เมื่อ 40 กว่าปีที่ผ่านมา พื้นที่บ้านคลองเหล็กบนปัจจุบันมีภูเขาที่สำคัญ คือ เขาแก้วกำปราง ลักษณะของป่าเป็นป่าดิบชื้นขนาดใหญ่อุดมสมบูรณ์ไปด้วยพืชพรรณธรรมชาติมีพันธุ์ไม้นานาชนิด เช่น ไม้มะค่า ไม้ยางนา ไม้ยางแดง ไม้ตะแบก ไม้กันเกรา มีสัตว์ป่าอาศัยอยู่เป็นจำนวนมาก เช่น ช้าง เสือ ลิง หมูป่า หมี ควายป่า เลียงผา เม่น กวางสมัน นก และด้วยความชุ่มชื้นและอุดมสมบูรณ์จึงทำให้มีทาก มีแหล่งน้ำทางธรรมชาติที่มีน้ำไหลตลอดปี คือ คลองเหล็กบน การเรียกชื่อหมู่บ้านจึงเรียกตามชื่อของลำคลองที่ไหลผ่านหมู่บ้าน คือ คลองเหล็กบน

พ.ศ. 2503 นายเหมียน เพื่องวงค์ และนายสุรินทร์ อิ่มเอี่ยม เป็นคนกลุ่มแรกที่เดินทางเข้ามาหาของป่า และเจาะน้ำมันยางบริเวณบ้านคลองเหล็กบนไปขายยังตลาดหนองคล้า ซึ่งคนกลุ่มนี้ได้เห็นว่าพื้นที่นี้มีความอุดมสมบูรณ์เหมาะแก่การเพาะปลูก จึงได้ชักชวนครอบครัวและเพื่อน ๆ เข้ามาตั้งถิ่นฐานเป็นการถาวร จากคำบอกเล่าต่อ ๆ กันไปทำให้มีผู้คนอพยพเข้ามาอาศัยอยู่ที่บ้านคลองเหล็กบนแห่งนี้เป็นจำนวนมากอย่าง โดยส่วนใหญ่อพยพมาจากบ้านหนองคล้า และอีกส่วนหนึ่งอพยพมาจากจังหวัดใกล้เคียงในแถบภาคตะวันออก เช่น จังหวัดสมุทรปราการ ระยอง ชลบุรี

บ้านคลองเหล็กบน หมู่ที่ 7 ตำบลเขาแก้ว อำเภอท่าใหม่ จังหวัดจันทบุรี อยู่ห่างจากองค์การบริหารส่วนตำบลเขาแก้ว 5 กิโลเมตร ห่างจากอำเภอท่าใหม่ 40 กิโลเมตร ห่างจากจังหวัดจันทบุรี 45 กิโลเมตร อยู่ทางทิศเหนือของจังหวัดจันทบุรี โดยมีอาณาเขตติดต่อ ดังนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับ หมู่ที่ 7 ตำบลแก่งหางแมว อำเภอแก่งหางแมว จังหวัดจันทบุรี
• ทิศใต้ ติดต่อกับ หมู่ที่ 2 ตำบลเขาแก้ว อำเภอท่าใหม่ จังหวัดจันทบุรี
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับหมู่ 1 ตำบลเขาแก้ว อำเภอท่าใหม่ จังหวัดจันทบุรี
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับหมู่ 6 ตำบลคลองพลู อำเภอท่าใหม่ จังหวัดจันทบุรี

ลักษณะภูมิอากาศ

บริเวณบ้านคลองเหล็กบนมีลักษณะสภาพอากาศร้อนชื้น มี 3 ฤดูกาล ได้แก่ ฤดูร้อนเริ่มตั้งแต่กลางเดือนกุมภาพันธ์ถึงต้นเดือนเมษายน ฤดูฝนเริ่มตั้งแต่เดือนพฤษภาคมถึงเดือนตุลาคม และฤดูหนาวเริ่มตั้งแต่เดือนพฤศจิกายนถึงเดือนกุมภาพันธ์

สถิติประชากรทางการทะเบียนราษฎร (รายเดือน) สำนักบริหารการทะเบียน กรมการปกครอง รายงานจำนวนประชากร หมู่ที่ 7 บ้านคลองเหล็กบน ตำบลเขาแก้ว อำเภอท่าใหม่ จังหวัดจันทบุรี มีจำนวนประชากรทั้งสิ้น 844 คน โดยแยกเป็นประชากรชาย 418 คน ประชากรหญิง 426 คน และมีจำนวนหลังคาเรือนทั้งสิ้น 322 หลังคาเรือน (ข้อมูลเดือนธันวาคม 2567)

