ปัจจุบันยังไม่ปรากฏข้อมูลด้านประวัติศาสตร์ชุมชนบ้านแม่ตุงติงที่เป็นลายลักษณ์อักษรหรือแหล่งข้อมูลที่แน่ชัด อย่างไรก็ตามพื้นที่ตำบลแม่สาบโดยรอบมีหลักฐานว่ามีชาวไทลื้ออพยพเข้ามาตั้งถิ่นฐานในช่วงต้นกรุงรัตนโกสินทร์ ราวปลายพุทธศตวรรษที่ 24

ชุมชนบ้านแม่ตุงติงตั้งอยู่ในหมู่ที่ 5 ของตำบลแม่สาบ ซึ่งอยู่ในอำเภอสะเมิง จังหวัดเชียงใหม่ ตำบลแม่สาบล้อมรอบด้วยเทือกเขาและมีลำห้วยสายหลัก 2 สายคือ แม่สาบและแม่ขาน ไหลผ่านบริเวณชุมชน พื้นที่ส่วนใหญ่เป็นภูเขาอยู่ในเขตป่าสงวนแห่งชาติ มีเพียงที่ราบสั้น ๆ ริมห้วยที่ชาวบ้านตั้งถิ่นฐานและทำเกษตรกรรมได้ โดยบ้านแม่ตุงติง มีอาณาเขตติดต่อกับ ดังนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับ ตำบลป่าแป่
• ทิศใต้ ติดต่อกับ ตำบลบ่อแก้ว
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับ ตำบลสะเมิงเหนือ และตำบลสะเมิงใต้
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับ ตำบลยั้งเมิน และตำบลบ่อแก้ว

บ้านแม่ตุงติง โดยสถิติประชากรทางการทะเบียนราษฎร (รายเดือน) สำนักบริหารการทะเบียน กรมการปกครอง รายงานจำนวนประชากร หมู่ที่ 5 บ้านแม่ตุงติง ตำบลแม่สาบ อำเภอสะเมิง จังหวัดเชียงใหม่ มีจำนวนประชากรทั้งสิ้น 173 คน โดยแยกเป็นประชากรชาย 94 คน ประชากรหญิง 79 คน จำนวนหลังคาเรือนทั้งสิ้น 69 หลังคาเรือน (ข้อมูลเดือนมกราคม 2568)

กลุ่มอาชีพ

ชาวบ้านบ้านแม่ตุงติง หมู่ 5 ตำบลแม่สาบ อำเภอสะเมิง จังหวัดเชียงใหม่ ประกอบอาชีพทำนาดำ หลังนาดำปลูกพืชเศรษฐกิจ คือ ถั่วแระ ถั่วแขก ข้าวโพดหวาน กระเทียม และอาชีพรับจ้าง

องค์กรชุมชน

โครงการฟาร์มตัวอย่างตามพระราชดำริ บ้านแม่ตุงติง จัดตั้งขึ้นตามพระราชดำริของสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถฯ เมื่อปี พ.ศ. 2540 เพื่อช่วยเหลือราษฎรที่มีฐานะยากจนแต่ยังอนุรักษ์ป่าได้อย่างดี โครงการเน้นส่งเสริมอาชีพตามแนวเศรษฐกิจพอเพียง เช่น ปลูกพืช เลี้ยงสัตว์ ทอผ้า และเลี้ยงไหม ทำให้ชุมชนมีรายได้มั่นคง และกลายเป็นแหล่งเรียนรู้ด้านการพัฒนาอย่างยั่งยืนในพื้นที่ภูเขา

กำลังอยู่ระหว่างจัดทำข้อมูล

1.นายเกียรติพันธ์ แสงคำกุล หัวหน้าฟาร์มตัวอย่างในสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ บ้านแม่ตุงติง ต.แม่สาบ อ.สะเมิง จ.เชียงใหม่

