ชุมชนบ้านเชิงเทียน ตั้งอยู่ในตำบลบ้านใหม่ อำเภอสามพราน จังหวัดนครปฐม มีประวัติการตั้งถิ่นฐานที่ยาวนาน โดยเฉพาะการตั้งถิ่นฐานของชาวบ้านที่พึ่งพาแหล่งน้ำท่าจีนเป็นแหล่งทำมาหากินและการขนส่ง พื้นที่รอบ ๆ เคยเป็นพื้นที่ที่อุดมสมบูรณ์ มีต้นไม้มากมายและสามารถทำการเกษตรได้หลากหลายประเภท เช่น การปลูกข้าว การปลูกผลไม้ และการทำสวนมะพร้าว ชุมชนนี้เริ่มตั้งถิ่นฐานเมื่อประมาณสมัยอยุธยา-รัตนโกสินทร์ตอนต้น โดยมีการพัฒนาอย่างต่อเนื่องจนถึงปัจจุบัน

การอพยพย้ายถิ่น

การอพยพย้ายถิ่นของชุมชนบ้านเชิงเลนไม่ได้มีการย้ายถิ่นไปยังพื้นที่อื่นอย่างเด่นชัด แต่ชุมชนนี้ได้มีการรับการอพยพจากพื้นที่ต่าง ๆ ของจังหวัดนครปฐมและจังหวัดใกล้เคียงมาหลายยุคหลายสมัย โดยเฉพาะผู้ที่มีความเชี่ยวชาญในการเกษตรกรรม การทำหัตถกรรม และการประมงจากพื้นที่ต่าง ๆ ที่เข้ามาตั้งถิ่นฐานและร่วมสร้างวัฒนธรรมท้องถิ่น

เหตุการณ์สำคัญที่เคยเกิดขึ้นในชุมชน

หนึ่งในเหตุการณ์สำคัญที่เคยเกิดขึ้นในชุมชนบ้านเชิงเทียนคือ อุทกภัยใหญ่ในปี 2548 ซึ่งทำให้พื้นที่หลายแห่งของชุมชนบ้านเชิงเทียนถูกน้ำท่วมสูง ส่งผลกระทบต่อการเกษตรกรรมและการดำรงชีวิตของชาวบ้าน แม้จะมีความเสียหายจากน้ำท่วม แต่ชาวบ้านได้ร่วมมือกันฟื้นฟูพื้นที่และสร้างแนวป้องกันน้ำท่วมในปีถัด ๆ มา

อีกเหตุการณ์สำคัญคือการพัฒนาระบบคมนาคมในช่วงทศวรรษที่ผ่านมา ซึ่งทำให้การเชื่อมต่อของชุมชนกับศูนย์กลางเมืองสะดวกยิ่งขึ้นและช่วยเพิ่มโอกาสทางเศรษฐกิจให้กับชาวบ้าน

ประวัติศาสตร์เศรษฐกิจ

การดำรงชีวิตของชาวบ้านในชุมชนบ้านเชิงเทียนเน้นการเกษตรกรรมเป็นหลัก โดยพืชผลทางการเกษตรที่สำคัญได้แก่ ข้าว ส้มโอ มะพร้าว และผักต่าง ๆ รวมถึงการทำประมงจากแม่น้ำท่าจีน ซึ่งเป็นแหล่งน้ำสำคัญที่ชาวบ้านใช้ในการทำมาหากิน นอกจากนี้ยังมีการทำหัตถกรรม เช่น การทอผ้า การทำเครื่องจักสาน และการผลิตอาหารท้องถิ่นที่ได้รับความนิยมจากทั้งชาวบ้านและนักท่องเที่ยว

ประวัติศาสตร์สังคม

ชุมชนบ้านเชิงเลนมีลักษณะเป็นชุมชนที่มีความผูกพันกับครอบครัวและเครือญาติอย่างแน่นแฟ้น ชาวบ้านในชุมชนมักมีการช่วยเหลือและร่วมมือกันในการทำกิจกรรมต่าง ๆ ทั้งในด้านการเกษตร การประกอบอาชีพ และการจัดงานบุญประเพณี นอกจากนี้ ชุมชนนี้ยังมีการมีส่วนร่วมในกิจกรรมทางศาสนาอย่างต่อเนื่อง โดยเฉพาะในช่วงวันพระและเทศกาลต่าง ๆ เช่น การทำบุญสงกรานต์

อาณาเขต ขนาดพื้นที่ชุมชน สภาพพื้นที่ทางกายภาพ

ชุมชนบ้านเชิงเทียนตั้งอยู่ในตำบลบ้านใหม่ อำเภอสามพราน จังหวัดนครปฐม ซึ่งเป็นพื้นที่ที่มีลักษณะทางกายภาพที่หลากหลาย มีทั้งพื้นที่ที่เป็นที่ดอนและพื้นที่ลุ่มน้ำ เนื่องจากตั้งอยู่ใกล้กับแม่น้ำท่าจีน ซึ่งเป็นแหล่งน้ำหลักในการดำรงชีวิตและการทำเกษตรกรรมของชาวบ้าน ขนาดพื้นที่ของชุมชนไม่ใหญ่มากนัก แต่ก็มีการขยายตัวตามการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมที่เพิ่มขึ้น

