บ้านมอญห้วยน้ำใส เป็นหมู่บ้านเล็กๆ ตั้งอยู่ท่ามกลางหุบเขาใน อำเภอสวนผึ้ง จังหวัดราชบุรี แหล่งท่องเที่ยวใหม่ที่มีความเป็นธรรมชาติ ทั้งวิถีชุมชน วัฒนธรรมผสมผสานไทย-มอญ และมีการขนานนามหมู่บ้านแห่งนี้ว่า “แม่กำปอง 2” หมู่บ้านมอญห้วยน้ำใส ตั้งอยู่หมู่ที่ 3 ตำบลสวนผึ้ง อำเภอสวนผึ้ง จังหวัดราชบุรี เป็นชุมชนชาวไทยรามัญ หรือ ชาวมอญ อาศัยร่วมกับชาวไทยมานานแล้ว ซึ่งชาวบ้านที่นี่อยู่กันอย่างอบอุ่น และยังเป็นสถานที่ท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์แบบโฮมสเตย์ ด้วยสภาพภูมิประเทศโดยทั่วไปเป็นที่ลุ่มในเทือกเขาตะนาวศรี ทำให้ที่นี่มีอากาศเย็นและชื้นตลอดทั้งปี เป็นแหล่งท่องเที่ยวใหม่ที่นักท่องเที่ยวต่างให้ความสนใจและเดินทางมาเที่ยวเพิ่มมากขึ้นหลังจากชุมชนแห่งนี้จัดตั้งตลาดชุมชนขึ้น เพื่อนำสินค้าเกษตร งานฝีมือ อาหาร และขอที่ระลึกมาจำหน่าย สร้างรายได้ รวมทั้งนำวิถี และวัฒนธรรมของชาวมอญมานำเสนอแก่นักท่องเที่ยว

หมู่บ้านมอญห้วยน้ำใส ตั้งอยู่หมู่ที่ 3 ตำบลสวนผึ้ง อำเภอสวนผึ้ง จังหวัดราชบุรี มีเนื้อที่ประมาณ 87 ตารางกิโลเมตร หรือ 58,375 ไร่ มีความสวย ความสงบ ที่พ่วงมากับวิถีชีวิตชุมชนชาวบ้านของที่นี่ ทำให้ได้รับสมญานามว่าเป็น แม่กำปอง 2 ซึ่งหมู่บ้านมอญห้วยน้ำใสแห่งนี้ คือหมู่บ้านเล็ก ๆ หมู่บ้านสุดท้ายแห่งชายแดนตะวันตกของอำเภอสวนผึ้ง ภายใต้วัฒนธรรมผสมผสานไทย-มอญ เหล่านี้เป็นเสน่ห์เชิญชวนที่ไม่ว่าใครก็ต่างอยากมาสัมผัสเพื่อพิสูจน์ว่าเป็นจริงหรือไม่

มีอาณาเขตติดต่อ ดังนี้

        ทิศเหนือ ติดกับ ตำบลจระเข้เผือก อำเภอด่านมะขามเตี้ย จังหวัดกาญจนบุรี

        ทิศตะวันออก ติดกับ ตำบลป่าหวาย อำเภอสวนผึ้งและเทศบาลตำบลสวนผึ้ง

        ทิศใต้ ติดกับ ตำบลตะนาวศรี อำเภอสวนผึ้ง

        ทิศตะวันตก ติดกับ สหภาพเมียนมา (พม่า)

สภาพพื้นที่

พื้นที่ส่วนใหญ่เป็นภูเขาสลับที่ราบเชิงเขาเล็กน้อย มีป่าโปร่งตามภูเขาในพื้นที่ทั่วไป มีป่าดงดิบ เฉพาะตามแนวเขตชายแดน และเป็นต้นกำหนดต้นน้ำลำธารที่มีหลายสาย ในช่วงฤดูฝนจะเกิดอุทกภัยทุกปี เนื่องจากมีพื้นที่ป่าไม้น้อยไม่สามารถเก็บน้ำได้ ในช่วงฤดูแล้งเกิดไฟป่าและพื้นที่การเกษตรได้รับความเสียหาย