ทุนกายภาพ 

ชุมชนตั้งอยู่ในพื้นที่ป่าอนุรักษ์ของตำบลแม่สาบ อ.สะเมิง จ.เชียงใหม่ มีลำห้วยแม่สาบและแม่ขานไหลผ่าน เทือกเขาล้อมรอบ และพื้นที่ป่าเบญจพรรณ ป่าเต็งรัง และป่าดิบแล้งกว่า 4,970 ไร่ ซึ่งยังอุดมสมบูรณ์ พื้นที่โครงการกว่า 147 ไร่ รวมพื้นที่ปลูกหม่อน ไม้ยูคาลิปตัส สัก ตะเคียน และอื่น ๆ สำหรับเป็นไม้ใช้สอย 

ทุนมนุษย์

1.นายเกียรติพันธ์ แสงคำกุล หัวหน้าฟาร์มตัวอย่างในสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ บ้านแม่ตุงติง ต.แม่สาบ อ.สะเมิง จ.เชียงใหม่

ทุนเศรษฐกิจ

ชุมชนเริ่มต้นในสภาพยากจน รายได้ประมาณ 15,000 บาทต่อครอบครัวต่อปี ภายหลังดำเนินโครงการ รายได้เฉลี่ยเพิ่มเป็นประมาณ 70,000 บาทต่อคนต่อปีโดยไม่ต้องอพยพไปทำงานต่างจังหวัด

ทุนสังคม/การเมือง 

ชุมชนสะท้อนจากความร่วมมือในโครงการร่วม 16 หน่วยงานภาครัฐ เช่น กองทัพภาคที่ 3 สำนักพระราชวัง และกรมป่าไม้ ในการจัดตั้งและขับเคลื่อนฟาร์มตัวอย่างฯ

โครงการฟาร์มตัวอย่างตามพระราชดำริบ้านแม่ตุงติง ซึ่งจัดทำขึ้นเพื่อเป็นต้นแบบของการพัฒนาชุมชนบนฐาน "เศรษฐกิจพอเพียง" โครงการแบ่งงานออกเป็นกลุ่มเกษตร (ปลูกกล้วย, หม่อน, ปลูกไม้ใช้สอย) และกลุ่มอาชีพ (เลี้ยงสัตว์พื้นเมือง ไก่ ฟ้า เป็ด ห่าน นกกระทา แกะ กระต่ายนม สุกร) รวมทั้งฝึกอบรมทอผ้า หัตถกรรม ไม้แกะสลัก และแปรรูปหม่อน เช่น น้ำหม่อนสกัดและหม่อนหยี โครงการถือเป็นต้นแบบของการดำเนินโครงการที่ผสานการอนุรักษ์ทรัพยากร พร้อมสร้างรายได้และพัฒนาเยาวชนในชุมชน การรวมตัวของภาคประชาชนกับภาครัฐช่วยสร้างความเข้มแข็งทางสังคม โดยชุมชนได้รับการยอมรับระดับชาติในฐานะ “ชุมชนรักษ์ป่าแห่งชาติ”

บ้านตุงติง หมู่ที่ 5 ตำบลแม่สาบ อำเภอสะเมิง กลุ่มผู้สูงอายุและในงานวัฒนธรรม ส่วนภาษาไทยถิ่นเหนือ (คำเมือง) ใช้กันอย่างแพร่หลายในชีวิตประจำวัน ขณะที่ภาษาไทยกลางใช้ในการศึกษาและติดต่อราชการ

ด้านสังคมและประชากร:

โครงการฟาร์มตัวอย่างตามพระราชดำริบ้านแม่ตุงติงเป็นผลจากความร่วมมืออย่างเข้มแข็งของคนในชุมชน ที่ร่วมกันอนุรักษ์ป่า ดูแลทรัพยากรธรรมชาติ และพัฒนาคุณภาพชีวิตตามแนวทางเศรษฐกิจพอเพียง ชาวบ้านมีบทบาทในการจัดการพื้นที่ป่าชุมชน การฟื้นฟูอาชีพ และสร้างระบบการผลิตที่ยั่งยืน ความเข้มแข็งดังกล่าวทำให้ชุมชนได้รับการยอมรับในระดับประเทศ และได้รับรางวัลชุมชนรักษ์ป่า พร้อมถ้วยพระราชทานจากสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ เป็นเครื่องยืนยันถึงความสำเร็จของการรวมพลังภายในชุมชน

