ประวัติศาสตร์ของชุมชน "บ้านร่วมสุข" หมู่ที่ 6 ตำบลไม้รูด อำเภอคลองใหญ่ จังหวัดตราด เป็นหมู่บ้านที่มีคนไทยดั้งเดิมอาศัยอยู่จำนวนน้อย ส่วนใหญ่จะเป็น "คนไทยพลัดถิ่น" และ "คนไทยเกาะกง" มาอาศัยอยู่ โดยลักษณะของคนไทยพลัดถิ่นซึ่งจะได้รับการรับรองความเป็นคนไทยพลัดถิ่น ตามพระราชบัญญัติสัญชาติ พ.ศ. 2508 "คนไทยพลัดถิ่น" หมายความว่า ผู้ซึ่งมีเชื้อสายไทยที่ต้องกลายเป็นคนในบังคับของประเทศอื่น โดยเหตุอันเกิดจากการเปลี่ยนแปลงอาณาเขตของราชอาณาจักรไทยในอดีตซึ่งปัจจุบันผู้นั้นมิได้ถือสัญชาติของประเทศอื่น และได้อพยพเข้ามาอยู่อาศัยในประเทศไทยเป็นระยะเวลาหนึ่งและมีวิถีชีวิตเป็นคน ไทย โดยได้รับการสำรวจจัดทำทะเบียนตามกฎหมายว่าด้วยการทะเบียนราษฎรภายใต้หลักเกณฑ์และเงื่อนไข ที่คณะรัฐมนตรีกำหนด หรือเป็นผู้ซึ่งมีลักษณะอื่นทำนองเดียวกันตามที่กำหนดในกฎกระทรวง ส่วนคนไทยใน เกาะกง คือ คนเชื้อสายไทยที่อยู่จังหวัดเกาะกง ประเทศกัมพูชา ทั้งนี้ บ้านร่วมสุข ตั้งชื่อว่า "ร่วมสุข" เนื่องจาก เป็นหมู่บ้านที่มีคนหลายเชื้อชาติมาอยู่รวมกัน ไม่ว่าจะเป็นคนไทยดั้งเดิม คนไทยพลัดถิ่น คนไทยเกาะกง รวมถึงคนกัมพูชา แต่เดิมบ้านร่วมสุขเป็นส่วนหนึ่งของ บ้านไม้รูด (หมู่ที่ 1) ได้แยกตัวออกมาเป็นบ้านร่วมสุข (หมู่ที่ 6) เมื่อประมาณปี พ.ศ. 2540 ชุมชนบ้านร่วมสุขเป็นชุมชนที่ตั้งอยู่ริมปากอ่าว มีทั้งป่าชายเลน และมีลำคลองทอดยาวออกสู่ทะเล สถานที่ตั้งบ้านของประชาชนส่วนใหญ่จึงอยู่ในน่านน้ำ

ตำบลไม้รูดเป็นส่วนหนึ่งของอำเภอคลองใหญ่ ได้รับการประกาศจากกระทรวงมหาดไทยเป็นองค์การบริหารส่วนตำบล เมื่อวันที่ 23 มีนาคม พ.ศ. 2537 มาตรา 40 และ มาตรา 41 มีฐานะเป็นนิติบุคคลและราชการ บริหารส่วนท้องถิ่น

ชุมชนบ้านร่วมสุข หมู่ที่ 6 มีจำนวน ประชากร 1244 คน เป็นจำนวน 384 ครัวเรือน

โครงสร้างองค์กรภายในชุมชน

ชุมชนบ้านร่วมสุข ตั้งอยู่ในหมู่ที่ 6 ตำบลไม้รูด อำเภอคลองใหญ่ จังหวัดตราด เป็นหนึ่งในชุมชนชายฝั่งที่มีความโดดเด่นในด้านการดำเนินชีวิตแบบพึ่งพาทรัพยากรธรรมชาติอย่างยั่งยืน วิถีชีวิตของผู้คนที่นี่ผูกพันกับทะเลและป่าชายเลนมาช้านาน ทำให้เกิดกลุ่มอาชีพที่สะท้อนถึงความรู้พื้นถิ่น ภูมิปัญญา และการพึ่งพาอาศัยกันในสังคมชุมชน

