บ้านคลองตาจ่าเป็นชุมชนขนาดเล็กที่ตั้งอยู่ในเขตตำบลบางยี่รงค์ อำเภอบางคนที จังหวัดสมุทรสงคราม มีลักษณะพื้นที่โดยทั่วไปเป็นพื้นที่ลุ่ม มีแม่น้ำและลำคลองไหลผ่านหลายสาย ซึ่งเป็นลักษณะทางภูมิประเทศที่โดดเด่นของจังหวัดสมุทรสงคราม ซึ่งตั้งอยู่บริเวณปากอ่าวไทย ทำให้พื้นที่แห่งนี้มีระบบนิเวศที่ซับซ้อน ประกอบด้วยน้ำจืด น้ำกร่อยและน้ำเค็ม ไหลเวียนสลับกันไปตามฤดูกาล สภาพแวดล้อมเช่นนี้เอื้ออำนวยต่อการเพาะปลูกพืชสวนหลากหลายชนิด และยังเป็นแหล่งทรัพยากรธรรมชาติที่อุดมสมบูรณ์

ในอดีตบริเวณรอบคลองตาจ่ามีสภาพพื้นที่ที่เขียวชอุ่มและปกคลุมไปด้วยพันธุ์ไม้นานาชนิด ทั้งไม้ยืนต้นและไม้ผล โดยเฉพาะสวนมะพร้าวที่เป็นพืชเศรษฐกิจหลักของชุมชน ควบคู่กับการปลูกกล้วย ลิ้นจี่ ส้มโอ รวมถึงหมากที่นิยมปลูกประจำไว้ในสวนของแต่ละครัวเรือน พื้นที่ส่วนหนึ่งของชุมชนเคยเป็น "สวนเตียน" หรือสวนที่ไม่มีต้นไม้หนาแน่น แต่ต่อมาได้มีการฟื้นฟูและพัฒนาให้กลับมาเป็นพื้นที่เกษตรกรรมอีกครั้ง ส่งผลให้พื้นที่โดยรอบคลองตาจ่ามีลักษณะร่มรื่น มีความหลากหลายทางชีวภาพ และมีทัศนียภาพที่สวยงาม โดยเฉพาะบริเวณริมคลองที่น้ำใสสะอาด และยังคงรักษาความเป็นธรรมชาติไว้ได้เป็นอย่างดี ประชากรในชุมชนส่วนใหญ่เป็นเจ้าของสวนและมีบทบาทสำคัญในการดูแลรักษาสภาพแวดล้อมของตนเอง ทั้งในด้านการจัดการพื้นที่ การดูแลความสะอาด และการใช้ทรัพยากรน้ำอย่างเหมาะสม เพื่อให้สามารถดำเนินกิจกรรมทางการเกษตรได้อย่างมีประสิทธิภาพและยั่งยืน

ในอดีตนั้นการเดินทางและการติดต่อค้าขายในชุมชนบ้านคลองตาจ่าอาศัยเส้นทางน้ำเป็นหลัก ลำคลองทำหน้าที่เสมือนถนนสายสำคัญในการเชื่อมโยงผู้คนกับพื้นที่โดยรอบ ไม่ว่าจะเป็นตลาดน้ำอัมพวา บางนกแขวก หรือเขตอำเภอบางคนที ลำคลองเหล่านี้จึงไม่เพียงเป็นแหล่งน้ำสำหรับการอุปโภคบริโภคและการเกษตร แต่ยังมีบทบาทสำคัญในการหล่อเลี้ยงวิถีชีวิตของชาวบ้านทั้งทางกายภาพและวัฒนธรรม

บ้านคลองตาจ่าเริ่มมีกลุ่มคนเข้ามาบุกเบิกพื้นที่และสร้างถิ่นฐานเมื่อหลายสิบปีก่อน โดยใช้พื้นที่ลุ่มน้ำพัฒนาสู่การทำเกษตรกรรมแบบผสมผสาน อาทิ การปลูกมะพร้าว การปลูกส้มโอ และการทำน้ำตาลมะพร้าว ซึ่งในเวลาต่อมากลายเป็นอาชีพหลักและเป็นอัตลักษณ์ของชุมชนที่สะท้อนถึงภูมิปัญญาท้องถิ่น

