ชุมชนบางบัวร่วมใจพัฒนา (เชิงสะพานไม้ 2) เดิมเป็นชุมชนแออัด ตั้งอยู่ ซ.วิภาวดีรังสิต 60 ถ.วิภาวดีรังสิต แขวงตลาดบางเขน เขตหลักสี่ กทม. 10210 พ.ศ. 2559 เริ่มมีการพัฒนาที่อยู่อาศัย โดยจัดทําโครงการบ้านมั่นคง และมีการจัดตั้งสหกรณ์ เพื่อดําเนินการเช่าที่ดินจากกรมธนารักษ์ เมื่อวันที่ 21 มีนาคม 2559 ในนาม "สหกรณ์เคหสถานสะพานไม้ 2 จํากัด" และได้รับสัญญาเช่าจากกรมธนารักษ์ เมื่อวันที่ 22 มีนาคม 2559

ชุมชนบางบัวร่วมใจพัฒนา (เชิงสะพานไม้ 2) อยู่ในพื้นที่การปกครองของสํานักงานเขตหลักสี่ กรุงเทพมหานครโดยชุมชนบางบัวร่วมใจพัฒนา (เชิงสะพานไม้ 2) ตั้งอยู่ในพื้นที่แขวงตลาดบางเขน เขตหลักสี่กรุงเทพมหานคร มีอาณาเขตพื้นที่ประมาณ 8 ไร่ 1 งาน 27 ตารางวา ทางทิศเหนือติดต่อกับ ชุมชนชายคลองบางบัว ทางทิศใต้ติดกับชุมชนบางบัวสะพานไม้ 1 ทิศตะวันออกติดต่อกับคลองลาดพร้าว ทิศตะวันตกติดต่อกับที่ดินเอกชน การเคหะบางบัว หมู่บ้านพระอาทิตย์ แต่ก่อนพื้นที่เดิมเคยเป็นชุมชนแออัดริมคลอง ในปัจจุบันได้มีการเข้าร่วมโครงการบ้านมั่นคงทําให้กลายมาเป็นชุมชนเมืองริมคลอง ส่งผลให้สภาพความเป็นอยู่ดีขึ้นในหลาย ๆ ด้าน

จำนวนครัวเรือน : ราว 300-500 ครัวเรือน (ตัวเลขอาจเปลี่ยนแปลงตามข้อมูลชุมชนล่าสุด)

จำนวนประชากร : ประมาณ 800-1,500 คน

เพศ : ชาย ประมาณ 45-48%, หญิง ประมาณ 52-55%

กลุ่มอายุ : มีตั้งแต่เด็ก วัยทำงาน ไปจนถึงผู้สูงอายุ โดยมีผู้สูงอายุเป็นกลุ่มที่เพิ่มขึ้นต่อเนื่อง

การประกอบอาชีพ : พนักงานบริษัท, ค้าขาย, รับจ้างทั่วไป, พนักงานรัฐวิสาหกิจ/ราชการบางส่วน

ลักษณะเครือญาติ : ในชุมชนเป็นแบบครอบครัวขยายและครอบครัวเดี่ยว

ในปัจจุบันได้มีการเข้าร่วมโครงการบ้านมั่นคงทําให้กลายมาเป็นชุมชนเมืองริมคลอง ส่งผลให้สภาพความเป็นอยู่ดีขึ้นในหลาย ๆ ด้าน สำนักงานเขตหลักสี่มีความเชื่อมโยงกับชุมชนบางบัวร่วมใจพัฒนา (เชิงสะพานไม้ 2) ในหลายมิติ ไม่ว่าจะเป็นการทํางานและประสานงานร่วมกันระหว่างสำนักงานเขตกับชุมชน ตลอดจนการประชาสัมพันธ์ให้ข้อมูล ข่าวสาร ผ่านการลงพื้นที่หรือการกระจายข่าวผ่านประธานชุมชน การดําเนินการแก้ไขปัญหา ต่าง ๆ ภายในชุมชน รวมไปถึงการสร้างกฎระเบียบและนโยบายต่าง ๆ ร่วมกัน