พื้นที่สาธารณะและสาธารณูปโภคในชุมชน

ในชุมชนวัดเชิงเทียนมีการจัดการพื้นที่ เช่น การจัดสร้างถนนภายในหมู่บ้าน และการมีศูนย์บริการสุขภาพที่ให้บริการด้านสุขภาพแก่ชาวบ้าน นอกจากนี้ยังมีการจัดหาพื้นที่สำหรับกิจกรรมสาธารณะ เช่น การทำบุญ การจัดงานประเพณี และพื้นที่ที่ใช้ในการพักผ่อนหย่อนใจของคนในชุมชน บริการสาธารณูปโภคอื่น ๆ เช่น ไฟฟ้าและน้ำประปาก็มีการเข้าถึงในทุกพื้นที่ของชุมชน

สิ่งแวดล้อมทางธรรมชาติ

สิ่งแวดล้อมทางธรรมชาติในชุมชนวัดเชิงเทียนมีความหลากหลาย ประกอบด้วยพื้นที่ที่มีป่าบางส่วน และแหล่งน้ำที่สำคัญ เช่น แม่น้ำท่าจีน ซึ่งมีความสำคัญในการดำรงชีวิตของชาวบ้านทั้งในด้านการเกษตรและการประมง พื้นที่โดยรอบบ้านเชิงเลนยังมีการปลูกต้นไม้และพืชพรรณที่ช่วยสร้างความร่มรื่นและรักษาสมดุลทางธรรมชาติในชุมชน

สถานที่สำคัญทางเศรษฐกิจ สังคม และวัฒนธรรม

สถานที่สำคัญในชุมชนวัดเชิงเทียน ได้แก่ วัดและศาสนสถานที่ใช้ในการประกอบกิจกรรมทางศาสนา เช่น การทำบุญในวันสำคัญต่าง ๆ หรือการจัดพิธีกรรมของชุมชนที่มีความสำคัญทางสังคม นอกจากนี้ยังมีตลาดท้องถิ่นที่ชาวบ้านสามารถแลกเปลี่ยนสินค้าและผลิตผลทางการเกษตรกันเอง เช่น ข้าว ผลไม้ และอาหารท้องถิ่น

ทรัพยากรธรรมชาติที่สำคัญในชุมชนวัดเชิงเทียน ได้แก่

• พืชพรรณ : มีการปลูกพืชผลเกษตรหลายประเภท เช่น ข้าว ส้มโอ มะพร้าว และพืชผักต่าง ๆ ที่สามารถนำมาประกอบอาชีพ
• แหล่งน้ำ : แม่น้ำท่าจีนและแหล่งน้ำขนาดเล็กที่ชาวบ้านใช้ในการเกษตรกรรม การประมง และการอุปโภคบริโภค
• สัตว์ : มีการเลี้ยงสัตว์เพื่อการเกษตรและอุปโภค เช่น ไก่ หมู และโค ซึ่งเป็นแหล่งรายได้สำคัญของชุมชน

สถิติประชากรกรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทย พบว่า หมู่ที่ 2 วัดเชิงเทียน ตำบลบ้านใหม่ มีประชากรรวม 2,427 คน แบ่งเป็น ชาย 1,155 คน หญิง 1,267 คน และไม่ใช่คนไทย เป็นชาย 2 คน หญิง 3 คน

การรวมกลุ่มทางเศรษฐกิจ สังคม วัฒนธรรม และการเมือง

ในชุมชนวัดเชิงเทียน การรวมกลุ่มของคนในชุมชนมีความหลากหลายทั้งในด้านเศรษฐกิจ สังคม วัฒนธรรม และการเมือง ชาวบ้านมีการรวมกลุ่มกันตามความสนใจหรือความจำเป็น เช่น กลุ่มเกษตรกร กลุ่มพัฒนาชุมชน และกลุ่มนักศึกษาในชุมชนที่มีกิจกรรมร่วมกันเพื่อพัฒนาชุมชนและสนับสนุนกิจกรรมทางสังคม นอกจากนี้ ชุมชนยังมีการจัดกิจกรรมทางการเมืองในรูปแบบของการประชุมและการร่วมกันแก้ไขปัญหาต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นในพื้นที่ เช่น การเสนอแนวทางการพัฒนาหรือการจัดการทรัพยากรธรรมชาติ

อาชีพและการรวมกลุ่มประกอบอาชีพในชุมชน

อาชีพหลักในชุมชนบ้านเชิงเลนส่วนใหญ่จะเป็นเกษตรกรรม เช่น การทำนา การปลูกพืชไร่ การทำสวน และการเลี้ยงสัตว์ กลุ่มเกษตรกรมักรวมกลุ่มกันเพื่อแลกเปลี่ยนความรู้เกี่ยวกับการเพาะปลูกและการจัดการฟาร์ม อาชีพเสริมที่มีความสำคัญในชุมชนประกอบไปด้วย การค้าขาย การทำน้ำตาลจากต้นมะพร้าว และการทำงานฝีมือเช่น การทอผ้า การทำผลิตภัณฑ์จากไม้ เป็นต้น

