บ้านหนองสระ เดิมเป็นเนินที่มีหนองน้ำ ชาวบ้านได้พัฒนาขุดลอกไว้ใช้ประโยชน์ จนกลายเป็นที่มาของชื่อหมู่บ้าน และยังเป็นพื้นที่มีความอุดมสมบูรณ์ เหมาะแก่การเกษตรและมีน้ำใช้ตลอดปี
สำหรับภูมินามของหมู่บ้านมาจากสภาพพื้นที่สมัยก่อนเป็นเนินหนองสระมีสัตว์ป่าลงมากินน้ำที่บริเวณหนองสระท้ายหมู่บ้าน เช่น สุนัขจิ้งจอก กระต่ายป่า หมูป่า ไก่ป่า เป็นต้น เดิมทีหมู่บ้านมีหนองน้ำอยู่หนึ่งแห่งอยู่กลางเนินของหมู่บ้าน ชาวบ้านได้ใช้น้ำจากหนองน้ำนี้ดำรงชีวิต ต่อมาได้มีการพัฒนาโดยชาวบ้านช่วยกันขุดลอกและขยายหนองน้ำให้กว้างใหญ่และลึกขึ้นเพื่อกักเก็บน้ำให้มีปริมาณมากพอต่อความต้องการของชาวบ้านที่มีจำนวนเพิ่ม ต่อมาจึงเรียกหมู่บ้านนี้ว่า บ้านหนองสระ จนถึงปัจจุบัน
บ้านหนองสระ เดิมเป็นเนินที่มีหนองน้ำ ชาวบ้านได้พัฒนาขุดลอกไว้ใช้ประโยชน์ จนกลายเป็นที่มาของชื่อหมู่บ้าน และยังเป็นพื้นที่มีความอุดมสมบูรณ์ เหมาะแก่การเกษตรและมีน้ำใช้ตลอดปี
ประวัติหมู่บ้านของบ้านหนองสระ จากคำบอกเล่าของชาวบ้านคนกลุ่มแรกที่เข้ามาอาศัยอยู่ในพื้นที่มาจากท่าชุมพล ซึ่งบรรพบุรุษที่มาจากท่าชุมพล คือ ปู่เล็ก ยายเตา เป็นบรรพบุรุษของลุงเอี้ยม คุ้ยเอี่ยม ตั้งบ้านหลังแรก (ปัจจุบัน คือ บ้านเลขที่ 1 เป็นบ้านของนายม้วน)
สำหรับภูมินามของหมู่บ้านมาจากสภาพพื้นที่สมัยก่อนเป็นเนินหนองสระมีสัตว์ป่าลงมากินน้ำที่บริเวณหนองสระท้ายหมู่บ้าน เช่น สุนัขจิ้งจอก กระต่ายป่า หมูป่า ไก่ป่า เป็นต้น เดิมทีหมู่บ้านมีหนองน้ำอยู่หนึ่งแห่งอยู่กลางเนินของหมู่บ้าน ชาวบ้านได้ใช้น้ำจากหนองน้ำนี้ดำรงชีวิต ต่อมาได้มีการพัฒนาโดยชาวบ้านช่วยกันขุดลอกและขยายหนองน้ำให้กว้างใหญ่และลึกขึ้นเพื่อกักเก็บน้ำให้มีปริมาณมากพอต่อความต้องการของชาวบ้านที่มีจำนวนเพิ่มขึ้น จึงเรียกหมู่บ้านนี้ว่า บ้านหนองสระ จนถึงปัจจุบัน
สภาพพื้นที่มีลักษณะเป็นที่ราบลุ่ม มีระบบชลประทานค่อนข้างดีส่งน้ำไหลผ่าน เหมาะแก่การเพาะปลูกพืช และทำนา ทำสวน ทำไร่ และการเกษตรต่าง ๆ มีปริมาณน้ำจากคลองส่งน้ำตลอดทั้งปี สภาพดินอุดมสมบูรณ์ การคมนาคมสะดวก สภาพบ้านเรือนอยู่แบบกระจายยังไม่หนาแน่น
พื้นที่อาณาเขตติดต่อ
- ทิศตะวันออก ติดกับ บ้านเตาปูน หมู่ที่ 2 ตำบลเตาปูน อำเภอโพธาราม
- ทิศตะวันตก ติดกับ บ้านเขาชะงุ้ม หมู่ที่ 6 ตำบลเตาปูน อำเภอโพธาราม
- ทิศเหนือ ติดกับ บ้านหนองขนาน หมู่ที่ 5 ตำบลเตาปูน อำเภอโพธาราม
- ทิศใต้ ติดกับ บ้านเตาปูน หมู่ที่ 2 ตำบลเตาปูน อำเภอโพธาราม
