ชุมชนบ้านหันทราย ตำบลหันทราย อำเภออรัญประเทศ จังหวัดสระแก้ว เป็นชุมชนที่มีกลุ่มชาติพันธุ์ลาวดั้งเดิมอาศัยอยู่ ซึ่งแต่เดิมอาศัยอยู่ในนครเวียงจันทน์แล้วอพยพย้ายถิ่นฐานเข้ามาในประเทศไทยสมัยต้นรัชกาลที่ 3 โดยจากคำบอกเล่าของผู้เฒ่าผู้แก่ในหมู่บ้านหันทรายเล่าสืบต่อกันมาว่าบรรพบุรุษย้ายถิ่นฐานมาจากเวียงจันทน์ได้มีการโยกย้ายถิ่นฐานมาได้ประมาณ 600-700 ปีมาแล้วก่อนย้ายมาอยู่ที่บ้านหันทรายได้เคยไปอยู่ที่บางปลาสร้อยมาก่อนแล้วจึงค่อย ๆ อพยพมาอยู่ที่บ้านหันทราย โดยมีนายบุญ เป็นบุคคลแรกที่เข้ามาอยู่ ณ ที่แห่งนี้นายบุญมีอาชีพเป็นนายพรานซึ่งแต่เดิมเคยอาศัยอยู่อำเภอกบินทร์บุรี หลังจากนั้นจึงมีผู้คนเริ่มย้ายเข้ามาอาศัยอยู่บ้านหันทรายเพิ่มขึ้นจนกลายเป็นหมู่บ้านขนาดใหญ่

ปี พ.ศ. 2360 สมัยเจ้าอนุวงศ์เวียงจันทร์ ได้มีชาวลาวอพยพมาที่พื้นที่ภาคอีสานและลงมาสู่ภาคตะวันออก พรานบุญได้ชักชวนชาวบ้าน มาตั้งหลักปักฐานอยู่ที่บริเวณโรงเรียนบ้านหันทรายปัจจุบัน  

ปี พ.ศ. 2401 มีขุนบัญชากิจ (กำนันบ้ง) เป็นกำนันคนแรก

ปี พ.ศ. 2468 เริ่มจัดระบบการศึกษาขึ้นในโรงเรียนเป็นครั้งแรก โดยทางการให้นาย แท่ง ดาราศร คนบ้านอรัญเข้ามาเปิดเรียนทำการสอนเป็นครั้งแรก ณ วัดหันทราย (วัดเก่ากลางบ้าน)

ปี พ.ศ. 2471 เกิดไฟไหม้ครั้งแรก เนื่องจากแม่ให สีโกม จุดไฟกอไผ่ที่หนองขอน และบ้านสมัยนั้นทำด้วยเสาไม้ทุบเปลือก พื้นไม้ฟากไม้ไผ่ ฝาแวง หลังคามุงหญ้า ทำให้เกิดไฟไหม้อย่างรวดเร็วและไหม้บ้านเกือบทั้งหมด รวมทั้งวัดด้วย ทำให้หลักฐานต่าง ๆ ถูกไฟไหม้หมด

ปี พ.ศ. 2477 สิ้นสุดยุคขุนบัญชากิจ เนื่องจากกำนันบ้งก็ป่วยและถึงแก่กรรมในที่สุด ในสมัยกำนันบ้งมีสารวัตรกำนัน 2 คน คือ สารวัตรเขียง สีตาล สารวัตรพวง บัวผดุง และในสมัยของกำนันบ้งนั้นบ้านเมืองเจริญมาก ไพร่ฟ้าประชาชนอยู่เย็นเป็นสุข ราษฎรเชื่อฟังกำนัน ตั้งอยู่ในศีลธรรม จนได้ฉายาว่า ฆ้องหน่วยเดียวตีได้หมดเมือง