เครือข่ายการค้าขาย/แลกเปลี่ยนภายใน-ภายนอกชุมชน

ชุมชนมีเครือข่ายการค้าขายทั้งภายในและภายนอกชุมชน ภายในชุมชนเองมีการแลกเปลี่ยนสินค้าเกษตรและผลิตภัณฑ์ต่าง ๆ เช่น ข้าว ผัก ผลไม้ และผลิตภัณฑ์จากการแปรรูปต่าง ๆ นอกจากนี้ยังมีการค้าขายกับชุมชนอื่น ๆ และเมืองใกล้เคียง เช่น การขายผลผลิตเกษตรกรรมที่ตลาดในเมืองหรือการจัดการส่งออกผลิตภัณฑ์ต่าง ๆ ไปยังตลาดต่างจังหวัด 

กิจกรรมทางสังคม : การรวมกลุ่มทางสังคมมักเกิดขึ้นในช่วงเทศกาลหรือวันสำคัญ เช่น งานประเพณีสงกรานต์ งานประเพณีลอยกระทง และงานรวมญาติ ชุมชนมักจะมีกิจกรรมร่วมกัน เช่น การทำอาหารร่วมกัน และการสวดมนต์

ชุมชนวัดเชิงเทียนมีการใช้ทุนชุมชนที่หลากหลายเพื่อนำไปสู่การพัฒนาและความยั่งยืนของชุมชน ซึ่งทุนเหล่านี้ประกอบด้วยทุนทางธรรมชาติ ทุนมนุษย์ ทุนทางวัฒนธรรม และทุนทางเศรษฐกิจ รวมถึงทุนสังคมและการเมืองที่ช่วยสนับสนุนการร่วมมือในการพัฒนาชุมชน นอกจากนี้ยังมีการประสานงานจากภาคส่วนต่าง ๆ เพื่อให้การใช้ทุนเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ 

ทุนกายภาพ

ทุนกายภาพในชุมชนวัดเชิงเทียน เป็นทรัพยากรธรรมชาติที่มีความสำคัญอย่างยิ่งต่อการดำรงชีวิตของชุมชน โดยมีแหล่งน้ำจากแม่น้ำท่าจีนที่ไหลผ่านเป็นแหล่งน้ำหลักในการทำการเกษตร เช่น การทำนาและการประมง

ทุนเศรษฐกิจ

ทุนเศรษฐกิจในชุมชนประกอบด้วย การเข้าถึงแหล่งการเงินเพื่อการพัฒนา เช่น การกู้ยืมเงินจากธนาคาร หรือกองทุนในชุมชนเพื่อให้สมาชิกสามารถเข้าถึงแหล่งทุนสำหรับการพัฒนาอาชีพ เช่น การเพิ่มประสิทธิภาพในการทำเกษตรหรือการพัฒนาผลิตภัณฑ์ชุมชนในเชิงพาณิชย์ นอกจากนี้ ชุมชนยังมีการใช้เครื่องมือและอุปกรณ์ในการผลิตที่ช่วยให้สามารถทำการเกษตรได้อย่างมีประสิทธิภาพและยั่งยืน

ชุมชนวัดเชิงเทียนใช้ภาษาไทยเป็นภาษาหลักที่ใช้ในการสื่อสารในชีวิตประจำวันของคนในชุมชน โดยเฉพาะภาษาถิ่นของพื้นที่ ซึ่งเป็นภาษาถิ่นภาคกลางที่มีสำเนียงที่แตกต่างกันออกไปบ้าง

สวนนกยูงสามพราน แกะ & กวางดาว สวนสัตว์ใกล้กรุงเทพที่มีเหล่าสัตว์นานาชนิดทั้ง นกยูง กวางดาว แกะ กระต่าย และปลาคาร์ฟ มีกิจกรรมการป้อนอาหาร เปิดบริการ : ทุกวันเวลา 8.00-17.30 น. 

กรมการปกครอง. (2568). ระบบสถิติทางการทะเบียน กรมการปกครอง. สืบค้นจาก https://stat.bora.dopa.go.th

ชฎาพร จันทร์ประสิทธิ์. (2560). ความพึงพอใจของสมาชิกกองทุนหมู่บ้านในการใช้บริการกองทุนหมู่บ้านเชิงเลน ตำบลบ้านใหม่ อำเภอสามพราน จังหวัดนครปฐม. ภาคนิพนธ์. วิทยาลัยโพธิวิชชาลัย มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ.

สำนักงานเกษตรจังหวัดนครปฐม. (2567). รายงานการพัฒนาการเกษตรและการใช้ทรัพยากรธรรมชาติในจังหวัดนครปฐม. สำนักงานเกษตรจังหวัดนครปฐม.

องค์การบริหารส่วนตำบลบ้านใหม่. (2567). รายงานการพัฒนาและการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมในตำบลบ้านใหม่. องค์การบริหารส่วนตำบลบ้านใหม่.