บ้านใหม่ หมู่ที่ 3 ตำบลดงกระทงยาม อำเภอศรีมหาโพธิ์ จังหวัดปราจีนบุรี ในช่วงที่มีการขยาย ชุมชนจากหมู่บ้านเดิม ซึ่งอยู่ในเขตพื้นที่ของ ตำบลดงกระทงยาม ชาวบ้านที่อาศัยอยู่ในพื้นที่นี้เดิมมาจากหมู่บ้านใกล้เคียง เช่น หมู่ 1 หรือหมู่ 2 แล้วอพยพมาตั้งบ้านเรือนใหม่ จึงเรียกกันว่า "บ้านใหม่" เพื่อแยกออกจากหมู่บ้านเดิมและต่อมาเมื่อมีจำนวนครัวเรือนมากขึ้น ทางราชการจึงจัดตั้งเป็นหมู่บ้านอย่างเป็นทางการในชื่อว่า บ้านใหม่ หมู่ที่ 3 ของตำบลดงกระทงยาม ตามเอกสารพบว่า อบต. ดงกระทงยามแต่เดิมเคยตั้งอยู่ที่หมู่ 3 บ้านใหม่ ก่อนย้ายไปยังหมู่ 4 ในปี พ.ศ. 2547 โดยมีฐานะเป็นสภาตำบลดงกระทงยาม และได้รับการยกระดับเป็น อบต. เมื่อวันที่ 23 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2540

บ้านใหม่ มีอาณาเขตติดต่อดังนี้

• ทิศเหนือ ติดกับ หมู่ 2 บ้านเหนือ ภายในตำบลดงกระทงยาม  
• ทิศใต้ ติดกับ หมู่ 4 บ้านท้ายดง ในตำบลดงกระทงยาม  
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับ เขตของ อบต.ศรีมหาโพธิ (บางกุ้ง)  
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับ หมู่ 1 บ้านแล้ง และพื้นที่ภายในตำบลดงกระทงยาม (คาดว่าจะใกล้หมู่บ้านแล้งและบ้านเหนือ)  

สภาพแวดล้อมชุมชน

ชุมชนตั้งอยู่ใกล้แหล่งน้ำ ทำให้มีทรัพยากรน้ำเพียงพอสำหรับอุปโภคบริโภคและทำการเกษตร ในบางฤดูน้ำหลาก พื้นที่จะถูกท่วมเล็กน้อยซึ่งเป็นธรรมชาติของพื้นที่ราบลุ่ม

ข้อมูลสถิติประชากร กรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทย ประชากรหมู่ที่ 3 บ้านใหม่ เป็นหมู่บ้านชาติพันธุ์ไทยพวน มีจำนวน 986 คน โดยชายมี 494 คน หญิงมี 492 คน

กลุ่มชาติพันธุ์ต่าง ๆ ในชุมชน: ไทยพวน

บ้านใหม่ชาวบ้านส่วนใหญ่เป็นชาวไทยพวนที่อพยพมาจากนครเวียงจันทน์ มีการอนุรักษ์และถ่ายทอดวัฒนธรรมผ่านภาษา การแต่งกาย อาหาร และประเพณีต่าง ๆ เช่น งานบุญกลางบ้าน พิธีกรรมทางศาสนา และการทำขนมจีนสมุนไพร ซึ่งเป็นภูมิปัญญาท้องถิ่นที่สืบทอดกันมา

องค์กรชุมชน : มีการจัดตั้งองค์กรชุมชนต่าง ๆ เช่น คณะกรรมการหมู่บ้าน OTOP คณะกรรมการกลุ่มบ้านพักโฮมสเตย์ และกลุ่มเกษตรผู้ทำนา เพื่อส่งเสริมการพัฒนาและความเข้มแข็งของชุมชน