บางบัวร่วมใจพัฒนาเป็นชุมชนที่คนส่วนใหญ่ออกไปทำงานนอกพื้นที่ในช่วงเช้าถึงเย็นในวันธรรมดา บางคนทำอาชีพค้าขายและรับจ้างภายในชุมชน โดยประชากรวัยทำงานมีทั้งพนักงานบริษัท พ่อค้าแม่ค้า และผู้รับจ้างทั่วไป ครอบครัวขยายยังมีบทบาทสำคัญในการดูแลกันและกัน โดยเฉพาะผู้สูงอายุและเด็ก คนในชุมชนมีความสัมพันธ์ใกล้ชิดและพบปะกันเป็นประจำเพื่อพูดคุยและช่วยเหลือกัน ในชีวิตประจำวันมักไปตลาดสดหรือร้านค้าในชุมชนเพื่อซื้อของใช้ และเวลาว่างมักใช้ทำกิจกรรมร่วมกับครอบครัวหรือเข้าร่วมงานเทศกาลต่าง ๆ เด็กและเยาวชนจะไปโรงเรียนในบริเวณใกล้เคียง

บางบัวร่วมใจพัฒนาเป็นชุมชนที่คนส่วนใหญ่ออกไปทำงานนอกพื้นที่ในช่วงเช้าถึงเย็นในวันธรรมดา บางคนทำอาชีพค้าขายและรับจ้างภายในชุมชน ครอบครัวขยายยังมีบทบาทสำคัญในการดูแลกันและกัน โดยเฉพาะผู้สูงอายุและเด็ก คนในชุมชนมีความสัมพันธ์ใกล้ชิดและพบปะกันเป็นประจำเพื่อพูดคุยและช่วยเหลือกัน ในชีวิตประจำวันมักไปตลาดสดหรือร้านค้าในชุมชนเพื่อซื้อของใช้ และเวลาว่างมักใช้ทำกิจกรรมร่วมกับครอบครัวหรือเข้าร่วมงานเทศกาลต่าง ๆ เด็กและเยาวชนจะไปโรงเรียนในบริเวณใกล้เคียง

ในแต่ละปีชุมชนจะจัดกิจกรรมตามประเพณีสำคัญ เช่น ตรุษจีนที่มีการเลี้ยงสังสรรค์และไหว้บรรพบุรุษ สงกรานต์ที่มีการสรงน้ำพระ ทำบุญตักบาตรและเล่นน้ำอย่างสนุกสนาน วันเข้าพรรษาและวันออกพรรษาที่ชาวบ้านทำบุญที่วัด รวมถึงกิจกรรมทางศาสนาและวัฒนธรรมอื่น ๆ เช่น วันพระใหญ่และวันลอยกระทง นอกจากนี้ยังมีกิจกรรมชุมชนอย่างงานกีฬาสี งานรณรงค์สุขภาพ และการประชุมเพื่อวางแผนพัฒนาพื้นที่ วิถีชีวิตในชุมชนนี้จึงยังคงเน้นความสัมพันธ์ในครอบครัวและชุมชน พร้อมกับรักษาขนบธรรมเนียมประเพณีอย่างต่อเนื่องแม้อยู่ในสภาพแวดล้อมเมืองที่เปลี่ยนแปลงเร็ว

1.นางสมเพียร เหลือศิริ ประธานชุมชนบางบัวร่วมใจพัฒนา

ทุนทางทรัพยากร

ชุมชนริมคลองย่านบางบัว ชุมชนเชิงสะพานไม้ 2 ถือว่าเป็นชุมชนแห่งแรก ๆ ในกรุงเทพฯ ที่ชาวบ้านร่วมกันแก้ไขปัญหาการปลูกบ้านรุกล้ำลำคลองมาตั้งแต่ปี 2547 โดยการสร้างบ้านมั่นคง ชุมชนเหล่านี้กลายเป็นชุมชนต้นแบบในการแก้ไขปัญหาที่อยู่อาศัยริมคลอง รัฐบาลมีนโยบายสร้างเขื่อนกั้นริมคลองและสร้างประตูระบายน้ำในลำคลองหลายแห่งภายในกรุงเทพมหานคร