การประกอบอาชีพของชาวบ้านคลองเหล็กบนในระยะแรก เริ่มจากการที่ชาวบ้านเข้ามาเก็บของป่าและเจาะน้ำมันยาง ต่อมาเมื่อมีการเข้ามาตั้งถิ่นฐานถาวรได้ประกอบอาชีพเกษตรกรรม เช่น การทำไร่มันสำปะหลัง ปลูกข้าวไร่ ปัจจุบันมีการทำไร่สับปะรด สวนยางพาราและการทำสวนผลไม้ ประกอบด้วย พริกไทย ทุเรียนเงาะ มังคุด ลองกอง ขนุน ชมพู่ ส้มโอ และมะม่วง เป็นต้น นอกจากนี้ยังประกอบอาชีพเลี้ยงสัตว์ ค้าขาย และรับจ้างทั่วไปด้วย

บ้านคลองเหล็กบน เป็นชุมชนชาวพุทธ ชาวบ้านนับถือพระพุทธศาสนาเป็นที่ยึดเหนี่ยวจิตใจ ในระยะแรกตั้งหมู่บ้านยังไม่มีวัด ชาวบ้านได้ร่วมกันสร้างสำนักสงฆ์ชั่วคราวอยู่ประมาณ 1 ปี ต่อมาจึงได้สร้างต่อเป็นสำนักสงฆ์เขาแก้ว ซึ่งในเวลาต่อมาเมื่อ พ.ศ. 2551 สำนักสงฆ์เขาแก้วนี้ได้รับอนุญาตให้เป็นวัดเขาแก้ว เป็นสถานที่ในการปฏิบัติศาสนพิธีตามพระพุทธศาสนา และเป็นศูนย์รวมจิตใจของชาวบ้านในการประชุม ปรึกษาหารือในการพัฒนาหมู่บ้าน

กำลังอยู่ระหว่างจัดทำข้อมูล

แหล่งโบราณคดีบ้านคลองเหล็กบน

แหล่งโบราณคดีบ้านคลองเหล็กบน เป็นแหล่งที่มีการขุดค้นพบโบราณวัตถุ เช่น กำไลสำริด เครื่องมือหินกะเทาะปลายแหลม ขวานหินขัด ลูกปัดสีเหลืองและสีฟ้า เครื่องประดับสำริด เป็นต้น โดยมีจุดที่ขุดพบทั้งสิ้น 8 จุด ซึ่งอยู่ในพื้นที่เกษตรกรรมของชาวบ้าน โดยมีการตั้งชื่อแหล่งที่พบตามชื่อเจ้าของบ้าน เช่น แหล่งสวนนายประดิษฐ์ ชมจิตร แหล่งสวนนายชาติ ชัยเสนาะ ตามหลักฐานที่พบเหล่านี้ทำให้เชื่อว่ามีมนุษย์ยุคโบราณอาศัยอยู่บริเวณนี้เมื่อ 6,000 ปีมาแล้ว

แหล่งโบราณคดีบ้านคลองเหล็กบน แบ่งเป็น 2 ส่วน คือ ส่วนที่พบเครื่องมือหิน ได้แก่ ขวานหินขัด และส่วนที่พบกำไลสำริด โดยส่วนที่พบเครื่องมือหินเป็นบริเวณกว้างครอบคลุมพื้นที่ประมาณ 1 ตารางกิโลเมตร หลักฐานที่พบทั้งหมดบนผิวหน้าดิน (Surface Finds) โดยพบขณะที่เจ้าของที่ดินทำการเพาะปลูกแล้วเก็บรวบรวมไว้ และพบโดยการสำรวจ มีดังนี้

