พ.ศ. 2322 เริ่มสมัยรัตนโกสินทร์ : รัชกาลที่ 1 สั่งให้กองทัพอัญเชิญชาวลาวจากเมือง เชียงขวาง แขวงหัวพันห้าทั้งหก (ปัจจุบันอยู่ใน สปป.ลาว) อพยพเข้ามายังฝั่งไทย ชาวไทยพวนจำนวนมากถูกกวาดต้อนและกระจายตัวตั้งถิ่นฐานในหลายจังหวัด เช่น ลพบุรี สระบุรี นครนายก ปทุมธานี และอยุธยา กลุ่มหนึ่งตั้งถิ่นฐานในพื้นที่ที่เป็น เกาะหวาย ในปัจจุบัน อาศัยอยู่ริมคลองและพื้นที่ดอน มีต้นหวายขึ้นหนาแน่น จึงเรียกกันว่า “เกาะหวาย”

พ.ศ. 2376 : สร้างวัดเกาะหวาย ขึ้นเพื่อเป็นศูนย์กลางศาสนาและชุมชนในหมู่บ้าน ชาวบ้านเริ่มพัฒนาแบบแผนวัฒนธรรมประจำถิ่น เช่น ภาษาไทยพวน การแต่งกาย และประเพณีต่าง ๆ

ปลายพุทธศตวรรษที่ 24 – 25 (รัชกาลที่ 5 – 6) : การคมนาคมและการเกษตรในพื้นที่เริ่มพัฒนา เริ่มมีการบันทึกข้อมูลทางการ เช่น การจัดตั้งหมู่บ้าน การเก็บภาษี และระบบการปกครองแบบ “กำนัน-ผู้ใหญ่บ้าน”

พ.ศ. 2515–2530 : ชุมชนเกาะหวายได้รับผลจากการพัฒนาเศรษฐกิจระดับชาติ มีการเข้าถึงถนน ไฟฟ้า และโรงเรียน ประเพณีไทยพวนบางอย่างเริ่มลดความนิยมลง แต่ยังมีการสืบทอดต่อในครอบครัว

พ.ศ. 2545–2560 : ชาวชุมชนและภาครัฐเริ่มตระหนักถึงคุณค่าทางวัฒนธรรมของชุมชน มีการตั้ง ศูนย์วัฒนธรรมเฉลิมราชไทยพวน ณ วัดฝั่งคลอง เพื่ออนุรักษ์ประวัติศาสตร์ท้องถิ่น เริ่มส่งเสริม “การท่องเที่ยวโดยชุมชน (CBT)” เพื่อสร้างรายได้และฟื้นฟูมรดกวัฒนธรรม

พ.ศ. 2561 – ปัจจุบัน : บ้านเกาะหวายได้รับคัดเลือกเป็น “หมู่บ้านท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมต้นแบบ” โดยกรมการท่องเที่ยว มีกิจกรรมสาธิตหัตถกรรม ทอผ้า การแสดงพื้นบ้าน และโฮมสเตย์รองรับนักท่องเที่ยว ชุมชนยังรักษา ภาษาพวน, ประเพณีฮีตสิบสอง คองสิบสี่, อาหารพื้นบ้าน และงานฝีมือ ไว้ได้อย่างเข้มแข็ง

สภาพพื้นที่ส่วนใหญ่จะเป็นที่ราบลุ่ม มีลักษณะลาดเอียงจากทิศเหนือลงสู่ทิศใต้ โดยมีคลองธรรมชาติ คลองขุด และคลองชลประทานหลายแห่งในพื้นที่มีลักษณะการไหลผ่านของน้ำตามความลาดเอียงของพื้นที่

ภูมิอากาศแบ่งเป็น 3 ฤดู ได้แก่

• ฤดูฝน เริ่มตั้งแต่มิถุนายนถึงเดือนตุลาคม
• ฤดูหนาว เริ่มตั้งแต่เดือนพฤศจิกายนถึงเดือนกุมภาพันธ์
• ฤดูร้อน เริ่มตั้งแต่เดือนมีนาคมถึงเดือนพฤษภาคม

อุณหภูมิเฉลี่ยตลอดปีประมาณ 27-28 องศาเซลเซียส

อาณาเขต

• ทิศเหนือ ติดต่อกับตำบลหนองแสงอำเภอปากพลี ตำบลศรีนาวา อำเภอเมืองนครนายก
• ทิศใต้ ติดต่อกับตำบลปากพลี อำเภอปากพลี
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับตำบลโคกกรวด ตำบลปากพลี อำเภอปากพลี
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับตำบลเกาะหวาย อำเภอปากพลี

บ้านเกาะหวาย หมู่ที่ 1 ตำบลเกาะหวาย อำเภอปากพลี จังหวัดนครนายก เป็นชุมชนชาวไทยพวน โดยมีประชากรชาย 131 หญิง 185 รวม 316 คน

ประชากรส่วนใหญ่มีอาชีพเกษตรกรรม อาชีพหลักคือ ทำนา รองลงมาคือการทำสวนผัก ผลไม้ พืชไร่ เสี้ยงสัตว ื อุตสาหกรรมในครัวเรือนและรับจ้าง

นอกจากนี้ชุมชนบ้านเกาะหวายยังมีการรวมกลุ่มอาชีพของคนในชุมชน ได้แก่

1. กลุ่มเทียนหอม
2. กลุ่มไม้กวาดดอกหญ้า
3. กลุ่มเมล็ดพันธุ์ข้าว
4. กลุ่มทอผ้าไทยพวน

