ชุมชนบ้านปากน้ำมีต้นกำเนิดจากกลุ่มชาวบ้านที่ตั้งถิ่นฐานอยู่บริเวณปากคลองบางแพ ซึ่งเป็นจุดที่คลองสายนี้ไหลมาบรรจบกับแม่น้ำสายหลักในพื้นที่ จึงได้ชื่อว่า "บ้านปากน้ำ" ตามลักษณะทางภูมิศาสตร์ของทำเลที่ตั้ง โดยในอดีตพื้นที่นี้เป็นจุดผูกแพและพักสินค้าจากภาคเหนือที่ใช้เส้นทางน้ำในการล่องซุงและขนส่งสินค้า ทำให้ชุมชนมีความเจริญทางการค้าและการคมนาคมทางน้ำตั้งแต่สมัยก่อน ในช่วงประมาณ 70 ปีที่ผ่านมา ชาวบ้านในพื้นที่ โดยเฉพาะ "คุณตาเพิ่ม ภู่ประดิษฐ์" ได้เริ่มทำกลองเพื่อใช้ในวงปี่พาทย์มอญ โดยใช้วัสดุจากท้องถิ่น ประกอบกับฝีมือและภูมิปัญญาพื้นบ้าน จนเกิดเป็นอาชีพทำกลองอย่างแพร่หลายในหมู่บ้าน ก่อให้เกิดการถ่ายทอดความรู้จากรุ่นสู่รุ่น และทำให้ "บ้านปากน้ำ" กลายเป็นแหล่งผลิตกลองที่มีชื่อเสียงระดับประเทศ ต่อมาได้มีการรวมกลุ่มช่างทำกลอง และจัดตั้งเป็นวิสาหกิจชุมชน ส่งผลให้ชุมชนสามารถพัฒนาด้านเศรษฐกิจ สังคม และวัฒนธรรมควบคู่กัน ชุมชนยังมีการส่งเสริมการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม โดยเปิดบ้านให้เยี่ยมชมการทำกลอง จัดกิจกรรมเรียนรู้ และรักษาวิถีชีวิตดั้งเดิมไว้ได้อย่างมั่นคง

บ้านปากน้ำ ตั้งอยู่ในหมู่ที่ 6 ตำบลเอกราช อำเภอป่าโมก จังหวัดอ่างทอง พื้นที่ส่วนใหญ่เป็นที่ราบลุ่มริมแม่น้ำน้อย เหมาะแก่การเกษตรและตั้งถิ่นฐาน มีเส้นทางคมนาคมสะดวกเชื่อมต่อกับตัวอำเภอและจังหวัดใกล้เคียง

พื้นที่สาธารณะและสาธารณูปโภคในชุมชน ชุมชนมีถนนลาดยางเข้าถึงทุกหลังคาเรือน มีไฟฟ้า น้ำประปา และระบบขนส่งมวลชนเบื้องต้น เช่น รถจักรยานยนต์รับจ้างและรถโดยสารประจำทาง มีศูนย์เรียนรู้และบ้านทำกลองเปิดเป็นแหล่งท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม

สิ่งแวดล้อมทางธรรมชาติ มีต้นไม้ใหญ่ร่มรื่นริมแม่น้ำน้อย ช่วยบรรเทาความร้อนในพื้นที่ และยังเป็นพื้นที่ที่มีทรัพยากรไม้ ซึ่งเกี่ยวข้องกับการผลิตกลอง

สถานที่สำคัญทางเศรษฐกิจ สังคม วัฒนธรรม

• ศูนย์การเรียนรู้การทำกลองบ้านเอกราช
• วัดบางชะนี (วัดท้องถิ่นสำคัญใกล้ชุมชน)
• วิสาหกิจชุมชนทำกลองตำบลเอกราช
• จุดจำหน่ายผลิตภัณฑ์กลองและของที่ระลึก

จากฐานข้อมูลทะเบียนราษฎร กรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทย บ้านปากน้ำ หมู่ที่ 6 ตำบลเอกราช มีจำนวนประชากร จำนวน 421 คน แบ่งเป็น ชายจำนวน 209 คน และหญิง จำนวน 212 คน