ลักษณะภูมิอากาศ

    -    ฤดูฝน ฝนตกประมาณเดือนพฤษภาคม – ตุลาคม ได้รับอิทธิพลจากมรสุมตะวันตกเฉียงใต้ปริมาณฝนตกไม่มาก เนื่องจากมีเทือกเขาตะนาวศรีกั้นอยู่

     -    ฤดูหนาว เริ่มตั้งแต่ต้นเดือน ธันวาคม – มกราคม จะมีอากาศเย็น – ค่อนข้างหนาว

     -    ฤดูร้อน เริ่มตั้งแต่เดือน กุมภาพันธ์ – เมษายน จะมีอากาศค่อนข้างร้อน

ลักษณะของดิน

สภาพพื้นที่ของตำบลสวนผึ้ง เป็นลักษณะที่ราบเชิงเขา แถบทางด้านทิศตะวันตก และทิศเหนือ ดินมีลักษณะเป็นดินลูกรัง และมีดินร่วนปนทรายบ้างเล็กน้อยตามที่ราบลุ่มแหล่งน้ำธรรมชาติ มีแหล่งน้ำธรรมชาติ จากเทือกเขาตะนาวศรี โดยไหลผ่านหมู่ 8 บ้านตะโกล่าง และหมู่ 8 บ้านถ้ำหิน ลงมาสู่แม่น้ำลำภาชีในตอนล่างที่บริเวณหมู่ที่ 1, 2, 4 และ 6 ตามลำดับ สภาพดินทั่วไปเหมาะแก่การปลูกไม้ยืนต้น หรือไม้เศรษฐกิจ ในบริเวณเชิงเขา ส่วนที่ราบลุ่มตามแหล่งน้ำเหมาะที่จะปลูกไม้ผล, พืชไร่ และพืชผัก นอกจากนี้ยังมีแหล่งน้ำ ซึ่งทางราชการมาทำการขุดไว้ เพื่อเก็บไว้บริโภค-อุปโภค เช่น อ่างเก็บน้ำห้วยสุด อ่างเก็บน้ำบ้านตะโกล่าง ซึ่งเป็นอ่างเก็บน้ำขนาดกลางสถานที่สำคัญในชุมชน

สำหรับบ้านมอญห้วยน้ำใส หรือบ้านผาปก หรือแม่กำปอง 2 อยู่ติดกับชายแดนประเทศเมียนมา โดยมีเทือกเขาตระนาวศรีเป็นแนวกั้นเขต ระยะทางห่างจากกรุงเทพฯ 200 กิโลเมตร และห่างจาก อ.สวนผึ้ง 25 กิโลเมตร ประชากรส่วนใหญ่ มาจากหลายภูมิภาค เข้ามาทำเหมืองแร่ดีบุก โดยกรมโลหกิจ, กรมทรัพยากรธรณี เหมืองแร่ผาปกค้างคาวจึงได้รับสัมปทานอาญาบัตรประกอบการทำเหมืองแร่ดีบุก ปัจจุบันบ้านมอญห้วยน้ำใสมีชาวบ้านอาศัยราว 70 หลังคาเรือน 40 เปอร์เซ็นต์เป็นชาวมอญ ที่อยู่อาศัยร่วมกับชาวไทยอย่างเรียบง่ายและสงบ

องค์กรชุมชนและกลุ่มอาชีพ ประกอบด้วย

1.กลุ่มตัดเย็บผ้า (หมู่ที่ 3)

2.กลุ่มกล้วยหอมทองทอด (หมู่ที่ 3)

3.กลุ่มแปรรูปผลิตภัณฑ์จากผ้าขาวม้า (หมู่ที่ 3)

4.กลุ่มผลิตธูปหอม (หมู่ที่ 3)

