บ้านโคกยางมีทรัพยากรธรรมชาติที่อุดมสมบูรณ์ โดยตั้งอยู่ในพื้นที่ที่มีป่าไม้และแหล่งน้ำธรรมชาติ ซึ่งเอื้อต่อการทำเกษตรกรรมและเลี้ยงสัตว์ได้อย่างยั่งยืน และมีวิถีชีวิตเกษตรกรรมแบบพึ่งพาตนเอง ชุมชนมีการทำเกษตรกรรมหลากหลาย ทั้งการปลูกข้าว พืชผักสวนครัว และการเลี้ยงสัตว์ เช่น โค กระบือ และไก่ ซึ่งเป็นฐานรายได้หลักและรักษาเอกลักษณ์ความเป็นชุมชนเกษตรดั้งเดิม อีกทั้งชาวบ้านยังคงรักษาประเพณีพื้นบ้านและพิธีกรรมทางศาสนา เช่น งานบุญประจำปี งานบุญข้าวสาก งานแห่เทียนเข้าพรรษา ซึ่งช่วยเสริมสร้างความสามัคคีและความผูกพันชุมชน
บ้านโคกยางมีทรัพยากรธรรมชาติที่อุดมสมบูรณ์ โดยตั้งอยู่ในพื้นที่ที่มีป่าไม้และแหล่งน้ำธรรมชาติ ซึ่งเอื้อต่อการทำเกษตรกรรมและเลี้ยงสัตว์ได้อย่างยั่งยืน และมีวิถีชีวิตเกษตรกรรมแบบพึ่งพาตนเอง ชุมชนมีการทำเกษตรกรรมหลากหลาย ทั้งการปลูกข้าว พืชผักสวนครัว และการเลี้ยงสัตว์ เช่น โค กระบือ และไก่ ซึ่งเป็นฐานรายได้หลักและรักษาเอกลักษณ์ความเป็นชุมชนเกษตรดั้งเดิม อีกทั้งชาวบ้านยังคงรักษาประเพณีพื้นบ้านและพิธีกรรมทางศาสนา เช่น งานบุญประจำปี งานบุญข้าวสาก งานแห่เทียนเข้าพรรษา ซึ่งช่วยเสริมสร้างความสามัคคีและความผูกพันชุมชน
บ้านโคกยางเป็นชุมชนเก่าแก่ในตำบลเขาฉกรรจ์ อำเภอเขาฉกรรจ์ จังหวัดสระแก้ว โดยชาวบ้านเดิมเป็นกลุ่มเกษตรกรที่อพยพมาจากพื้นที่ใกล้เคียง เพื่อหาที่ทำกินและตั้งรกรากใหม่ในบริเวณที่มีลักษณะภูมิประเทศเป็นที่ราบสูง มีป่าไม้และแหล่งน้ำที่อุดมสมบูรณ์ เหมาะแก่การเกษตรกรรมและเลี้ยงสัตว์ ชุมชนบ้านโคกยางพัฒนาขึ้นมาจากการทำเกษตรแบบพึ่งตนเองเป็นหลัก เช่น การปลูกข้าว ปลูกพืชผักสวนครัว และการเลี้ยงสัตว์ ต่อมาได้รับการสนับสนุนจากหน่วยงานภาครัฐและองค์กรชุมชนให้พัฒนาโครงสร้างพื้นฐาน เช่น การสร้างถนน การจัดตั้งโรงเรียน และสถานีอนามัย ส่งผลให้คุณภาพชีวิตของชาวบ้านดีขึ้น ในปัจจุบันบ้านโคกยางยังคงรักษาวิถีชีวิตที่เรียบง่ายและยึดมั่นในประเพณีท้องถิ่น เช่น งานบุญประเพณีตามเทศกาลต่าง ๆ รวมถึงการร่วมมือกันในการจัดการทรัพยากรธรรมชาติอย่างยั่งยืน เช่น การอนุรักษ์ป่าและการบริหารจัดการน้ำ เพื่อส่งเสริมความมั่นคงและความยั่งยืนของชุมชน เป็นต้น
