
ชุมชนที่ค่อย ๆ ปรับเปลี่ยนขยับขยายจากการเข้ามาของอุตสาหกรรมที่ส่งผลให้เกิดการปรับเปลี่ยนอาชีพจากอดีต และการขยายตัวของที่อยู่อาศัยในลักษณะโครงการหมู่บ้านจัดสรร
ชุมชนที่ค่อย ๆ ปรับเปลี่ยนขยับขยายจากการเข้ามาของอุตสาหกรรมที่ส่งผลให้เกิดการปรับเปลี่ยนอาชีพจากอดีต และการขยายตัวของที่อยู่อาศัยในลักษณะโครงการหมู่บ้านจัดสรร
อดีตผู้คนส่วนใหญ่ในชุมชนอาศัยอยู่บริเวณริมถนนเลียบคลองสอง โดยประกอบอาชีพทำนาและค้าขาย ต่อมาเมื่อมีความเจริญด้านอุตสาหกรรมเข้ามา ส่งผลให้เริ่มเกิดการเปลี่ยนแปลงในรูปแบบของการประกอบอาชีพของคนในชุมชน จากการเปลี่ยนแปลงดังกล่าว ทำให้คนในชุมชนเริ่มเปลี่ยนอาชีพไปเป็นพนักงานโรงงานและมีประชากรแฝงย้ายเข้ามาอาศัยในชุมชนเพิ่มมากขึ้น ซึ่งส่งผลให้เกิดการขยายตัวของที่อยู่อาศัย เช่น โครงการหมู่บ้านจัดสรรภายในชุมชน
ข้อมูลประชากรชุมชนหมู่ 15 คลองสองเทศบาลเมืองท่าโขลง ปัจจุบันชุมชนมีประชากรทั้งหมด 1,050 คน โดยสามารถแบ่งออกได้ดังนี้
- เพศชาย จำนวน 565 คน
- เพศหญิง จำนวน 485 คน
- ผู้สูงอายุ (60 ปีขึ้นไป) จำนวน 194 คน
- ผู้มีสิทธิ์รับเบี้ยผู้พิการ จำนวน 22 คน
- จำนวนครัวเรือนทั้งหมด 438 ครัวเรือน
โครงสร้างองค์กรชุมชน (Community Organizations)
ประธานและคณะกรรมการชุมชนหมู่ 15 คลองสอง
- นางสาวสมพร จิตรีเชื้อ ตำแหน่ง ประธานกรรมการชุมชน
- นางไทรงาม ยุติธรรม ตำแหนง รองประธานกรรมการชุมชน
- นางอรสิริพิมพ์ ทองนพคุณ ตำแหน่ง เหรัญญิกชุมชน
- นายคำรณ มีบ่อทรัพย์ ตำแหน่ง กรรมการชุมชน
- นางภิชาภัช คชินทรธนดล ตำำแหน่ง กรรมการชุมชน
- นางสาววาณี ถ้ำแก้ว ตำแหน่ง กรรมการชุมชน
- นางรุ่งฤดี สุขสมกรณ์ ตำแหน่ง กรรมการชุมชนและเลขานุการ
อาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน (อสม.)
- นางไทรงาม ยุติธรรม ตำแหน่ง ประธานอสม.