อาชีพหลักของคนในชุมชนบ้านร่วมสุขคือ "การทำประมงพื้นบ้าน" ซึ่งเป็นอาชีพที่สืบทอดกันมาหลายรุ่น โดยชาวบ้านจะออกเรือจับสัตว์น้ำชายฝั่ง เช่น ปลาหมึก กุ้ง และปูม้า ที่มีอยู่มากในบริเวณปากคลองไม้รูดและทะเลตราด ด้วยวิถีที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม ชาวบ้านได้ร่วมมือกันสร้าง "ธนาคารปูม้า" เพื่ออนุรักษ์และเพิ่มปริมาณสัตว์น้ำ โดยนำปูไข่มาอนุบาลจนฟักตัวแล้วปล่อยกลับสู่ธรรมชาติ เป็นการสร้างรายได้ ควบคู่กับการรักษาทรัพยากรทางทะเลให้คงอยู่อย่างยั่งยืน

นอกจากการทำประมงแล้ว ชุมชนยังมีการพัฒนาอาชีพด้าน "การท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์" ผ่านโครงการโฮมสเตย์ ชาวบ้านเปิดบ้านต้อนรับนักท่องเที่ยวให้มาเรียนรู้วิถีชีวิตดั้งเดิม เช่น การล่องเรือชมป่าชายเลน ชมหิ่งห้อยในยามค่ำคืน ปั่นจักรยานชมชุมชน และเรียนรู้การดักหมึกในยามค่ำ รวมทั้งได้ลิ้มลองอาหารทะเลสด ๆ ที่ปรุงด้วยฝีมือของชาวบ้านเอง เช่น ก๋วยเตี๋ยวกั้งที่ขึ้นชื่อ และอาหารพื้นบ้านต่าง ๆ

กลุ่มอาชีพในชุมชนบ้านร่วมสุขจึงเป็นตัวอย่างที่ดีของการพัฒนาชุมชนอย่างสมดุล ทั้งด้านเศรษฐกิจ สังคม และสิ่งแวดล้อม ชาวบ้านมีรายได้อย่างมั่นคงจากทั้งการทำประมงและการท่องเที่ยว พร้อมทั้งยังมีความภาคภูมิใจในวิถีชีวิตของตนเอง ด้วยความร่วมมือ ร่วมใจ และความหวงแหนทรัพยากรที่มีอยู่ ชุมชนบ้านร่วมสุขจึงเป็นแบบอย่างของชุมชนเข้มแข็งและยั่งยืนในประเทศไทย

ประเพณีสงกรานต์ เป็นประเพณีที่จัดขึ้นในช่วงเดือนเมษายนของทุกปี ถือเป็นประเพณีการเฉลิมฉลองวันขึ้นปีใหม่ของไทยที่ยึดถือปฏิบัติกันมาแต่โบราณ โดยวันสงกรานต์หรือหลังวันสงกรานต์ตำบลไม้รูด มักมี ประเพณีปล่อยเรือ ที่เชื่อกันว่าเป็นการเช่นไหว้ผีและเจ้ากรรมนายเวรให้ไม่มารบกวนชาวบ้าน เป็นการขอขมาแหล่งนี้ทีรชาวบ้านได้ใช้ในการเดินทาง ใช้เป็นแหล่งอาหารและแหล่งประกอบอาชีพให้ทำมาหากินได้ดีขึ้น จับปลาหรือสัตว์น้ำได้มากขึ้นและเป็นการสะเดาะเคราะห์เอาทุกข์โศก

ประเพณีทำบุญถวายสลากภัต เป็นประเพณีที่จะจัดขึ้นเนื่องใน วันวิสาขบูชา หรือในช่วงเดือนพฤษภาคมของทุกปี ซึ่งเป็นช่วงฤดูผลไม้จึงได้มีการถวายสลากภัตผลไม้แด่พระสงฆ์ โดยชาวบ้านที่ประกอบอาชีพทำสวนผลไม้จะน้ำผลไม้มาถวายแด่พระสงฆ์

