ชุมชนบ้านเนินตะเคียนมีความหลากหลายทางวัฒนธรรมที่อยู่ร่วมกันอย่างลงตัว มีทั้งชาวพุทธและมุสลิมอยู่ร่วมกันอย่างสงบสุขตามวิถีชีวิตชนบท มีความเชื่อเรื่อง "ต้นตะเคียน" และสืบสานประเพณีท้องถิ่น เช่น บุญบั้งไฟ บุญเข้าพรรษา
"เนินตะเคียน" เป็นชื่อที่สะท้อนลักษณะภูมิศาสตร์ คือพื้นดินเป็นเนิน และมีต้นตะเคียนขึ้นอยู่หนาแน่นบนเนิน ชุมชนจึงใช้ชื่อเชื่อมกับธรรมชาติ
ชุมชนบ้านเนินตะเคียนมีความหลากหลายทางวัฒนธรรมที่อยู่ร่วมกันอย่างลงตัว มีทั้งชาวพุทธและมุสลิมอยู่ร่วมกันอย่างสงบสุขตามวิถีชีวิตชนบท มีความเชื่อเรื่อง "ต้นตะเคียน" และสืบสานประเพณีท้องถิ่น เช่น บุญบั้งไฟ บุญเข้าพรรษา
เริ่มต้นจากการเปิดป่าทำกิน พื้นที่ในอดีตเป็นป่าชื้น มีต้นตะเคียนและพืชท้องถิ่นแพร่หลาย ผู้คนอพยพจากพื้นที่ใกล้เคียง (อาจเป็นภาคตะวันออกหรือภาคกลาง) เข้ามาตัดไม้ ทำไร่ ปลูกข้าว และตั้งถิ่นฐานตั้งชื่อ "เนินตะเคียน" เป็นชื่อที่สะท้อนลักษณะภูมิศาสตร์ คือพื้นดินเป็นเนิน และมีต้นตะเคียนขึ้นอยู่หนาแน่นบนเนิน ชุมชนจึงใช้ชื่อเชื่อมกับธรรมชาติ เช่นเดียวกับการตั้งชื่อชุมชนอื่นตามลักษณะเด่นของพื้นที่เมื่อชุมชนขยายตัว มีบ้านเรือนมากขึ้น จึงได้รับจัดตั้งเป็น "หมู่ที่ 14" ตำบลศาลาลำดวน มีการตั้งผู้ใหญ่บ้านและโครงสร้างพื้นฐาน เช่น ถนน คูระบายน้ำ มัสยิด วัด ฯลฯ พัฒนาโครงสร้างชุมชน ผ่านโครงการของ อบต./อำเภอ เช่น การคอนกรีตถนน ซ่อมแซมระบบน้ำ เกิดกลุ่มอาชีพ สร้างกองทุนหมู่บ้าน และอาจมีภูมิปัญญาช่างฝีมือในชุมชน
อยู่ในพื้นที่ราบทั่วไปที่ปรับตัวจากเชิงเขาของจังหวัดสระแก้ว ซึ่งเป็นช่วงระหว่างพื้นที่ราบสูงและพื้นที่ราบลุ่ม โดยมีอาณาเขตดังนี้
- ทิศเหนือ ติดต่อกับ หมู่บ้านในตำบลเดียวกัน เช่น หนองผูกเต่า อยู่ใกล้แนวเชิงเขาของอุทยานแห่งชาติปางสีดา
- ทิศใต้ ติดต่อกับ หมู่ที่ 3 บ้านวังรี และ หมู่ที่ 4 บ้านโคกเจริญ
- ทิศตะวันออก ติดต่อกับ หมู่ที่ 2 บ้านเหล่า
- ทิศตะวันตก ติดต่อกับ หมู่ที่ 5 บ้านท่าระพา
บ้านเนินตะเคียน หมู่ที่ 14 มีประชากรทั้งหมด 647 คน เป็นชาย 330 คน หญิง 317 คน 199 ครัวเรือน โดยประชากรส่วนใหญ่เป็นคนไทยไทยพื้นถิ่น (ไทยอีสาน) เป็นกลุ่มหลักในพื้นที่จังหวัดสระแก้ว สืบเชื้อสายมาจากชาวไทยลาว ที่อพยพลงมาตั้งถิ่นฐานในภาคตะวันออกตั้งแต่รัชกาลที่ 3-5 รองลงมาคือ ชาวไทยมุสลิม ในบ้านเนินตะเคียนมีประชากรมุสลิมบางส่วนอาศัยอยู่ร่วมกับชาวพุทธ มีการสร้างมัสยิดและประกอบศาสนกิจตามหลักอิสลาม ส่วนใหญ่สืบเชื้อสายจากชาวมุสลิมภาคกลางที่โยกย้ายถิ่นฐานมาในช่วงกลาง-ปลายพุทธศตวรรษที่ 25
ชาวบ้านในพื้นที่ประกอบอาชีพเกษตรกรรม เป็นอาชีพหลักของชาวบ้านเกือบทั้งหมด พืชหลักที่ปลูก ได้แก่ ข้าว (นาปี-ช่วงฤดูฝน) มันสำปะหลัง ข้าวโพด อ้อย พืชผักสวนครัว เช่น พริก มะเขือ ตะไคร้ ฯลฯ ลักษณะการทำเกษตร แบบดั้งเดิมและผสมผสาน เริ่มมีบางครัวเรือนทำเกษตรอินทรีย์ เลี้ยงสัตว์ รองจากการปลูกพืช เช่น เลี้ยงไก่พื้นบ้าน วัว ควาย และหมู มีทั้งเพื่อบริโภคในครัวเรือนและขายในท้องถิ่น
