ชุมชนทอผ้าจกไทยวนเป็นแหล่งอนุรักษ์ภูมิปัญญาท้องถิ่นที่สืบทอดลวดลายผ้าอันประณีตจากรุ่นสู่รุ่น พร้อมส่งเสริมอาชีพ สร้างรายได้ และความสามัคคีในชุมชนอย่างยั่งยืน
กลุ่มคนที่อพยพเข้ามาอยู่ในระยะแรก มาจากตำบลห้วยไผ่ ตำบลดอนแร่ และตำบลโพดก อำเภอเมือง จังหวัดราชบุรี โดยการชักชวนของนายแก้ว และนางคับ ซึ่งเป็นพ่อค้าขายของเบ็ดเตล็ดและจะนำของไปขายที่อำเภอสวนผึ้ง มาแวะพักค้างคืน เห็นพื้นที่บริเวณนี้อุดมสมบูรณ์ จึงชักชวนญาติพี่น้องเข้ามาปลูกบ้านเรือนและจับจองที่ทำกิน ต่อมาเมื่อมีจำนวนประชากรเพิ่มมากขึ้น จึงได้จัดตั้งเป็นหมู่บ้าน “บ้านรางบัว”หมู่ที่ 6 ในปี พ.ศ. 2420 เหตุผลที่ชื่อบ้านรางบัว เพราะในสมัยก่อนมีบ่อน้ำและลำธาร ซึ่งมีดอกบัวแดงขึ้นอยู่เป็นจำนวนมาก
ชุมชนทอผ้าจกไทยวนเป็นแหล่งอนุรักษ์ภูมิปัญญาท้องถิ่นที่สืบทอดลวดลายผ้าอันประณีตจากรุ่นสู่รุ่น พร้อมส่งเสริมอาชีพ สร้างรายได้ และความสามัคคีในชุมชนอย่างยั่งยืน
กลุ่มคนที่อพยพเข้ามาอยู่ในระยะแรก มาจากตำบลห้วยไผ่ ตำบลดอนแร่ และตำบลโพดก อำเภอเมือง จังหวัดราชบุรี โดยการชักชวนของนายแก้ว และนางคับ ซึ่งเป็นพ่อค้าขายของเบ็ดเตล็ดและจะนำของไปขายที่อำเภอสวนผึ้ง มาแวะพักค้างคืน เห็นพื้นที่บริเวณนี้อุดมสมบูรณ์ จึงชักชวนญาติพี่น้องเข้ามาปลูกบ้านเรือนและจับจองที่ทำกิน ต่อมาเมื่อมีจำนวนประชากรเพิ่มมากขึ้น จึงได้จัดตั้งเป็นหมู่บ้าน “บ้านรางบัว” หมู่ที่ 6 ในปี พ.ศ. 2420 เหตุผลที่ชื่อบ้านรางบัว เพราะในสมัยก่อนมีบ่อน้ำและลำธาร ซึ่งมีดอกบัวแดงขึ้นอยู่เป็นจำนวนมาก
บ้านรางบัว มีพื้นที่ 7,000 ไร่ หรือ 11.2 ตารางกิโลเมตร ภูมิประเทศเป็นที่ลาดเชิงเขา มีป่าไม้และลำห้วยภูมิอากาศร้อนชื้น อยู่ห่างจากที่ว่าการอำเภอ ระยะทาง 12 กิโลเมตร
มีอาณาเขตติดต่อ ดังนี้
- ทิศเหนือ ติดกับ บ้านรางดอกอาว หมู่ที่ 1 ตำบลรางบัว อำเภอจอมบึง จังหวัดราชบุรี
- ทิศใต้ ติดกับ บ้านหนองเต่าดำ หมู่ที่ 13 ตำบลรางบัว อำเภอจอมบึง จังหวัดราชบุรี
- ทิศตะวันออก ติดกับ บ้านหนองสังข์ หมู่ที่ 11 ตำบลรางบัว อำเภอจอมบึง จังหวัดราชบุรี
- ทิศตะวันตก ติดกับ บ้านหนองกลางเนิน อำเภอสวนผึ้ง จังหวัดราชบุรี
สถานที่สำคัญในชุมชน ได้แก่
- วัดรางบัว
- โรงเรียนชุมชนบ้านรางบัว
- ศูนย์ทอผ้าจกวัดรางบัว
