พ.ศ.  2441 เมื่อจัดตั้งอำเภอท่าม่วง ช่วงแรกชื่อ "อำเภอใต้" ตั้งอยู่ที่บ้านท่าไม้รวก ใกล้วัดมโนธรรมาราม ก่อนหน้านั้นย้ายมาที่ตำบลวังขนายบริเวณใกล้ วัดศรีโลหะราษฎร์บำรุง และเปลี่ยนชื่อเป็นอำเภอวังขนาย เมื่อพ.ศ.  2482 ต่อมาปี พ.ศ. 2489 ย้ายที่ว่าการ และเปลี่ยนชื่อเป็น อำเภอท่าม่วง เพื่อสะท้อนชื่อชุมชน "ตลาดท่าม่วง" ซึ่งเป็นศูนย์การค้าสำคัญริมแม่น้ำแม่กลอง 

ชุมชนเติบโตจาก "ตลาดนางลอย" ตลาดสำคัญบนเส้นทางแม่น้ำแม่กลอง มีท่าเรือ 3 จุด (ท่าบน ท่ากลาง ท่าล่าง) เชื่อมการค้ากับกรุงเทพฯ สมุทรสงคราม ฉะเชิงเทรา ฯลฯ  อาคารสำคัญ เช่น "บ้านรัตนวิเชียร" (สร้าง พ.ศ.​ 2473) เป็นอาคารชิโน-โปรตุกีสต้นทุน ปัจจุบันยังอนุรักษ์ให้ชมในย่านตลาดเก่า 

พ.ศ. 2478 เกิดอัคคีภัย สร้างความเสียหายตลาดเก่าจนหมด ผู้คนฟื้นฟูเริ่มใช้ชื่อ "ท่าม่วง" แทนตลาดนางลอย 

พ.ศ. 2436 เกิดอุทกภัยระดับน้ำท่วมยาวนาน สร้างความเสียหาย

สงครามโลกครั้งที่ 2 (พ.ศ.​ 2482-2488) ชุมชนเป็นค่ายพักเชลยศึกและศูนย์ส่งเสบียงญี่ปุ่น ส่งผลให้เศรษฐกิจกลับมาเฟื่องฟูอีกครั้งอย่างโดดเด่น  

เป็นชุมชนเกษตรกรรมบนที่ราบลุ่มใกล้แม่น้ำแม่กลอง จึงมีความอุดมสมบูรณ์ น้ำและดินดี เหมาะแก่การเพาะปลูก มีอาณาเขตติดต่อดังนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับ ตำบลเขาน้อย
• ทิศใต้ ติดต่อกับ ตำบลบ้านใหม่
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับ ตำบลท่าล้อ และแม่น้ำแม่กลอง 
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับ ตำบลเขาน้อย และ ตำบลบ้านใหม่ อำเภอท่าม่วง

บ้านม่วงชุม หมู่ที่ 3 ตำบลม่วงชุม อำเภอท่าม่วง จังหวัดกาญจนบุรี มีประชากรชาย 527 คน หญิง 585 คน รวม 1,112 คน โดยประชากรส่วนใหญ่ในชุมชนคือ กลุ่มไทโซ่ง หรือลาวทรงดำ เป็นกลุ่มชาติพันธุ์ไทยเชื้อสายลาว มีถิ่นฐานดั้งเดิมในลาว และอพยพมายังเขตกลางของไทยตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยา ถูกจับเป็นเชลยในศึกสมัยรัชกาลที่ 3 และอพยพมาปักหลักในกาญจนบุรี นอกจากนี้ยังมีชาวจีนเชื้อสายแต้จิ๋ว หรือจีนแคะ ที่อพยพมาร่วมตั้งรกรากในยุคลุ่มแม่น้ำแม่กลอง ตลาดน้ำท่าม่วง เช่น ย่านตลาดนางลอย

อาชีพหลัก คือ เกษตรกรรม พื้นที่ส่วนใหญ่ใช้ทำนาข้าว ประชากรส่วนมากทำ "ทำนาหว่าน" และบางส่วนกลับมาทำนาดำเพื่อเพิ่มผลผลิต แม้ต้องใช้แรงงานสูง ผลผลิตใช้บริโภคเองและจำหน่ายเมื่อเหลือ ทำนาข้าวปีละ 2 ครั้ง โดยหยั่งรากจากระบบชลประทานที่มีฝาย ห้วยลำคลองเชื่อม แม่น้ำแม่กลอง เป็นผลให้ผลผลิตและรายได้เพิ่มขึ้นจากการเก็บเกี่ยวหลายรอบต่อปี มีการรวมกลุ่มอาชีพ คือ "กลุ่มแม่บ้าน" ที่จัดตั้งขึ้นเพื่อทำงานจิตอาสา ดำเนินกิจกรรมภายในชุมชน เช่น งานสังคมและร่วมกันจัดกิจกรรม 

• พิธีสวดนาค/นมัสการพระธาตุ เช่น งานนมัสการพระธาตุจำลองที่วัดบ้านป่าสักดาราม
• วันสำคัญทางศาสนา เช่น วันสงกรานต์ วันวิสาขบูชา ประเพณีกินเจ
• งานประจำปีของโรงเรียน/ศูนย์เด็กเล็ก เช่น พิธีไหว้ครู หรือการแสดงเด็กนักเรียน
• กิจกรรมกลุ่มสตรี/กลุ่มอาชีพ เช่น วันตลาดนัด OTOP กิจกรรมเกษตรอาสา แสดงผลงานกลุ่มพริกแกง/ขนมไทย
• โครงการของเทศบาล เช่น กิจกรรมลดขยะ วันพัฒนาชุมชน งานอบรมอาชีพจากศูนย์สมุนไพรฯ