ระบบเครือญาติ : ระบบเครือญาติในหมู่บ้านปากน้ำ เป็นโครงสร้างทางสังคมที่สำคัญในการสืบสานและรักษาภูมิปัญญาท้องถิ่นด้านการทำกลองไทย โดยมีลักษณะเด่นคือการถ่ายทอดความรู้และทักษะการทำกลองภายในครอบครัวและเครือญาติอย่างใกล้ชิด โดยมีตระกูลที่สืบทอดการทำกลองดังนี้

• ตระกูลโพธิปิน : นายสวิง โพธิปิน ได้ถ่ายทอดวิชาการทำกลองให้กับลูก ๆ ทั้ง 8 คน ซึ่งแต่ละคนได้แยกย้ายกันไปเปิดร้านทำกลองของตนเอง เช่น นายสุวรรณ โพธิปิน ที่ผลิตกลองเปิงมาง และนางสมจิตร เพ็ชรหิน ที่ผลิตกลองแชมเปญ
• ตระกูลเนียมพันธ์ : นายเพลิน เนียมพันธ์ ได้รับการฝึกสอนการทำกลองจากนายบุญธรรม ซึ่งเป็นบุตรเขยของนายเพิ่ม ภู่ประดิษฐ์ ต่อมานายเพลินได้ถ่ายทอดความรู้ให้กับลูกชายคือ นายชิต เนียมพันธ์ ซึ่งได้พัฒนาการทำกลองจนเป็นที่รู้จักทั้งในประเทศและต่างประเทศ
• ตระกูลหยดย้อย : กำนันหงส์ฟ้า หยดย้อย เป็นผู้ริเริ่มการทำกลองในครอบครัว ต่อมาลูก ๆ ได้แยกตัวมาทำกลองและเปิดร้านของตนเอง เช่น นางสุพรรณี หยดย้อย และนายจำเรียง หยดย้อย ซึ่งยังคงสืบทอดการทำกลองมาจนถึงปัจจุบัน

ชาวบ้านส่วนใหญ่เป็นกลุ่มคนดั้งเดิมที่อาศัยอยู่ในหมู่บ้านปากน้ำ ตำบลเอกราช อำเภอป่าโมก จังหวัดอ่างทอง ใช้ภาษาไทยกลางเป็นภาษาหลักที่ใช้ในชีวิตประจำวันของคนในชุมชน ทั้งในการพูดคุยภายในครอบครัว การติดต่อค้าขาย การสื่อสารกับหน่วยงานรัฐ และการถ่ายทอดความรู้เกี่ยวกับการทำกลอง อาจใช้ภาษาอังกฤษในการสื่อสารเบื้องต้นกับนักท่องเที่ยวหรือผู้สั่งซื้อจากต่างประเทศ

การรวมกลุ่มประกอบอาชีพในชุมชน : ชาวบ้านในพื้นที่ตำบลเอกราช หรือที่เรียกขานกันว่า บ้านกลองเอกราช ได้รวมกลุ่มกันเป็นกลุ่มผู้ผลิตกลอง เพื่อส่งเสริมและพัฒนาการผลิตกลองให้มีคุณภาพและมาตรฐานที่สูงขึ้น กลุ่มผู้ผลิตกลองนี้ยังได้รับการสนับสนุนจากหน่วยงานต่าง ๆ เพื่อส่งเสริมการตลาดและการจำหน่ายผลิตภัณฑ์กลองทั้งในประเทศและต่างประเทศ การรวมกลุ่มประกอบอาชีพในชุมชนนี้ ไม่เพียงแต่ช่วยสร้างรายได้ให้กับชาวบ้านเท่านั้น แต่ยังเป็นการอนุรักษ์การสืบสานภูมิปัญญาท้องถิ่นที่มีคุณค่าให้คงอยู่ต่อไป

เครือข่ายการค้าขาย แลกเปลี่ยนภายนอกชุมชน บ้านกลองเอกราชมีระบบการค้าขายและแลกเปลี่ยนภายนอกชุมชนที่เชื่อมโยงกับตลาดท้องถิ่นในระดับตำบล อำเภอ และจังหวัด โดยสินค้าที่นำออกไปจำหน่ายส่วนใหญ่เป็นผลผลิตทางการเกษตร เช่น ข้าว ผัก ผลไม้ รวมถึงสินค้าหัตถกรรมพื้นบ้าน เช่น กลอง เครื่องจักสาน และของที่ระลึกจากวัฒนธรรมท้องถิ่น ซึ่งเป็นจุดเด่นของชุมชน

