หมู่ที่ 1 บ้านมอญ ตั้งอยู่ในตำบลบ้านแก่ง อำเภอเมือง จังหวัดนครสวรรค์ เป็นชุมชนที่มีประวัติความเป็นมายาวนานกว่า 200  ปี ชื่อเรียก “บ้านมอญ” สะท้อนถึงอัตลักษณ์ทางชาติพันธุ์ของผู้ตั้งถิ่นฐานดั้งเดิม ซึ่งเป็นชาวมอญที่อพยพมาจากพื้นที่ภาคกลางตอนล่าง โดยเฉพาะจากจังหวัดนนทบุรีและจังหวัดปทุมธานี เมื่อประมาณปี พ.ศ. 2398 กลุ่มชาวมอญจำนวน 4 ตระกูล ได้แก่ ตระกูลช่างปั้น ตระกูลเลี้ยงสุข ตระกูลแก้วสุทธิ และตระกูลเรืองบุญ ได้เดินทางล่องมาตามลำน้ำเจ้าพระยาและแม่น้ำปิง จนถึงพื้นที่บริเวณที่ราบริมแม่น้ำในตำบลบ้านแก่ง ซึ่งเป็นพื้นที่ที่มีทรัพยากรดินเหนียวคุณภาพดี เหมาะสมต่อการผลิตเครื่องปั้นดินเผา อันเป็นภูมิปัญญาที่สืบทอดกันมาในหมู่ชาวมอญ กลุ่มผู้บุกเบิกจึงได้ตั้งบ้านเรือนและประกอบอาชีพด้านเครื่องปั้นดินเผาเรื่อยมา จนกระทั่งชุมชนแห่งนี้ได้รับการพัฒนาเป็นแหล่งผลิตเครื่องปั้นดินเผาที่มีชื่อเสียงเป็นที่ยอมรับทั้งในระดับประเทศและต่างประเทศ อีกทั้งยังคงรักษาอัตลักษณ์ทางวัฒนธรรม วิถีชีวิต และภูมิปัญญาท้องถิ่นของชาวมอญไว้ได้อย่างมั่นคงและต่อเนื่องมาจนถึงปัจจุบัน

บ้านมอญ ตำบลบ้านแก่ง อำเภอเมืองนครสวรรค์ จังหวัดนครสวรรค์ พื้นที่ส่วนใหญ่เป็นที่ราบลุ่ม เหมาะแก่การทำเกษตรกรรม พื้นที่ส่วนใหญ่มีดินร่วนปนทราย น้ำไม่ท่วมขัง ทำให้สามารถเพาะปลูกพืชไร่ พืชสวน และข้าวได้ดี บ้านมอญตั้งอยู่ไม่ไกลจากแม่น้ำปิง โดยมีคลองท่าขนมจีนไหลผ่านด้านทิศตะวันตก ทำให้พื้นที่มีแหล่งน้ำธรรมชาติที่เพียงพอต่อการอุปโภคบริโภคและการเกษตรกรรมตลอดปี และมีอาณาเขตติดต่อ ดังนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับ ตำบลเขาดิน อำเภอเก้าเลี้ยว
• ทิศใต้ ติดต่อกับ ตำบลวัดไทรย์ อำเภอเมืองนครสวรรค์
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับ ตำบลบ้านมะเกลือ อำเภอเมืองนครสวรรค์
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับ ตำบลหนองกระโดน และ ตำบลหนองกรด อำเภอเมืองนครสวรรค์

ข้อมูลประชากรจากสำนักบริหารการทะเบียน กรมกการปกครอง พ.ศ. 2568 พบว่า หมู่ที่ 1 บ้านมอญ มีประชากรที่เป็นคนไทยจำนวน 910 คน แบ่งเป็นชาย 454 คน และหญิง 456 คน โดยมีประชากรที่ไม่ใช่คนไทย จำนวนทั้งหมด 4 คน แบ่งเป็นชาย 3 คน และหญิง 1 คน จำนวนประชากรทั้งหมดมี 914 คน ภายในชุมชนมีจำนวนบ้านทั้งหมด 362 หลังคาเรือน (ข้อมูลเดือนมกราคม)