ประเพณีเข้าพรรษา เป็นประเพณีที่จัดขึ้นในช่วงเดือนกรกฎาคมถึงเดือนตุลาคมของทุกปี คนในชุมชนมีการร่วมสืบสานประเพณีโดยมีกิจกรรมแห่เทียนพรรษาและถวายเทียนพรรษาที่วัดในชุมชน

ประเพณีออกพรรษา เป็นประเพณีที่จัดขึ้นในช่วงเดือนตุลาคมของทุกปี โดยคนในชุมชนจะร่วมน้ำ ข้าวสาร อาหารแห้ง น้ำดื่ม และเครื่องสังฆทาน มาร่วมพิธีตามวัดต่าง ๆ เพื่อร่วมสืบสานวัฒนธรรม ประเพณี ทำบุญตักบาตรเทโวโรหณะ

ประเพณีลอยกระทง เป็นประเพณีที่จัดขึ้นในช่วงเดือนพฤศจิกายนของทุกปี ซึ่งตรงกับวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 12 ตามปฏิทินจันทรคติไทย เป็นประเพณีที่ยึดถือปฏิบัติการมาแต่โบราณเพื่อขอขมาแก่พระแม่คงคา เพื่อบูชารอยพระพุทธบาทและบูชาเทพเจ้าตามคติความเชื่อ และเพื่อตระหนักถึงคุณค่าของน้ำหรือแม่น้ำลำ คลองอันเป็นสิ่งจำเป็นสำหรับการดำรงชีวิต โดยในวันงานประเพณีลอยกระทงของตำบลไม้รูด จะมีการจัดประเพณีแห่เจ้าพ่อไม้รูดและประเพณีแข่งเรือพายกีฬาทางน้ำ โดยจะมีการอัญเชิญเจ้าพ่อไม้รูดแห่รอบชุมชนให้ประชาชนได้ร่วมกันสักการะ อีกทั้งยังมีการจัดแข่งขันเรือพาย การแข่งขันจักรยานน้ำ และพาย คายัค ถือเป็นกิจกรรมที่สืบสานวัฒนธรรม ประเพณีท้องถิ่นตามความเชื่อของชุมชนและเป็นการสร้างความ สามัคคีของคนในชุมชนอีกด้วย

1.นายสุรศักดิ์ อินทรประเสริฐ นายกองค์การบริหารส่วนตำบลไม้รูด

ชุมชนบ้านร่วมสุข ตั้งอยู่ในตำบลไม้รูด อำเภอคลองใหญ่ จังหวัดตราด เป็นชุมชนชายฝั่งขนาดเล็กที่มีความโดดเด่นทั้งในด้านทรัพยากรธรรมชาติ วิถีชีวิต และความสามัคคีของคนในชุมชน ทุนชุมชนที่บ้านร่วมสุขมีอยู่อย่างหลากหลาย ทั้งที่จับต้องได้และจับต้องไม่ได้ ซึ่งล้วนเป็นฐานสำคัญในการพัฒนาคุณภาพชีวิตของชาวบ้านและการพัฒนาที่ยั่งยืน

ชาวบ้านมีอาชีพหลักคือ การทำประมงพื้นบ้าน ซึ่งใช้ภูมิปัญญาท้องถิ่นและความรู้ที่สั่งสมจากรุ่นสู่รุ่น ท้องทะเลในบริเวณคลองไม้รูดมีความอุดมสมบูรณ์ ทั้งปูม้า ปลาหมึก กุ้ง และสัตว์น้ำอื่น ๆ ชาวบ้านมีความรู้ในการใช้เครื่องมือที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม เช่น ซั้งเชือก การใช้ลอบปู และการอนุรักษ์พันธุ์สัตว์น้ำผ่านการตั้งธนาคารปูม้า ซึ่งเป็นกลไกที่ทำให้ทั้งรายได้และทรัพยากรธรรมชาติเติบโตไปพร้อมกัน นอกจากนั้นยังมีการรวมกลุ่มเพื่อจัดการทรัพยากรอย่างมีระบบและโปร่งใส