• 31 ธันวาคม - 1 มกราคม : ประเพณีขึ้นปีใหม่
• กันยายน : อนุรักษ์สืบสานประเพณีสารทไทยพวน
• มีนาคม : ประเพณีเฉลิมฉลองไหว้นมัสการหลวงปู่เฮ้า
• เมษายน : ประเพณีสงกรานต์
• กรกฎาคม : ประเพณีเข้าพรรษา
• ตุลาคม : ประเพณีออกพรรษา
• กุมภาพันธ์ : วันมาฆบูชา
• 12 สิงหาคม : วันเฉลิมพระชนมพรรษาสมเด็จนางเจ้าพระบรมราชินีนาถ
• 23 ตุลา : วันปิยมหาราช

1.นายภูดิศ จัตุรัส ผู้ใหญ่บ้าน หมู่ 3 ตำบลดงกระทงยาม

2.พระอธิการวัชระ ชุตินธโร ผู้นำศาสนสถาน

3.นายพิษณุ เข็มเงิน ผู้นำชุมชนคุณธรรมน้อมนำหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง

4.นายโสภณ ผาสุข ผู้นำสถานศึกษา

ทุนวัฒนธรรมและภูมิปัญญาท้องถิ่น

• อัตลักษณ์ไทยพวน : ชาวบ้านส่วนใหญ่เป็นชาวไทยพวนที่อพยพมาจากนครเวียงจันทน์ มีการอนุรักษ์และถ่ายทอดวัฒนธรรมผ่านภาษา การแต่งกาย อาหาร และประเพณีต่าง ๆ เช่น งานบุญกลางบ้าน พิธีกรรมทางศาสนา และการทำขนมจีนสมุนไพร ซึ่งเป็นภูมิปัญญาท้องถิ่นที่สืบทอดกันมา

ทุนสังคมและการมีส่วนร่วม

• องค์กรชุมชน : มีการจัดตั้งองค์กรชุมชนต่าง ๆ เช่น คณะกรรมการหมู่บ้าน OTOP คณะกรรมการกลุ่มบ้านพักโฮมสเตย์ และกลุ่มเกษตรผู้ทำนา เพื่อส่งเสริมการพัฒนาและความเข้มแข็งของชุมชน

ทุนสิ่งแวดล้อมและการเกษตร

• ศูนย์การเรียนรู้เศรษฐกิจพอเพียง : ถ่ายทอดความรู้ด้านการเกษตรแบบยั่งยืน เช่น การเลี้ยงหมูหลุม การเลี้ยงปลาในกระชัง และการทำนาแบบโยนกล้า เพื่อส่งเสริมการใช้ทรัพยากรธรรมชาติอย่างมีประสิทธิภาพ

พิพิธภัณฑ์พื้นบ้านไทยพวนบ้านดงกระทงยาม

ตั้งอยู่ในวัดบ้านใหม่ ริเริ่มโดยคุณลุงวิบูลย์ งามวงศ์ โดยใช้กุฏิพระสงฆ์เดิม ซึ่งเคยเป็นบ้านของคนไทยพวนที่รื้อแล้วยกมาถวายวัดเป็นสถานที่จัดแสดงข้าวของเครื่องใช้ท้องถิ่นของชาวบ้านเชื้อสายไทยพวนในหมู่บ้าน วิถีชีวิตชาวบ้านที่สัมพันธ์กับสภาพสิ่งแวดล้อมที่เป็นที่ราบลุ่มน้ำท่วมถึงในฤดูน้ำหลาก โบราณวัตถุชิ้นสำคัญ คือ พระพุทธรูปจำนวนสามองค์ ที่เล่าสืบกันมาว่าได้อัญเชิญมาจากเวียงจันทน์พร้อมการอพยพลงมาอยู่ที่บ้านดงกระทงยาม เป็นพระพุทธรูปประทับยืนปางเปิดโลกสลักไม้หนึ่งองค์ และพระพุทธรูปปางมารวิชัยสำริดขนาดเล็กสององค์ มีพุทธลักษณะแบบศิลปะล้านช้าง (ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร, 2561)