นอกจากนี้ ยังมีการค้าขายกับพ่อค้าคนกลางและตลาดนัดในพื้นที่ใกล้เคียง เช่น ตลาดป่าโมก และตลาดในตัวเมืองอ่างทอง รวมถึงมีบางครัวเรือนที่นำสินค้าขายผ่านช่องทางออนไลน์ เพื่อขยายตลาดออกไปสู่ผู้บริโภคในระดับภูมิภาคหรือประเทศ โดยมีกลุ่มตลาด เป้าหมายภายในประเทศ ได้แก่ วัด โรงเรียน วงดนตรีพื้นบ้าน ร้านขายเครื่องดนตรีไทยทั่วประเทศ งานแสดงสินค้าพื้นเมือง เช่น OTOP งานกาชาด งานวิถีไทย เป็นต้น และตลาดต่างประเทศ ส่งออกกลองยาว เปิงมาง กลองเพลไปยัง ประเทศญี่ปุ่น เกาหลี สหรัฐฯ และยุโรป เป็นต้น

องค์กรภายนอกที่เข้ามาทำงานในชุมชน : ในชุมชนบ้านปากน้ำ ตำบลเอกราช อำเภอป่าโมก จังหวัดอ่างทอง มีองค์กรภายนอกหลายแห่งที่เข้ามาทำงานร่วมกับชุมชน เพื่อส่งเสริมเศรษฐกิจ วัฒนธรรม และการอนุรักษ์ภูมิปัญญา โดยสามารถจำแนกออกเป็นประเภทต่าง ๆ ดังนี้

1.หน่วยงานราชการระดับชาติและจังหวัด

องค์กร	บทบาท
กรมส่งเสริมวัฒนธรรม (กระทรวงวัฒนธรรม)	ขึ้นทะเบียน "การทำกลองบ้านเอกราช" เป็นมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม สนับสนุนเวทีแสดงผลงานและการถ่ายทอดความรู้
สำนักงานวัฒนธรรมจังหวัดอ่างทอง	ประสานกิจกรรมวัฒนธรรม ส่งเสริมงานประเพณี การสาธิตกลอง
สำนักงานพัฒนาชุมชนอำเภอ/จังหวัด	สนับสนุนการพัฒนา OTOP และกลุ่มอาชีพชุมชน
ททท. (การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย)	โปรโมตชุมชนในฐานะ "หมู่บ้านกลองเพื่อการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม"

 

2.สถาบันการศึกษา

องค์กร	บทบาท
มหาวิทยาลัยราชภัฏอ่างทอง	ส่งนักศึกษาฝึกงาน วิจัยวัฒนธรรมในพื้นที่
สถาบันบัณฑิตพัฒนศิลป์  มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์	มีโครงการศึกษาการอนุรักษ์ดนตรีไทยและเครื่องดนตรี
โรงเรียนในท้องถิ่น	พานักเรียนมาศึกษา ดูงานและฝึกทำกลอง

 

3. ภาคเอกชนและองค์กรพัฒนาเอกชน (NGOs)

องค์กร	บทบาท
ผู้จัดงาน OTOP/มหกรรมของดี	เชิญชุมชนร่วมออกบูธแสดงผลงานกลองเพื่อการค้า
ร้านค้าศิลปวัฒนธรรมในกรุงเทพฯ	เป็นพาร์ตเนอร์ในการกระจายสินค้ากลองไปยังตลาดกลาง
องค์กรด้านวัฒนธรรม (เช่น สยามสมาคม, สมาคมครูดนตรีไทย)	เชิญช่างบ้านกลองไปสาธิต / บรรยายให้ความรู้เกี่ยวกับกระบวนการผลิตกลอง

