บ้านดอยดำ หนึ่งในพื้นที่ภายใต้การปกครองของ อ.เวียงแหง จ.เชียงใหม่ ในอดีตพื้นที่ของเวียงแหงแห่งนี้มีชื่อว่า "เมืองแหง" เป็นเมืองหน้าด่านที่มีจุดยุทธศาสตร์เป็นเส้นทางเดินทัพและเส้นทางการค้าระหว่างเมืองเชียงใหม่ ราชธานีของอาณาจักรล้านนา และเมืองอังวะ ราชธานีเก่าของเมียนมาในสมัยก่อน และเป็นหนึ่งในจุดยุทธศาสตร์สำคัญในสมัยสงครามโลกครั้งที่ 2 แต่หลังจากที่ยุคสงครามสิ้นสุดลง เมืองเวียงแหงก็ได้ถูกยกเป็น อำเภอเวียงแหง เป็นที่อยู่อาศัยของคนหลากหลายชาติพันธุ์ มีทั้งวัดวาอาราม แหล่งท่องเที่ยวธรรมชาติ และหมู่บ้านอันเงียบสงบ

จนกระทั่ง พ.ศ. 2545 บ้านดอยคำ ถูกก่อตั้งขึ้นอย่างเป็นทางการจากพระราชประสงค์ของสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง โดยวินิจฉัยพื้นที่บริเวณดอยดำลุ่มน้ำแม่หาดเพื่อจัดตั้งโครงการ "บ้านเล็กในป่าใหญ่" พระองค์ทรงมีกระแสพระราชดำรัสความว่า พระองค์ทรงเป็นห่วงสถานการณ์บริเวณชายแดนไทย-พม่าบริเวณพื้นที่ยังไม่มีคนเข้าไปอยู่อาศัยทำให้มีความสะดวกต่อการเข้า ออกของคนต่างด้าวและเป็นเส้นทางลำเลียงสิ่งผิดกฎหมายต่าง ๆ ซึ่งมีผลกระทบต่อความมั่นคงและความสงบสุขของประชาชนดังมีพระราชดำริที่จะจัดตั้งหมู่บ้านในชื่อ "โครงการบ้านเล็กในป่าใหญ่" ขึ้น โดยให้ชาวบ้านในโครงการมีหน้าที่ดูแลป่าบริเวณนี้และใกล้เคียงพร้อมทั้งเป็นเส้นตะเข็บชายแดน 

บริเวณบ้านดอยดำแต่เดิมอยู่ภายในเขตอุทยานแห่งชาติห้วยน้ำดัง จึงต้องขออนุญาตการใช้พื้นที่จากอุทยานแห่งชาติห้วยน้ำดัง ดำเนินการในลักษณะโครงการทดลองทางวิชาการ อธิบดีกรมป่าไม้ จึงอนุมัติใช้พื้นที่ดังกล่าวตามมาตราที่ 29 แห่งพระราชบัญญัติอุทยานแห่งชาติ โดยขออนุมัติใช้พื้นที่ลุ่มน้ำแม่หาดทั้งหมด 16,850 ไร่ เป็นพื้นที่ดำเนินการโครงการ ฯ พร้อมขออนุญาตแต่งตั้งเจ้าหน้าที่ปฏิบัติงานและต่อมากรมป่าไม้ออกคำสั่งกรมป่าไม้ที่ 1961/2545 ลงวันที่ 23 กันยายน 2545 เรื่องแต่งตั้งคณะทำงานโครงการทดลองให้คนอยู่กับป่าอย่างยั่งยืนในลักษณะ "บ้านเล็กในป่าใหญ่ตามพระราชดำริ" ขึ้น เป็นบ้านดอยดำถึงปัจจุบัน