ปัจจุบันชุมชนบ้านคลองตาจ่ายังคงรักษาเอกลักษณ์ของความเป็นหมู่บ้านริมคลองแบบดั้งเดิม ทั้งในด้านวิถีชีวิต การประกอบอาชีพ และวัฒนธรรมประเพณี สภาพแวดล้อมที่อุดมสมบูรณ์และความใกล้ชิดกับสายน้ำยังคงเป็นองค์ประกอบสำคัญของชีวิตชาวบ้าน ซึ่งนอกจากจะเป็นแหล่งรายได้และแหล่งอาหารแล้ว ยังเป็นรากฐานของความสัมพันธ์ทางสังคมภายในชุมชน

บ้านคลองตาจ่า แบ่งการปกครองออกเป็น 3 หมู่บ้าน ได้แก่ หมู่ที่ 3 หมู่ที่ 4 และหมู่ที่ 5 ตั้งอยู่ในเขตตำบลบางยี่รงค์ อำเภอบางคนที จังหวัดสมุทรสงคราม เป็นชุมชนที่ตั้งอยู่ในพื้นที่ราบลุ่มซึ่งอยู่ในเขตลุ่มน้ำแม่กลอง โดยได้รับอิทธิพลจากระบบนิเวศของลำคลองธรรมชาติและกระแสน้ำทะเลที่ใกล้กับปากอ่าวไทย ลักษณะทางกายภาพของพื้นที่ดังกล่าวก่อให้เกิดความอุดมสมบูรณ์ทางทรัพยากรธรรมชาติ ทั้งในด้านดิน น้ำ และระบบนิเวศ จึงเหมาะสมอย่างยิ่งต่อการประกอบอาชีพด้านเกษตรกรรมและประมงพื้นบ้าน อันเป็นวิถีการดำรงชีวิตหลักของประชาชนในชุมชนมาอย่างต่อเนื่องยาวนาน

พื้นที่ของบ้านคลองตาจ่ามีลำคลองธรรมชาติหลายสายไหลผ่าน โดยเฉพาะคลองตาจ่า คลองบางยี่รงค์ และคลองสาขาอื่น ๆ ที่เชื่อมต่อกับแม่น้ำแม่กลอง ซึ่งมีบทบาทสำคัญในฐานะเส้นทางสัญจรหลักของชุมชน ทั้งในอดีตและปัจจุบัน อีกทั้งยังทำหน้าที่เป็นแหล่งน้ำเพื่อการอุปโภคบริโภค การเกษตร การเลี้ยงสัตว์น้ำ รวมถึงการรักษาสมดุลของระบบนิเวศในพื้นที่ โดยเฉพาะพื้นที่สวนเกษตรที่ปลูกพืชเศรษฐกิจควบคู่กับการอนุรักษ์ธรรมชาติอย่างสอดคล้องกลมกลืน

ทรัพยากรธรรมชาติที่โดดเด่นในชุมชนประกอบด้วยแหล่งน้ำสะอาด ดินที่มีความอุดมสมบูรณ์ และพื้นที่เพาะปลูกซึ่งเหมาะสมต่อการผลิตพืชเศรษฐกิจ โดยเฉพาะมะพร้าวน้ำหอมและส้มโอ ซึ่งเป็นพืชที่สร้างรายได้หลักให้กับครัวเรือนในพื้นที่ นอกจากนี้ชาวบ้านยังมีความรู้ ความชำนาญ และภูมิปัญญาท้องถิ่นในการแปรรูปผลผลิตทางการเกษตร เช่น การทำน้ำตาลมะพร้าว การผลิตมะพร้าวเผา และผลิตภัณฑ์จากส่วนต่าง ๆ ของมะพร้าว ซึ่งไม่เพียงแต่สร้างมูลค่าเพิ่มให้กับผลผลิตทางการเกษตร แต่ยังเป็นการอนุรักษ์องค์ความรู้ที่สืบทอดจากรุ่นสู่รุ่น