- นางวรญา ชยุติจาตุพร
- นางบุญสม ศรีบ้าน
- นางธัญญานุช ถ้ำแก้ว
- นางสุจิตรา ศรีบ้าน
- นายคำรณ มีบ่อทรัพย์
ส่วนกลุ่มวัยทำงาน โดยส่วนมากประกอบอาชีพทำงานบริษัท ค้าขาย หรือทำงานต่างจังหวัด ส่วนผู้สูงอายุมักอาศัยอยู่ภายในบ้านโดยไม่ได้ประกอบอาชีพหลัก แต่มีการประกอบอาชีพเสริมเป็นบางครั้ง
ปฏิทินชุมชน ประกอบไปด้วย ปฏิทินชุมชนด้านประเพณีและเศรษฐกิจ ดังภาพ
1.นางสาวสมพร จิตรีเชื้อ ประธานกรรมการชุมชน หมู่ 15 คลองสอง คือ นางสาวสมพร จิตรีเชื้อ หรือ จุ๋ม อายุ 53 ปี แต่เดิมเริ่มจากการทำด้านจิตอาสาในชุมชน ต่อมาเป็นอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้านมีส่วนร่วมในการดูแลชุมชน แต่การทำจิตอาสาทำให้ได้รับบทบาทการทำงาน รับรู้ปัญหาแต่ไม่ได้มีอำนาจในการตัดสินใจด้านต่าง ๆ เช่น ลงมือแก้ปัญหา เป็นต้น จึงเป็นจุดเริ่มต้นในการพัฒนาตนเองให้ได้มีบทบาทมากขึ้นและมีอำนาจในการตัดสินต่าง ๆ จึงลงสมัครในตำแหน่งประธานกรรมการชุมชนหมู่ 15 คลองสอง เนื่องจากไม่มีผู้สมัครคนอื่น จึงได้รับการแต่งตั้งเป็นประธานกรรมการชุมชน ปัจจุบันมีบทบาทด้านอื่น ๆ คือ
- คณะกรรมการพัฒนาท้องถิ่นเทศบาลเมืองท่าโขลง
- ผู้ทรงคุณาวุฒิดูแลผู้สูงอายุท่าโขลง
- อาสาสมัครป้องกันพลเรือน
- อาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน
จากการวิเคราะห์ประธานกรรมการชุมชน หรือผู้นำชุมชน พบว่า ประธานกรรมการชุมชนหมู่ 15 คลองสองรับหน้าที่ในการดูแลคนในชุมชนหลายบทบาทซึ่งการทำงานหลายบทบาทส่งผลให้การทำงานในส่วนอื่นล่าช้า เกิดงานสะสม และสร้างความเหน็ดเหนื่อยแก่ตัวเองมากเกินไปรวมถึงการรับหน้าที่ในบทบาท อื่น ๆ อาจเกิดจากคนในชุมชนให้ความมั่นใจและไว้วางใจต่อผู้นำชุมชนรวมถึงคนในชุมชนไม่ต้องการที่จะรับหน้าที่ด้านจิตอาสา
2.นายสนั่น ขุนเอม อายุ 71 ปี จบการศึกษาระดับชั้นประถมศึกษาปีที่ 4 จากโรงเรียนวัดพะยอม ดำรงตำแหน่งผู้ใหญ่บ้านตำบลท่าโขลงคนที่สองระยะเวลา 5 ปี ตั้งแต่ พ.ศ. 2535-2540 และสิ้นสุดการดำรงตำแหน่ง เนื่องจากเกิดการเลือกตั้งสุขาภิบาลใหม่ จากตำบลท่าโขลง ถูกยกให้เป็น "เทศบาลท่าโขลง" หลังจากนั้นได้ดำรงตำแหน่งเป็นผู้ทรงคุณวุฒิทำงานร่วมกับเทศบาลท่าโขลง และในปี พ.ศ. 2564 ได้รับการแต่งตั้งเป็นที่ปรึกษานายกเทศมนตรีจนถึงปัจจุบัน
- ทุนมนุษย์ ได้แก่ กลุ่มคณะประธานชุมชนและ อสม. ที่ร่วมกันปฏิบัติงานอย่างเข้มแข็ง
- ผู้นำมีความรู้ ความเข้มแข็ง จากการลงพื้นที่ชุมชนหมู่ 15 คลองสอง ได้พูดคุยกับผู้นำชุมชนและคณะกรรมการชุมชน สมาชิกชุมชน ในการให้ข้อมูลแสดงให้เห็นถึงศักยภาพของผู้นำในการบริหารดูแลความเป็นอยู่ ความปลอดภัยให้ประชาชนสามารถไว้วางใจได้ และผู้นำมีความใกล้ชิดกับสมาชิกจึงทำให้ได้รับข้อมูลข่าวสารที่มีความคืบหน้าและรับรู้ถึงปัญหาที่แท้จริง นอกจากนี้ผู้นำมีการติดต่อกับเทศบาลเมืองท่าโขลงอยู่เสมอ เช่น การขออนุมัติเข้ามาปรับปรุงภูมิทัศน์ให้กับชุมชนมีชมรมอาหารคาวหวานที่ทำร่วมกับเทศบาลฯ ซึ่งถือเป็นการสร้างสัมพันธภาพที่ดีกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง และเปิดโอกาสให้สมาชิกได้มีส่วนร่วมในการพัฒนาชุมชน