นอกจากอาชีพประมงแล้ว ชาวบ้านยังพัฒนาอาชีพด้านการท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์ โดยเปิดโฮมสเตย์ต้อนรับนักท่องเที่ยวให้มาเรียนรู้วิถีชีวิตแบบชาวประมง เช่น การล่องเรือชมป่าชายเลน ชมหิ่งห้อย และเรียนรู้การจับสัตว์น้ำแบบดั้งเดิม กิจกรรมเหล่านี้ไม่เพียงแต่ช่วยสร้างรายได้เสริม แต่ยังช่วยให้คนในชุมชนภาคภูมิใจในวัฒนธรรมและภูมิปัญญาท้องถิ่นของตนเอง

ภายในชุมชนยังมีทุนมนุษย์ที่เข้มแข็ง ทั้งในรูปแบบของความรู้ ความสามารถ และการถ่ายทอดประสบการณ์ คนในชุมชนมีน้ำใจ เอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ และร่วมมือกันพัฒนาหมู่บ้าน ไม่ว่าจะเป็นกลุ่มเยาวชน กลุ่มแม่บ้าน หรือกลุ่มผู้นำ ต่างก็มีบทบาทสำคัญในการขับเคลื่อนกิจกรรมต่าง ๆ รวมทั้งสร้างความสัมพันธ์ที่ดีระหว่างชาวบ้านกับหน่วยงานภายนอก

ทุนชุมชนที่มีอยู่ในบ้านร่วมสุขจึงไม่ใช่แค่ทรัพยากรธรรมชาติหรือสิ่งก่อสร้างเท่านั้น แต่ยังรวมถึงวิถีชีวิต วัฒนธรรม ความร่วมมือ และความรู้ที่สั่งสมอยู่ในตัวของผู้คน ทุนเหล่านี้เป็นรากฐานที่ทำให้บ้านร่วมสุขสามารถพัฒนาตนเองได้อย่างยั่งยืนและเป็นแบบอย่างให้กับชุมชนอื่นได้อย่างน่าภาคภูมิใจ

ส่วนใหญ่ใช้ภาษาไทยกลางเป็นหลัก

ด้านเศรษฐกิจ:

เป็นพื้นที่ชุมชนเลียบคลองที่มีพื้นที่ทะเล ประชากรส่วนใหญ่จึงประกอบอาชีพประมง มีพื้นที่ในการขายของสดจำพวกอาหารทะเล และมีตลาดร่วมสุขเป็นศูนย์กลาง

ด้านสังคมและประชากร:

ชุมชนบ้านร่วมสุขอยู่ในบริเวณใกล้เคียงกับโรงพยาบาลส่งเสริมสุภาพตำบลไม้รูด นอกจากนี้โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลไม้รูดยังมีการให้บริการแก่แรงงานข้ามชาติ

ด้านสิ่งแวดล้อมและทรัพยากรธรรมชาติ:

ปัญหาขยะในครัวเรือน 

กำลังอยู่ระหว่างจัดทำข้อมูล

คณะสังคมสงเคราะห์ศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์. (2566). รายงานการฝึกภาคปฏิบัติ 2 (ชุมชน) ปีการศึกษา 2566. คณะสังคมสงเคราะห์ศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.

องค์การบริหารส่วนตำบลไม้รูด. (2567). แผนพัฒนาท้องถิ่น (พ.ศ. 2566 - 2570) ขององค์การบริหารส่วน ตำบลไม้รูด อำเภอคลองใหญ่ จังหวัดตราด. http://www.mairood.go.th/index.php

องค์การบริหารส่วนตำบลไม้รูด. (2567). ประวัติความเป็นมา องค์การบริหารส่วนตำบลไม้รูด อำเภอคลองใหญ่ จังหวัดตราด. https://www.mairood.go.th/public/list/data/

ผู้จัดการออนไลน์. (2 ตุลาคม 2561). ท่องเที่ยวสโลว์ไลฟ์ สัมผัสวิถีชีวิต 5 ชุมชนหลากสไตล์ จ.ตราด. ผู้จัดการออนไลน์. https://mgronline.com/travel