1. เครื่องมือหินกะเทาะรูปไข่ กะเทาะด้านเดียว มีรอยกะเทาะขนาดใหญ่ตรงกึ่งกลางแล้วตกแต่งโดยรอบ กว้าง 5.5 เซนติเมตร ยาว 12.3 เซนติเมตร หนา 1.4 เซนติเมตร ทำจากหินทราย
2. เครื่องมือหินกะเทาะรูปไข่ กะเทาะด้านเดียว กว้าง 6.7 เซนติเมตร ยาว 15.3 เซนติเมตรหนา 1.4 เซนติเมตร ทำจากหินชนวo
3. เครื่องมือหินกะเทาะรูปไข่ กะเทาะ 2 ด้านมีการแต่งความคม กว้าง 4.4 เซนติเมตร ยาว 10.3 เซนติเมตร หนา 1.4 เซนติเมตร ทำจากหินกรวดแม่น้ำ
4. เครื่องมือหินกะเทาะแบบบาง กะเทาะด้านเดียว อาจจะใช้เป็นใบมีด มีรอยชำรุดหักกลางตามความยาว กว้าง 3.2 เซนติเมตร ยาว 10.1 เซนติเมตร หนา 0.7 เซนติเมตร ทำจากหินทราย
5. เครื่องมือหินกะเทาะรูปทรงกลม กะเทาะด้านเดียวและมีรอยกะเทาะโดยรอบเส้นผ่าศูนย์กลาง 9.2 เซนติเมตร หนา 1.6 เซนติเมตร ทำจากหินปูน
6. ขวานหินขัดแบบมีบ่า รูปทรงแบนทั้ง 2 ด้าน ชำรุดบริเวณด้านใช้งาน บ่ากว้าง 3 เซนติเมตร ส่วนตัวของขวานกว้าง 5.6 เซนติเมตร ยาว 8.6 เซนติเมตร หนา 1.6 เซนติเมตร ทำจากหินทราย
7. ขวานหินขัดแบบมีบ่า ด้านหน้าแบน ด้านหลังเป็นรูปโค้งแบบหลังเต่า มีร่องรอยการแต่งคมบ่ากว้าง 2.8 เซนติเมตร ส่วนตัวของขวานกว้าง 4.4 เซนติเมตร ยาว 8.7 เซนติเมตร ทำจากหินทราย
8. เครื่องมีหินปลายแหลมรูปทรงคล้ายลูกดอก กะเทาะด้านเดียว มีรอยบากหรืออาจจะเป็นรอยหักเพราะการตกแต่งเป็นรอยลึกลงไป 2.8 เซนติเมตร กว้าง 4.3 เซนติเมตร ยาว 8.6 เซนติเมตร ทำจากหินทราย
9. ขวานหินขัด ชำรุดหักบริเวณกึ่งกลาง กว้าง 4.1 เซนติเมตร ยาวจากปลายคมของขวานหินถึงส่วนที่หัก 3.7 เซนติเมตร หนา 1.5 เซนติเมตร ทำจากหินควอทไซท์ ขวานหินขัดขนาดเล็ก กว้าง 3.6 เซนติเมตร ยาว 3.7 เซนติเมตร หนา 1 เซนติเมตร ทำจากหินควอทไซท์ หินลับ มีร่องรอยการลับหรือแต่งคมของเครื่องมือหินสึกเป็นร่องลึก ทำจากหินกรวดแม่น้ำ
10. เศษภาชนะดินเผา เนื้อดินมีทั้งแบบผิวเรียบและแบบตกแต่งผิวเป็นกดประทับลายขูดขีด
11. ฝาจุกปิดภาชนะ ส่วนจุกเป็นรูปทรงกลมนูน ส่วนที่เป็นฝาแตกชำรุดเผาด้วยอุณหภูมิต่ำ เนื้อดินสีเหลืองตามลักษณะของดินเผาไฟ
12. เศษภาชนะดินเผาเนื้อเครื่องเคลือบ เป็นชิ้นส่วนภาชนะดินเผาที่ไม่สามารถพิสูจน์ได้ว่าเป็นส่วนใด สีเคลือบสีน้ำตาล สีเทา เนื้อแกร่ง
13. กำไลสำริด ลักษณะทรงกลมเรียบ ปลายสุดของกำไลทั้ง 2 ด้าน โค้งงอเข้าหากันแล้วปล่อยเป็นช่องว่างไว้ไม่ได้เชื่อมต่อกัน เส้นผ่าศูนย์กลางรอบใน 5.5 เซนติเมตร รอบนอก 6.3 เซนติเมตร

ภาษาพูด : ภาษาไทย

ภาษาเขียน : อักษรไทย

กำลังอยู่ระหว่างจัดทำข้อมูล

กำลังอยู่ระหว่างจัดทำข้อมูล

วัดเขาแก้ว. (18 กุมภาพันธ์ 2558). แหล่งโบราณคดี เขาแก้ว บ้านคลองเหล็กบน. สืบค้นเมื่อวันที่ 17 มีนาคม 2568. จาก https://www.facebook.com/

สุริยะ สุวดิษฐ์. (2553). โครงการศึกษาแหล่งโบราณคดีบ้านคลองเหล็กบนเพื่อใช้เป็นแหล่งเรียนรู้โดยการมีส่วนร่วมของชุมชนบ้านคลองเหล็กบน ต.เขาแก้ว อ.ท่าใหม่ จ.จันทบุรี: รายงานฉบับสมบูรณ์. สำนักงานคณะกรรมการส่งเสริมวิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม.

สำนักวัฒนธรรมจังหวัดจันทบุรี. (ม.ป.ป.). สถานที่สำคัญของจังหวัด. สืบค้นเมื่อวันที่ 17 มีนาคม 2568. จาก http://164.115.23.146/chanthaburi/archeology3.html