ด้านสิ่งแวดล้อมและทรัพยากรธรรมชาติ:

ด้านการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติของชุมชนบ้านแม่ตุงติง ตำบลแม่สาบ อำเภอสะเมิง จังหวัดเชียงใหม่ เป็นตัวอย่างของความร่วมมือระหว่างชาวบ้านกับภาครัฐที่ประสบความสำเร็จอย่างเด่นชัด ชุมชนมีการจัดตั้งกลุ่มอาสาพิทักษ์ป่า (รสทป.) ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2539 เพื่อดูแลและป้องกันการบุกรุกพื้นที่ป่าในเขตป่าสงวนแห่งชาติอย่างเข้มแข็ง ชาวบ้านมีบทบาทในการจัดการทรัพยากรโดยใช้ภูมิปัญญาท้องถิ่น เช่น การจัดเขตป่าชุมชน ป่าต้นน้ำ และพื้นที่เกษตรกรรมให้สอดคล้องกับธรรมชาติ นอกจากนี้ โครงการฟาร์มตัวอย่างตามพระราชดำริยังมีส่วนสำคัญในการส่งเสริมการใช้ทรัพยากรอย่างยั่งยืน เช่น การปลูกหม่อนเลี้ยงไหม พืชสมุนไพร และการปลูกไม้ใช้สอย โดยไม่ทำลายระบบนิเวศ ทำให้ชุมชนได้รับการยอมรับในฐานะต้นแบบชุมชนอนุรักษ์ป่าและได้รับรางวัลระดับชาติ รวมถึงถ้วยพระราชทานจากสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ

กำลังอยู่ระหว่างจัดทำข้อมูล

กรมการปกครอง. (2567). ระบบสถิติทางการทะเบียน กรมการปกครอง. สืบค้นเมื่อ 11 กรกฎาคม 2568, จาก https://stat.bora.dopa.go.th

น้ำทิพย์ กาศรีวิชัย. (2567). ความสำเร็จของเครือข่ายความร่วมมือในการทำงานด้านการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติบ้านแม่ตุงติง ตำบลแม่สาบ อำเภอสะเมิง จังหวัดเชียงใหม่. วารสารสมาคมรัฐประศาสนศาสตร์แห่งประเทศไทย, 6(1), 109-120. สืบค้นเมื่อ 11 กรกฎาคม 2568, จาก https://so10.tci-thaijo.org

สยามรัฐออนไลน์. (2565). บ้านแม่ตุงติง ต.แม่สาบ จ.เชียงใหม่ คุณภาพชีวิตดีขึ้นหลังมีฟาร์มตัวอย่างฯ. สืบค้นเมื่อ 11 กรกฎาคม 2568, จาก https://siamrath.co.th

เกษตรปลอดสารพิษ. (ม.ป.ป). ชุมชนคนรักษ์ป่า ที่บ้านแม่ตุงติง. สืบค้นเมื่อ 11 กรกฎาคม 2568, จาก https://www.kasetorganics.org

กรมหม่อนไหม. (2558). โครงการฟาร์มตัวอย่างตามพระราชดำริ บ้านแม่ตุงติง. สืบค้นเมื่อ 11 กรกฎาคม 2568, จาก https://qsds.go.th

องค์การบริหารส่วนตำบลแม่สาบ. (ม.ป.ป.). สภาพทั่วไปและข้อมูลพื้นฐาน. สืบค้นเมื่อ 11 กรกฎาคม 2568, จาก https://maesab.go.th

สำนักงานคณะกรรมการพิเศษเพื่อประสานงานโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ. (ม.ป.ป.). ฟาร์มตัวอย่างจามพระราชดำริบ้านแม่ตุงติง. สืบค้นเมื่อ 11 กรกฎาคม 2568, จาก https://90route.com