ปี พ.ศ. 2478 นายไชย ปาปะโลม เป็นกำนันถึงปี พ.ศ. 2489

ปี พ.ศ. 2489 นายพา บัวผดุง เป็นกำนันถึงปี พ.ศ. 2495

ปี พ.ศ. 2495 นายคำ ถาวรจิตร (ลูกชายกำนันบ้ง) เป็นกำนันถึงปี พ.ศ. 2505

ปี พ.ศ. 2505 นายเติม เพ็ชรสมบัติ เป็นกำนัน ถึงปี พ.ศ. 2527 ซึ่งเป็นกำนันถึง 23 ปี โดยมีผลงานมากมายทั้งการสร้างถนนขึ้นสายแรก สายหันทราย-บ้านโนนสะอาด ระยะทาง 7 กิโลเมตร ถนนสายนี้ รถยนต์วิ่งผ่านไม่ได้สร้างให้เฉพาะคนเดิน เพื่อเดินทางออกสู่อำเภออรัญประเทศ และยังได้จัดตั้งโรงไฟฟ้าส่วนภูมิภาคระดับตำบล

ปี พ.ศ. 2508 กำนันเติม เพ็ชรสมบัติ เป็นคนแรกของตำบลหันทรายที่ได้รับเลือกให้ไปดูงานด้านพัฒนาที่ไต้หวัน ญี่ปุ่น และในปีเดียวกันนั้นได้มีการพัฒนาถนนในหมู่บ้าน

ปี พ.ศ. 2516 กำนันเติม เพ็ชรสมบัติ ได้นำราษฎรในหมู่บ้านสร้างวัดใหม่

ปี พ.ศ. 2527 กำนันเติม เพ็ชรสมบัติ ได้เกษียณอายุและมี นายคำน้อย ชาญศิริ ขึ้นเป็นกำนันต่อ

ปี พ.ศ. 2528 ได้เลือกตั้งกำนันตำบลหันทรายเป็นครั้งแรก ซึ่งมีผู้สมัครสองท่าน คือ นายคำน้อย ชาญศิริ กับ นายบุญเริญ หันทิพย์ 

ปัจจุบันมี นายศักดิ์สิทธิ์ ธนจำรัส ดำรงตำแหน่งกำนันตำบลหันทราย

ความหมายของชื่อบ้านหันทราย

"หันทราย" ชื่อ หันทราย เกิดจากคำสองคำได้แก่ คำว่า "หัน" และ "ทราย"

"หัน" ตรงกับภาษาถิ่น แปลว่า เร็ว ๆ ไว ๆ อีกทัศนะหนึ่ง กล่าวว่า การหันมองไปทางไหนก็เห็นทรายอยู่เต็มไปหมด

"ทราย" ผู้เฒ่าผู้แก่ในหมู่บ้านบอกเล่าว่าเมื่อถึงฤดูฝน ฝนตกหนักจึงทำให้น้ำพัดพาเอาทรายมากองทับถมกัน เมื่อถึงเวลากลางวัน แสงแดดได้ส่องลงมาบนผืนทรายทำให้เกิดความร้อนสูงมาก ผู้คนที่เดินผ่านไปมายังไม่มีรองเท้าจะสวมใส่ จึงเดินด้วยเท้าเปล่าเหยียบย่ำไปยังดินทรายร้อน ๆ

"ช่วงหน้าแล้ง น้ำฤดูฝนจะพัดดินทรายเข้ามา คนสมัยก่อนไม่มีรองเท้าใส่ แดดร้อนเมื่อกระทบดินทรายจะร้อนมาก แลนหัน ๆ หยาง ไว ๆ แปลว่า เดินเร็วๆ จะได้ไม่ร้อน เมื่อบวกกันแล้วจะกลายเป็นชื่อหมู่บ้าน"

"แต่ก่อนหันทรายเป็นคลองทั้งหมด เขาเรียกว่า คลองสีโว" 

