เดิมพื้นที่ตำบลหนองสาหร่ายอยู่ภายใต้การปกครองของอำเภอศรีประจันต์ ต่อมาได้แยกการปกครองออกมาเป็น "บ้านหนองสาหร่าย" และ "ตำบลหนองสาหร่าย" ในเวลาต่อมา

คำว่า "หนองสาหร่าย" มีที่มาจากเหตุการณ์ทางประวัติศาสตร์ในสมัยสงครามระหว่างไทยกับพม่า โดยระบุว่า สมเด็จพระนเรศวรมหาราช ได้เสด็จเดินทัพมาจากกรุงศรีอยุธยาและมาพักทัพที่บริเวณแห่งนี้ ซึ่งในขณะนั้นมีลักษณะเป็นหนองน้ำขนาดใหญ่ที่มีสาหร่ายขึ้นอยู่โดยรอบ ชาวบ้านจึงเรียกขานพื้นที่นี้ว่า "หนองสาหร่าย" นับแต่นั้นเป็นต้นมา

ภายหลังเมื่อมีการจัดระเบียบการปกครองท้องถิ่น จึงได้นำชื่อที่มีความเกี่ยวข้องกับเหตุการณ์ทางประวัติศาสตร์และภูมิประเทศในอดีตมาตั้งเป็นชื่อตำบลว่า "ตำบลหนองสาหร่าย" เพื่อเป็นการอนุรักษ์และระลึกถึงเกียรติประวัติทางประวัติศาสตร์ของชาติไทย

บ้านหนองสาหร่าย ตำบลหนองสาหร่าย อำเภอดอนเจดีย์ จังหวัดสุพรรณบุรี มีอาณาเขตติดต่อกับพื้นที่ใกล้เคียงดังนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับ ตำบลหนองราชวัตร ตำบลบ้านสระ อำเภอหนองหญ้าไซ และอำเภอสามชุก จังหวัดสุพรรณบุรี
• ทิศใต้ ติดต่อกับ ตำบลดอนเจดีย์ อำเภอดอนเจดีย์ จังหวัดสุพรรณบุรี
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับ ตำบลวังหว้า อำเภอศรีประจันต์ จังหวัดสุพรรณบุรี โดยมี ลำน้ำท่าคอย เป็นเส้นแบ่งเขตติดต่อ
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับ ตำบลทะเลบก อำเภอดอนเจดีย์ จังหวัดสุพรรณบุรี

มีลักษณะภูมิประเทศเป็นพื้นที่ราบลุ่ม ตั้งอยู่ในเขตภาคกลางตอนล่าง มีการใช้ประโยชน์ที่ดินแบ่งออกเป็นพื้นที่อยู่อาศัยประมาณ ร้อยละ 60 พื้นที่เกษตรกรรมร้อยละ 35 และพื้นที่อื่น ๆ อีกร้อยละ 5 ภายในตำบลมีคลองชลประทานสายสำคัญ คือ คลองมะขามเฒ่า-อู่ทอง ซึ่งเป็นเส้นแบ่งธรรมชาติระหว่างฝั่งตะวันตกและฝั่งตะวันออกของพื้นที่

• ฝั่งตะวันออก เป็นพื้นที่ที่มีระบบชลประทาน ทำให้มีน้ำใช้ตลอดทั้งปี เหมาะแก่การเพาะปลูก
• ฝั่งตะวันตก เป็นพื้นที่ดอน ขาดแคลนน้ำ ไม่มีระบบชลประทาน ส่งผลให้สภาพโดยทั่วไปค่อนข้างแห้งแล้ง เกษตรกรจึงสามารถทำนาได้เพียงปีละสองครั้ง และจำเป็นต้องมีอาชีพเสริมในช่วงฤดูแล้ง หมู่บ้านที่ตั้งอยู่ในพื้นที่ดอน ได้แก่ หมู่ที่ 1 4 และ 9 ขณะที่อีก 7 หมู่บ้านอยู่ในเขตปฏิรูปที่ดินเพื่อการเกษตร (องค์การบริหารส่วนตำบลหนองสาหร่าย, ออนไลน์)

ข้อมูลประชากรจากกรมการปกครอง ในปี พ.ศ. 2568 พบว่า หมู่ที่ 2 ชุมชนบ้านหนองสาหร่าย อำเภอดอนเจดีย์ จังหวัดสุพรรณบุรี มีประชากรทั้งหมดจำนวน 722 คน แบ่งเป็นชาย 350 คน และหญิง 372 คน

