เป็นหนึ่งในแหล่งโบราณคดีที่สำคัญ อันมีประวัติความเป็นมาอย่างยาวนาน และเกี่ยวข้องกับชื่อของชุมชนรวมถึงวิถีชีวิตของคนในชุมชน
เดิมบริเวณนี้ใช้ชื่อหมู่บ้านว่า หมู่บ้านธาตุ ประชาชนส่วนใหญ่เป็นคนภาคเหนือที่อพยพเข้ามาอยู่เนื่องจากสงคราม และถูกกวาดต้อนให้เข้ามาอยู่ในเมืองราชบุรี ชาวบ้านเหล่านี้เป็นผู้นับถือเจดีย์ หรือที่ชาวเหนือเรียกว่า "พระธาตุ" จึงใช้ชื่อหมู่บ้านว่าหมู่บ้านธาตุ ต่อมาในสมัยอยุธยาได้โดนพม่าโจมตีทางทิศตะวันตก เจดีย์ได้พังทลายชาวบ้านจึงเปลี่ยนชื่อเป็น "บ้านเจดีย์หัก" และต่อมาทางราชการได้ตั้งชื่อเป็นตำบลเจดีย์หัก
เป็นหนึ่งในแหล่งโบราณคดีที่สำคัญ อันมีประวัติความเป็นมาอย่างยาวนาน และเกี่ยวข้องกับชื่อของชุมชนรวมถึงวิถีชีวิตของคนในชุมชน
ตำบลเจดีย์หัก เดิมเป็นหมู่บ้าน ชื่อว่า "หมู่บ้านธาตุ" ประชาชนส่วนใหญ่เป็นคนภาคเหนือที่อพยพเข้ามาอยู่เนื่องจากสงคราม และถูกกวาดต้อนให้เข้ามาอยู่ในเมืองราชบุรี และตั้งรกรากอยู่จนถึงปัจจุบัน ชาวบ้านเหล่านี้เป็นผู้นับถือเจดีย์ หรือที่ชาวเหนือเรียกว่า "พระธาตุ" จึงใช้ชื่อหมู่บ้านว่าหมู่บ้านธาตุ ต่อมาในสมัยอยุธยาได้โดนพม่าโจมตีทางทิศตะวันตก เจดีย์จึงพังทลายชาวบ้านจึงเรียก "เจดีย์หัก" ชาวบ้านเปลี่ยนชื่อว่าบ้านเจดีย์หัก ต่อมาทางราชการตั้งชื่อเป็นตำบลเจดีย์หัก และมีวัดอยู่หนึ่งวัด คือ "วัดเจดีย์หัก" แต่ว่าเจดีย์หักนั้นไม่เป็นมงคลจึงเปลี่ยนเป็น "วัดเจติยาราม" มาจนถึงทุกวันนี้ แต่ประชาชนส่วนใหญ่ก็ยังคงเรียกติดปากว่าวัดเจดีย์หัก
วัดเจติยาราม หรือวัดเจดีย์หัก วัดเจติยาราม เป็นวัดราษฎร์ ตั้งอยู่ที่หมู่ที่ 3 ตำบลเจดีย์หัก อำเภอเมือง จังหวัดราชบุรี วัดนี้เป็นวัดโบราณมีอายุราว 200 ปี แต่ไม่มีหลักฐานว่าเริ่มสร้างแต่เมื่อใด อยู่ห่างจากตัวจังหวัดมาทางทิศตะวันตกประมาณ 3 กิโลเมตร เดิมที่วัดนี้ชาวบ้านเรียกว่า "วัดบ้านธาตุ" และ "วัดเจดีย์หัก" มีพระเจดีย์ซึ่งสร้างในสมัยอู่ทองก่อนกรุงศรีอยุธยาเป็นราชธานี ราวพุทธศตวรรษที่ 12-17
สภาพโดยทั่วไป พื้นที่เป็นที่ราบลุ่มพื้นดินอุดมสมบูรณ์เหมาะแก่การทำการเกษตรกรรมและเลี้ยงสัตว์
พื้นที่อาณาเขตติดต่อ
- ทิศเหนือ ติดต่อกับ ตำบลหลุมดิน และตำบลเกาะพลับพลา
- ทิศใต้ ติดต่อกับ ตำบลดอนตะโก และตำบลห้วยไผ่
- ทิศตะวันออก ติดต่อกับ ตำบลหน้าเมือง
- ทิศตะวันตก ติดต่อกับ ตำบลหินกอง
สถานที่สำคัญในชุมชน
- วัดเจติยาราม หมู่ที่ 3
- ศาลเจ้าพ่อเฮ่งเจีย หมู่ที่ 3