ในปัจจุบันตำบลหันทรายเป็นตำบลขนาดใหญ่ที่มีกลุ่มชาติพันธุ์ลาวอาศัยอยู่จำนวนมาก มีจำนวนทั้งสิ้น 10 หมู่บ้าน สำหรับการจัดกลุ่มสนทนาในครั้งนี้ได้รับข้อมูลจาก หมู่ที่ 1, 2, 5, 6 เนื่องจากเป็นชุมชนดั้งเดิม และมีจำนวนประชาชนชนอาศัยอยู่เป็นจำนวนมากกว่าหมู่อื่น

อาณาเขตติดต่อ

• ทิศเหนือ ติดต่อกับ บ้านโนนโพธิ์
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับ โรงเรียนบ้านหันทราย
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับ บ้านเนินผาสุข วัดทุ่งสว่างอารมย์เย็น
• ทิศใต้ ติดต่อกับ องค์การบริหารส่วนตำบลหันทราย 

ลักษณะภูมิประเทศ

ภูมิประเทศมีลักษณะเป็นที่ราบลุ่ม ตั้งอยู่ทางภาคตะวันออก เป็นพื้นที่สำหรับที่อยู่อาศัยประมาณ 40% เป็นพื้นที่สำหรับการเกษตร 55% และมีพื้นที่ส่วนอื่น 5% มี 3 ฤดูกาล ฤดูร้อน ฤดูฝน ฤดูหนาว

ลักษณะภูมิอากาศ

ลักษณะอากาศมีลักษณะร้อนชื้น อากาศเปลี่ยนแปลงไปตามฤดู ซึ่งมี 3 ฤดู ดังนี้ ฤดูร้อน เริ่มตั้งแต่กลางเดือนกุมภาพันธ์ไปจนถึงกลางเดือนพฤษภาคม อากาศร้อนและแห้งแล้ง ฤดูฝน เริ่มตั้งแต่กลางเดือนพฤษภาคมฝนตกมากในช่วงเดือนพฤษภาคม-สิงหาคม ฤดูหนาว เริ่มตั้งแต่กลางเดือนตุลาคมถึงกลางเดือนกุมภาพันธ์ 

ลักษณะของดิน

ลักษณะดินโดยทั่วไปเป็นดินร่วนปนทราย ประมาณ 55% ดินลูกรังประมาณ 35 % ลักษณะดินในพื้นที่เป็นดินเหนียวประมาณ 

ลักษณะของแหล่งน้ำ

ในพื้นที่ตำบลหันทราย มีแหล่งน้ำธรรมชาติที่สำคัญ ได้แก่ หนองปลิง และหนองบัว มีห้วยพรมโหด ไหลผ่านทางตอนใต้ คลองสีโวไหลผ่านทางทิศตะวันออก

สภาพทางสังคม

การศึกษาตำบลหันทราย มีโรงเรียนและศูนย์พัฒนาเด็กเล็ก คือ โรงเรียนบ้านหันทราย (โรงเรียนประถมศึกษาขยายโอกาส) ตั้งอยู่หมู่ที่ 1 บ้านหันทรายโดยมีครู จำนวน 16 คน และนักเรียน จำนวน 136 คน

ข้อมูลประชากรบ้านหันทราย หมู่ที่ 1 ประจำเดือนมกราคม 2568 พบว่า มีประชากรชาย 294 คน ประชากรหญิง 326 คน รวม 620 คน 

วิสาหกิจชุมชนกลุ่มแม่บ้านเกษตรกรทอผ้าหันทราย เป็นกลุ่มสตรีทอผ้าหนึ่งในหลายกลุ่มที่มีอยู่ในบ้านหันทราย เกิดจากการรวมตัวของสมาชิกในหมู่บ้านที่ทอผ้าและมีความประสงค์จะทำกิจกรรมร่วมกัน และรวมตัวกันเพื่อจัดหาปัจจัยการผลิตให้ได้ราคาถูก เมื่อมีหน่วยงานต่าง ๆ เข้ามาให้คำแนะนำอุดหนุน และถ่ายทอดเทคโนโลยีใหม่ ๆ นอกจากการทอผ้ายังมีการทำจักสานและตะกร้าหวาย