บ้านคลองตาจ่าจึงนับเป็นพื้นที่ชนบทที่มีความสมดุลระหว่างทรัพยากรธรรมชาติ วิถีชีวิต และวัฒนธรรมท้องถิ่น ทั้งยังสะท้อนให้เห็นถึงศักยภาพของชุมชนในการพัฒนาอย่างยั่งยืน ผ่านความร่วมมือของประชาชนในท้องถิ่นที่มีจิตสำนึกในการดูแลรักษาทรัพยากรที่มีอยู่ ความสอดประสานกันระหว่างภูมิปัญญาท้องถิ่นกับการปรับตัวต่อสภาพแวดล้อมตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน

บ้านคลองตาจ่า ตำบลบางยี่รงค์ อำเภอบางคนที จังหวัดสมุทรสงคราม แบ่งการปกครองย่อยออกเป็น 3 หมู่บ้าน ได้แก่ บ้านคลองตาจ่าหมู่ที่ 3, 4 และ 5 โดยสถิติประชากรทางการทะเบียนราษฎร (รายเดือน) สำนักบริหารการทะเบียน กรมการปกครอง รายงานจำนวนประชากรชุมชนคลองตาจ่า ตำบลบางยี่รงค์ อำเภอบางคนที จังหวัดสมุทรสงคราม ทั้ง 3 หมู่บ้าน ดังรายละเอียดต่อไปนี้ (ข้อมูลเดือนธันวาคม 2567)

• บ้านคลองตาจ่า หมู่ที่ 3  ตำบลบางยี่รงค์ อำเภอบางคนที จังหวัดสมุทรสงคราม จำนวนประชากรทั้งสิ้น 135 คน โดยแยกเป็นประชากรชาย 58 คน ประชากรหญิง 77 คน และมีจำนวนหลังคาเรือนทั้งสิ้น 64 หลังคาเรือน
• บ้านคลองตาจ่า หมู่ที่ 4  ตำบลบางยี่รงค์ อำเภอบางคนที จังหวัดสมุทรสงคราม จำนวนประชากรทั้งสิ้น 172 คน โดยแยกเป็นประชากรชาย 90 คน ประชากรหญิง 82 คน และมีจำนวนหลังคาเรือนทั้งสิ้น 72 หลังคาเรือน
• บ้านคลองตาจ่า หมู่ที่ 5  ตำบลบางยี่รงค์ อำเภอบางคนที จังหวัดสมุทรสงคราม จำนวนประชากรทั้งสิ้น 92 คน โดยแยกเป็นประชากรชาย 41 คน ประชากรหญิง 51 คน และมีจำนวนหลังคาเรือนทั้งสิ้น 81 หลังคาเรือน

ชาวบ้านคลองตาจ่าส่วนใหญ่ประกอบอาชีพด้านการเกษตรกรรม โดยเฉพาะการทำสวนมะพร้าว สวนส้มโอ และสวนชมพู่ ซึ่งนับว่าเป็นพืชเศรษฐกิจที่สำคัญของท้องถิ่น รองลงมาคือ อาชีพลูกจ้างภาคเอกชนและแรงงานรับจ้างทั่วไป ขณะที่บางส่วนประกอบอาชีพรับราชการ พนักงานรัฐวิสาหกิจ และการค้าขาย โดยสามารถพบเห็นได้ในระดับครัวเรือนและตลาดชุมชน

ในอดีตวิถีชีวิตของผู้คนในชุมชนบ้านคลองตาจ่าดำเนินไปอย่างเรียบง่ายภายใต้ความสัมพันธ์แบบเครือญาติที่แน่นแฟ้น โดยมีแม่น้ำลำคลองเป็นแหล่งทรัพยากรธรรมชาติหลัก ทั้งในด้านการดำรงชีพและการคมนาคม ภายในแม่น้ำและลำคลองมีทรัพยากรสัตว์น้ำที่อุดมสมบูรณ์ เช่น ปลาและกุ้ง ซึ่งชาวบ้านสามารถจับเพื่อนำมาบริโภคหรือจำหน่ายได้โดยไม่ต้องพึ่งพาแหล่งอาหารภายนอก วิธีการจับสัตว์น้ำในสมัยนั้นมีความหลากหลาย เช่น การใช้ตะคัด การทอดแห การยกยอ การล้อมก่ำ รวมถึงการตกกุ้งโดยใช้เรือ 