กลุ่มชาติพันธุ์ต่าง ๆ ในชุมชน: มอญ

กลุ่มวิสาหกิจชุมชนเครื่องปั้นดินเผาบ้านมอญ จังหวัดนครสวรรค์เกิดจากการรวมกลุ่มกันของชาวชุมชนบ้านมอญ โดยได้พัฒนาจากกลุ่มแม่บ้าน เป็นกลุ่มOTOP และ ต่อมาได้แยกเป็นกลุ่มวิสาหกิจชุมชนโดยได้ยื่นขอจดทะเบียนกลุ่มที่เกษตรอำเภอเมืองนครสวรรค์ชื่อ "กลุ่มวิสาหกิจชุมชนเครื่องปั้นดินเผาบ้านมอญ" เครื่องปั้นดินเผาบ้านของชาวชุมชนบ้านมอญ มีอัตลักษณ์ที่แตกต่างจากแหล่งเครื่องปั้นดินเผาอื่น คือ เนื้อดิน ฝีมือ ลวดลายที่มีลักษณะเฉพาะที่ได้รับสืบทอดกันจากบรรพบุรุษมา โดยจะนำลวดลายดังกล่าวมาถ่ายทอดลงบนเครื่องปั้นดินเผานอกจากวิธีการปั้น การขึ้นรูปที่ได้รับการสืบทอดจนมีลักษณะเฉพาะมาจากบรรพบุรุษ สีดิน วัสดุที่ใช้ในการเผาและอุณหภูมิยังทำให้เครื่องปั้นดินเผามีสีสัน ลวดลายที่ชัด ทำให้เครื่องปั้นดินเผาบ้านมอญมีลักษณะเฉพาะถิ่นที่ทำให้สามารถแยกแยะจากถิ่นอื่นได้ ซึ่งถือเป็นนำภูมิปัญญาท้องถิ่นที่สืบทอดมาแต่บรรพบุรุษของชาวมอญที่ผสมผสานกับวัฒนธรรม ขนบธรรมเนียม ประเพณี ความเป็นอยู่และการดำรงชีพของชาวมอญในการทำเครื่องปั้นดินเผาที่ได้รับสืบทอดวิธีการทำและลวดลายมาจากบรรพบุรุษ ประกอบกับการคิดค้นและพัฒนาลวดลายขึ้นใหม่ โดยอาศัยต้นทุนทางภูมิปัญญาที่ได้รับสืบทอดมาจากบรรพบุรุษชาวมอญประกอบกับต้นทุนที่ในท้องถิ่นจากพื้นที่ที่มีแหล่งดินเหนียวที่มีคุณภาพมาประกอบเป็นอาชีพ เพื่อหาเลี้ยงคนในครอบครัวและสร้างรายได้ให้แก่คนในชุมชนสอดคล้องกับแนวทางการส่งเสริมวิสาหกิจชุมชนโดยภาครัฐที่กำหนดแนวนโยบายแห่ง รัฐและแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบับที่ 11 ซึ่งให้ความสำคัญกับการพัฒนาเศรษฐกิจภายในประเทศ สนับสนุนการรวมกลุ่มกันของคนในชุมชนผลิตสินค้าโดยนำภูมิปัญญาท้องถิ่น ซึ่งถือ ว่าเป็นอัตลักษณ์ของชุมชนมาสร้างรายได้ให้แก่คนในชุมชน ทั้งยังเป็นการยกระดับคุณภาพคน โดยการเสริมสร้างองค์ความรู้และความคิดสร้างสรรค์ โดยมีกฎหมายที่ให้ความคุ้มครองอัตลักษณ์วิสาหกิจชุมชน ซึ่งได้แก่ รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทยและพระราชบัญญัติส่งเสริมวิสาหกิจ ชุมชนที่ให้ความคุ้มครองและความสำคัญกับการรวมกลุ่มกันของคนในชุมชนในการประกอบอาชีพผลิตสินค้าและบริการ ทั้งภาครัฐยังมีมาตรการเพื่อการส่งเสริมกลุ่มวิสาหกิจชุมชน โดยยกเว้นภาษีเงินได้สำหรับเงินได้ของวิสาหกิจชุมชน ซึ่งการประกอบกิจการเครื่องปั้นดินเผาของกลุ่มวิสาหกิจ ชุมชนบ้านมอญจัดเป็นงานประเภทงานหัตถกรรม เครื่องปั้นดินเผาอยู่ในความดูแลของกรมการ พัฒนาชุมชนโดยมีพัฒนาการชุมชนอำเภอทำหน้าที่พัฒนาอาชีพกลุ่มอาชีพ พัฒนาผลิตภัณฑ์และ ส่งเสริมการตลาดระดับท้องถิ่นและระดับชุมชนโดยจัดอบรมให้ความรู้ ศึกษาดูงานเพื่อพัฒนาผลิตภัณฑ์ แต่ขาดการสนับสนุนในระดับท้องถิ่น ทั้งการสนับสนุนที่ได้รับเป็นการสนับสนุนในนามของกลุ่มOTOP ที่เป็นการรวมกลุ่มกันเพื่อสร้างอาชีพ โดยให้ความสำคัญกับมาตรฐานสินค้ามากกว่าการส่งเสริม สนับสนุนและพัฒนาภูมิปัญญาท้องถิ่นซึ่งเป็นอัตลักษณ์ของวิสาหกิจชุมชน ทั้ง ยังขาดการส่งเสริมและสนับสนุนด้านการบริการและการอื่น ๆ ของกลุ่มวิสาหกิจชุมชนด้วยนอกจากปัญหาดังกล่าวแล้วการที่กลุ่มวิสาหกิจชุมชนขาดการพัฒนาอย่างต่อเนื่องเป็นผลมาจากการปรับเปลี่ยนโยกย้ายตำแหน่งของข้าราชการและเจ้าหน้าที่ ความไม่มั่งคงทางการเมือง ทิศทางแนวนโยบายของภาครัฐ รวมทั้งวิสัยทัศน์ของผู้มีอำนาจในรัฐบาลและในระดับท้องถิ่น