ประชากรในเขตองค์การบริหารส่วนตำบลหนองสาหร่ายส่วนใหญ่ประกอบอาชีพทางการเกษตร คิดเป็นร้อยละ 60 ของประชากรทั้งหมด โดยมีผลผลิตทางการเกษตรที่สำคัญ ได้แก่ ข้าว อ้อ มะม่วง รวมถึงการปลูกผักหลากหลายชนิด เพื่อบริโภคในครัวเรือนและจำหน่ายเป็นรายได้เสริม

นอกจากการเกษตรแล้ว ยังมีประชากรบางส่วนประกอบอาชีพเลี้ยงสัตว์ คิดเป็นร้อยละ 13 โดยเลี้ยงสัตว์หลากหลายประเภท เช่น โค กระบือ สุกร ไก่ และเป็ด ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของการปศุสัตว์ที่ช่วยเสริมรายได้และใช้ประโยชน์ในครัวเรือน และมีการทำประมงในพื้นที่มีการเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำ เช่น ปลา กุ้ง และกบ เพื่อจำหน่ายและใช้บริโภคภายในชุมชน

สำหรับอาชีพอื่น ๆ พบว่า ร้อยละ 18 ของประชากรประกอบอาชีพรับจ้างทั่วไป และอีกร้อยละ 9 ประกอบอาชีพค้าขาย ซึ่งมักเป็นการค้าขายสินค้าภายในท้องถิ่น เช่น ผลผลิตทางเกษตร อาหารสด และของใช้ในชีวิตประจำวัน

ในรอบปีคนในชุมชนบ้านหนองสาหร่ายมีวิถีชีวิตทางวัฒนธรรม และวิถีชีวิตทางเศรษฐกิจร่วมกัน โดยมีอัตลักษณ์โดดเด่น ดังต่อไปนี้

วิถีชีวิตทางวัฒนธรรม

บ้านหนองสาหร่ายเน้นการรักษาขนบธรรมเนียมประเพณีท้องถิ่น เช่น การจัดงานบุญประจำปี งานเทศกาลทางศาสนา และพิธีกรรมพื้นบ้านที่เกี่ยวข้องกับการเกษตรและความเชื่อในภูมิปัญญาท้องถิ่น ชาวบ้านให้ความสำคัญกับการรวมตัวทำกิจกรรมร่วมกันในชุมชน เช่น การละเล่นพื้นบ้าน การแสดงศิลปวัฒนธรรม และการสืบสานภาษาและประเพณีดั้งเดิม นอกจากนี้ วัฒนธรรมการกินอาหารท้องถิ่นและการแต่งกายแบบดั้งเดิมยังเป็นส่วนหนึ่งที่ช่วยสร้างเอกลักษณ์

วิถีชีวิตทางเศรษฐกิจ

ปัจจุบันคนในชุมชนบ้านหนองสาหร่ายส่วนใหญ่ขึ้นอยู่กับการเกษตรแบบครอบครัวเป็นหลัก ชาวบ้านปลูกพืชเศรษฐกิจ เช่น ข้าว ไม้ผล และผักต่าง ๆ เพื่อบริโภคและจำหน่ายในตลาดท้องถิ่น นอกจากนี้ยังมีการเลี้ยงสัตว์ เช่น หมู ไก่ เพื่อเสริมรายได้ รายได้หลักมาจากการขายผลผลิตทางการเกษตรและงานฝีมือบางส่วน ชุมชนยังมีการรวมกลุ่มอาชีพเพื่อส่งเสริมการตลาดและลดต้นทุนการผลิต ช่วยให้ชาวบ้านมีความมั่นคงทางเศรษฐกิจและสามารถพัฒนาคุณภาพชีวิตได้ดีขึ้น