นอกจากนี้ยังมีการรวมกลุ่มอาชีพภายในชุมชน เช่น กลุ่มทอผ้าพื้นเมือง จักสาน ใช้วัตถุดิบในท้องถิ่น เช่น ไม้ไผ่ หวาย ใบลาน ผลิตภัณฑ์ เช่น เสื่อ พัด กระติ๊บ กลุ่มแปรรูปอาหาร เช่น การแปรรูปกล้วยตาก กล้วยฉาบ ปลาร้า น้ำพริก สมุนไพรอบแห้ง บางกลุ่มทำในลักษณะครัวเรือน ส่งขายในตลาดท้องถิ่น กลุ่มเกษตรอินทรีย์ ปลูกผักปลอดสารพิษ เลี้ยงไก่ไข่อินทรีย์ เลี้ยงปลาดุกบ่อพลาสติก มักมีการอบรมจาก อบต. หรือเกษตรอำเภอสนับสนุน กลุ่มออมทรัพย์ กองทุนหมู่บ้าน ส่งเสริมให้ชาวบ้านออมเงินและปล่อยกู้ภายในชุมชน เป็นกลไกที่ทำให้ชุมชนสามารถตั้งกลุ่มอาชีพย่อย ๆ ได้
- ประชาชนส่วนใหญ่มีความรู้ด้านเกษตรกรรมดั้งเดิม มีผู้นำชุมชนเข้มแข็ง เช่น ผู้ใหญ่บ้าน ผู้นำกลุ่มอาชีพ คนรุ่นใหม่บางส่วนมีทักษะวิชาชีพและทำงานนอกพื้นที่
- มีดินร่วน-ทราย เหมาะแก่การทำเกษตร มีแหล่งน้ำธรรมชาติใกล้เคียง เช่น คลองพระปรง สภาพแวดล้อมยังเป็นชนบท มีความหลากหลายทางชีวภาพ
- คนในชุมชนมีความสัมพันธ์แบบเครือญาติ มีกลุ่มอาชีพ กลุ่มออมทรัพย์ กองทุนหมู่บ้าน มีการรวมกลุ่มเพื่อจัดงานบุญ งานศาสนา
- มีทั้งชาวพุทธและมุสลิมอยู่ร่วมกันอย่างสงบ สืบสานประเพณีท้องถิ่น เช่น บุญบั้งไฟ บุญเข้าพรรษา มีความเชื่อเรื่อง "ต้นตะเคียน" และวิถีชีวิตชนบท
- พื้นฐานเศรษฐกิจครัวเรือนคือเกษตรและแรงงานรับจ้าง มีกลุ่มอาชีพแปรรูป กลุ่มเกษตรอินทรีย์ มีกองทุนหมู่บ้านใช้หมุนเวียนเงินในชุมชน
- มีถนนคอนกรีตเข้าถึงหมู่บ้าน (จากโครงการ อบต.) มีมัสยิด วัด โรงเรียน และศูนย์พัฒนาเด็กเล็ก มีไฟฟ้า ประปา และระบบสื่อสารครอบคลุม
- ภาษาไทย ใช้เป็นภาษาราชการในการติดต่อหน่วยงาน
- ภาษาอีสาน (ไทยลาว) เป็นภาษาพูดหลักในชีวิตประจำวันของชาวบ้านส่วนใหญ่ มีสำเนียงใกล้เคียงกับชาวอีสานตอนล่าง เช่น ศรีสะเกษ อุบลราชธานี ภาษาไทยถิ่น/ภาษาพื้นเมือง มีคำศัพท์ท้องถิ่น เช่น "ซุม" "แซบ" "เฮ็ดนา" "ไปไฮ่" ที่ใช้กันในกลุ่มผู้สูงอายุ
- ภาษาอาหรับ (เฉพาะกลุ่มมุสลิม) ใช้เฉพาะในศาสนกิจ เช่น การละหมาด การอ่านคัมภีร์อัลกุรอาน ไม่ใช้ในการสื่อสารทั่วไป
กรมการปกครอง. (2567). สถิติประชากรทางการทะเบียนราษฎร. https://stat.bora.dopa.go.th
ณริศรา อาจารีย์. (2563). ลักษณะคุณภาพน้ำทางกายภาพของน้ำประปาชุมชนบ้านเนินตะเคียน ตำบลศาลาลำดวน อำเภอเมืองสระเเก้ว จังหวัดสระเเก้ว. ภาคนิพนธ์. วิทยาลัยโพธิวิชชาลัย มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ.
องค์การบริหารส่วนตำบลศาลาลำดวน. (2566). แผนพัฒนาท้องถิ่นและรายงานงบประมาณตำบลศาลาลำดวน. https://www.salalumduan.go.th
องค์การบริหารส่วนตำบลศาลาลำดวน. (2566). ข้อมูลสภาพทั่วไป. https://www.salalumduan.go.th