ในอดีตชาวบ้านนิยมปลูกอ้อย ข้าว และพืชสวนทั่วไป โดยอาศัยแรงงานแบบ "แขกแรง" หรือการลงแขก ซึ่งเป็นการช่วยเหลือกันภายในชุมชนโดยไม่คิดค่าตอบแทน เป็นรูปแบบความร่วมมือที่สร้างความสามัคคีในสังคมท้องถิ่น ต่อมาเมื่อสภาพเศรษฐกิจและความต้องการของตลาดเปลี่ยนแปลงไป อาชีพทางเกษตรกรรมก็เริ่มปรับเปลี่ยนจากการปลูกอ้อยและข้าว ไปสู่การทำสวนมะพร้าวและสวนกล้วย ซึ่งเหมาะสมกับสภาพพื้นที่ลุ่มริมแม่น้ำที่มีน้ำหล่อเลี้ยงตลอดปี และยังคงเป็นอาชีพหลักของชุมชนจนถึงปัจจุบัน นอกจากนี้ยังมีระบบการแลกเปลี่ยนสินค้าระหว่างกันในรูปแบบตลาดนัดชุมชน โดยมีตลาดสำคัญ คือ ตลาดนัดคลองตาจ่า ซึ่งในอดีตใช้รูปแบบการแลกเปลี่ยนสินค้าโดยไม่ใช้เงินตรา เช่น มะพร้าวจำนวน 12-13 ลูก สามารถแลกเปลี่ยนเป็นข้าวเปลือกได้ 1 ถัง แสดงให้เห็นถึงระบบเศรษฐกิจแบบพึ่งพาอาศัยกันและการใช้ทรัพยากรที่มีอยู่ในชุมชนอย่างรู้คุณค่า

เมื่อระบบเศรษฐกิจเริ่มเปลี่ยนแปลงเข้าสู่ระบบตลาด การซื้อขายด้วยเงินตราจึงเริ่มแพร่หลาย ในขณะเดียวกันการจ้างแรงงานก็เริ่มมีความแพร่หลายมากขึ้น แม้ค่าแรงจะยังอยู่ในระดับต่ำ ภาคเอกชนได้เริ่มดำเนินกิจการที่เกี่ยวข้องกับทรัพยากรธรรมชาติในพื้นที่ อาทิ การดูดทรายจากแม่น้ำแม่กลอง โดยบริษัทเอกชนได้เข้ามามีบทบาทในการใช้ประโยชน์จากแม่น้ำในเชิงพาณิชย์ ซึ่งสะท้อนถึงการเปลี่ยนผ่านจากสังคมเกษตรกรรมแบบดั้งเดิมสู่สังคมที่เริ่มพึ่งพาเศรษฐกิจภายนอกและกลไกตลาดมากยิ่งขึ้น

ทั้งนี้ เนื่องจากบ้านคลองตาจ่า ตำบลบางยี่รงค์ อำเภอบางคนที จังหวัดสมุทรสงคราม เป็นพื้นที่ที่มีศักยภาพด้านเกษตรกรรมมาอย่างยาวนาน โดยเฉพาะอย่างยิ่งการปลูกมะพร้าวน้ำหอม ส้มโอ และพืชสวนหลากหลายชนิด ซึ่งล้วนเป็นพืชเศรษฐกิจสำคัญที่หล่อเลี้ยงชีวิตและสร้างรายได้ให้แก่ประชาชนในท้องถิ่น จากพื้นฐานทางเกษตรกรรมดังกล่าว ชาวบ้านได้รวมกลุ่มกันจัดตั้ง "วิสาหกิจชุมชนเกษตรวิถีใหม่ ร่วมใจพัฒนา บ้านคลองตาจ่า" ขึ้น เพื่อขับเคลื่อนการพัฒนาเศรษฐกิจชุมชนอย่างมีระบบและยั่งยืน กลุ่มวิสาหกิจชุมชนแห่งนี้เกิดจากความร่วมมือของสมาชิกในชุมชนที่ต้องการนำองค์ความรู้ ภูมิปัญญาท้องถิ่น และทรัพยากรในพื้นที่มาใช้ให้เกิดประโยชน์สูงสุด โดยเน้นแนวทางการเกษตรที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม การลดการพึ่งพาสารเคมี และการแปรรูปผลผลิตเพื่อเพิ่มมูลค่า เช่น น้ำตาลมะพร้าวอินทรีย์ มะพร้าวเผา เมี่ยงมะพร้าว กล้วยเบรกแตก แหนมเห็ด ขนมปั้นขลิบไส้ปลา ผลิตภัณฑ์จากใบและกาบมะพร้าว ตลอดจนกิจกรรมเชิงสร้างสรรค์ที่สามารถดึงดูดนักท่องเที่ยวให้เข้ามาเรียนรู้วิถีชีวิตของชาวสวนริมคลองบ้านคลองตาจ่า