บ้านดอยดำ ตั้งอยู่ในเขตอุทยานแห่งชาติห้วยน้ำดัง จังหวัดเชียงใหม่ อยู่ห่างจากอำเภอเวียงแหงระยะทางประมาณ 16.9 กิโลเมตร มีลักษณะภูมิประเทศเป็นภูเขาสูง โดยมีจุดชมวิวสูงถึง 1,835 เมตร จากระดับน้ำทะเล มีอากาศหนาวเย็นตลอดทั้งปี อุณภูมิเฉลี่ย 18.0 องศา และเป็นพื้นที่ติดชายแดนไทย-เมียนมาร์

ประกอบไปด้วยประชากรจำนวน 49 คน จำนวนครัวเรือน 9 ครัวเรือน มีกลุ่มชาติพันธุ์อาศัยอยู่จำนวน 3 ชาติพันธุ์ ประกอบด้วย ลาหู่ ลีซู และอาข่า

กลุ่มชาติพันธุ์ต่าง ๆ ในชุมชน: ลาหู่, ลีซู, อ่าข่า

เครือข่ายชุมชน มีเครือข่ายร้านค้าจำนวน 2 แห่ง

กำลังอยู่ระหว่างจัดทำข้อมูล

กำลังอยู่ระหว่างจัดทำข้อมูล

จุดชมวิวดอยดำ ที่ตั้งโครงการบ้านเล็กในป่าใหญ่ ตามพระราชดำริ ดอยดำ ด้วยความสูงถึง 1,835 เมตร จากระดับน้ำทะเล ทำให้เห็นทิวทัศน์ของดอยหลวงเชียงดาวได้จากบนนี้ เวลาท่องเที่ยวที่เหมาะสมต่อการชมทะเลหมอกอยู่ในช่วงเดือนตุลาคม-กุมภาพันธ์ของทุกปี

ภาษาไทยใหญ่

พื้นที่ซ้อนทับ:
อุทยานแห่งชาติ: ห้วยน้ำดง

โครงการบ้านเล็กในป่าใหญ่ดอยดำ อันเนื่องมาจากพระราชดำริ โดยภายในที่ตั้งโครงการฯ มีการริเริ่มการทำพื้นที่การเกษตรและจากความร่วมมือของกรมประมงร่วมกับกรมชลประทาน ทำให้ที่ตั้งโครงการฯ เป็นพื้นที่นำร่องเลี้ยงปลาเรนโบว์เทราต์ ซึ่งเป็นปลาน้ำจืด คล้ายปลาแซลมอล รวมไปถึงปลาสเตอร์เจียน เพื่อทำการวิจัยและยังเป็นแหล่งท่องเที่ยวเรียนรู้ในการเพาะพันธุ์ปลาอีกด้วย

SummerB. (2565, 8 กุมภาพันธ์). 7 พิกัดเที่ยวเวียงแหง ที่เที่ยวเชียงใหม่แห่งธรรมชาติ ทะเลหมอก สุดแอดเวนเจอร์. สืบค้น 8 สิงหาคม 2567. https://travel.trueid.net/

Chiangrai Focus. โครงการพระราชดำริ "ดอยดำ" @เวียงแหง. สืบค้น 8 สิงหาคม 2567. https://www.chiangraifocus.com/

ระบบฐานข้อมูลศูนย์การเรียนรู้ชุมชนชาวไทยภูเขา "แม่ฟ้าหลวง".  (ม.ป.ป.). สืบค้น 1 สิงหาคม 2567,  https://www.ศศช.com/

TNN. ที่เที่ยวเชียงใหม่ จุดชมวิวดอยดำ Unseen แห่งใหม่เมืองเหนือ. สืบค้น 8 สิงหาคม 2567. https://www.tnnthailand.com/

โครงการบ้านเล็กในป่าใหญ่ตามพระราชดำริ ดอยดำ. สืบค้น 8 สิงหาคม 2567. https://www.facebook.com/p/%

องค์การบริหารส่วนตำบลเมืองแหง. ข้อมูลพื้นฐาน.  สืบค้น 8 สิงหาคม 2567. http://www.muanghaeng.go.th/