวิสุงคามสีมาและได้รับพระราชทานเมื่อวันที่ 4 เมษายน พ.ศ. 2432 ในปีที่ได้รับวิสุงคามสีมานั้น วัดทิพพาวาสนี้มีชื่อเรียกตามเอกสารในใบประกาศพระราชทานวิสุงคามสีมานั้นว่า วัดทุ่งแสนแสบลำบึงใหญ่ แขวงกรุงเทพ ภายหลังได้เปลี่ยนชื่อเป็น "วัดทิพพาวาส"

ในอดีตใช้การสัญจรทางน้ำเป็นหลัก ปัจจุบันเปลี่ยนแปลงเป็นชุมชนเมือง เพราะอยู่ใกล้เคียงย่านนิคมอุตสาหกรรมลาดกระบัง มีอาณาเขตติดต่อกับเขตหนองจอก และเขตมีนบุรี มีลำคลองลำกอไผ่ เป็นลำคลองหลักที่สามารถเชื่อมต่อไปยังคลองแสนแสบ และคลองประเวศบุรีรัมย์ ชุมชนเริ่มมีความแออัดจากการเพิ่มขึ้นของหมู่บ้านจัดสรร สภาพแวดล้อมมีการเปลี่ยนแปลงไปจากเดิมมาก และมักเกิดน้ำท่วมขังทุก ๆ ปี พื้นที่สีเขียวลดลง สภาพคลองมีน้ำเน่าเสียจากโรงงาน และจากหมู่บ้านจัดสรร

ในปัจจุบันชุมชนมีสภาพอาคารบ้านเรือนที่มีความมั่นคง แข็งแรง ประชากรที่มีดินมีเอกสารสิทธิ์ของตนเองมีจำนวนน้อยราย เจ้าของที่ดินส่วนใหญ่เป็นบุคคลอื่น ส่วนเจ้าของที่ดินในชุมชนมักขายให้กับเอกชนเพื่อเป็นที่ปลูกสร้างหมู่บ้านจัดสรร และอาคารอสังหาริมทรัพย์ต่าง ๆ เช่น โกดังให้เช่า มีสถานศึกษาในชุมชน คือ โรงเรียนวัดทิพพาวาส เปิดสอนระดับ อนุบาล 1 ถึงมัธยมศึกษาปีที่ 3 สังกัดกรุงเทพมหานคร 

การเดินทางมายังชุมชน มีถนนฉลองกรุง และถนนเลียบคลองลำกอไผ่ โดยสามารถเดินทางได้ทั้งรถยนต์ส่วนบุคคล รถโดยสารประจำทาง รถสองแถวเล็ก และรถรับจ้างทั่วไป จึงมักเกิดการคมนาคมติดขัดจากรถจำนวนมากที่ผ่านวัดและชุมชนเพื่อไปยังนิคมอุตสาหกรรมลาดกระบัง

ด้านสาธารณูปโภค มีไฟฟ้าใช้ทุกครัวเรือน โดยการไฟฟ้านครหลวง มีน้ำใช้โดยระบบประปา 

ด้านสาธารณสุข มีศูนย์บริการสาธารณสุข 46 สาขาลำปลาทิว ตั้งอยู่ใกล้กับโรงเรียนวัดทิพพาวาส

เดิมประชากรของชุมชนมอญลำกอไผ่มีเชื้อสายมอญที่อพยพมาจากเคลื่อนย้ายมาจากพระประแดง มีการสืบทอดและมีสายตระกูลสืบต่อกันมา ต่อมามีการแต่งงานกับมอญน้ำเค็มจากสมุทรสาคร และมีเครือญาติกับมอญชุมนอื่น ๆ เช่น ชุมชนมอญลาดกระบัง วัดสุทธาโภชน์ มอญคลอง 14 เขตหนองจอก มอญสามวา วัดแป้นทอง มอญบางกระดี่ เขตบางขุนเทียน เป็นต้น 

ปัจจุบันเมื่อชุมชนมีความเปลี่ยนแปลงทางสังคมด้วยมีการเคลื่อนย้ายของคนจากหลากหลายภาคส่วนเข้ามาทำงานในนิคมอุตสาหกรรมจึงเกิดการแต่งงานกับคนต่างจังหวัด และคนเชื้อชาติอื่นเพิ่มมากขึ้น จึงกลืนกลายไปเสียส่วนใหญ่