นอกจากด้านเศรษฐกิจแล้ว วิสาหกิจชุมชนยังเป็นศูนย์กลางในการสร้างเครือข่ายความร่วมมือภายในชุมชน ส่งเสริมการเรียนรู้ระหว่างรุ่น ถ่ายทอดความรู้จากผู้สูงวัยสู่คนรุ่นใหม่ ตลอดจนการจัดกิจกรรมฝึกอบรมเพื่อพัฒนาศักยภาพของสมาชิก เช่น การอบรมเรื่องการเกษตรปลอดภัย การบริหารจัดการกลุ่ม และการตลาดชุมชน ทำให้เกิดความเข้มแข็งภายในระดับครัวเรือนและระดับหมู่บ้าน "วิสาหกิจชุมชน เกษตรวิถีใหม่ ร่วมใจพัฒนา บ้านคลองตาจ่า" จึงเป็นตัวอย่างของการรวมพลังจากฐานรากในการพัฒนาเศรษฐกิจควบคู่ไปกับการอนุรักษ์วิถีชีวิตและทรัพยากรธรรมชาติ อันสะท้อนให้เห็นถึงการพัฒนาที่ยั่งยืนของชุมชนชนบทไทยภายใต้บริบทของสังคมร่วมสมัยอย่างแท้จริง

บ้านคลองตาจ่า เป็นอีกหนึ่งพื้นที่ที่สะท้อนให้เห็นถึงวิถีชีวิตของชุมชนชนบทริมลำน้ำที่ยังคงรักษาเอกลักษณ์ของความเรียบง่ายและกลมกลืนกับธรรมชาติไว้ได้อย่างสมบูรณ์ วิถีชีวิตของชาวบ้านส่วนใหญ่ผูกพันกับแม่น้ำลำคลองและการทำเกษตรกรรม โดยเฉพาะการปลูกมะพร้าวน้ำหอม การผลิตน้ำตาลมะพร้าว และการทำสวนแบบผสมผสาน ลักษณะการดำเนินชีวิตของผู้คนในชุมชนจึงเป็นไปอย่างเรียบง่าย มีความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ และมีความสัมพันธ์อันแน่นแฟ้นระหว่างสมาชิกในชุมชน

ชุมชนบ้านคลองตาจ่านับถือศาสนาพุทธและศาสนาคริสต์ โดยศาสนาพุทธมีวัดเป็นศูนย์กลางของจิตใจและกิจกรรมสำคัญของชุมชน วัดไม่เพียงเป็นสถานที่ประกอบศาสนกิจเท่านั้น แต่ยังเป็นแหล่งรวมของการเรียนรู้และกิจกรรมทางสังคม โดยเฉพาะในช่วงเทศกาลสำคัญ เช่น วันวิสาขบูชา วันเข้าพรรษา และวันออกพรรษา ซึ่งชาวบ้านจะร่วมกันประกอบพิธีกรรมทางศาสนา ทำบุญตักบาตร และฟังธรรมเทศนาอย่างพร้อมเพรียง นอกจากนี้ ยังมีการจัดกิจกรรมส่งเสริมคุณธรรม จริยธรรมให้แก่เยาวชนในชุมชนอย่างต่อเนื่อง