1.นายเมือง ศรีสม มีบทบาทโดดเด่นในการดูแลระบบนิเวศ การเพาะพันธุ์สัตว์น้ำ เพื่อรักษาทรัพยากรธรรมชาติของชุมชน

2.นายปัญญา เป้าพรหมมา ดำรงตำแหน่งสองบทบาทสำคัญ คือ ประธานคณะกรรมการป่าชุมชนบ้านม่วงชุม และประธานคณะกรรมการบริหารจัดการน้ำชุมชน มีส่วนในการสร้างระบบบริหารจัดการทรัพยากรน้ำและป่าไม้ในพื้นที่อย่างยั่งยืน

3.นายพิพัฒน์ ศรีสุข ประธานคณะกรรมการกลุ่มเยาวชนรักษ์ม่วงชุม มุ่งเสริมการมีส่วนร่วมของเยาวชนในการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมและทรัพยากรท้องถิ่น 

ชุมชนมีการอนุรักษ์และฟื้นฟูป่าต้นน้ำลำห้วยม่วงชุม เพื่อรักษาแหล่งน้ำต้นทุนของอ่างเก็บน้ำม่วงชุม มีพืชเศรษฐกิจ เช่น ข้าว ข้าวโพด ลำไย พริก หอม กระเทียม ซึ่งเป็นแหล่งรายได้หลักของชุมชน และเกษตรทฤษฎีใหม่ ชุมชนได้นำแนวทางเกษตรทฤษฎีใหม่มาปรับใช้ เพื่อเพิ่มผลผลิตและลดรายจ่าย ชาวบ้านมีความรู้ด้านภูมิปัญญาการใช้สมุนไพร

ประเพณีท้องถิ่น เช่น พิธีบวชป่าสืบชะตาแม่น้ำอิง ซึ่งส่งเสริมความสามัคคีและการอนุรักษ์ธรรมชาติ วิถีชุมชน: การทำงานร่วมกันในกิจกรรมต่าง ๆ เช่น การปลูกกล้าไม้ การทำฝาย และการจัดการน้ำ

ชุมชนมีวัดเป็นศูนย์รวมจิตใจและเป็นสถานที่ประกอบพิธีกรรมทางศาสนาในชุมชน เช่น วัดถ้ำเสือ มีชื่อเสียงเลื่องลือในความสวยงามของพระรูปองค์ใหญ่หลวงพ่อชินน์ประทานพร องค์พระสูง 9 วา 9 นิ้ว หน้าตักกว้าง 5 วา 3 ศอก 9 นิ้ว สีทองอร่าม สร้างขึ้นในปี พ.ศ. 2516 และ "พระเจดีย์เกษุแก้วมหาปราสาท" เป็นเจดีย์ทรงแปดเหลี่ยม สีส้ม สูง 69 เมตร กว้าง 29 เมตร สูงใหญ่โดดเด่นอลังการ มีทั้งหมด 9 ชั้น ตรงกลางมีบันไดเวียนสามารถเดินขึ้นไปถึงชั้นบนสุด แต่ละชั้นมีภาพเขียนเกี่ยวกับพระพุทธศาสนาและพระมหากษัตริย์ ชั้นบนสุดเป็นที่ประดิษฐานของพระบรมสารีริกธาตุที่อัญเชิญมาจากประเทศ อินเดีย และวัดมโนธรรมาราม หรือวัดนางโน เป็นวัดเก่าแก่มากวัดหนึ่งใน ตำบลม่วงชุม อำเภอท่าม่วง จังหวัดกาญจนบุรี จากคำบอกเล่าของท่านพระครูปรสิทธิธรรมญาน (หลวงพ่อแบน) อดีตเจ้าอาวาสวัดมโนธรรมารามได้เคยเล่าให้ฟังต่อ ๆ กันมาว่าโบราณวัตถุและปูชนียวัตถุที่ยังปรากฏอยู่ในบริเวณวัดนาโน น่าจะสร้างขึ้นมาตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยาตอนต้น และโบราณสถานในวัดนางโนแห่งนี้ได้เกิดชำรุดทรุดโทรมอันเนื่องมาจากมีศึกสงครามระห่างไทยกับพม่าเมื่อครั้งอดีตที่พวกเรายังไม่ได้เกิดกัน วัดนี้ต้องกลายเป็นวัดร้าง และเมื่อสงครามได้สงบลง ประชาชนได้ร่วมมือกันกลับมาบูรณปฏิสังขรณ์ ขึ้นมาใหม่ โดยมี "นางโน " เป็นหัวเรี่ยวหัวแรงในการบูรณปฏิสังขรณ์ ชาวบ้านจึงเรียกวัดนี้ว่าวัดนางโน ตั้งแต่นั้นมา

ใช้ภาษาไทยในการติดต่อสื่อสาร 

กรมการปกครอง. (2567). สถิติประชากรทางการทะเบียนราษฎร. จาก https://stat.bora.dopa.go.th

กัญญณัช จันทร์ทรา. (2565). นวัตกรรมการจัดการพื้นที่ภายใต้ฐานคิดชีววิถีเพื่อเสริมสร้างคุณภาพชีวิตที่ดีแก่ผู้ใช้บริการ กรณีศูนย์การเรียนรู้สวนสมุนไพรชีววิถีท่าม่วง จังหวัดกาญจนบุรี. ภาคนิพนธ์. วิทยาลัยโพธิวิชชาลัย มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ.

เทศบาลตำบลม่วงชุม. (2556). ข้อมูลสภาพทั่วไป. จาก https://muangchumcity.go.th

kanchanaburi.center. (ม.ป.ป.) ภาพถ้ำเสือ กาญจนบุรี. จาก https://kanchanaburi.center/