ประเพณีสงกรานต์แบบมอญ

ประเพณีสงกรานต์แบบมอญนับเป็นประเพณีที่มีความสำคัญสูงสุดของชุมชนหมู่ที่ 1 บ้านมอญ ตำบลบ้านแก่ง อำเภอเมือง จังหวัดนครสวรรค์ ซึ่งนอกจากจะเป็นการเฉลิมฉลองวันขึ้นปีใหม่ไทยตามปฏิทินจันทรคติแล้ว ยังสะท้อนให้เห็นถึงความสัมพันธ์ระหว่างบุคคลในครอบครัวและชุมชน โดยเฉพาะในด้านการแสดงความเคารพต่อผู้สูงอายุและการสืบทอดวัฒนธรรมประจำชาติพันธุ์มอญอย่างชัดเจน กิจกรรมสำคัญในประเพณีดังกล่าวประกอบด้วย การจัดขบวนแห่นางสงกรานต์ ซึ่งตกแต่งอย่างสวยงามตามแบบฉบับดั้งเดิมของชาวมอญ ขบวนแห่น้ำเพื่อถวายพระพุทธรูปและสรงน้ำพระภิกษุ การก่อเจดีย์ทรายที่บริเวณวัดหรือศูนย์กลางของชุมชน รวมถึงการประกอบพิธีรดน้ำดำหัวขอพรผู้สูงอายุ โดยถือเป็นสัญลักษณ์แห่งการแสดงความกตัญญูกตเวทีต่อบิดามารดาและญาติผู้ใหญ่ ทั้งนี้ยังมีการแสดงฟ้อนรำมอญและดนตรีพื้นบ้าน ซึ่งแสดงถึงเอกลักษณ์ทางศิลปวัฒนธรรมของชาติพันธุ์ และช่วยเสริมสร้างความภาคภูมิใจให้แก่คนในชุมชน