กิจกรรมทางเศรษฐกิจในรอบปีของบ้านปากน้ำ

เดือน/ช่วงเวลา	กิจกรรมหลักในชุมชน	รายละเอียด
มกราคม-มีนาคม	ผลิตกลองเพื่อเตรียมจำหน่ายช่วงงานเทศกาล	- กลองยาว กลองเพล กลองทัด - เตรียมของไปออกบูธ OTOP และงานปีใหม่ไทย
เมษายน	ขายกลองช่วงสงกรานต์	- ใช้ในงานขบวนแห่-รำวง - นักท่องเที่ยวสั่งของที่ระลึก
พฤษภาคม-มิถุนายน	รับออร์เดอร์จากโรงเรียน/หน่วยงานรัฐ	- โรงเรียนใช้ในการจัดกิจกรรมลูกเสือ/ดนตรีไทย - วงดนตรีโรงเรียนจะมีการสั่งกลองเพื่อทำการฝึกซ้อมช่วงเปิดเทอม
กรกฎาคม-กันยายน	สาธิต/สอนทำกลองในโครงการชุมชน	- งานร่วมกับหน่วยงานวัฒนธรรม - รองรับค่ายเยาวชน / ฝึกอาชีพ
ตุลาคม	ออกบูธงานกาชาด/มหกรรมท้องถิ่น	- เดินสายขายกลองนอกพื้นที่ - มีรายได้พิเศษจากงานแสดง
พฤศจิกายน	ผลิตกลองถวายวัด/งานลอยกระทง	- กลองสำหรับงานบวชพระ / งานประเพณีไทย - ใช้ในกิจกรรมงานวัดในชุมชน
ธันวาคม	ขายกลองเป็นของขวัญ/จัดโชว์	- ลูกค้าในประเทศและต่างประเทศสั่งกลองเพื่อการตกแต่ง - จัดกิจกรรมแสดงโชว์ช่วงส่งท้ายปี

 

กิจกรรมทางสังคม วัฒนธรรม และศาสนาของกลุ่มต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นในรอบปี

เดือน/ช่วงเวลา	กิจกรรม	ลักษณะกิจกรรม / กลุ่มที่เกี่ยวข้อง
มกราคม	ทำบุญขึ้นปีใหม่-สวดมนต์ข้ามปี	ชุมชนและวัดร่วมกันจัดงาน ชาวบ้านร่วมกันทำบุญตักบาตร
กุมภาพันธ์	วันมาฆบูชา	ทำบุญตักบาตร ถวายสังฆทานแด่พระภิกษุ และมีกิจกรรมงานเวียนเทียนช่วงเวลากลางคืน
มีนาคม	สืบสานภูมิปัญญา-วันช่างไทย	ช่างกลองรุ่นใหญ่ถ่ายทอดวิชาสู่เด็กเยาวชน
เมษายน	งานสงกรานต์-แห่กลองยาว	กลุ่มวัยรุ่น/ชุมชนรวมตัวจัดขบวนแห่กลอง
พฤษภาคม	วันพืชมงคล-กิจกรรมปลูกต้นไม้	นักเรียน/วัด/อบต. ร่วมมือกันปลูกต้นไม้
มิถุนายน	แห่นาค-บวชพระฤดูเข้าพรรษา	ครอบครัวจัดพิธีงานบวช/มีกลองในขบวนในการจัดกิจกรรม
กรกฎาคม	วันอาสาฬหบูชา/เข้าพรรษา	เวียนเทียน/ประดิษฐ์การทำเทียนพรรษา/รณรงค์งดเหล้า
สิงหาคม	วันแม่แห่งชาติ-กิจกรรมบำเพ็ญประโยชน์	กลุ่มผู้หญิง/นักเรียน ร่วมจัดกิจกรรม
กันยายน	สาธิตการทำกลองให้นักท่องเที่ยว	กลุ่มช่างกลอง รุ่นหลานเป็นผู้นำกิจกรรม
ตุลาคม	วันออกพรรษา-งานทอดกฐิน	ครอบครัวใหญ่/เครือญาติรวมตัวทำบุญ
พฤศจิกายน	งานลอยกระทง	จัดประกวดกระทง การแสดงรำ-กลองยาว
ธันวาคม	วันพ่อ-วันรัฐธรรมนูญ/ส่งท้ายปี	จัดงานที่โรงเรียน/วัด/ลานชุมชน

 