กลุ่มชาติพันธุ์ต่าง ๆ ในชุมชน: มอญ

ผู้คนในชุมชนมอญลำกอไผ่ มีการรวมกลุ่มตามลักษณะเครือญาติพี่น้อง เดิมประกอบอาชีพเกษตรกรรมทำนา แต่ในปัจจุบันเหลือเพียงส่วนน้อย ประชากรในปัจจุบันมีการแต่งงานกับคนต่างถิ่น เช่นภาคอีสาน และภาคอื่น ๆ และผู้คนที่เคลื่อนย้ายเข้าทำงานในเขตนิคมอุตสาหกรรมลาดกระบัง จึงมีอาชีพ อื่น ๆ เช่น รับจ้าง ธุรกิจส่วนตัว รับราชการ ค้าขาย เป็นต้น   

ตัวอย่างการรวมกลุ่มกันในการทำบุญกลุ่มเทศน์ในช่วงเข้าพรรษา โดยจะแบ่งตามสายตระกูล หรือนามสกุล เช่น สมใจ, ปุยอรุณ, ไกรทอง, พิกุลทอง, เปิ้นมั่นคง, วันเจียม, สัมฤทธิ์, อ่อนน้อม, อมรปาน, หรินทรัตน์,หงส์ปาน, อู่อ้น, โชติช่วง, ดิษาภิรมย์, สุขโต, พุ่มผกา, เฟื่องฟู เป็นต้น

กลุ่มเป็นทางการ ประกอบด้วย ศูนย์พัฒนาเด็กเล็กชุมชนทิพพาวาส เพื่อสนับสนุนการศึกษาของเด็ก ๆ ในชุมชน เพื่อให้เด็ก ๆ ได้เรียนรู้ และเสริมพัฒนาการ จนสามารถนำไปต่อยอดได้ในอนาคต

กลุ่มไม่เป็นทางการ ประกอบด้วย ชุมชนทิพพาวาสมีการตั้งแฟนเพจเฟซบุ๊ก (Facebook) เพื่อประชาสัมพันธ์ข่าวสารต่าง ๆ เนื้อหาเน้นไปทางด้านศาสนา และข่าวสารชุมชนทั่วไป ชื่อกลุ่ม : วัดทิพพาวาส ชุมชนมอญลำกอไผ่

นอกจากนั้นคนมอญในชุมชนยังเป็นสมาชิกของกลุ่มชุมชนมอญอื่น ๆ เช่น ชมรมเยาวชนมอญกรุงเทพ, กลุ่มสมาคมไทยรามัญ เป็นต้น

ปฏิทินประเพณีของชาวมอญลำปลาทิว ดังตาราง

วิถีชีวิตทางเศรษฐกิจ

ในอดีตชาวมอญลำกอไผ่มีการทำเกษตรกรรมเป็นอาชีพหลัก และใช้พื้นที่เลียบคลองเป็นที่หาปลาไว้ขาย เนื่องจากในสมัยก่อนคลองน้ำแห่งนี้เป็นที่ชุกชุมของปลา แต่ในปัจจุบันชาวชุมชนวัดทิพพาวาสได้เปลี่ยนจากการทำอาชีพทำนา มาเป็นการปลูกพืชหมุนเวียน ทำสวน ค้าขาย รับจ้าง และประกอบธุรกิจส่วนตัว แต่ยังคงเหลือบางครัวเรือนที่ยังคงประกอบอาชีพทำนาไว้เป็นรายได้ให้กับครอบครัว

1.พระครูสุกิจวิศาล (เคลือบ ธมฺมเตโช) เจ้าอาวาสวัดทิพพาวาส ที่ปรึกษาเจ้าคณะแขวงลำปลาทิว ธ.