กองทุนพัฒนาบทบาทสตรีตำบลหันทราย เป็นแหล่งทุนสำคัญที่ช่วยสนับสนุนการพัฒนาอาชีพและเพิ่มศักยภาพทางเศรษฐกิจให้กับผู้หญิงในชุมชน วิสาหกิจชุมชนกลุ่มแม่บ้านเกษตรกรทอผ้าหันทราย กลุ่มนี้เป็นวิสาหกิจชุมชนที่จดทะเบียนอย่างเป็นทางการโดยมุ่งเน้นการผลิตผ้าไหมทอมือ ซึ่งเป็นอาชีพเสริมที่สร้างรายได้ให้กับชุมชนและช่วยอนุรักษ์ภูมิปัญญาท้องถิ่นด้านการทอผ้าให้คงอยู่ต่อไป

กลุ่มวิสาหกิจชุมชนกลุ่มการเกษตรอินทรีย์หันทรายพัฒนา การทำเกษตรกรรม ชาวบ้านหันทรายมีการประกอบอาชีพทำไร่ ทำนา และเกิดสภาวะแห้งแล้ง ชาวบ้านจึงหันมาทำเกษตรกรรมน้อยลง

พิธีกรรมการแก้บน พิธีแก้บนเป็นประเพณีที่สืบทอดกันมาตั้งแต่บรรพบุรุษ จัดขึ้นทุกวันพุธของเดือน โดยมีพ่อจ้ำเป็นผู้นำในพิธีชาวบ้าน เชื่อว่าการแก้บนเป็นการตอบแทนสิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่เคยขอพรไว้ เพื่อให้เกิดความเป็นสิริมงคลแก่ตนเองและครอบครัว 

เครื่องเซ่นไหว้ในพิธีแก้บน ได้แก่ หมู ไก่ เหล้า อาหารคาวหวาน (ขึ้นอยู่กับผู้แก้บนจัดเตรียมเองตามสะดวก) ข้าวแดง (ข้าวคลุกไข่แดง) ข้าวคั่วกับงา ข้าวดำ แกงส้มและแกงหวาน เพื่อเสริมสิริมงคลให้ลูกหลาน  

บุญคูณลาน ปราสาทข้าวเปลือก ประเพณีบุญคูณลาน บ้านหันทราย เป็นพิธีกรรมที่เกี่ยวข้องกับการเก็บเกี่ยวข้าวและการขอบคุณแม่โพสพซึ่งเป็นความเชื่อดั้งเดิมของชาวอีสาน สถานที่จัดงาน และบุคคลที่เกี่ยวข้อง

• จัดขึ้นใน ลาน วัด หรือพื้นที่กลางแจ้งที่ชาวบ้านสามารถรวมตัวกันได้สะดวก  
• ผู้ที่เกี่ยวข้องได้แก่ ชาวบ้าน ผู้อาวุโส พระสงฆ์ และผู้นำชุมชน ที่ร่วมกันจัดพิธีกรรมและกิจกรรมต่าง ๆ

หมอพื้นบ้าน

1.นายสมัย หันบรรกิจ

2.นายน้อย บัวผดุง

3.นายโพ อนงค์พร หมอสมุนไพร

4.นางบุญทม หนาสมัย พนักงานที่สาธารณสุขจังหวัดสระแก้ว นวดแผนโบราณใช้ยาในการรักษาพยาบาล

5.นายทองดี หันสมร หมอยาสมุนไพร โดยไปเดินป่าชุมชน เพื่อหาเปลือกไม้และรากไม้ที่เป็นตัวยามาทำเป็นสมุนไพรรักษาคนป่วย