ชุมชนบ้านใหม่ส่วนใหญ่ใช้ภาษาไทยกลาง ภาษาไทยพวน ภาษาอีสานในการสื่อสาร

ด้านการเมืองการปกครอง:

การบริหารท้องถิ่น : องค์การบริหารส่วนตำบลดงกระทงยาม (อบต.) มีบทบาทในการพัฒนาชุมชนและส่งเสริมการมีส่วนร่วมของประชาชนในกิจกรรมต่าง ๆ เช่น การเลือกตั้งและการพัฒนาท้องถิ่น

ด้านเศรษฐกิจ:

การเกษตรและหัตถกรรม : ชุมชนมีฐานเศรษฐกิจจากการเกษตรและการผลิตสินค้าหัตถกรรม เช่น ตะกร้าพลาสติก ซึ่งเป็นสินค้าหนึ่งตำบลหนึ่งผลิตภัณฑ์ (OTOP) ที่มีชื่อเสียง นอกจากนี้ ยังมีการพัฒนาการท่องเที่ยวชุมชนผ่านโฮมสเตย์ เพื่อเพิ่มรายได้และส่งเสริมวัฒนธรรมท้องถิ่น

การท่องเที่ยวชุมชน : การท่องเที่ยวเชิงสร้างสรรค์ได้รับการส่งเสริมเพื่อสร้างรายได้และอนุรักษ์วัฒนธรรมท้องถิ่น โดยมีการจัดกิจกรรมต่าง ๆ เช่น การทำอาหารพื้นถิ่น และการฝึกหัตถกรรม

ด้านสังคมและประชากร:

อัตลักษณ์ไทยพวน : ชาวบ้านส่วนใหญ่เป็นชาวไทยพวนที่มีการอนุรักษ์และถ่ายทอดวัฒนธรรมผ่านภาษา การแต่งกาย และประเพณีต่าง ๆ เช่น งานบุญกลางบ้าน พิธีกรรมทางศาสนา และการทำขนมจีนสมุนไพร

กำลังอยู่ระหว่างจัดทำข้อมูล

กรมการปกครอง. (2568). ระบบสถิติทางการทะเบียน กรมการปกครอง. สืบค้นเมื่อ 20 มิถุนายน 2568, จาก https://stat.bora.dopa.go.th

ปทิตตา นนทวีรกุล. (2560). รูปแบบการจัดการแหล่งเรียนรู้ในศูนย์วัฒนธรรมเฉลิมราชพิพิธภัณฑ์ไทยพวน บ้านดงกระทงยาม อำเศรีมหาโพธิ จังหวัดปราจีนบุรี. ภาคนิพนธ์. วิทยาลัยโพธิวิชชาลัย มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ.

ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร. (2564). ชุมชนบ้านกระทงยาม. สืบค้นเมื่อ 20 มิถุนายน 2568, จาก https://communityarchive.sac.or.th

ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร. (7 กันยายน 2561). พิพิธภัณฑ์พื้นบ้านไทยพวน บ้านดงกระทงยาม. ฐานข้อมูลพิพิธภัณฑ์ในประเทศไทย. สืบค้นเมื่อ 20 มิถุนายน 2568, จาก https://db.sac.or.th/museum/museum-detail/1502

องค์การบริหารส่วนตำบลดงกระทงยาม. (ม.ป.ป.). ข้อมูลทั่วไป. สืบค้นเมื่อ 20 มิถุนายน 2568, จาก https://www.dongkratongyam.go.th

องค์การบริหารส่วนตำบลดงกระทงยาม. (ม.ป.ป.). แผนพัฒนาท้องถิ่น (พ.ศ. 2566–2570). สืบค้นเมื่อ 20 มิถุนายน 2568, จาก https://www.dongkratongyam.go.th

ชุมชนต้องเที่ยว. (8 ตุลาคม 2567). ชุมชนต้องเที่ยว ชุมชนบ้านดงกระทงยาม จังหวัดปราจีนบุรี. สืบค้นเมื่อ 20 มิถุนายน 2568, จาก https://www.chumchontongtiew.com/