ส่วนศาสนาคริสต์ ชุมชนบ้านคลองตาจ่ายังมีสมาชิกบางส่วนที่นับถือศาสนาคริสต์ ซึ่งการนับถือศาสนาคริสต์ในชุมชนมีความสัมพันธ์อันดีกับกิจกรรมในสังคม ชุมชนคริสต์ในพื้นที่มีการจัดกิจกรรมทางศาสนา เช่น การนมัสการพระเจ้า การศึกษาและการอบรมทางศาสนา และการช่วยเหลือสังคมในด้านต่าง ๆ การร่วมกิจกรรมระหว่างชาวบ้านที่นับถือศาสนาพุทธและคริสต์ช่วยเสริมสร้างความสัมพันธ์ที่ดีในชุมชนและสะท้อนถึงความหลากหลายทางศาสนาและความเคารพซึ่งกันและกันในทุกด้านของชีวิตประจำวัน

ในส่วนของประเพณีบ้านคลองตาจ่า ชุมชนยังคงรักษาขนบธรรมเนียมประเพณีดั้งเดิมไว้ได้อย่างดี เช่น ประเพณีสงกรานต์ซึ่งมีการทำบุญสรงน้ำพระ รดน้ำดำหัวผู้ใหญ่ และจัดกิจกรรมรื่นเริงของชุมชน รวมถึงประเพณีลอยกระทงที่มักจัดบริเวณริมคลองในหมู่บ้าน เพื่อแสดงความเคารพต่อแม่น้ำลำคลองซึ่งเป็นแหล่งชีวิตของชาวบ้านมาอย่างยาวนาน ประเพณีเหล่านี้ไม่เพียงเป็นการสืบสานวัฒนธรรมเท่านั้น แต่ยังเป็นกลไกสำคัญในการสร้างความสามัคคีและความร่วมมือภายในชุมชน

บ้านคลองตาจ่า ตั้งอยู่ในพื้นที่ที่อุดมสมบูรณ์ของตำบลบางยี่รงค์ อำเภอบางคนที จังหวัดสมุทรสงคราม โดยเป็นชุมชนที่ได้รับการขนานนามว่าเป็น "อาณาจักรสวนมะพร้าว" เนื่องจากมีชื่อเสียงในด้านการทำสวนมะพร้าวน้ำหอม ซึ่งเป็นพืชเศรษฐกิจสำคัญที่สร้างรายได้หลักให้แก่ชาวบ้านในพื้นที่ มะพร้าวน้ำหอมที่ปลูกในชุมชนแห่งนี้ขึ้นชื่อในด้านคุณภาพ รสชาติหวาน กลิ่นหอมเป็นเอกลักษณ์ และเนื้อสัมผัสที่นุ่มละมุน เป็นที่ต้องการทั้งในประเทศและตลาดส่งออกต่างประเทศ

พื้นที่ริมคลองตาจ่าเต็มไปด้วยแนวสวนมะพร้าวที่เรียงรายสลับกับสวนผสม เช่น ส้มโอ กล้วย และพืชสวนครัวต่าง ๆ อันเป็นผลจากภูมิปัญญาท้องถิ่นที่เข้าใจถึงธรรมชาติของดิน น้ำ และแสงแดดในพื้นที่ลุ่มริมคลองแห่งนี้ได้เป็นอย่างดี คลองธรรมชาติที่ไหลผ่านหมู่บ้านไม่เพียงแต่ทำหน้าที่เป็นเส้นทางคมนาคมในอดีต หากยังเป็นแหล่งน้ำหลักที่เกื้อหนุนระบบนิเวศของสวนมะพร้าว ทำให้ผลผลิตที่ได้มีคุณภาพสูง ปลอดภัยจากสารเคมี และปลูกได้อย่างยั่งยืน ชาวบ้านคลองตาจ่ามีความเชี่ยวชาญในการดูแลสวนมะพร้าวแบบดั้งเดิม ทั้งการเลือกพันธุ์ที่เหมาะสม การจัดการน้ำอย่างมีประสิทธิภาพ ตลอดจนการแปรรูปผลผลิต เช่น น้ำตาลมะพร้าว มะพร้าวเผา และผลิตภัณฑ์จากทางมะพร้าว ภูมิปัญญาเหล่านี้ไม่เพียงแต่เป็นทักษะในการประกอบอาชีพ แต่ยังสะท้อนให้เห็นถึงอัตลักษณ์และรากฐานทางวัฒนธรรมของชุมชนที่สืบทอดต่อกันมานานหลายชั่วอายุคน