การทำข้าวแช่มอญและอาหารพื้นถิ่น

อาหารพื้นถิ่นของชาวมอญในหมู่ที่ 1 บ้านมอญ นับเป็นองค์ประกอบสำคัญของวัฒนธรรมประจำชาติพันธุ์ที่สะท้อนถึงภูมิปัญญา วิถีชีวิต และความละเอียดอ่อนในเชิงศิลปะการปรุงอาหาร โดยเฉพาะ “ข้าวแช่มอญ” ซึ่งถือเป็นอาหารที่มีเอกลักษณ์เฉพาะตัว นิยมรับประทานในช่วงฤดูร้อน โดยเฉพาะในช่วงเทศกาลสงกรานต์ หรือในโอกาสที่มีแขกผู้ใหญ่หรือบุคคลสำคัญมาเยือนชุมชน ข้าวแช่มอญประกอบด้วยข้าวสวยหุงสุกที่ล้างด้วยน้ำเย็นให้ใสสะอาด ก่อนนำไปแช่ในน้ำอบดอกไม้หอมเย็น รับประทานคู่กับเครื่องเคียงที่จัดตกแต่งอย่างประณีต เช่น ลูกกะปิทอด หมูฝอย ไข่เค็ม หรือผักสด การเตรียมข้าวแช่ต้องอาศัยความประณีตและความรู้ทางวัฒนธรรมอย่างลึกซึ้ง เพราะนอกจากจะเน้นเรื่องรสชาติแล้ว ยังต้องคำนึงถึงความสวยงาม ความสมดุลของสี และความเหมาะสมตามโอกาส นอกจากนี้ยังมีอาหารพื้นถิ่นอื่น ๆ ที่ได้รับการอนุรักษ์และถ่ายทอดจากรุ่นสู่รุ่น เช่น “ข้าวแดกงา” ซึ่งเป็นข้าวเหนียวนึ่งคลุกงาคั่วและน้ำตาล ใช้เป็นอาหารว่างหรือของไหว้ในประเพณีต่าง ๆ “ขนมครกมอญ” ซึ่งมีลักษณะเฉพาะต่างจากขนมครกไทยทั่วไป และ “แกงแคมอญ” ซึ่งเป็นแกงผักพื้นบ้านที่ให้รสชาติแบบดั้งเดิมของชาวมอญ

ป้าเป้า เลี้ยงสุข ประธานกลุ่มวิสาหกิจชุมชนเครื่องปั้นดินเผาบ้านมอญ

ทุนวัฒนธรรม

ชุมชนบ้านมอญ อำเภอบ้านแก่ง จังหวัดนครสวรรค์มีอัตลักษณ์ คือ การเป็นช่างฝีมือในการปั้นดินที่มีความละเอียดอ่อน และมีความชำนาญ สามารถคิดรูปแบบต่างๆออกมาด้วยความรู้สึกและเป็นเอกลักษณ์ ทั้งการทำเครื่องปั้นดินเผาของคนบ้านมอญได้ใส่จินตนาการของตนเองลงไปในผลงานที่ตนปั้น จึงทำให้ผลงานออกมามีความละเอียดอ่อนและสวยงามตาม จินตนาการของคนปั้นทำให้ชุมชนเล็กๆ กลายเป็นหมู่บ้านที่รู้จักกันทั่วประเทศ อีกทั้งยังผลิตเครื่องปั้นดินเผาเพื่อเป็นสินค้า OTOP เป็นการสืบสานภูมิปัญญาของบรรพบุรุษที่เป็นช่างฝีมือในการทำเครื่องปั้นดินเผา ในทางวัฒนธรรมประเพณีชาวมอญที่กระจายตัวในเขตนครสวรรค์จะรวมตัว กัน จัดงานสงกรานต์ ผู้หญิงและผู้ชาย รวมถึงเด็กๆ ร่วมกันแต่งกายในชุดชาวมอญ เหมือนที่เคยปฏิบัติกันมาเป็นประจำทุกปี และได้จัดขบวนแห่เครื่องปั้นดินเผาไปรอบตลาดปากน้ำโพ การละเล่นเต้นรำประกอบเพลงมอญ ซึ่งจะมีการเลียงข้าวแช่ซึ่งเป็นอาหารขึ้นชื่อของชาวมอญให้แก่ผู้สูงอายุหรือผู้มาร่วมงาน อีกทั้งยังเพื่อประชาสัมพันธ์ผลิตภัณฑ์ชุมชนให้เป็นที่รู้จักแพร่หลายมากขึ้น ซึ่ง ถือได้ว่าเป็นการเริ่มประเพณีสงกรานต์หมู่บ้าน OTOP ส่งเสริมการท่องเที่ยวบ้านมอญ สืบสาน วัฒนธรรม ประเพณี