พื้นที่โดยรอบเป็นที่ราบสลับเนินเขาเล็กน้อย มีลักษณะเหมาะสมต่อการทำการเกษตร เช่น ทำนา และทำไร่ เป็นต้น โดยมีแหล่งน้ำธรรมชาติคือ คลองพระสะทึง ซึ่งไหลผ่านบางส่วนของพื้นที่สำหรับเป็นแหล่งน้ำสำคัญที่ใช้ในชีวิตประจำวันและการเกษตร มีบ่อบาดาลและระบบประปาหมู่บ้านที่ใช้สำหรับอุปโภคบริโภค ลักษณะที่ตั้งของหมู่บ้าน มีดังนี้
- ทิศเหนือ ติดกับ พื้นที่ของตำบลหนองบอน อำเภอเขาฉกรรจ์ จังหวัดสระแก้ว
- ทิศใต้ ติดกับ พื้นที่ของตำบลเขาไม้แก้ว อำเภอเขาฉกรรจ์ จังหวัดสระแก้ว
- ทิศตะวันออก ติดกับ พื้นที่ของตำบลหนองแวง อำเภอเขาฉกรรจ์ จังหวัดสระแก้ว
- ทิศตะวันตก ติดกับ พื้นที่ของตำบลเขาฉกรรจ์ อำเภอเขาฉกรรจ์ จังหวัดสระแก้ว
ประชาชนในหมู่ 10 โคกยาง ตำบลเขาฉกรรจ์ อำเภอเขาฉกรรจ์ จังหวัดสระแก้ว มีจำนวนประชากรทั้งหมด 290 คน แบ่งเป็นประชากรชาย จำนวน 138 คน และประชากรหญิง จำนวน 152 คน
อาชีพของชาวบ้านในชุมชนบ้านโคกยาง ตำบลเขาฉกรรจ์ อำเภอเขาฉกรรจ์ จังหวัดสระแก้ว มีลักษณะสำคัญตามวิถีชีวิตของชุมชนชนบท โดยสามารถแบ่งออกเป็น
- ทำนา ปลูกข้าวในฤดูฝนเป็นหลัก
- ทำไร่ ปลูกพืชเศรษฐกิจ เช่น มันสำปะหลัง ข้าวโพด อ้อย ถั่วเหลือง และมะละกอ เป็นต้น
- เลี้ยงสัตว์ เช่น โคเนื้อ โคนม กระบือ และสุกร เป็นต้น
- การเพาะปลูกผักสวนครัว เพื่อบริโภคในครัวเรือนและจำหน่ายในท้องถิ่น
- การประมงขนาดเล็ก โดยเลี้ยงปลาในบ่อดินหรือกระชัง เช่น ปลานิล และปลาดุก เป็นต้น
- การแปรรูปผลผลิตทางการเกษตร ทำกล้วยฉาบ มันเส้น ผลไม้แช่อิ่ม ฯลฯ (มีบางกลุ่มในชุมชนที่รวมตัวกัน) ชุมชนมีการเข้าร่วมโครงการส่งเสริมอาชีพจากหน่วยงานรัฐ เช่น พัฒนาฝีมือแรงงาน การตลาดออนไลน์ หรือเกษตรทฤษฎีใหม่ บางครัวเรือนเริ่มหันมาใช้เกษตรอินทรีย์เพื่อลดต้นทุนและเพิ่มคุณภาพผลผลิต
ชาวบ้านจะทำงานเตรียมดิน ปลูกพืชไร่ เช่น มันสำปะหลัง ข้าวโพด และทำนาตามฤดูกาล เป็นต้น โดยมีการเก็บเกี่ยวพืชผลตามช่วงเวลาที่เหมาะสม รวมถึงจัดกิจกรรมประเพณีสำคัญ เช่น งานสงกรานต์ ทำบุญออกพรรษา ทอดกฐิน และลอยกระทง เป็นต้น ซึ่งกิจกรรมเหล่านี้สะท้อนถึงความผูกพันทางศาสนาและวัฒนธรรมของชุมชน นอกจากนี้ชุมชนยังมีการรวมกลุ่มทำงาน เช่น กลุ่มแม่บ้าน และกลุ่มอาชีพเสริม เพื่อสร้างรายได้และพัฒนาคุณภาพชีวิต เป็นต้น