6.นายประเทือง สุมาตร ผู้ที่ได้รับการอบรมและมีความรู้เรื่องยาสมุนไพร

7.นายจันทร์ บัวผดุง

8.นายสวัน ถาวรทรัพย์

9.นายดอกไม้ บังประสาน

10.นายล้วน อนงค์พร

11.นายสำลี ลำน้ำ

12.นายใส ไหลจำรัส

13.นายบุญเริญ หันทิพย์

14.นายน้อย บัวผดุง หมอ รักษาคนที่ถูกงูกัด

15.นายสมัน หันประจิตร หมอ รักษาคนที่ถูกงูกัด

16.นายทองศรี ฝากกาย หมอ รักษาคนที่ถูกงูกัด

ด้านภูมิปัญญาท้องถิ่น

1.นางหนูสมบัติ จันทร์เถื่อน ทอผ้า

2.นางนวลจันทร์ โคตระกูล ทอผ้า การมัดหมี่ การย้อมหมี่ ด้วยกี่ธรรมดา  

3.นางพา หันพรม ผู้ริเริ่มการทอผ้าไหม ผ้าฝ้าย 

4.นางสาวบุปผา อาจหาญ ผู้รวบรวมสมาชิกในหมู่บ้านจัดตั้งกลุ่มผ้าฝ้ายทอมือขึ้น

5.นายบุญ หาญมนต์ จักสานเครื่องใช้ต่าง ๆ ที่ทำมาจากไม้ไผ่

6.นายผิน กันลิตร จักสานอุปกรณ์เกี่ยวกับการดักจับสัตว์

7.นางปิ่น นามดา การทำไม้กวาด

ด้านศิลปกรรม

1.นายสมบูรณ์ หาญมนต์ ทำเสาบ้านด้วยขวานถากแบบโบราณ

2.หลวงตาเล่ง ถาวรกุล ทำกลอง

ด้านการถนอมอาหาร

1.นางทองรัก พนมบวร ทำข้าวเกรียบ (ข้าวเกรียบกล้วย) / การทำไวน์ผลไม้ (การทำไวน์สับปะรด)

ด้านความเชื่อ

1.นายสุภา ดุจเฉลิม รักษาโรคด้วยวิธีการทางไสยศาสตร์

2.นายหอม ถาวรจิตร รักษาโรคทางไสยศาสตร์ด้วยวิธีการเหยียบเหล็ก

ด้านกีฬา

1.นายสง่า มหามนต์ ผู้ริเริ่มก่อตั้งเกี่ยวกับการแข่งขันกีฬาฟุตบอลประจำตำบลหันทราย

ด้านโบราณวัตถุ

1.นายลี แสงผดุง โบราณวัตถุ ไห หม้อ ถ้วย ชาม ศิลปวัตถุ แบบสมัยทวาราวดี

ด้านอื่น ๆ

1.นายลี กันพยุง ดูดวงสะเดาะเคราะห์ และการกำจัดไฝในที่ลับ

ทุนกายภาพ

แหล่งน้ำธรรมชาติที่สำคัญในพื้นที่ ได้แก่                                             

• หนองปลิง และหนองบัว ซึ่งเป็นแหล่งน้ำพื้นบ้านที่ใช้ในการอุปโภคบริโภค
• ห้วยพรมโหด ไหลผ่านทางตอนใต้ของตำบล
• คลองสีโว ไหลผ่านทางทิศตะวันออก

แม้ว่าสภาพป่าในปัจจุบันอาจไม่อุดมสมบูรณ์เช่นในอดีต แต่ชุมชนยังคงให้ความสำคัญกับการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติ

ทุนวัฒนธรรมหรือภูมิปัญญาท้องถิ่น

ชาติพันธุ์และประเพณี ประชากรส่วนใหญ่ของชุมชนบ้านหันทรายเป็นกลุ่มชาติพันธุ์ลาวที่อพยพมาจากนครเวียงจันทน์ประเทศลาว วัฒนธรรมและขนบธรรมเนียมดั้งเดิมยังคงได้รับการสืบทอดเป็นอย่างดี เช่น การนับถือผีเรือนและการเลี้ยงผีปู่ตา ซึ่งเป็นความเชื่อดั้งเดิมของชุมชน ประเพณีบุญคูณลาน ที่สะท้อนถึงการดำเนินชีวิตและการอยู่ร่วมกันของคนในชุมชน 