ประเพณีสงกรานต์แบบมอญ นับเป็นประเพณีที่มีความสำคัญสูงสุดของชุมชนหมู่ที่ 1 บ้านมอญ ตำบลบ้านแก่ง อำเภอเมือง จังหวัดนครสวรรค์ ซึ่งนอกจากจะเป็นการเฉลิมฉลองวันขึ้นปีใหม่ไทยตามปฏิทินจันทรคติแล้ว ยังสะท้อนให้เห็นถึงความสัมพันธ์ระหว่างบุคคลในครอบครัวและชุมชน โดยเฉพาะในด้านการแสดงความเคารพต่อผู้สูงอายุและการสืบทอดวัฒนธรรมประจำชาติพันธุ์มอญอย่างชัดเจน กิจกรรมสำคัญในประเพณีดังกล่าวประกอบด้วย การจัดขบวนแห่นางสงกรานต์ ซึ่งตกแต่งอย่างสวยงามตามแบบฉบับดั้งเดิมของชาวมอญ ขบวนแห่น้ำเพื่อถวายพระพุทธรูปและสรงน้ำพระภิกษุ การก่อเจดีย์ทรายที่บริเวณวัดหรือศูนย์กลางของชุมชน รวมถึงการประกอบพิธีรดน้ำดำหัวขอพรผู้สูงอายุ โดยถือเป็นสัญลักษณ์แห่งการแสดงความกตัญญูกตเวทีต่อบิดามารดาและญาติผู้ใหญ่ ทั้งนี้ยังมีการแสดงฟ้อนรำมอญและดนตรีพื้นบ้าน ซึ่งแสดงถึงเอกลักษณ์ทางศิลปวัฒนธรรมของชาติพันธุ์ และช่วยเสริมสร้างความภาคภูมิใจให้แก่คนในชุมชน

การทำข้าวแช่มอญและอาหารพื้นถิ่น อาหารพื้นถิ่นของชาวมอญในหมู่ที่ 1 บ้านมอญ นับเป็นองค์ประกอบสำคัญของวัฒนธรรมประจำชาติพันธุ์ที่สะท้อนถึงภูมิปัญญา วิถีชีวิต และความละเอียดอ่อนในเชิงศิลปะการปรุงอาหาร โดยเฉพาะ “ข้าวแช่มอญ” ซึ่งถือเป็นอาหารที่มีเอกลักษณ์เฉพาะตัว นิยมรับประทานในช่วงฤดูร้อน โดยเฉพาะในช่วงเทศกาลสงกรานต์ หรือในโอกาสที่มีแขกผู้ใหญ่หรือบุคคลสำคัญมาเยือนชุมชน ข้าวแช่มอญประกอบด้วยข้าวสวยหุงสุกที่ล้างด้วยน้ำเย็นให้ใสสะอาด ก่อนนำไปแช่ในน้ำอบดอกไม้หอมเย็น รับประทานคู่กับเครื่องเคียงที่จัดตกแต่งอย่างประณีต เช่น ลูกกะปิทอด หมูฝอย ไข่เค็ม หรือผักสด การเตรียมข้าวแช่ต้องอาศัยความประณีตและความรู้ทางวัฒนธรรมอย่างลึกซึ้ง เพราะนอกจากจะเน้นเรื่องรสชาติแล้ว ยังต้องคำนึงถึงความสวยงาม ความสมดุลของสี และความเหมาะสมตามโอกาส นอกจากนี้ยังมีอาหารพื้นถิ่นอื่น ๆ ที่ได้รับการอนุรักษ์และถ่ายทอดจากรุ่นสู่รุ่น เช่น “ข้าวแดกงา” ซึ่งเป็นข้าวเหนียวนึ่งคลุกงาคั่วและน้ำตาล ใช้เป็นอาหารว่างหรือของไหว้ในประเพณีต่าง ๆ “ขนมครกมอญ” ซึ่งมีลักษณะเฉพาะต่างจากขนมครกไทยทั่วไป และ “แกงแคมอญ” ซึ่งเป็นแกงผักพื้นบ้านที่ให้รสชาติแบบดั้งเดิมของชาวมอญ