1.นางสาวอัจฉรา ทักษิณากร ผู้ใหญ่บ้าน
มีองค์กรและกลุ่มอาชีพต่าง ๆ เช่น กลุ่มแม่บ้านและกลุ่มเกษตรกรที่ร่วมมือกันพัฒนาและแก้ไขปัญหาชุมชน นอกจากนี้ยังมีการรักษาประเพณีและวัฒนธรรมท้องถิ่นที่ช่วยสร้างความผูกพันและเอกลักษณ์ของชุมชน มีแหล่งเงินทุนหมุนเวียน ได้แก่ กลุ่มออมทรัพย์ที่ช่วยสนับสนุนการลงทุนและการพัฒนาคุณภาพชีวิตของชาวบ้าน
ใช้ภาษาไทยภาคตะวันออกเฉียงเหนือ (ภาษาอีสาน) ผสมกับภาษาไทยกลางในบางคำหรือสถานการณ์ คำพูดที่ตรงไปตรงมา เข้าใจง่าย ไม่ซับซ้อน มีการใช้สำนวนหรือคำศัพท์พื้นถิ่นที่สะท้อนวิถีชีวิตเกษตรกร เช่น คำเรียกพืชผัก สัตว์ และเครื่องมือเกษตร เป็นต้น มีการใช้คำเรียกญาติแบบชุมชน เช่น "พ่อใหญ่" "แม่ใหญ่" "อ้าย" "น้อง" "ป้า" และ "ลุง" เป็นต้น ที่แสดงความสนิทสนมและความเคารพในสังคมท้องถิ่น
สถานการณ์ในชุมชนบ้านโคกยาง ส่วนใหญ่ยังพึ่งพาการเกษตรเป็นหลัก เช่น ปลูกมันสำปะหลัง ข้าวโพด และเลี้ยงสัตว์ เป็นต้น ดังนั้นรายได้หลักมาจากการขายผลผลิตเหล่านี้ แต่ในช่วงหลังมีการเปลี่ยนแปลงเนื่องจากสภาพอากาศที่แปรปรวน ส่งผลต่อผลผลิตและรายได้ และการมีส่วนร่วมของชุมชนในด้านเศรษฐกิจเกิดขึ้นผ่านกลุ่มอาชีพ กลุ่มออมทรัพย์ และกิจกรรมร่วมกันในการพัฒนาผลิตภัณฑ์และตลาด
ชุมชนมีความสัมพันธ์ที่แน่นแฟ้น สมาชิกช่วยเหลือกันและกันในกิจกรรมต่าง ๆ ประเพณีและวัฒนธรรมเป็นจุดรวมใจสำคัญ แต่การเปลี่ยนแปลงในด้านสังคมคือการเคลื่อนย้ายของคนหนุ่มสาวไปทำงานในเมือง
ชุมชนบ้านโคกยางยังคงรักษาประเพณีและวัฒนธรรมท้องถิ่นไว้อย่างเข้มแข็ง เช่น งานประเพณีสงกรานต์ ทอดกฐิน และลอยกระทง ซึ่งเป็นกิจกรรมที่สร้างความผูกพันและความสามัคคีในชุมชน
อิงรัก ครุนันท์. (2567). การพัฒนาสื่ออินโฟกราฟิกเพื่อส่งเสริมสุขภาพในพื้นที่หมู่ 10 บ้านโคกยางตําบลเขาฉกรรจ์ อําเภอเขาฉกรรจ์ จังหวัดสระแก้ว. ภาคนิพนธ์. วิทยาลัยโพธิวิชชาลัย มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ.
องค์การบริหารส่วนตำบลเขาฉกรรจ์. (2567). สภาพทั่วไป. http://khaochakan.com/