กำลังอยู่ระหว่างจัดทำข้อมูล

ชาวบ้านมีความรู้และทักษะด้านการเกษตร รวมถึงภูมิปัญญาท้องถิ่นที่สืบทอดกันมา ทุนสังคมที่แสดงถึงความสัมพันธ์ที่ดี และมีการรวมกลุ่มทำงานร่วมกันอย่างมีประสิทธิภาพ ทุนธรรมชาติที่ชุมชนมีทรัพยากรดิน น้ำ และสภาพแวดล้อมเหมาะสมสำหรับการเพาะปลูก ส่วนทุนเศรษฐกิจชุมชนใช้ทรัพยากรเหล่านี้สร้างรายได้ผ่านการเกษตรและงานฝีมือ พร้อมทั้งได้รับการสนับสนุนจากแหล่งเงินทุนในท้องถิ่น และทุนวัฒนธรรมที่ชุมชนยังคงรักษาขนบธรรมเนียม ประเพณี และความเชื่อดั้งเดิม ซึ่งช่วยสร้างความมั่นคงทางจิตใจและความภาคภูมิใจในเอกลักษณ์ของตนเอง

ชุมชนบ้านหนองสาหร่ายผู้คนส่วนใหญ่ใช้ภาษาไทยในการสื่อสารในชีวิตประจำวัน รวมถึงภาษาถิ่นสุพรรณบุรีที่มีลักษณะเฉพาะตัวสะท้อนวัฒนธรรมและวิถีชีวิตท้องถิ่น นอกจากนี้ในกลุ่มผู้สูงอายุและบางครอบครัวยังคงใช้ภาษาพื้นเมืองเดิมเพื่อสืบทอดวัฒนธรรมและประเพณี ภาษาที่ใช้ในชุมชนจึงมีความหลากหลายและสะท้อนถึงการผสมผสานระหว่างความทันสมัยและความเป็นพื้นถิ่น โดยมีความพยายามรักษาภาษาและการสื่อสารแบบดั้งเดิมควบคู่ไปกับการใช้ภาษาไทยกลางเพื่อการติดต่อกับบุคคลภายนอก

ด้านเศรษฐกิจ:

ส่วนใหญ่พึ่งพาเกษตรกรรมเป็นหลัก ชาวบ้านปลูกพืชเศรษฐกิจ เช่น ข้าวไร่ พืชผัก และผลไม้ รวมถึงเลี้ยงสัตว์เพื่อใช้ในครัวเรือนและจำหน่ายในตลาดท้องถิ่น การเกษตรยังเน้นการใช้แรงงานครอบครัวและวิถีดั้งเดิม ผสมผสานกับการปรับตัวใช้เทคนิคและพันธุ์พืชที่เหมาะสมกับสภาพพื้นที่

นอกจากนี้ ชุมชนมีการพัฒนาอาชีพเสริม เช่น งานหัตถกรรมท้องถิ่น การค้าขายสินค้าพื้นเมือง และการท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์ซึ่งช่วยเพิ่มรายได้และสร้างงานให้กับคนในชุมชน โดยชาวบ้านยังมีการร่วมมือกันในรูปแบบกลุ่มออมทรัพย์และสหกรณ์ เพื่อสนับสนุนการลงทุนในกิจกรรมทางเศรษฐกิจและสร้างความมั่นคงทางการเงิน

ด้านวัฒนธรรม:

ประชาชนยังคงรักษาประเพณีและพิธีกรรมดั้งเดิมไว้อย่างต่อเนื่อง เช่น งานประเพณีสงกรานต์ งานบุญประจำปี รวมถึงพิธีกรรมเกี่ยวกับความเชื่อพื้นบ้านที่สืบทอดจากบรรพบุรุษ มีการละเล่นพื้นเมืองและศิลปวัฒนธรรมที่สะท้อนถึงวิถีชีวิต เช่น การทำเครื่องมือเครื่องใช้แบบดั้งเดิม รวมถึงการอนุรักษ์ภาษาและการแต่งกายประจำเผ่าที่ยังคงมีความสำคัญในกิจกรรมชุมชนต่าง ๆ

ชุมชนให้ความสำคัญกับการรวมกลุ่มและการมีส่วนร่วมในกิจกรรมทางวัฒนธรรม เพื่อรักษาความเป็นเอกลักษณ์และสร้างความสัมพันธ์ที่เหนียวแน่นในหมู่สมาชิก นอกจากนี้ ยังมีการส่งเสริมความรู้และทักษะทางวัฒนธรรมให้กับเยาวชน เพื่อให้วัฒนธรรมของชุมชนสามารถสืบทอดต่อไปได้