- สถานีอนามัย
- สถานีอนามัยบ้านหนองไผ่
ประชากรของหมู่บ้านมี 268 ครัวเรือน ประชากรทั้งสิ้น จำนวน 779 คน
- เพศชาย จำนวน 385 คน
- เพศหญิง จำนวน 394 คน
- แยกเป็นผู้สูงอายุ จำนวน 123 คน
- คนพิการ จำนวน 9 คน
- ผู้ด้อยโอกาส จำนวน 5 คน
การประกอบอาชีพ ส่วนใหญ่ทำเกษตรกรรม ทำไร่ ทำนา ทำสวน เลี้ยงสัตว์ เพาะเห็ด รับจ้างและค้าขาย
วิถีชีวิตและอัตลักษณ์ชุมชน
- เรื่องราวของชุมชนเป็นชุมชนไทยยวน
- วัฒนธรรมประเพณีของชาวไทยยวน ภาษาไทยยวน การแต่งกายไทยยวนใส่ในงานประเพณีและงานสำคัญ
- วิถีชีวิต ทำการเกษตรปลูกผัก ทำนา ทอผ้า รับจ้าง
- ภูมิปัญญาท้องถิ่น ได้แก่ การทอผ้าจกไทยยวน
- ผลิตภัณฑ์ชุมชน ได้แก่ ผ้าจกไทยยวน
- แหล่งเรียนรู้ชุมชน ได้แก่ ศูนย์การทอผ้าจกวัดรางบัว
วิถีทางเศรษฐกิจ
- ภูมิปัญญาการทอผ้าจกเป็นที่รู้จัก เป็นผลิตภัณฑ์ที่สร้างรายได้ให้ชุมชน
ภัยทางธรรมชาติ
- ภัยแล้ง
ปราชญ์ท้องถิ่น
|
ลำดับที่ |
ชื่อ-สกุล |
ภูมิปัญญาปราชญ์ท้องถิ่น |
|
1 |
นายสมจิต ทิพวัจนะ |
ทอผ้าจก |
|
2 |
นายเย็น ชัยแสง |
ช่างแกะสลัก |
|
3 |
นายมานะ แฉล้มนงนุช |
ถนอมอาหาร |
|
4 |
นายชุมพล จันทรา |
โหราศาสตร์ |
- ผู้นำชุมชนมีความรู้ ความสามารถ ความขยันอดทน
- มีความสามัคคีของชุมชน
- มีการสืบทอดประเพณีโบราณของชาวไทยยวน
- มีภูมิปัญญาการทอผ้าจกเป็นที่รู้จักและสร้างได้ให้ชุมชน
- มีช่างทอผ้าจกที่มีฝีมือ
- หมู่บ้านเป็นแหล่งเรียนรู้ดูงานหมู่บ้านท่องเที่ยวชุมชนโอทอปนวัตวิถี
- มีการฝึกอบรมอาชีพเสริมให้กับชาวบ้าน
- มีการส่งเสริมผลิตภัณฑ์ชุมชนผ้าทอผ้าจก
ในบ้ารางบัวยังคงมีการใช้ภาษาไทยวนในการสื่อสารในชีวิตประจำวัน
ในบ้านรางบัวมีอ่างเก็บน้ำประจำหมู่บ้านและเสากลางบ้าน ตั้งอยู่ใจกลางหมู่บ้าน แสดงให้เห็นว่าบ้านรางบัวยังคงอนุรักษ์วัฒนธรรมดั้งเดิมของชาวไทยวนจนถึงปัจจุบัน
คณะมนุษย์ศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏหมู่บ้านจอมบึง. (2566). ภูมิปัญญาปราชญ์ชาวบ้าน ในการพึ่งพาตนเองตามหลักเศรษฐกิจพอเพียง. ราชบุรี: คณะมนุษย์ศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏหมู่บ้านจอมบึง
วัดรางบัว ตำบลรางบัว อำเภอจอมบึง จังหวัดราชบุรี. (Facebook). เข้าถึงจาก https://www.facebook.com