ในช่วงหลายปีที่ผ่านมา ชุมชนบ้านคลองตาจ่าได้ต่อยอดทรัพยากรที่มีอยู่ด้วยการส่งเสริมการท่องเที่ยวเชิงเกษตรและการเรียนรู้วิถีชีวิตชาวสวน นักท่องเที่ยวที่มาเยือนสามารถสัมผัสประสบการณ์ตรงจากกิจกรรมต่าง ๆ อาทิ การปีนต้นมะพร้าว การชิมน้ำมะพร้าวสดจากต้น และการเรียนรู้กระบวนการทำน้ำตาลมะพร้าวแบบโบราณ กิจกรรมเหล่านี้ไม่เพียงเสริมรายได้ให้กับชุมชน แต่ยังช่วยสร้างความเข้าใจและความภาคภูมิใจในวัฒนธรรมเกษตรกรรมพื้นถิ่นที่มีความกลมกลืนกับธรรมชาติอย่างลึกซึ้ง

ด้วยเหตุนี้คลองตาจ่าจึงมิใช่เพียงพื้นที่ทางภูมิศาสตร์ แต่เป็นสัญลักษณ์ของวิถีชีวิตอันเรียบง่ายและยั่งยืน เป็นแหล่งผลิตพืชเศรษฐกิจที่มีคุณภาพระดับประเทศ และเป็นพื้นที่แห่งภูมิปัญญาท้องถิ่นที่ควรค่าแก่การอนุรักษ์ ส่งเสริม และพัฒนาให้เป็นแหล่งเรียนรู้ที่มีชีวิตต่อไปในอนาคต

ภาษาพูด : ภาษาไทยกลาง

ภาษาเขียน : อักษรไทย

ตลาดบ้านสวนคลองตาจ่า

ตลาดบ้านสวนคลองตาจ่าเป็นอีกหนึ่งจุดเด่นของชุมชนที่สะท้อนถึงวิถีชีวิตและเอกลักษณ์ของชาวบ้านในพื้นที่ ตลาดนี้มักจะจัดขึ้นในช่วงสุดสัปดาห์หรือเทศกาลสำคัญ โดยมีการนำสินค้าท้องถิ่น เช่น ผลิตภัณฑ์จากมะพร้าวน้ำหอม น้ำตาลมะพร้าว ผลไม้สดและผลิตภัณฑ์จากธรรมชาติต่าง ๆ มาจำหน่าย อีกทั้งยังเป็นสถานที่ที่ชาวบ้านได้พบปะและแลกเปลี่ยนสินค้าหรือความรู้ทางการเกษตร ช่วยส่งเสริมเศรษฐกิจในชุมชนและสร้างความสัมพันธ์อันดีระหว่างสมาชิกในชุมชน ตลาดนี้ยังเป็นแหล่งพบปะที่สำคัญในการแลกเปลี่ยนวัฒนธรรมและประเพณีท้องถิ่น โดยมักจะมีการแสดงดนตรีพื้นบ้าน การทำขนมไทย และการนำเสนอผลิตภัณฑ์ศิลปะพื้นบ้านของชุมชน