1.คุณตาเพิ่ม ภู่ประดิษฐ์ เป็นผู้ริเริ่มผลิตกลองเป็นคนแรกของหมู่บ้าน เดิมท่านประกอบอาชีพทำสวนทำนา และมีวงปี่พาทย์รับงานต่าง ๆ และนั่นคือจุดเริ่มต้นที่ท่านให้ความสนใจเรื่องดนตรีไทยทุกชนิด โดยเฉพาะกลองในยุคแรก ๆ ท่านได้ผลิตกลองขึ้นใช้เองในวงปี่พาทย์ คือ กลองเพล ต่อมา คุณตาเพิ่ม ภู่ประดิษฐ์ ทำกลองให้กับวงดนตรีของตัวเองจนเพิ่มการผลิตการทำกลองเป็นจำนวนมากขึ้นตามความต้องการของวงดนตรีไทยทำให้ คุณตาเพิ่ม ภู่ประดิษฐ์ ต้องถ่ายทอดวิชาทำกลองให้กับลูกศิษย์ซึ่งเป็นสมาชิกในวงปี่พาทย์และศิษย์รุ่นแรกของท่านคือ นายสวิง โพธิปิน, นายขำ ภู่ประดิษฐ์, นายกริ่ม ทรสัตย์, นายเพลิน เนียมพันธ์, นายไสว อาจดี ซึ่งศิษย์ของ คุณตาเพิ่ม ภู่ประดิษฐ์ ในวงปี่พาทย์ ทั้ง 5 คน ได้สืบทอดวิชาให้กับ ลูก หลาน ญาติ พี่น้องของตน และแยกไปประกอบอาชีพการทำกลองอย่างแพร่หลายจนกลายเป็นชุมชน หมู่บ้านทำกลอง จึงสามารถกล่าวได้ว่าบรรดาช่างทั้งหมดในหมู่บ้านได้รับการถ่ายทอดมาจาก นายเพิ่ม ภู่ประดิษฐ์

รุ่นที่ 1 (ผู้ก่อตั้ง) นายเพิ่ม ภู่ประดิษฐ์ (ครูดนตรีในวัง สอนทำกลอง)

• ศิษย์เอก (เป็นทั้งญาติและลูกศิษย์)
  • นายบุญธรรม
    • นายเพลิน เนียมพันธ์
      • นายชิต เนียมพันธ์ (รุ่น 3)
  • ตระกูลอื่นในสายศิษย์ เช่น โพธิปิน, หยดย้อย ฯลฯ
• ลูกหลานสายตรง
  • ไม่ระบุชื่อ แต่ถ่ายทอดสู่รุ่นหลานและเหลน

ทุนกายภาพ ชุมชนบ้านกลองเอกราชตั้งอยู่ในเขตพื้นที่ราบลุ่มริมแม่น้ำเจ้าพระยา ซึ่งมีสภาพภูมิประเทศเหมาะสมต่อการดำรงชีวิตและการประกอบอาชีพ โดยเฉพาะการทำกลองไทยที่ต้องอาศัยทั้งไม้และน้ำในการผลิต ตัวอย่างทุนทางกายภาพที่ชุมชนมีอยู่ ได้แก่ ไม้เนื้อแข็งพื้นถิ่น เช่น ไม้สะเดา ไม้ประดู่ และไม้แดง ซึ่งนิยมใช้เป็นวัสดุหลักในการผลิตตัวกลอง รวมถึงแม่น้ำ คูคลอง และลานกลางแจ้งที่ใช้สำหรับแช่วัสดุ ล้างหนังสัตว์ และตากไม้หรือหนัง ทำให้ชุมชนสามารถดำเนินกิจกรรมทางเศรษฐกิจได้อย่างต่อเนื่องและมีประสิทธิภาพ 

ทุนมนุษย์ ของบ้านปากน้ำหรือบ้านกลองเอกราชประกอบด้วยบุคลากรที่มีความรู้ ความสามารถ และทักษะเฉพาะด้าน โดยเฉพาะกลุ่มช่างทำกลองที่สืบทอดองค์ความรู้จากรุ่นสู่รุ่น อาทิ นายชิต เนียมพันธ์ และนายสุวรรณ โพธิปิน ซึ่งได้รับการยกย่องในฐานะปราชญ์ชาวบ้านด้านการทำกลอง นอกจากนี้ ยังมีเยาวชนรุ่นใหม่ที่เริ่มเข้ามามีบทบาทในการต่อยอดองค์ความรู้ โดยการใช้เทคโนโลยีและทักษะสมัยใหม่ อาทิ การตลาดออนไลน์ การออกแบบผลิตภัณฑ์ และการบริหารจัดการกิจการของครอบครัว ทำให้ทุนมนุษย์ของชุมชนมีความหลากหลายและสามารถพัฒนาได้อย่างยั่งยืน