หมู่บ้านมอญห้วยน้ำใส หมู่บ้านเล็ก ๆ สุดชายแดนตะวันตกแห่งอำเภอสวนผึ้ง ราชบุรี เป็นที่อยู่อาศัยของชาวไทยเชื้อสายมอญที่มีวิถีชีวิตเรียบง่าย ด้วยพื้นที่ของหมู่บ้านตั้งอยู่ติดเทือกเขาตะนาวศรี ทำให้มีความเป็นธรรมชาติ ร่มรื่นด้วยผืนป่าเขียวขจี มีลำธารใสไหลผ่าน จนได้รับการขนานนามว่า หมู่บ้านแม่กำปอง 2 เมื่อมาถึงหมู่บ้านแห่งนี้ จะรู้สึกสุขใจไปกับบรรยากาศ ความเงียบสงบ ตลอดเส้นทางมีบ้านเรือนของชาวบ้าน ที่ยังคงความเรียบง่าย ในแต่ละมุมของหมู่บ้านมีความน่ารัก แถมยังมีตลาดชุมชนที่ชาวบ้านนำอาหารแบบพื้นบ้านมาวางขายอีกด้วย

กิจกรรมที่น่าสนใจ เช่น

1. “จู๊ดเปอป๊าด” หรือตักบาตรพระตอนเช้า โดยชาวบ้านจะปูเสื่อนั่งกับพื้นรอพระบิณฑบาต มีเฉพาะวัน เสาร์ อาทิตย์และวันหยุดนักขัตฤกษ์ เริ่มตั้งแต่ 08:00 น. (ควรมารอพระ 7:30 น.)
2. เดินเที่ยวตลาด ในหมู่บ้านจะมีตลาดเล็กๆ ตั้งอยู่ยาวตลอดถนน สามารถได้เลือกซื้อของกิน ของใช้กัน โดยของที่ขายในตลาด มีให้เลือกหลากหลาย อย่างของกินก็มีทั้งอาหารแบบไทยๆ และอาหารมอญ ส่วนของใช้ก็น่ารักกระจุกระจิกมาก ไม่ว่าจะเป็นเสื้อผ้า ของตกแต่ง เครื่องใช้ในบ้าน และที่สำคัญของแต่ละชิ้นเป็นงานฝีมือจากคนในชุมชนทั้งนั้น สามารถซื้อไปกลับไปฝากคนที่บ้านและถือเป็นการอุดหนุนคนในชุมชนด้วย
3. สักการะศาลหลวงปู่เหมราช เป็นที่เคารพนับถือของชาวบ้านในหมู่บ้าน และมีความเชื่อว่าขออะไรก็จะสมหวัง บริเวณศาลหลวงมีจุดให้ทำบุญและเขียนขอพรบนแผ่นไม้ไผ่ จากนั้นนำไปแขวนไว้บริเวณกำแพงจนกลายเป็นมุมถ่ายรูปสวยแปลกตาอีกจุดหนึ่ง หากขอพรแล้วสมหวังต้องกลับมาแก้บน
4. ทำบุญไหว้พระที่สำนักสงฆ์ห้วยน้ำใส ตั้งอยู่บริเณทางเข้าหมู่บ้าน ที่สำนักสงฆ์ สร้างด้วยศิลปะที่สวยงามแบบพม่า มีทั้งพระพุทธรูปเจดีย์พระธาตุนพเก้าและที่โดดเด่น คือ พระธาตุอินทร์แขวนจำลอง ตั้งอยู่บนเนินเขามองเห็นวิวภูเขาสีเขียวที่เรียงรายสวยงามเป็นอีกภาพสุดอเมซิ่งที่ไม่คิดว่าจะได้เห็น

ภายในชุมชนยังคงมีการใช้ภาษามอญในชีวิตประจำวัน

SmallWORLD. (11 กรกฎาคม 2567). บ้านมอญห้วยน้ำใส สวนผึ้ง ราชบุรี (แม่กำปอง 2) ชมวิถีชุมชนไทย-รามัญ. TrueID. https://travel.trueid.net/detail/OpPD0D2Ax8Mp

ตลาดบ้านมอญห้วยน้ำใส. (Facebook). จาก https://www.facebook.com/p/