ทุนมนุษย์

ป้าเป้า เลี้ยงสุข ประธานกลุ่มวิสาหกิจชุมชนเครื่องปั้นดินเผาบ้านมอญ

ทุนภูมิปัญญา

ด้านการเผา

เตาเผาที่ใช้ในกระบวนการผลิตเครื่องปั้นดินเผาบ้านมอญ บ้านแก่ง จังหวัดนครสวรรค์ มีลักษณะเฉพาะที่เรียกว่า "เตาประทุน" หรือ "เตาหลังเตา" ซึ่งมีขนาดใหญ่และถูกออกแบบมาให้เหมาะสมกับการเผาชิ้นงานปริมาณมากในคราวเดียว โดยเตาเผามีขนาดเฉลี่ย ความกว้างประมาณ 5 เมตร ความสูง 4 เมตร และความยาว 15 เมตร อย่างไรก็ตามขนาดของเตาเผาอาจปรับเปลี่ยนได้ตามความต้องการของผู้ประกอบการ ขึ้นอยู่กับประเภทและขนาดของชิ้นงานที่ผลิต

• กระบวนการเผาและการดูแลเตา การเผาในเตาแต่ละครั้งใช้เวลาอย่างน้อย 3 - 5 วัน เพื่อให้ความร้อนกระจายทั่วทั้งเตาอย่างสม่ำเสมอ ส่งผลให้ชิ้นงานสุกเต็มที่และปราศจากรอยแตกร้าว ด้านข้างของเตาเผามีช่องเล็ก ๆขนาด 20 x 30 เซนติเมตร ซึ่งชาวบ้านเรียกว่า "ตาเตา" ใช้สำหรับการแหย่ไม้เข้าไปในเตาเผา การแหย่ตาเตานี้เป็นขั้นตอนสำคัญที่ต้องอาศัยความชำนาญของช่างเผาเป็นพิเศษ ช่างเผาจะคอยสังเกต สีของเปลวไฟภายในเตา เพื่อควบคุมระดับความ ร้อนให้คงที่ ชิ้นงานที่ได้จะมีคุณภาพดีและไม่เสียหาย
• เชื้อเพลิงที่ใช้ในเตาเผา ในการเผาเตาแต่ละครั้งจะใช้ไม้ไผ่หรือไม้ยูคาลิปตัส ใช้สำหรับแหย่ตาเตา เนื่องจากเป็นไม้ที่ติดไฟง่ายและให้เปลวไฟที่เหมาะสมสำหรับการปรับอุณหภูมิในเตา และใช้ไม้เบญจพรรณ ใช้ในบริเวณหน้าเตาเนื่องจากเป็นไม้ที่มีขนาดใหญ่และเผาไหม้ได้นาน ทำให้ช่วยรักษาอุณหภูมิในเตาให้คงที่

บ้านมอญ ตำบลบ้านแก่ง อำเภอเมืองนครสวรรค์ จังหวัดนครสวรรค์ ใช้ในการสื่อสารในชีวิตประจำวันคือ ภาษาไทยกลาง ซึ่งเป็นภาษาหลักของภูมิภาคนี้ เนื่องจากเป็นพื้นที่ในเขตภาคกลางตอนบน