ชุมชนบ้านเจดีย์หักมีจำนวนครัวเรือนทั้งสิ้น 1,821 ครัวเรือน ประกอบด้วยประชากรชาย 1,713 คน และประชากรหญิง 1,931 คน รวมประชากรทั้งสิ้น 3,644 คน
ประชากรส่วนใหญ่ในเขตองค์การบริหารส่วนตำบลเจดีย์หักประกอบอาชีพเกษตรกรรม รองลงมาประกอบอาชีพรับจ้าง ค้าขาย อุตสาหกรรมผลิตเครื่องปั้นดินเผา และโรงงานต่าง ๆ ซึ่งส่วนใหญ่ จะประกอบอาชีพมากกว่าคนละ 1 อาชีพ
ปฏิทินชุมชน
| เดือน | กิจกรรมสำคัญ |
| มกราคม | - |
| กุมภาพันธ์ | วันมาฆบูชา |
| มีนาคม | - |
| เมษายน | - |
| พฤษภาคม | วันวิสาขบูชา (ขึ้น 15 ค่ำ เดือน 6), วันอัฏฐมีบูชา (แรม 8 ค่ำ เดือน 6) |
| มิถุนายน | - |
| กรกฎาคม | วันอาสาฬหบูชา (ขึ้น 15 ค่ำ เดือน 8), วันเข้าพรรษา (แรม 1 ค่ำ เดือน 8) |
| สิงหาคม | - |
| กันยายน | - |
| ตุลาคม | วันออกพรรษา (ขึ้น 15 ค่ำ เดือน 11), วันเทโวโรหณะ (แรม 1 ค่ำ เดือน 11), วันตักบาตรเทโว ประเพณีทำบุญตักบาตรที่เกี่ยวข้องกับวันเทโวโรหณะ |
| พฤศจิกายน | วันลอยกระทง (ขึ้น 15 ค่ำ เดือน 12) |
| ธันวาคม | - |
1.นายน่วม เอี่ยมพุฒิ
เจ้าของภูมิปัญญาท้องถิ่น สาขางานปั้น กระถางแดง เกิดเมื่อ พ.ศ. 2502 นายน่วม ได้เล่าให้ฟังว่า เมื่อปี พ.ศ. 2520 ได้เป็นลูกจ้างอยู่ที่โรงโอ่งรวมศิลป์ ทำตั้งแต่นวด การผสม การปั้น ทำทรงต่าง ๆ ฝึกฝนจนชำนาญ ได้รับความรู้และประสบการณ์ทั้งหมดมาเปิดกิจการเองภายในครอบครัว จนมีลูกค้ามาสั่งสินค้าจำนวนมาก จึงต้องจ้างลูกจ้างมาช่วยจำนวน 9 คน ถ่ายทอดความรู้ทั้งหมดให้กับลูกจ้าง ปัจจุบันมีการจำหน่ายไปตามจังหวัดต่าง ๆ นอกจากนี้ยังได้ศึกษาจากแหล่งเรียนรู้ต่างๆ แล้วนำมาประยุกต์ตามความต้องการของตลาด และได้ส่งต่อภูมิปัญญาให้กับลูกชาย คือ นายอำนาจ เอี่ยมพุฒิ
ทุนวัฒนธรรม
งานปั้นกระถางแดง โดยมีจุดเด่น ดินเหนียวที่นำมาปั้นมีคุณภาพดี วัสดุหาง่ายในท้องถิ่น สามารถออกแบบเองได้และเขียนลายได้ตามต้องการมีหลายแบบให้เลือก ทรงกลม สี่เหลี่ยม สามเหลี่ยม
ภาษาไทยกลาง
องค์การบริหารส่วนตำบลเจดีย์หัก. (ม.ป.ป.). สภาพทั่วไป อบต.เจดีย์หัก. http://www.chedihak.go.th/
องค์การบริหารส่วนตำบลเจดีย์หัก. (ม.ป.ป.). ประวัติความเป็นมา และตราสัญลักษณ์ อบต.เจดีย์หัก. http://www.chedihak.go.th/
องค์การบริหารส่วนตำบลเจดีย์หัก. (2566). ฐานข้อมูลภูมิปัญญาท้องถิ่น ตำบลเจดีย์หัก. http://www.chedihak.go.th/
Thai-tour. (ม.ป.ป.). เจดีย์หัก ราชบุรี. https://www.thai-tour.com/place/1878