ทุนมนุษย์

ชุมชนเชิงสะพานไม้ 2 มีคณะกรรมการชุมชนได้จัดตั้งกลุ่มออมทรัพย์ขึ้นมาได้ ใช้ชื่อว่า "กลุ่มออมทรัพย์เพื่อที่อยู่อาศัยชุมชนบางบัวร่วมใจพัฒนา" โดยให้ชาวบ้านออมเงินขั้นต่ำเดือนละ 100 บาท ใครมีมาก ก็ออมมาก มีคณะกรรมการทั้งหมด15 คน แบ่งการดูแลชาวบ้านออกเป็น 4 โซนตามความยาวของชุมชน หลังจากการจัดตั้งกลุ่มออมทรัพย์แล้ว เจ้าหน้าที่จากบ้านมั่นคงและสถาปนิก พอช.ก็ได้ลงมาทำงานกับชาวบ้านและคณะกรรมการกลุ่มออมทรัพย์อย่างต่อเนื่อง มีการสํารวจข้อมูลชุมชนใหม่ เช่น จำนวนครัวเรือน รายได้ รายจ่าย เพื่อเป็นฐานข้อมูลในการพิจารณาสินเชื่อ หลังจากนั้นจึงมีการทำผังชุมชน ออกแบบบ้าน ร่วมกันตั้งเกณฑ์ในการพิจารณาสิทธิ์ที่อยู่อาศัยและชี้สิทธิ์ที่อยู่อาศัย

ทุนทางวัฒนธรรมและภูมิปัญญา

ผู้นำชุมชนเล็งเห็นถึงความสำคัญของการอนุรักษ์วัฒนธรรมและประเพณีของไทย เช่น มีการจัดเตรียมสถานที่สำหรับจัดเทศกาลลอยกระทงซึ่งเป็นประเพณีที่จัดสืบทอดมาตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน ตลอดจนทางชุมชนบางบัวร่วมใจพัฒนา (เชิงสะพานไม้ 2) มีวัฒนธรรมทางจิตใจที่เข้มแข็ง เป็นเครื่องมือในการยึดเหนี่ยวจิตใจของประชาชน มีการขัดเกลาทั้งทางด้านศาสนา ศีลธรรม จริยธรรม คติธรรม โดยมีศาสนาเป็นศูนย์รวมจิตใจของประชาชน เช่น ประเพณีทางศาสนาที่สำคัญไม่ว่าจะเป็น เวียนเทียนพรรษา การทำบุญตักบาตร ในวันสำคัญทางศาสนา

ทุนทางภูมิศาสตร์

ชุมชนบางบัวร่วมใจพัฒนา (เชิงสะพานไม้ 2) แขวงตลาดบางเขน เขตหลักสี่ กรุงเทพมหานคร เป็นหนึ่งในชุมชนที่ถูกจัดระเบียบตามนโยบายการจัดระเบียบคลองสาธารณะของรัฐบาล โดยเป็นชุมชนที่มีความเข้มแข็งและได้เปรียบทางด้านภูมิศาสตร์เป็นอย่างยิ่งโดยเป็นชุมชนริมคลองลาดพร้าว มีลักษณะเป็นคลองที่มีขนาดยาว บริเวณใกล้เคียงของชุมชนนั้นสะดวกต่อสาธารณูปโภค รถไฟฟ้าสายสีเขียวอ่อน (สายสุขุมวิท) ตลอดจนสามารถเปลี่ยนเส้นทางไปยังรถไฟฟ้าสายอื่น ๆ ได้ สะดวกต่อการคมนาคมและการดําเนินชีวิตของคนทั้งภายในและภายนอกชุมชน

ทุนทางสังคม

รัฐบาลมีนโยบายจัดระเบียบพื้นที่ริมคลองสาธารณะให้เป็นระเบียบ เพื่อแก้ไขปัญหาชุมชนรุกพื้นที่ลำน้ำสาธารณะ และสร้างเขื่อนริมน้ำเพื่อแก้ไขปัญหาน้ำท่วม ชุมชนเชิงสะพานไม้ 2 เป็นหนึ่งในหลายชุมชนที่ถูกจัดระเบียบ และเตรียมขยายการจัดระเบียบไปอีกหลายคลองสาธารณะในพื้นที่กรุงเทพมหานคร สมาชิกภายในชุมชนมีความสามัคคี ภายใต้ชุมชนที่เข้มแข็งสามารถแก้ไขปัญหาได้ด้วยตนเอง ประชาชนให้ความร่วมมือตามมาตรการจากภาครัฐปฏิบัติตามกฎหมายอย่างเคร่งครัด มีการสอดส่องดูแลสถานการณ์ต่าง ๆ ทางสังคม เช่น ปัญหาบุหรี่และบุหรี่ไฟฟ้า ปัญหายาเสพติด ปัญหาอาชญากรรม ภายใต้การปกครองอย่างเข้มแข็ง ตลอดจนการให้ความร่วมมือจากประชาชนส่งผลให้ทางชุมชนเชิงสะพานไม้ 2 มีความปลอดภัยสูง

