ประชากรดั้งเดิมของตำบลหนองหม้อ (รวมบ้านหนองแอก) เชื่อว่ามีต้นตอมาจากชาวไทโคราช ที่อพยพจากนครราชสีมา ในช่วงราว 120 ปีก่อน เพื่อหาดินเหนียวเพื่อทำเครื่องปั้นดินเผา โดยเริ่มตั้งถิ่นฐานเพียงไม่กี่ครอบครัวบริเวณมีหนองน้ำและแหล่งดินเหนียว ซึ่งต่อมาขยายเป็นหมู่บ้านเนื่องจากงานเครื่องปั้นดินเผาได้ดี ต่อมามีการก่อตั้งวัดหนองแอก เพื่อเป็นศูนย์รวมจิตใจของชุมชน โดยก่อตั้งเมื่อ พ.ศ. 2466 บนที่ดินบริจาคจากกำนันคัมภีร์ นายจวง ศรีมณฑล โดยมีพระตัน อนุตฺตโร ร่วมกับชาวบ้านเริ่มสร้าง ปี พ.ศ. 2522-2524 ขยายพลับพลา เสนาสนะ และปี 2524 ซื้อที่ดินเพิ่มเติม (4 ไร่ 1 งาน 96 ตร.ว.) วัดได้รับพระราชทานวิสุงคามสีมาเมื่อ 30 ธันวาคม พ.ศ. 2529 

บ้านหนองแอก หมู่ที่ 1 ตำบลหนองหม้อ อำเภอตาคลี จังหวัดนครสวรรค์ ตั้งอยู่ในพื้นที่ขององค์การบริหารส่วนตำบลหนองหม้อ มีพื้นที่ 5,890 ไร่

อาณาเขตติดต่อ

• ทิศเหนือ ติดต่อกับ พื้นที่หมู่ที่ 2 บ้านหนองหม้อ
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับ พื้นที่หมู่ที่ 3 บ้านหนองแปลง
• ทิศใต้ ติดต่อกับ พื้นที่หมู่ที่ 6 บ้านหนองไม้ลู่
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับ พื้นที่หมู่ที่ 5 บ้านโคกหว้า

ลักษณะภูมิประเทศ 

เป็นพื้นที่ราบลุ่ม อยู่ในเขตชลประทาน มีเส้นทางรถยนต์ลำเลียงเพื่อขนสินค้าด้านเกษตรออกสูงตลาดโดยสะดวก มีคลองชลประทานเหมาะแก่การทําเกษตร มีการทำนาได้ปีละ 3 ครั้ง อยู่ห่างจากที่ว่าการอำเภอตาคลี ประมาณ 15 กิโลเมตร 

ประชากรในชุมชนบ้านหนองแอก หมู่ที่ 1 ตำบลหนองหม้อ อำเภอตาคลี จังหวัดนครสวรรค์ ตามข้อมูลสถิติประชากรรายเดือน ธันวาคม 2567 มีประชากรชาย 303 คน หญิง 307 คน รวม 610 คน โดยกลุ่มชาติพันธุ์ในพื้นที่ส่วนใหญ่เป็นชาวไทยเชื้อสายลาวโคราช หรือที่บางครั้งเรียกว่า "ไทโคราช" ซึ่งเป็นกลุ่มชาติพันธุ์ดั้งเดิมที่อพยพมาตั้งถิ่นฐานในภาคกลางตอนบนของประเทศไทย โดยเฉพาะในพื้นที่รอยต่อระหว่างนครราชสีมา ชัยนาท และนครสวรรค์ มีการอพยพลงมาตั้งถิ่นฐานในบริเวณตาคลีและหนองหม้อเมื่อประมาณ 100-150 ปีก่อน

ชาวบ้านในพื้นที่ประกอบอาชีพทำนาเป็นหลัก มีจำนวนครัวเรือนที่ประกอบอาชีพทำนาจำนวน 96 ครัวเรือน จำนวน 5,890 ไร่ รองลงมาคือ การเลี้ยงสัตว์ และมีอาชีพเสริมเป็นการค้าขาย มีการรวมกลุ่มอาชีพ เช่น ผลิตน้ำหมักชีวภาพ ปุ๋ยอินทรีย์ และแปรรูปสินค้า ชาวบ้านร่วมกันลดต้นทุนทางการเกษตร และใช้ทรัพยากรในพื้นที่ให้เกิดประโยชน์ 

บ้านหนองแอก หมู่ 1 ตำบลหนองหม้อ อำเภอตาคลี จังหวัดนครสวรรค์ มักสะท้อนวิถีชีวิตแบบชนบทไทย โดยเฉพาะกลุ่มชาติพันธุ์ ไทโคราช ที่เน้น "ฮีตสิบสอง คลองสิบสี่" (ประเพณี 12 เดือน และแนวปฏิบัติ 14 ประการของชาวอีสาน-โคราช) ผสมผสานกับงานประจำปีของวัดและชุมชน