ทุนวัฒนธรรมหรือภูมิปัญญาท้องถิ่น ชุมชนมีทุนวัฒนธรรมที่โดดเด่น คือ ภูมิปัญญาการทำกลองไทย ซึ่งถือเป็นอัตลักษณ์สำคัญของชุมชน โดยมีองค์ความรู้ตั้งแต่ขั้นตอนการคัดเลือกไม้ ขุดไม้ ขึงหนัง ปรับเสียง และการตกแต่งกลอง นอกจากองค์ความรู้แล้ว ยังมีการแสดงออกทางวัฒนธรรมที่เกี่ยวข้องกับกลอง เช่น ขบวนแห่กลองยาวในงานประเพณีสงกรานต์ แห่นาค และงานบุญต่าง ๆ ภายในชุมชนยังมีสถานที่สำคัญ เช่น พิพิธภัณฑ์กลอง และวัดเอกราช ซึ่งทำหน้าที่เป็นศูนย์กลางในการอนุรักษ์และถ่ายทอดวัฒนธรรม ทั้งในระดับครอบครัว โรงเรียน และระดับจังหวัด

ทุนเศรษฐกิจ ทุนทางเศรษฐกิจของบ้านปากน้ำเกิดจากการดำเนินกิจกรรมการผลิตและจำหน่ายกลอง ซึ่งเป็นอาชีพหลักของครัวเรือนในชุมชน เครื่องมือที่ใช้ในการผลิต เช่น เครื่องกลึง มีดเฉพาะทาง และอุปกรณ์ขึงหนัง ล้วนได้รับการพัฒนาขึ้นโดยช่างในท้องถิ่นเอง ชุมชนยังมีแหล่งทุนหมุนเวียนภายใน เช่น กลุ่มวิสาหกิจชุมชน กลุ่ม OTOP และเครือญาติที่มีการร่วมทุนกันเพื่อจัดซื้อวัสดุและแบ่งรายได้จากการขายสินค้า นอกจากนี้ ยังมีช่องทางการจำหน่ายทั้งในประเทศและต่างประเทศผ่านระบบตัวแทนค้ากลอง งานแสดงสินค้า และการสั่งซื้อออนไลน์

ทุนสังคม/การเมือง ชุมชนบ้านปากน้ำมีความเข้มแข็งทางสังคมจากระบบเครือญาติที่ทำหน้าที่เป็นหน่วยร่วมผลิต แบ่งปันทรัพยากร และช่วยเหลือซึ่งกันและกันอย่างต่อเนื่อง ในด้านการบริหารจัดการชุมชน มีองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ได้แก่ องค์การบริหารส่วนตำบลเอกราช ทำหน้าที่สนับสนุนกิจกรรมต่าง ๆ ร่วมกับกลุ่มอาชีพ และช่างทำกลอง อีกทั้งยังมีความร่วมมือกับหน่วยงานภายนอก เช่น กรมส่งเสริมวัฒนธรรม การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย และสถาบันการศึกษา ที่เข้ามาเป็นภาคีเครือข่ายในการส่งเสริมวัฒนธรรมและพัฒนาท้องถิ่น การมีส่วนร่วมของประชาชนในเวทีสาธารณะ และการจัดกิจกรรมทางศาสนา วัฒนธรรม และเศรษฐกิจ สะท้อนให้เห็นถึงความแข็งแรงของทุนทางสังคมและการเมืองภายในชุมชน

ชุมชนบ้านกลองเอกราชใช้ภาษาไทยถิ่นกลาง หรือภาษาไทยกลางสำเนียงท้องถิ่น เป็นภาษาพูดหลักในการสื่อสารในชีวิตประจำวัน ทั้งในครัวเรือน ชุมชน โรงเรียน และในการประกอบอาชีพ ภาษาไทยที่ใช้มีสำเนียงภาคกลางซึ่งเป็นภาษาพื้นเมืองของชาวอ่างทอง 

ด้านการเมืองการปกครอง:

บ้านปากน้ำภายใต้การบริหารของ องค์การบริหารส่วนตำบลเอกราช ซึ่งมีบทบาทสำคัญในการประสานงานกับชุมชนและหน่วยงานภายนอก การมีส่วนร่วมของประชาชนในเวทีการเมืองท้องถิ่นยังคงมีอยู่อย่างจำกัด โดยเฉพาะในกลุ่มเยาวชน อย่างไรก็ตาม ช่างฝีมือและผู้สูงอายุในชุมชนมีบทบาทในฐานะ "ผู้นำทางวัฒนธรรม" ที่เชื่อมโยงกับการพัฒนาในระดับหมู่บ้านได้อย่างเข้มแข็ง

ด้านเศรษฐกิจ:

เศรษฐกิจหลักของชุมชนยังคงพึ่งพา การผลิตและจำหน่ายกลองไทย โดยมีการส่งออกสินค้าทั้งในประเทศและต่างประเทศ อย่างไรก็ตาม ชุมชนประสบปัญหาด้านต้นทุนวัสดุที่เพิ่มขึ้น ทำให้ต้องมีการปรับตัวเพื่อให้ทันต่อการเปลี่ยนแปลงของตลาด

ด้านสาธารณสุข/ระบบสุขภาวะ:

ชุมชนมีโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล (รพ.สต.) ให้บริการเบื้องต้นอย่างทั่วถึง 

ด้านวัฒนธรรม:

บ้านกลองเอกราชเป็นชุมชนที่มีทุนทางวัฒนธรรมเข้มแข็ง แต่กำลังเผชิญความท้าทายจากการเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจและสังคมอย่างต่อเนื่อง การสร้างความร่วมมือระหว่างภาคประชาชน ภาคการศึกษา องค์กรภาครัฐ และเครือข่ายภาคีภายนอก จึงเป็นกลไกสำคัญในการปรับตัวและพัฒนาชุมชนให้ยั่งยืนในระยะยาว

ด้านสิ่งแวดล้อมและทรัพยากรธรรมชาติ:

ชุมชนมีความเสี่ยงจากปัญหาน้ำท่วมในช่วงฤดูฝน โดยเฉพาะบริเวณที่ตั้งของโรงเรือนทำกลองและคลังเก็บไม้ นอกจากนี้ ยังมีปัญหาการเผาเศษไม้หรือขี้เลื่อยที่อาจกระทบต่อสุขภาพและสิ่งแวดล้อม

มีการจัดตั้งเป็น แหล่งเรียนรู้ชุมชนด้านการทำกลอง นักเรียน นักศึกษา และนักท่องเที่ยวสามารถมาเรียนรู้ขั้นตอนการทำกลองได้ด้วยตนเอง เช่น การกลึงไม้ การยึดหนัง การตกแต่งลวดลาย

กรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทย. (2568). สถิติทางการทะเบียนราษฎร. https://stat.bora.dopa.go.th/stat/statnew/

กรมส่งเสริมวัฒนธรรม. (2560). รายงานมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม การทำกลองบ้านเอกราช. https://ich-thailand.org/heritage/detail/

กุลวรา สุขสมไทย. (2560). การศึกษาการดำรงอยู่ของภูมิปัญญาอาชีพการทำกลอง บ้านกลองเอกราช อำเภอป่าโมก จังหวัดอ่างทอง. ภาคนิพนธ์. วิทยาลัยโพธิวิชชาลัย มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ.

องค์การบริหารการพัฒนาพื้นที่พิเศษเพื่อการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน. (ม.ป.ป.). หมู่บ้านทำกลองตำบลเอกราช. https://cbtthailand.dasta.or.th/webapp/

องค์การบริหารส่วนตำบลเอกราช. (2566). ประวัติชุมชนและการสืบทอดภูมิปัญญาการทำกลอง. https://www.akekarach.go.th/

องค์การบริหารส่วนตำบลเอกราช. (2566). ประวัติชุมชน ตำบลเอกราช. https://www.akekarach.go.th/

เพื่อร่วมทาง. (12กุมภาพันธ์ 2564). ช่างทำกลองระดับโลก หมู่บ้านกลองเอกราช อ.ป่าโมก จ.อ่างทอง. https://1672travelbuddy.com/ที่เที่ยวภาคกลาง/อ่างทอง