- ความสัมพันธ์ของสมาชิกในชุมชน สมาชิกในชุมชนส่วนใหญ่ ร้อยละ 80 เป็นสมาชิกในชุมชนที่อยู่มาดั้งเดิม ฉะนั้นความสัมพันธ์ของสมาชิกในชุมชนที่ยาวนานจึงทำให้สมาชิกในชุมชนมีความสนิทสนมใจกัน ช่วยเหลือเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่กันและรู้จักกันอย่างทั่วถึง จึงทำให้ความร่วมมือการทำงานของสมาชิกในชุมชนจึงสามารถรวมตัวกันได้ง่าย
- ทุนเศรษฐกิจ คือ กองทุนออมในชุมชน กองทุนฌาปนกิจสงเคราะห์ และทุนการศึกษาให้กับเยาวชน
ใช้ภาษาไทยภาคกลางสื่อสารเป็นหลักในชุมชน
- ภายในชุมชนปัจจุบันผู้คนส่วนมากประกอบอาชีพ ค้าขาย รับจ้าง รับทำอาหาร และมีผลิตภัณฑ์ของชุมชนที่สำคัญ คือ "กล้วย เฉื่อย ฉ่ำ แฉะ" โดยเป็นการนำเอาผู้คนในชุมชน เช่น ผู้สูงอายุ มาเป็นพนักงานในการผลิตเพื่อเป็นการกระจายรายได้ให้แก่ผู้คนในชุมชน อีกทั้งยังมีการออกรับงานรับจ้างทำอาหาร เช่น งานแต่งงาน, งานศพ, จัดอาหารว่าง, งานอื่น ๆ ที่ได้รับมอบหมายจากทางเทศบาลเมืองท่าโขลง
- ผู้สูงอายุบางรายก็มีการประกอบอาชีพในการรับจ้างปอกกระเทียม เพื่อเป็นอาชีพเสริม
- การเข้ามาของกลุ่มโรงงานและบริษัทภายในชุมชน ส่งผลให้เกิดการขยายตัวของที่อยู่อาศัยในรูปแบบต่าง ๆ เช่น หมู่บ้านจัดสรร ตึกแถว และห้องเช่าเพิ่มมากขึ้น จนทำให้เกิดปัญหาความแออัดของประชากรในพื้นที่ตามมา
- ทัศนียภาพและภูมิทัศน์ของชุมชนเริ่มเสื่อมสภาพ เนื่องจากการเข้ามาอยู่อาศัยของประชากรแฝง เช่น โรงงานและรถขนส่งขนาดใหญ่ ซึ่งส่งผลให้ถนนในชุมชนเกิดความชำรุดทรุดโทรมอย่างรวดเร็ว ทำให้การสัญจรภายในชุมชนเป็นไปด้วยความยากลำบาก
- ชุมชนยังคงมีถนนบางส่วนที่เป็นพื้นลูกรังและยังไม่ได้รับงบประมาณในการก่อสร้างถนนคอนกรีต จึงยังไม่สามารถปรับปรุงสภาพถนนให้ได้มาตรฐานในบางพื้นที่
- ผู้คนในชุมชนที่เป็นกลุ่มผู้สูงอายุ มักมีโรคประจำตัวคือ "เบาหวาน, ความดัน, ไขมัน" โดยจะเชื่อมต่อและเข้ารับการรักษาต่อ โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพชุมชนคลองสอง หมู่ 13 ที่อยู่ใกล้เคียงชุมชน และโรงพยาบาลคลองหลวง โดยประชาชนส่วนมากภายในชุมชน ใช้สิทธิหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ (บัตร 30 บาท)
- การเพิ่มขึ้นของขยะมูลฝอย ที่ส่งผลให้ชุมชนเกิดปัญหาขยะล้นและไม่ได้มีการแยกขยะแต่ละประเภทอย่างถูกวิธี
คณะสังคมสงเคราะห์ศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์. (2566). รายงานการฝึกภาคปฏิบัติ 2 (ชุมชน) ปีการศึกษา 2566. คณะสังคมสงเคราะห์ศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.