ชุมชนบางบัวร่วมใจพัฒนาส่วนใหญ่ใช้ ภาษาไทยกลาง ในการสื่อสารประจำวัน ทั้งในครอบครัว ตลาด และชุมชน นอกจากนี้ อาจมีบางครอบครัวที่ใช้ภาษาถิ่น เช่น ภาษาอีสาน หรือภาษาจีนในกลุ่มที่อาศัยอยู่ร่วมกัน แต่โดยรวมแล้วภาษาที่ใช้สื่อสารหลักในชุมชนนี้คือภาษาไทยกลาง

ด้านการเมืองการปกครอง:

ชุมชนบางบัวร่วมใจพัฒนา (เชิงสะพานไม้ 2) มีโครงสร้างและอํานาจหน้าที่ในการบริหารงานขึ้นกับเทศบาลเขตหลักสี่ โดยรูปแบบในการคัดเลือกกรรมการชุมชนของชุมชนบางบัวร่วมใจพัฒนา (เชิงสะพานไม้ 2) จะมีการสมัครโดยความสมัครใจ จํานวนคณะกรรมการชุมชนจะ มีจํานวน 15 คนหรือน้อยกว่านั้น แต่ถ้ามีจํานวนที่มากกว่า 15 คน เป็นต้นไป จะทำการส่งเรื่องไปที่สำนักงานเขตหลักสี่ให้เข้าช่วยเหลือในการจัดการเลือกตั้งกรรมการชุมชน โดยสถานที่เลือกตั้งจะเป็นภายในชุมชนบางบัวร่วมใจพัฒนา (เชิงสะพานไม้ 2) และการคัดเลือกผู้ดํารงตําแหน่งประธานกรรมการชุมชนก็มาจากการที่กรรมการชุมชนเสนอชื่อคนในกรรมการชุมชน

ด้านเศรษฐกิจ:

สำหรับชุมชนบางบัวร่วมใจพัฒนา (เชิงสะพานไม้ 2) แต่เดิมพื้นที่เป็นชุมชนแออัด ภายหลังจากที่มีการเปลี่ยนแปลงโดยการที่เข้าร่วมโครงการบ้านมั่นคง ในปัจจุบันนั้นได้กลายมาเป็น ชุมชนที่มีสภาพแวดล้อมเป็นชุมชนเมือง การประกอบอาชีพของคนในชุมชนจึงประกอบอาชีพพนักงานเอกชน ข้าราชการ / พนักงานของรัฐ รับจ้าง ค้าขาย และอื่น ๆ เนื่องจากสภาพสังคมที่อยู่ภายในเมือง นอกจากนี้ยังมีการรับจ้างร้อยดอกไม้ ร้อยมะลิในหลายครัวเรือนภายในชุมชนบางบัวร่วมใจพัฒนา (เชิงสะพานไม้ 2) โดยจะมีคนภายนอกนําดอกไม้-มาลัยมาจ้างคนในชุมชนร้อยและทำส่งให้คนในชุมชนไปขายอีกที เป็นการจ้างงานคนในชุมชนอีกแบบหนึ่งภายในชุมชนไม่ได้มีการรวมกลุ่มประกอบอาชีพ แต่คนในชุมชนจะได้รับเงินสงเคราะห์ต่าง ๆ จากนโยบายของภาครัฐ ได้แก่ เบี้ยยังชีพผู้สูงอายุ เบี้ยยังชีพผู้พิการ และเงินอุดหนุนเด็กแรกเกิด อีกทั้งยังมีเงินสนับสนุนจากสำนักงานเขตหลักสี่ในการจัดกิจกรรมหรือดําเนินโครงการต่าง ๆ

ด้านสังคมและประชากร:

ชุมชนบางบัวร่วมใจพัฒนา (เชิงสะพานไม้ 2) มีทั้งหมดจำนวนบ้าน 256 หลัง จำนวนครอบครัว 256 ครอบครัว ซึ่งมีประชากรทั้งสิ้น 872 คน โดยแบ่งเป็นเพศชาย จํานวน 397 คน เพศหญิง จำนวน 475 คน

ด้านระบบสาธารณูปโภค:

ปัญหาสาธารณูปโภคและโครงสร้างพื้นฐาน ขาดการเข้าถึงน้ำสะอาด ไฟฟ้า หรือระบบการระบายน้ำที่มีประสิทธิภาพ

ด้านสาธารณสุข/ระบบสุขภาวะ:

ภายในชุมชนบางบัวร่วมใจพัฒนา (เชิงสะพานไม้ 2) ไม่มีโรงพยาบาลประจำชุมชน หรือโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตําบลตั้งอยู่ ส่วนโรงพยาบาลที่ใกล้เคียงที่คนในชุมชนเข้ารักษาพยาบาล คือ โรงพยาบาลมงกุฎวัฒนะ โรงพยาบาลจุฬาภรณ์ นอกจากนี้ยังมีคลินิกที่คนในชุมชนเข้าไปรักษาพยาบาล คือ คลินิกเวชกรรมพราวจันทร์ ทั้งนี้คนในชุมชนก็ได้รับสวัสดิการทางด้านสุขภาพตามนโยบายจากภาครัฐอย่างครบถ้วน

ด้านการศึกษา:

ชุมชนบางบัวร่วมใจพัฒนา (เชิงสะพานไม้ 2) ไม่มีสถานศึกษาภายในชุมชน คนในชุมชนจึงนิยมส่งลูกหลานเข้าเรียนที่สถานศึกษาใกล้เคียง เพราะว่าไม่อยากให้ลูกหลานไปเรียนในที่ห่างไกล เนื่องด้วยข้อจำกัดส่วนบุคคล โรงเรียนบางบัวสําหรับเด็กอนุบาล ประถม และมัธยม สำหรับเด็กเล็กจะมีศูนย์เด็กอ่อน หมู่บ้านพระอาทิตย์

ด้านวัฒนธรรม:

อธิบายโดยปฏิทินวัฒนธรรมชุมชน ที่ช่วยแสดงกิจกรรมทางวัฒนธรรมที่เกิดขึ้นภายในชุมชน จะเห็นได้ว่าชุมชนบางบัวร่วมใจพัฒนา (เชิงสะพานไม้ 2) มีการสืบสานประเพณี วัฒนธรรมไทยที่สำคัญให้คงอยู่ในชุมชน นอกจากนี้ยังมีกีฬาสร้างสัมพันธ์กันภายในชุมชนเขตหลักสี่และการทำบุญศาลเจ้าแม่ทับทิม ที่เป็นศาลประจำชุมชนที่ก่อตั้งมาพร้อมกับชุมชนนี้

ด้านสิ่งแวดล้อมและทรัพยากรธรรมชาติ:

ทรัพยากรน้ำ ชุมชนบางบัวร่วมใจพัฒนา (เชิงสะพานไม้ 2) มีแหล่งน้ำสำคัญภายใน ชุมชนคือ "คลองถนน" หรือ "คลองบางบัว" คลองนี้มีความกว้าง 38 เมตร แต่เดิมนั้นสภาพน้ำมีความเน่าเสียและส่งกลิ่นเหม็นแต่เมื่อได้มีการทำโครงการบ้านมั่นคงขึ้นมา ทำให้ได้มีการจัดระเบียบริมคลอง จึงทำให้สภาพคลองในปัจจุบันนั้นดีขึ้นกว่าแต่ก่อน ไม่มีการส่งกลิ่นเหม็น น้ำสะอาดและใสขึ้นมีสภาพแวดล้อมที่ดีขึ้น

สภาพแวดล้อม สภาวะแวดล้อมในชุมชนนั้น เนื่องจากว่าชุมชนนั้นพัฒนาจากชุมชนแออัดมาเป็นชุมชนเมืองที่อยู่ภายใต้โครงการหมู่บ้านมั่นคง จึงมีความเป็นระเบียบและมีความเป็นอยู่ที่เรียบง่าย รวมทั้งยังมีความปลอดภัยเป็นอย่างมาก เนื่องจากทางชุมชนบางบัวร่วมใจพัฒนา (สะพานไม้ 2) ได้มีการติดกล้องวงจรปิดไว้ทั่วทั้งบริเวณชุมชน

กำลังอยู่ระหว่างจัดทำข้อมูล

คณะสังคมสงเคราะห์ศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์. (2566). รายงานการฝึกภาคปฏิบัติ 2 (ชุมชน) ปีการศึกษา 2566. คณะสังคมสงเคราะห์ศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.