สถานที่สำคัญในชุมชน
- หนองสระ ปัจจุบันมีการเปลี่ยนแปลงสภาพทางกายภาพไปอย่างมาก
บ้านหนองสระ มีจำนวนประชากรทั้งสิ้น 996 คน โดยแยกเป็นประชากรชาย 496 คน ประชากรหญิง 500 คน จำนวนหลังคาเรือนทั้งสิ้น 302 หลังคาเรือน
การประกอบอาชีพ (นับซ้ำครัวเรือนที่มีสมาชิกทำหลายอาชีพ)
- อาชีพหลัก ทำนา ทำไร่ ทำสวน เลี้ยงสัตว์ รับราชการ พนักงานบริษัท ค้าขาย
- อาชีพรอง รับจ้างทั่วไป
- อาชีพเสริม เย็บตุ๊กตา เพาะเห็ด เผาถ่าน งานฝีมือ เลี้ยงวัว เลี้ยงเป็ด เลี้ยงไก่ หมูขุน อื่น ๆ
กลุ่มอาชีพ
- กลุ่มผู้ผลิตพริกแกง
- กลุ่มทำลูกประคบ
- กลุ่มวิสาหกิจชุมชนเกษตรสมุนไพรเตาปูน
| เดือน | กิจกรรม |
| มกราคม | เกี่ยวข้าวนาปี, ทำบุญขึ้นปีใหม่ที่วัดเขาช่องพราน, เวียนเทียนที่วัดเขาช่องพรานและวัดเขาพระ |
| กุมภาพันธ์ | เตรียมดิน เพาะปลูกข้าวนาปรัง |
| มีนาคม | ทำนาปรัง ดูแลแปลงข้าว หว่านปุ๋ย |
| เมษายน | จัดประเพณีสงกรานต์ ทำบุญวันสงกรานต์ รดน้ำดำหัวขอพรจากผู้สูงอายุ ที่วัดเขาช่องพราน |
| พฤษภาคม | ดูแลแปลงนา |
| มิถุนายน | เลี้ยงพระและศาลกลางหมู่บ้าน, เก็บเกี่ยวข้าวนาปรัง |
| กรกฎาคม | เตรียมดินปลูกข้าวนาปี |
| สิงหาคม | ปลูกข้าวนาปี, พัฒนาข้างถนนและลอกคลอง |
| กันยายน | ดูแลนาปี |
| ตุลาคม | ทำบุญวันออกพรรษา ที่วัดเขาช่องพรานและวัดเขาพระ, ดูแลแปลงนา |
| พฤศจิกายน | เตรียมเก็บเกี่ยวข้าวนาปี |
| ธันวาคม | เก็บเกี่ยวข้าวนาปี, ทำบุญสิ้นปี, สวดมนต์ข้ามปี, เก็บฟางก้อนขาย |
1.นางปริน เนตรสน หมอพื้นบ้าน
2.นางสอย อารีย์ หมอพื้นบ้าน
3.นางประยูร คุ้ยเอี่ยม มีความสามารถด้าน ทำขวัญข้าว
4.นายวิชัย ยาสิทธิ มีความสามารถด้าน ช่างไม้
5.นายจำลอง อารีย์ มีความสามารถด้าน การปรับใช้เทคโนโลยี
6.นางสาวโกมล เปียชาติ มีความสามารถด้าน ทำพริกแกง
7.นายนิสิตร์ สังข์ทอง มีความสามารถด้าน บริหารจัดการกองทุนหมู่บ้าน
8.นางยุพิน สังข์ทอง มีความสามารถด้าน บริหารจัดการวิสาหกิจชุมชนเกษตรสมุนไพรเตาปูน
นิติพัฒน์ แก้วประสิทธิ์ และกันตา นิ่มทัศนศิริ. (2565). รายงานผลการดำเนินงานโครงการหนึ่งตำบลหนึ่งมหาวิทยาลัย (U2T)ตำบลเตาปูน อำเภอโพธาราม จังหวัดราชบุรี. มหาวิทยาลัยราชภัฏหมู่บ้านจอมบึง. http://www.taopoon.org/
นายเอี้ยม คุ้ยเอี่ยม, สัมภาษณ์, 8 มิถุนายน 2564
นายสำราญ น่วมนารี, สัมภาษณ์, 8 มิถุนายน 2564
นายนิสิตร์ สังข์ทอง, สัมภาษณ์, 8 มิถุนายน 2564
นายสุนทร สมจิต, สัมภาษณ์, 8 มิถุนายน 2564
