บ้านดอนสำราญ หมู่ 4 เป็นชุมชนที่เกิดจากการขยายตัวของครัวเรือนของคนในหมู่บ้านต่าง ๆ รายรอบ ในอดีตพื้นที่ที่ตั้งบ้านดอนสำราญในปัจจุบันเรียกพื้นที่นี้ว่า "ดอนไร่สูง" เนื่องจากมีสภาพพื้นที่เป็นที่ดอนสูง น้ำท่วมไม่ถึง ประกอบด้วย ทุ่ง หญ้าป่าละเมาะ ชาวบ้านที่อยู่ในเขตรอบนอก ตําบลยางคํา ได้แก่ บ้านด่าน ตําบลด่าน อำเภอราษีไศล จังหวัดศรีสะเกษ บ้านเหล่าข้าว ตําบลยางคํา อำเภอโพนทราย ได้นำวัว ควาย เข้ามาเลี้ยงในทุ่งหญ้าบนดอนแห่งนี้พบว่าพื้นที่มีสภาพอุดมสมบูรณ์ ประกอบกับในเขตหมู่บ้านด่านและบ้านเหล่าข้าว มีประชากรในชุมชนเพิ่มขึ้น ชาวบ้านจากทั้ง 2 หมู่บ้านนี้จึงได้อพยพเข้ามา จับจองพื้นที่บนดอนไร่สูงนี้โดยที่ใครเข้ามาเลี้ยงสัตว์ก่อนก็จะได้พื้นที่เป็นจํานวนมากตั้งบ้านเรือนและมีที่ดินทํากินอยู่ใกล้เคียงกับญาติพี่น้องของตน ดังเช่นครอบครัวในตระกูล "ศรีคําภา" ซึ่งมีบ้านเดิมอยู่ที่บ้านด่าน และครอบครัวในตระกูล "สิงห์เขาภู" ซึ่งมีบ้านเดิมอยู่ที่บ้านเหล่าข้าว เป็นครอบครัวชุดแรกที่มีความเกี่ยวดองเป็นเครือญาติเนื่องจากการแต่งงานของคนในสายตระกูลได้ขยายพื้นที่ทํากินมายังดอนไร่สูงแห่งนี้ และตั้งบ้านเรือนบุกเบิกที่ดินทํากินต่อมาจนปัจจุบัน จากการบุกเบิกที่ทํากินและได้ผลผลิตที่ดีทําให้ชาวบ้านในละแวกใกล้เคียงเข้ามาตั้งถิ่นฐานเป็นระยะ ๆ รวมทั้งการเข้ามาแต่งงานกับผู้หญิงในหมู่บ้าน เดิมบ้านดอนไร่สูง การปกครองยังขึ้นต่อตําบลสามขา อำเภอสุวรรณภูมิ ต่อมาใน พ.ศ. 2512 นายอำเภอโพนทราย ได้เปลี่ยนชื่อให้เป็น "บ้านดอนสำราญ" มีความหมายว่า อยู่บนที่สูงอย่างมีความสุข

ลักษณะพื้นที่ของบ้านดอนสําราญ มีสภาพพื้นที่เป็นที่ดอนสูงเป็นที่ราบลอนลูกคลื่นรายรอบหมู่บ้าน ซึ่งเป็นที่ทํานาของชาวบ้านดอนสําราญ บ้านเหล่าข้าว ตําบลยางคําและบ้านด่าน ตําบลด่าน อําเภอราษีไศล ที่ได้จับจองไว้ตั้งแต่รุ่นปู่ย่า ตายาย บ้านดอนสําราญตั้งอยู่ในพื้นที่เขตทุ่งกุลาร้องไห้ ริมแม่น้ำมูลอันเป็นแม่น้ำสายหลักในการทําเกษตรกรรมของชาวบ้านในบริเวณนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับ บ้านหนองฝั่งแดง ป่าธรรมชาติดง และทางหลวงสุวรรณภูมิ-ราษีไศล 
• ทิศใต้ ติดต่อกับ บ้านดอนจิก หมู่ 6 ป่าทามกุดเป่ง และแม่น้ำมูล
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับ บ้านด่าน ตําบลด่าน อําเภอราษีไศล จังหวัดศรีสะเกษ 
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับ บ้านเหล่าข้าว หมู่ 3 ตำบลยางคำ จังหวัดร้อยเอ็ด

บ้านดอนสําราญ หมู่ 4 เป็นหมู่บ้านเล็ก ๆ ที่ได้เริ่มเข้ามาตั้งถิ่นฐานจากการนําสัตว์เลี้ยงใช้งานของชาวบ้านด่าน ตําบลบ้านด่าน อําเภอราษีไศล จังหวัดศรีสะเกษ อยู่ทางทิศตะวันออกของบ้านดอนสําราญ และชาวบ้านเหล่าข้าว ตําบลยางคํา ทางด้านทิศตะวันตก ผู้คนในแถบนี้เป็นชาวไทย-อีสาน ใช้ภาษาอีสานสื่อสารกันกับคนในกลุ่มและคนนอกกลุ่ม ลักษณะนิสัยโดยธรรมชาติแล้วเป็นคนใจดี มีน้ำใจให้กับคนแปลกหน้า กล้าพูด กล้าซักถาม อย่างตรงไปตรงมา รักความสนุกสนาน ให้ความเป็นกันเองทั้งคนในกลุ่มและคนนอกกลุ่ม

บ้านดอนสําราญ ซึ่งเป็นชุมชนชาวไทยอีสานลักษณะเศรษฐกิจของชุมชนมีลักษณะแบบบ้านนาเนื่องจากการทํามาหากินส่วนใหญ่เป็นการเพาะปลูกและเลี้ยงสัตว์ พึ่งพาธรรมชาติ เท่ากับเป็นผู้ผลิตสินค้าชั้นต้น (primary products) แต่อย่างไรก็ตาม การทํามาหากินยังมีระบบเศรษฐกิจแบบบุพกาล (primitive economy) ร่วมอยู่ด้วย เช่น การหาปลาในแม่น้ำมูล ทามกุดเป่ง กุดขี้เหล็ก กุดแคน กุดล่ม กุดตาเชียง กุดทิง กุดตาลอด ป่าธรรมชาติ ในฐานะเป็นผู้หาอาหาร (gatherer) นอกจากนั้นยังผสมผสานด้วยระบบเศรษฐกิจแบบอุตสาหกรรม คือ มีโรงสี 4 แห่ง เปิดบริการเพียง 2 แห่ง และร้านค้า 4 แห่ง ขายอาหารสดแห้ง อาหารกระป๋อง ขนมถุง ๆ สําหรับเด็กประเภทต่าง ๆ ขนมจับฉลาก เหล้า บุหรี่ ยารักษาโรคกระเพาะ เครื่องดื่มน้ำอัดลม เครื่องดื่มบํารุงกําลัง ก๋วยเตี๋ยว ฯลฯ

ใช้ภาษาอีสานสื่อสารกับคนในกลุ่มและคนนอกกลุ่ม

เจริญลาภ สัคคะวัฒนะ. (2537). ผู้หญิงกับสิ่งแวดล้อมในสังคมที่ปรับเปลี่ยน : กรณีศึกษาบ้านดอนสำราญ หมู่ 4 ตำบลยางคำ อำเภอโพนทราย จังหวัดร้อยเอ็ด. วิทยานิพนธ์ปริญญาศิลปศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชามานุษยวิทยา มหาวิทยาลัยศิลปากร