• มกราคม : ทำบุญขึ้นปีใหม่ บายศรีสู่ขวัญหมู่บ้าน เริ่มต้นปีด้วยพิธีเรียกขวัญคนและขวัญบ้าน
• กุมภาพันธ์ : บุญข้าวจี่ ทำบุญกลางบ้าน แจกข้าวจี่ ถวายพระ
• มีนาคม : บุญผะเหวด (เทศน์มหาชาติ) ฟังเทศน์ 13 กัณฑ์ สะสมบุญใหญ่
• เมษายน : สงกรานต์-รดน้ำดำหัว ทำบุญวัดหนองแอก รวมญาติ ทำบุญอุทิศ ปล่อยปลา
• พฤษภาคม : บุญบั้งไฟ/พิธีขอฝน บางปีมีการจุดบั้งไฟเล็ก ๆ หรือพิธีขอฝน
• มิถุนายน : เตรียมดำนา ทำบุญกลางทุ่ง เซ่นไหว้แม่โพสพ ขอผลผลิตดี
• กรกฎาคม : เข้าพรรษา/แห่เทียน ทำเทียนเข้าวัดหนองแอก บวชพระภาคฤดูฝน
• สิงหาคม : ฟังธรรมะ-ทำบุญ ทำบุญกลางพรรษา จัดกิจกรรมฟังธรรมหมู่บ้าน
• กันยายน : บุญข้าวเปลือก ดูแลนา ช่วยกันดูแลข้าวในนา พร้อมกันเก็บเกี่ยว
• ตุลาคม : ออกพรรษา ลอยกระทงท้องถิ่น ทำบุญอุทิศบรรพบุรุษ แห่กระทงบกแบบพื้นบ้าน
• พฤศจิกายน : บุญกฐิน ทำขวัญข้าว ถวายผ้ากฐินและขวัญข้าวหลังเก็บเกี่ยว
• ธันวาคม : ประชุมใหญ่ชุมชน วันพ่อ ทำบุญส่งท้ายปี ประชุม อสม. อปพร. กลุ่มอาชีพ และกิจกรรมวัด

ด้านวัฒนธรรม มีประเพณีดั้งเดิม เช่น บุญข้าวจี่ บุญผะเหวด สงกรานต์ท้องถิ่น มีภาษาและสำเนียงของชาวไทโคราช การบายศรีสู่ขวัญ การสืบชะตา ขนบธรรมเนียมพื้นถิ่น

ด้านเศรษฐกิจ มีข้าวเป็นสินค้าหลัก มีการผลิตน้ำหมักชีวภาพ ปุ๋ยหมัก แปรรูปสินค้า ตลาดนัดชุมชน และรายได้จากแรงงานนอกพื้นที่

ด้านภูมิปัญญา ผู้รู้ด้านสมุนไพร ปุ๋ยชีวภาพ ผู้เฒ่าผู้แก่ที่ถ่ายทอดความรู้ผ่านวัดและชุมชน ภูมิปัญญาการดำนา พักน้ำ ตากข้าว ฯลฯ

ด้านทรัพยากรธรรมชาติ มีคลองระบายน้ำสามซ้าย คลองขวาห้า คลองระบายน้ำสี่ซ้าย คลองเจ็ดขวา สระสาธารณะ

ชาวบ้านใช้ภาษาไทยในการติดต่อราชการ และพูดภาษาไทย แต่บางครอบครัวยังมีสำเนียงหรือคำศัพท์เฉพาะของไทโคราช 

กรมการปกครอง สำนักบริหารการทะเบียน. (2567). สถิติประชากรหมู่ที่ 1 บ้านหนองแอก ตำบลหนองหม้อ อำเภอตาคลี จังหวัดนครสวรรค์. จาก https://stat.bora.dopa.go.th

กรมส่งเสริมการปกครองท้องถิ่น. (2566). ข้อมูลสถิติชุมชนและการบริหารจัดการท้องถิ่นตำบลหนองหม้อ. จาก http://stat.dla.go.th

มูลนิธิชัยพัฒนา. (2566). รายงานกิจกรรมพัฒนาศักยภาพชุมชน บ้านหนองแอก อ.ตาคลี จ.นครสวรรค์. จาก https://www.chaipat.or.th

วัดหนองแอก. (ม.ป.ป.). ประวัติวัดหนองแอก ตำบลหนองหม้อ อำเภอตาคลี จังหวัดนครสวรรค์. จาก http://www.thaiheritage.net

สำนักงานเกษตรอำเภอตาคลี. (2565). รายงานกลุ่มเกษตรกรและอาชีพเสริมในเขตตำบลหนองหม้อ. จาก http://takli.nakhonsawan.doae.go.th

อัจฉริยะพร หอมสุข. (2564). การปฏิบัติตนของผู้สูงอายุในสถานการณ์การแพร่ระบาดของเชื้อโควิด19 ชุมชนบ้านหนองแอก ตำบลหนองหม้อ อำเภอตาคลี จังหวัดนครสวรรค์. ภาคนิพนธ์. วิทยาลัยโพธิวิชชาลัย. มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ.

องค์การบริหารส่วนตำบลหนองหม้อ.(2554). สภาพสังคม. จาก https://www.nongmor.go.th

องค์การบริหารส่วนตำบลหนองหม้อ.(2554). สภาพทั่วไป. จาก https://www.nongmor.go.th