ตลาดบ้านสวนคลองตาจ่าเป็นอีกหนึ่งกิจกรรมที่สำคัญในชุมชน ซึ่งจัดขึ้นที่ทำการวิสาหกิจชุมชนเกษตรวิถีใหม่ร่วมใจพัฒนาบ้านคลองตาจ่า โดยเปิดพื้นที่ให้คนในชุมชนได้นำผลผลิต สินค้า หรือผลิตภัณฑ์แปรรูปทางการเกษตรมาจำหน่ายทุกวันเสาร์-อาทิตย์ของทุกสัปดาห์ จุดประสงค์หลักของตลาดนี้คือ การสร้างรายได้ให้กับสมาชิกในชุมชนผ่านช่องทางการจำหน่ายผลผลิตและสินค้าท้องถิ่น ภายในตลาดมีการจำหน่ายสินค้าหลากหลายประเภท อีกทั้งยังมีราคาไม่แพง ทำให้ตลาดแห่งนี้เป็นแหล่งที่นักท่องเที่ยวสามารถมาซื้ออาหาร ทั้งขนม และสินค้าอื่น ๆ กลับบ้านได้อย่างคุ้มค่า เช่น ขนมกล้วยแผ่น ข้าวต้มมัด ขนมขี้หนู ตะโก้ ซาลาเปา ขนมทองม้วน ขนมเบื้อง ก๋วยเตี๋ยวหมูโบราณ ขนมจีน ส้มตำ นอกจากนี้ ยังมีสินค้าท้องถิ่น เช่น ผ้าขาวม้าและเสื้อผ้าสำเร็จรูปที่ทำจากผ้าฝ้ายทอมือจากชุมชน ซึ่งสะท้อนถึงภูมิปัญญาท้องถิ่นและความภาคภูมิใจในผลิตภัณฑ์ของชุมชน

ตลาดบ้านสวนคลองตาจ่าจึงเป็นพื้นที่ที่ไม่เพียงแต่ส่งเสริมเศรษฐกิจในชุมชน แต่ยังเป็นการรักษาและเผยแพร่วัฒนธรรมและวิถีชีวิตของชาวบ้านให้เป็นที่รู้จักแก่ผู้มาเยือน

ชนิธิกาญจน์ จีนใจตรง. (2564). ภูมิทัศน์วัฒนธรรมของชุมชนดั้งเดิมจังหวัดสมุทรสงคราม. มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.

ชานนท์ สุริยะฉันทนานนท์ และคณะ. (2558). โครงการแนวทางการเพิ่มประสิทธิภาพในการบริหารจัดการแบบมีส่วนร่วมของกองทุนสวัสดิการออมบุญวันละบาท เทศบาลตำบลยี่รงค์ อำเภอบางคนที จังหวัดสมุทรสงคราม: รายงานฉบับสมบูรณ์. สำนักงานคณะกรรมการส่งเสริมวิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม.

เดลินิวส์. (26 มกราคม 2566). ชวนเที่ยว ‘ตลาดบ้านสวนคลองตาจ่า’ เลือกซื้อสินค้าชุมชน สร้างรายได้แก่ชาวบ้าน. สืบค้น 19 เมษายน 2568, จาก https://www.dailynews.co.th/

ตลาดบ้านสวน ณ คลองตาจ่า. (8 พฤษภาคม 2568). ครัวคุณหน่อยเขาชวนเข้าสวนมาชิมเมนูแซปกรอบสด. สืบค้น 19 เมษายน 2568, จาก https://www.facebook.com/

ทศบาลตำบลบางยี่รงค์. (ม.ป.ป.). ตลาดบ้านสวน ณ คลองตาจ่า. สืบค้น 19 เมษายน 2568, จาก https://bangyirong.go.th/

วิสาหกิจชุมชน เกษตรวิถีใหม่ ร่วมใจพัฒนา บ้านคลองตาจ่า. (22 ธันวาคม 2564). เมี่ยงมะพร้าวสมุนไพรย้านคลองตาจ่าหวาน. สืบค้น 19 เมษายน 2568, จาก https://www.facebook.com/

วิสาหกิจชุมชน เกษตรวิถีใหม่ ร่วมใจพัฒนา บ้านคลองตาจ่า. (20 กรกฎาคม 2566). มีแค่30ถุงคะกล้วยเบรคแตกคะชุดละ20บาท. สืบค้น 19 เมษายน 2568, จาก https://www.facebook.com/

MGR ONLINE. (26 มกราคม 2566). สมุทรสงครามชวนเที่ยวตลาดบ้านสวน ชุมชนคลองตาจ่า สินค้าชุมชนราคาถูก. สืบค้น 19 เมษายน 2568, จาก  https://mgronline.com/

ThaiPBS. (8 ธันวาคม 2567). ชวนเที่ยวตลาดบ้านสวน Unseen จ.สมุทรสงคราม. [สื่อวีดิทัศน์]. สืบค้น 19 เมษายน 2568, จาก https://www.thaipbs.or.th/