เดือนอ้าย (ธันวาคม) : บุญเดือนอ้าย / ทำบุญขึ้นปีใหม่ เริ่มต้นปีใหม่ไทยพวน บางปีอาจตรงกับวันขึ้นปีใหม่สากล

เดือนยี่ (มกราคม) : บุญคูนลาน (ทำขวัญข้าว) ทำพิธีบูชาพระแม่โพสพหลังเกี่ยวข้าวแล้ว เสริมขวัญให้ชาวนา

เดือนสาม (กุมภาพันธ์) : บุญข้าวจี่ ทำข้าวจี่(ข้าวเหนียวย่างไฟ) ถวายพระ เป็นกุศลช่วงเข้าพรรษาปลาย

เดือนสี่ (มีนาคม)  : มาฆบูชา / ฟังเทศน์ จัดเวียนเทียน ฟังเทศน์ มาฆบูชาในวัด

เดือนห้า (เมษายน) : บุญผะเหวด (เทศน์มหาชาติ) เทศน์เรื่องพระเวสสันดร ฟังครบ 13 กัณฑ์ในวันเดียว ถือเป็นบุญใหญ่

เดือนหก (พฤษภาคม) : บุญสงกรานต์ / วันพวน สรงน้ำพระ รดน้ำดำหัวผู้ใหญ่ ฟ้อนรำพวน แต่งชุดไทยพวน

เดือนเจ็ด (มิถุนายน) : บุญบั้งไฟ / บุญกลางบ้าน จุดบั้งไฟขอฝน (ปัจจุบันบางปีจัดแบบสาธิต)

เดือนแปด (กรกฎาคม) : เข้าพรรษา / ตักบาตรดอกไม้ ร่วมทำบุญเข้าพรรษา ตักบาตรถวายเทียนพรรษา

เดือนเก้า (สิงหาคม)บุญข้าวสาก / สารทไทยพวน ถวายข้าวสาก (ขนมแห้ง-ของคาวหวาน) อุทิศส่วนกุศลแก่บรรพบุรุษ

เดือนสิบ (กันยายน) : ออกพรรษา / ตักบาตรเทโว ตักบาตรเทโวในชุมชน และมีขบวนแห่ทางวัฒนธรรมไทยพวน

เดือนสิบเอ็ด (ตุลาคม) : บุญกฐิน / ทอดกฐินสามัคคี ร่วมกันทอดกฐินที่วัด ฝ่ายหญิงนิยมฟ้อนรำชุดไทยพวน

เดือนสิบสอง (พฤศจิกายน) : ลอยกระทง จัดทำกระทงจากวัสดุธรรมชาติ และฟ้อนรำรับลอยกระทง

ด้านวัฒนธรรม

• ประเพณี ฮีต 12 คอง 14 
• ภาษาไทยพวนดั้งเดิม 
• พิธี “บายศรีสู่ขวัญ”, “สารทพวน”
• “บุญผะเหวด” 
• ฟ้อนรำพวนและดนตรีพื้นบ้านทุน

ด้านสังคม

• เครือข่ายชมรมท่องเที่ยวโดยชุมชน 
• กลุ่มอาชีพ: กลุ่มทอผ้า, กลุ่มแม่บ้าน, กลุ่มโฮมสเตย์  
• ศูนย์วัฒนธรรมเฉลิมราชฯ ที่วัดฝั่งคลอง

ด้านภูมิปัญญา

• ปราชญ์ชาวบ้านผู้เชี่ยวชาญผ้าทอ
• อาหารพื้นบ้าน
• สูตรอาหารโบราณ: ข้าวกระยาคู, แกงหนึ่งสองสาม, ปลาดูสมุนไพร

ด้านทรัพยากรธรรมชาติ

• ทำเลที่ตั้งอยู่ในพื้นที่ชุ่มน้ำ มีคลองหลายสาย 
• มีต้นหวายและพืชสมุนไพรท้องถิ่น 
• ใกล้แหล่งท่องเที่ยวธรรมชาติ เช่น น้ำตกสาริกา

ด้านเศรษฐกิจ

• รายได้จากการขายผลิตภัณฑ์ชุมชน เช่น ผ้าทอมือ งานจักสาน 
• รายได้จากการท่องเที่ยวโฮมสเตย์ และกิจกรรมวัฒนธรรม

• ภาษาไทย ใช้ติดต่อสื่อสารราชการ
• ภาษาไทยพวน ใช้ในครอบครัวที่มีเชื้อสายหรือพูดคุยภายในพื้นที่

ท่องเที่ยวชุมชนไทยพวนนครนายก

https://vt.tiktok.com

https://vt.tiktok.com

https://vt.tiktok.com

กรมการปกครอง. (2567). สถิติจำนวนประชากรทางการทะเบียนราษฎร. สืบค้นจาก https://stat.bora.dopa.go.th

จรินทร์ ยอดมิ่ง และคณะ. (2557). โครงการศึกษาประวัติศาสตร์ไทยพวนเพื่อการจัดการท่องเที่ยวโดยชุมชนที่เหมาะสมกับบริบทตำบลเกาะหวาย อำเภอปากพลี จังหวัดนครนายก: รายงานวิจัยเพื่อท้องถิ่นฉบับสมบูรณ์. สำนักงานคณะกรรมการส่งเสริมวิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม.

องค์การบริหารส่วนตำบลเกาะหวาย. (2563). https://www.kowai.go.th