2.นางสำราญ ลักษณะ ปราชญ์ชาวบ้านในด้านองค์ความรู้เกี่ยวกับมอญต่าง ๆ ภาษามอญ

3.นางสาวทองหล่อ สุขโต ปราชญ์ชาวบ้าน ด้านอาหารมอญ เช่น ข้าวแช่ หมี่กรอบ 

4.นายสมคิด ทองเจริญ ปราชญ์ชางบ้านในด้านองค์ความรู้มอญ พิธีกรรมทางศาสนา ภาษามอญ

5.นางสงวน อิ่มพงษ์ ด้านวัฒนธรรมมอญ ภาษามอญ

ทุนวัฒนธรรม

วัฒนธรรมด้านอาหาร

• ข้าวแช่มอญ เป็นอาหารในวัฒนธรรมมอญที่มักทำในเทศกาลสงกรานต์เพื่อบูชาเทวดา ส่งไปทำบุญที่วัด และแจกจ่ายให้ญาติพี่น้อง 
• อาหารมอญ โดยทั่วไปคนมอญมักจะรับประทานอาหารที่ปรุงด้วยวัตถุดิบง่าย ๆ นิยมปลูกพืชผักไว้กินเอง เช่น แกงกระเจี๊ยบ แกงมะตาด แกงบอน แกงขี้เหล็ก ปลาร้าหลน ขนมจีน น้ำยา ผัดหมี่ กาละแม 

วัฒนธรรมด้านประเพณี

• ประเพณีตักบาตรน้ำผึ้ง เป็นประเพณีที่จัดขึ้นในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 10 โดยชาวบ้านจะนำน้ำผึ้ง น้ำตาลทรายไปตักบาตรถวายพระสงฆ์ที่วัด 

การใช้ภาษามอญจะมีเฉพาะพระสงฆ์ที่สวดทำนองมอญ และผู้สูงอายุจำนวนน้อยมากที่พูดมอญได้ ส่วนใหญ่คนรุ่นใหม่จะพูดมอญไม่ได้  

ด้านเศรษฐกิจ:

เนื่องจากการก่อตั้งนิคมอุตสาหกรรมลาดกระบังที่อยู่ในใกล้เคียงกับชุมชน ทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงด้านสิ่งแวดล้อม เศรษฐกิจ มีคนต่างที่ต่างถิ่นหลั่งไหลเข้ามาทำงานในระบบอุตสาหกรรม 

ชาวมอญที่อาชีพเกษตรกรรมในรุ่นพ่อแม่ เมื่อถึงรุ่นลูกหลานก็เริ่มเปลี่ยนไปทำงานในโรงงานอุตสาหกรรม เป็นลูกจ้าง และประกอบอาชีพค้าขาย

ในชุมชนมีสร้างตลาดสดและร้านค้าสะดวกซื้อต่าง ๆ เกิดขึ้นมาก นอกจากนี้ การเปิดสนามบินสุวรรณภูมิ ทำให้มีการขายที่ดินเพื่อสร้างหมู่บ้านจัดสรร ทำให้ผู้คนขยายตัวออกมาจากในเมือง มาอยู่อาศัยในเขตลาดกระบังเพิ่มมากขึ้น

ด้านวัฒนธรรม:

เนื่องจากชุมชนมอญลำกอไผ่มีความเปลี่ยนแปลงในด้านบริบททางสังคมและสิ่งแวดล้อมจากสังคมชนบทไปสู่สังคมเมือง การเกิดโรคระบาด น้ำท่วม ทำให้คนมอญดั้งเดิมซึ่งส่วนใหญ่เป็นผู้สูงอายุก็เริ่มทยอยหมดไป

ส่วนรุ่นลูกหลานก็แต่งงานไปกับคนภาคอื่น ๆ ทำให้กลืนกลายวิถีชีวิตวัฒนธรรมแบบสมัยใหม่ไปมาก คนรุ่นใหม่จึงไม่ได้สืบทอดวิถีวัฒนธรรมของมอญ วัฒนธรรมประเพณีมอญดั้งเดิมก็เริ่มสูญหายไป

กำลังอยู่ระหว่างจัดทำข้อมูล

ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร. (2566). รายงานโครงการสำรวจและจัดการข้อมูลกลุ่มชาติพันธุ์มอญ ปีงบประมาณ 2566. กรุงเทพฯ : ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร.

วัดทิพพาวาส ชุมชนมอญลำกอไผ่. (2566, 14 ตุลาคม). ประวัติความเป็นมาของมอญวัดทิพพาวาส. Facebook https://www.facebook.com/