บึงหนองสาหร่าย

บึงหนองสาหร่ายเป็นพื้นที่ที่มีความสำคัญทางประวัติศาสตร์ โดยปรากฏในเหตุการณ์สงครามยุทธหัตถีระหว่าง สมเด็จพระนเรศวรมหาราช กับ พระมหาอุปราชาแห่งพม่า ตามบันทึกทางประวัติศาสตร์ สมเด็จพระนเรศวรมหาราชได้ทรงเลือกบริเวณหนองสาหร่ายแห่งนี้เป็นที่ตั้งทัพ เนื่องจากมีน้ำอุดมสมบูรณ์เพียงพอสำหรับทหารนับแสนคน พร้อมทั้งช้างและม้าที่ต้องอาศัยอยู่ในพื้นที่เป็นเวลานาน ประกอบกับพื้นที่มีชัยภูมิสูง ห่างไกลจากข้าศึก เหมาะแก่การตั้งทัพอย่างยิ่ง

ปัจจุบัน หนองน้ำแห่งนี้มีขนาดเล็กลง เหลือพื้นที่ประมาณ 29 ไร่ โดยมีสภาพค่อนข้างตื้นเขินและเสื่อมโทรม นักท่องเที่ยวจึงไม่นิยมมาเยือนมากนัก อย่างไรก็ตาม บริเวณโดยรอบยังคงร่มรื่น มีต้นไม้เรียงรายให้ความร่มเย็น

โบราณสถานแห่งนี้เหมาะอย่างยิ่งสำหรับผู้ที่สนใจประวัติศาสตร์ไทย โดยเฉพาะช่วงสมัยสมเด็จพระนเรศวรมหาราช ซึ่งสามารถมาสัมผัสบรรยากาศของสถานที่จริงที่เคยใช้เป็นพื้นที่ตั้งทัพในสงครามยุทธหัตถี นอกจากนี้ยังเหมาะสำหรับนักเรียน นักศึกษา และผู้ที่ต้องการเรียนรู้นอกห้องเรียน เพื่อเสริมสร้างความเข้าใจผ่านประสบการณ์ตรงจากแหล่งประวัติศาสตร์ที่มีอยู่จริง

วัดหนองสาหร่าย

วัดหนองสาหร่าย ตั้งอยู่ในเขตอำเภอดอนเจดีย์ จังหวัดสุพรรณบุรี เป็นสถานที่สำคัญทั้งทางศาสนาและประวัติศาสตร์ ภายในวัดประกอบด้วยพระบรมราชานุสาวรีย์สมเด็จพระนเรศวรมหาราช ซึ่งทรงประทับบนพระคชาธารออกศึก อันเป็นสัญลักษณ์แห่งความกล้าหาญและความเสียสละเพื่อปกป้องแผ่นดินไทย

อีกหนึ่งสิ่งสำคัญภายในวัดคือ องค์เจดีย์ยุทธหัตถี ซึ่งสมเด็จพระนเรศวรมหาราชโปรดเกล้าฯ ให้สร้างขึ้นเพื่อเฉลิมฉลองชัยชนะใน สงครามยุทธหัตถี ที่ทรงมีต่อพระมหาอุปราชาแห่งพม่า เมื่อเดือนมกราคม ปี พ.ศ. 2135

ต่อมาในปี พ.ศ. 2495 รัฐบาลได้ดำเนินการบูรณะองค์เจดีย์และพัฒนาให้เป็นแหล่งประวัติศาสตร์ที่สำคัญ เพื่อเทิดพระเกียรติสมเด็จพระนเรศวรมหาราช และให้ประชาชนได้สำนึกในพระมหากรุณาธิคุณที่ทรงเสียสละเพื่อเอกราชของชาติไทย

พลเดช ปิ่นประทีป. (27 กรกฎาคม 2564). การบุกเบิกก่อตั้งตำบลหนองสาหร่าย. https://www.csdi.or.th/2021/

กระทรวงวัฒนธรรม. (2555). แหล่งประวัติศาสตร์หนองสาหร่าย. ศูนย์ข้อมูลกลางทางวัฒนธรรม. http://www.m-culture.in.th/album/170961/

สำนักงานพัฒนาชุมชนอำเภอดอนเจดีย์. (ม.ป.ป.). ประวัติความเป็นมาของตำบลหนองสาหร่าย. https://district.cdd.go.th/donchedi/about-us/

องค์การบริหารส่วนตำบลหนองสาหร่าย. (ม.ป.ป.). ประวัติความเป็นมา. https://www.nong-sarai.go.th/history