ด้านเศรษฐกิจ:

ชุมชนรวมกลุ่มเป็นวิสาหกิจชุมชนเครื่องปั้นดินเผา เพื่อสร้างรายได้และรักษาภูมิปัญญาท้องถิ่น เครื่องปั้นดินเผาเป็นสินค้า OTOP ที่ช่วยส่งเสริมเศรษฐกิจชุมชน ภาครัฐมีการสนับสนุนอบรมและพัฒนาผลิตภัณฑ์

ด้านสังคมและประชากร:

ชุมชนมีความเข้มแข็งในการรวมกลุ่ม และรักษาวัฒนธรรมประเพณีร่วมกัน เช่น งานสงกรานต์แบบมอญ การแต่งกาย ฟ้อนรำ และการประกอบพิธีกรรมที่ส่งเสริมความสัมพันธ์ในครอบครัวและชุมชน รวมถึงการสืบสานภูมิปัญญาและศิลปวัฒนธรรม

ด้านวัฒนธรรม:

ชุมชนบ้านมอญมีวัฒนธรรมและภูมิปัญญาท้องถิ่นเด่นชัด โดยเฉพาะการทำเครื่องปั้นดินเผาที่มีเอกลักษณ์เฉพาะตัวและวิธีการเผาที่ต้องอาศัยความชำนาญ พิธีกรรมสงกรานต์แบบมอญ ข้าวแช่ และอาหารพื้นถิ่นที่สืบทอดจากบรรพบุรุษเป็นทุนวัฒนธรรมสำคัญที่ช่วยส่งเสริมการท่องเที่ยวและภาคภูมิใจของชุมชน

ด้านสิ่งแวดล้อมและทรัพยากรธรรมชาติ:

ชุมชนใช้แหล่งดินเหนียวคุณภาพสูงในพื้นที่และใช้ไม้ไผ่ ไม้ยูคาลิปตัส และไม้เบญจพรรณเป็นเชื้อเพลิงในการเผาเครื่องปั้นดินเผา ซึ่งการจัดการและการใช้ทรัพยากรเหล่านี้มีผลต่อคุณภาพสินค้าและความยั่งยืนของอาชีพ

กำลังอยู่ระหว่างจัดทำข้อมูล

ตรีณรงค์ น. (2020). มาตรการทางกฎหมายในการส่งเสริมและคุ้มครองวิสาหกิจชุมชนเพื่อคุ้มครอง อัตลักษณ์ของชุมชน : ศึกษากรณี ชุมชนบ้านมอญ จังหวัดนครสวรรค์. วารสาร มจร สังคมศาสตร์ปริทรรศน์, 6(3), 57–71. สืบค้นจาก https://so03.tci-thaijo.org

Khamming, K. (2025). Contemporary Ceramic Sculpture: Preserving the Pottery Wisdom of Ban Mon, Ban Kaeng, Nakhon Sawan Province. Asian Creative Architecture, Art and Design, 38(2), e277166. https://so04.tci-thaijo.org

กรมการปกครอง. (2567). ระบบสถิติทางการทะเบียน กรมการปกครอง. สืบค้นเมื่อ 30 กรกรฏาคม 2568. https://stat.bora.dopa.go.th

องค์การบริหารส่วนตำบลบ้านแก่ง. (ม.ป.ป.). กลุ่มเครื่องปั้นดินเผาบ้านมอญ ตำบลบ้านแก่ง อำเภอเมืองนครสวรรค์. สืบค้นเมื่อ 30 กรกรฏาคม 2568. https://www.bankaenglocal.go.th

MGR Online. (2550). ทัวร์ ‘บ้านมอญ’ นครสวรรค์ ดินเผาชื่อก้อง แหล่งเที่ยวน้องใหม่. สืบค้นเมื่อ 30 กรกรฏาคม 2568. https://mgronline.com