หัตถกรรมและงานฝีมือ

• ผ้าไหมทอมือ : งานหัตถกรรมที่สะท้อนถึงภูมิปัญญาท้องถิ่นและศิลปวัฒนธรรมที่ได้รับการสืบทอดจากรุ่นสู่รุ่น
• จักสานตะกร้าหวาย : งานฝีมือที่ใช้วัสดุจากธรรมชาติและเป็นอาชีพเสริมที่ช่วยสร้างรายได้ให้กับชุมชน 

ผ้าไหมทอมือบ้านหันทราย 

ชาวบ้านส่วนใหญ่มีอาชีพทำนา แต่การทอผ้านั้น สตรีในหมู่บ้านเมื่อเสร็จจากการทำนาก็จะปลูกหม่อน เลี้ยงไหม เป็นการสืบทอดมาจากบรรพบุรุษที่ได้นำการทอผ้า และอุปกรณ์ติดตัวมาจากนครเวียงจันทร์ในอดีตการทอผ้าเป็นการทอเพื่อเป็นเครื่องนุ่งห่มสำหรับสมาชิกในครอบครัว นำไปไหว้ผู้ใหญ่ หรือเป็นของฝากเมื่อมีเทศกาลต่าง ๆ เช่น  ปีใหม่สงกรานต์เป็นต้นเพราะการคมนาคมจากหมู่บ้านถึงตลาดหรือในเมืองไม่สะดวกสบายเหมือนในปัจจุบัน วัตถุดิบในการทอ จึงเป็นการปลูกหม่อนเลี้ยงไหมเองพันธุ์ไหมก็ได้นำมาจากเวียงจันทร์ เช่น พันธุ์หม่อนนางคำ หม่อนลาย และมีเคล็ดในการเลี้ยงไหมให้ออกไข่มาก ๆ โดยการให้เด็กเล็ก ๆ ขึ้นไปนั่งทับ ก็จะทำให้ตัวไหมออกไข่ได้มาก และมีตัวไหมมากทำให้ได้เส้นไหมเพิ่มมากขึ้น ซึ่งเป็นความเชื่อมาแต่โบราณ กล่าวสืบต่อกันมา

อัตลักษณ์/จุดเด่นของผลิตภัณฑ์ 

สมาชิกกลุ่มได้ร่วมกันพัฒนาการทอผ้า มีการเดินด้าย มัดหมี่ ย้อมสี และทอผ้าด้วยตนเอง จึงทำให้คุณภาพของผ้าทอมีเนื้อแน่น สีไม่ตก รักษาง่าย สวมใส่สบาย ราคาย่อมเยา มีสีสันเป็นที่ต้องการของลูกค้า มีลายผ้าที่หลากหลายแปลกใหม่ โดยเฉพาะลายผีเสื้อถือเป็นลายผ้าประจำจังหวัดสระแก้ว นอกจากนี้ยังมีผลิตภัณฑ์หลากหลายชนิด เช่น ผ้า 2 ตะกรอ ผ้า 4 ตะกรอ ผ้าถุง ผ้าพื้น ผ้าโสร่ง และเสื้อสำเร็จรูป

มาตรฐานและรางวัลที่ได้รับ

• รางวัลที่ 1 การประกวด ผ้าทอมือประเภท ผ้าไหมประดิษฐ์ ชนิดผ้าพื้น "ในงานสืบสานวัฒนธรรม เบื้องบูรพา และงานกาชาดจังหวัดสระแก้ว" ประจำปี  2547
• รางวัลที่ 3 การประกวด ผ้าทอมือประเภท ผ้าไหมประดิษฐ์มัดหมี่ ชนิดผ้าชุด "ในงานสืบสานวัฒนธรรม เบื้องบูรพา และงานกาชาดจังหวัดสระแก้ว" ปี 2547
• รางวัลที่ 1 การประกวด ผ้าทอมือประเภท ผ้าไหมมัดหมี่ ชนิดผ้าชิ้น "ในงานสืบสาน วัฒนธรรม เบื้องบูรพา และงานกาชาดจังหวัดสระแก้ว" ประจำปี 2548
• รางวัลชมเชยการประกวด ผ้าทอมือประเภท ผ้าไหมประดิษฐ์มัดหมี่ ชนิดผ้าชุด "ในงานสืบสานวัฒนธรรม เบื้องบูรพา และงานกาชาดจังหวัดสระแก้ว" ปี 2548
• รางวัลชมเชยการประกวด ผ้าทอมือประเภท ผ้าไหมมัดหมี่ ชนิดผ้าพื้น "ในงานสืบสานวัฒนธรรม เบื้องบูรพา และงานกาชาดจังหวัดสระแก้ว" ประจำปี  2548
• รางวัลชนะเลิศ การประกวด ผลิตภัณฑ์ผ้าทอลายผีเสื้อปางสีดา ตามโครงการคัดเลือกลายผ้าเพื่อใช้เป็นสัญลักษณ์ลายผ้าประจำจังหวัดสระแก้ว "ในงานสืบสานวัฒนธรรม เบื้องบูรพา และงานกาชาดจังหวัดสระแก้ว" ประจำปี 2548
• รางวัลชมเชยลำดับที่ 1 และ 2 การประกวด ผลิตภัณฑ์ผ้าทอลายผีเสื้อปางสีดา ตามโครงการคัดเลือกลายผ้าเพื่อใช้เป็นสัญลักษณ์ลายผ้าประจำจังหวัดสระแก้ว "ในงานสืบสานวัฒนธรรม เบื้องบูรพา และงานกาชาดจังหวัดสระแก้ว" ประจำปี 2548

ศาสนา

วัดหันทราย : เป็นศูนย์กลางของศาสนาและวัฒนธรรมในชุมชน มีการจัดกิจกรรมและพิธีกรรมทางศาสนาเป็นประจำ 

บ้านหันทรายใช้ภาษาอีสานเป็นหลักในการสื่อสาร

กระทรวงวัฒนธรรม. (ม.ป.ป.). กลุ่มชาติพันธุ์ลาว บ้านหันทราย อำเภออรัญประเทศ จังหวัดสระแก้ว. https://m-culture.in.th/album/193074/

กระทรวงวัฒนธรรม. (ม.ป.ป.). ผ้าไหมทอมือบ้านหันทราย. จาก https://www.m-culture.in.th/album/123721 

กรมการปกครอง. (2568). ระบบสถิติทางการทะเบียน กรมการปกครอง. สืบค้นเมื่อ 10 มีนาคม 2568. https://stat.bora.dopa.go.th

กรมสนับสนุนบริการสุขภาพ. (2568). รายงานข้อมูลตำบลหันทราย อำเภออรัญประเทศ จังหวัดสระแก้ว. https://3doctor.hss.moph.go.th/main/

ฐิติมา มีช้าง และคณะ. (2562). รายงานการภูมิปัญญาอาหารชาติพันธุ์ลาว บ้านหันทราย อำเภออรัญประเทศ จังหวัดสระแก้ว. วิทยาลัยชุมชนสระแก้ว. https://www.skcc.ac.th/project

องค์การบริหารส่วนตำบลหันทราย. (2568). ข้อมูลสภาพทั่วไป-องค์การบริหารส่วนตำบลหันทราย (อบต.หันทราย) อำเภออรัญประเทศ จังหวัดสระแก้ว. https://hansai.go.th/public/list/data/