บ้านสือแด หมู่ที่ 7 ตั้งอยู่ในเขตตำบลสากอ อำเภอสุไหงปาดี จังหวัดนราธิวาส เกิดจากการตั้งถิ่นฐานของชุมชนที่ต้องการขยายตัวของประชากรจากหมู่บ้านใกล้เคียงที่เข้ามาถางป่าเพื่อทำการเกษตรและสร้างที่อยู่อาศัยบนพื้นที่ป่าดิบชื้นซึ่งเคยอุดมสมบูรณ์ด้วยพันธุ์ไม้ท้องถิ่นนานาชนิด เดิมพื้นที่ตำบลสากอซึ่งรวมถึงบ้านสือแดนั้นเป็นป่าดงดิบที่มีต้นหวายขึ้นอยู่อย่างหนาแน่น โดยเฉพาะพันธุ์ “หวายซือกอ” ซึ่งเป็นที่มาของชื่อ “สากอ” ในเวลาต่อมา ชุมชนกลุ่มแรกที่เข้ามาตั้งถิ่นฐานในพื้นที่นี้เป็นกลุ่มเกษตรกรที่ดำรงชีวิตโดยอาศัยทรัพยากรธรรมชาติ และมีการขยายถิ่นฐานตั้งหมู่บ้านตามแนวลำธารและพื้นที่ราบที่สามารถเพาะปลูกได้จึงได้เกิดเป็นหมู่บ้านที่มีชื่อว่า สือแด ชื่อของหมู่บ้านนั้นมีที่มาจากต้นไม้ชนิดหนึ่งในท้องถิ่น ซึ่งมีลักษณะคล้ายต้นตาลหรือต้นไม้น้ำตาล ขึ้นอยู่หนาแน่นในบริเวณดังกล่าว ชาวบ้านจึงนำชื่อพันธุ์ไม้ดังกล่าวมาตั้งเป็นชื่อหมู่บ้าน เพื่อสื่อถึงลักษณะเฉพาะของพื้นที่และเป็นการแสดงอัตลักษณ์ของถิ่นฐานเดิม

สภาพพื้นที่ทั่วไปส่วนใหญ่เป็นที่ราบ ล้อมด้วยแนวป่า ซึ่งเป็นพื้นที่ที่เหมาะแก่การเกษตรกรรม ปลูกพืช เช่น ต้นยางพารา และผลไม้ชนิดต่าง ๆ เช่น ลองกอง เงอะ เป็นต้น รัยัทางติดต่อจากสถานีอนามัยตำบลสากอ ถึงตัวอำเภอสุไหงปาดี ระยะทาง 7 กิโลเมตรและมีธารน้ำไหลจากภูเขาทางตอนตะวันตกของตำบลไหลผ่าน พื้นที่ในหมู่บ้านที่ราบมีภูเขา โดยมีอาณาเขตติดต่อ ดังนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับ บ้านดอเฮะ บ้านเปาะเจ๊ะเต็ง
• ทิศใต้ ติดต่อกับ บ้านสากอ หมู๋ที่ 4
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับ บ้านต้นหยง บ้านสากอ
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับ บ้านต้นหยง หมู่ที่ 10

บ้านสือแด โดยสถิติประชากรทางการทะเบียนราษฎร (รายเดือน) สำนักบริหารการทะเบียน กรมการปกครอง รายงานจำนวนประชากร หมู่ที่ 7 บ้านสือแด ตำบลสากอ อำเภอสุไหงปาดี จังหวัดนราธิวาส มีจำนวนประชากรทั้งสิ้น 1,134 คน โดยแยกเป็นประชากรชาย 578 คน ประชากรหญิง 556 คน จำนวนหลังคาเรือนทั้งสิ้น 235 หลังคาเรือน (ข้อมูลเดือนมกราคม 2568)

กลองบานอ: ภูมิปัญญาท้องถิ่นชายแดนใต้

กลองบานอ เป็นเครื่องดนตรีประเภทเครื่องตีที่ใช้ให้จังหวะ และเป็นที่นิยมในหมู่ชาวไทยมุสลิมในจังหวัดชายแดนภาคใต้ของไทย รวมถึงชาวมาเลเซียในรัฐกลันตันและตรังกานู โดยเฉพาะในการแข่งขันตีบานอ ซึ่งเป็นกิจกรรมที่ได้รับความสนใจในชุมชน

ลักษณะของกลองบานอ

• คล้ายกับ รำมะนา แต่ลำตัวจะยาวและเรียวกว่าทางด้านหลัง
• ด้านหน้ากลอง หุ้มด้วย หนังควาย ขึงให้ตึง
• ด้านหลัง มีขอบหวายลำโต ใช้สำหรับตรึงหนังด้วย ลิ่มไม้ขนาดใหญ่จำนวน 13 อัน และ ลิ่มเล็กๆ ที่ตอกตรึงลิ่มใหญ่ไว้
• ลิ่มไม้ขนาดใหญ่ยังสามารถใช้เป็น ขาตั้งกลอง ได้ด้วย
• ไม้ตี ทำจากไม้พันปลายด้วยเชือกหรือยางให้เป็นปมคล้ายไม้ตีฆ้อง และมี บ่วงคล้องมือ เพื่อไม่ให้หลุดขณะตี

บทบาททางวัฒนธรรม

• ใช้ในงานพิธีกรรมและการแข่งขันสร้างความสามัคคีในชุมชน
• เป็น สัญลักษณ์ทางวัฒนธรรม ที่สื่อถึงเอกลักษณ์ของคนในพื้นที่

การอนุรักษ์และพัฒนา

• มีการส่งเสริมให้คนในชุมชนตระหนักถึงคุณค่าของภูมิปัญญาท้องถิ่น
• ผู้นำท้องถิ่น เช่น กำนัน ผู้ใหญ่บ้าน และ พัฒนาการอำเภอสุไหงปาดี ร่วมสนับสนุนการผลิต
• ให้ ทุนสนับสนุน
• จัดหา วัตถุดิบ
• ให้ ความรู้ด้านการบริหารจัดการกลุ่ม

ผลลัพธ์และการต่อยอด

• ก่อให้เกิด การสร้างงาน สร้างรายได้
• ผลิตเป็น ของที่ระลึกประจำท้องถิ่น
• ได้รับการ ขึ้นทะเบียนเป็นสินค้า OTOP
• ส่งต่อความรู้ให้กับ เยาวชนรุ่นใหม่ เพื่อสืบสานภูมิปัญญาท้องถิ่นต่อไป

ประเพณีวัฒนธรรมที่สำคัญ

1.งานเมาลิด

2.วันอาซูรอ

3.งานขึ้นบ้านใหม่

4.วันฮารีรายอ

กำลังอยู่ระหว่างจัดทำข้อมูล

ทุนภูมิปัญญาท้องถิ่นการทํา “กลองบานอ”

1. การเตรียมวัสดุอุปกรณ์วัสดุและอุปกรณ์ในการทํากลองบานอจะนิยมใช้ไม้เนื้อแข็งหรือไม้หลุมพอในการทําตัวกลองและนิยมนําหนังควายที่ผ่านการตากแดดทําเป็นหน้ากลอง จะมีหวายและเชือกไนล่อนในการยึดกลองและอุปกรณ์อื่นๆอีก ได้แก่ เลื่อย ขวาน พร้า ที่เหลาหวาย สีน้ามันรวมถึงพูกันสําหรับตกแต่งลวดลายของกลองบานอ

2. วิธีการและขั้นการทํากลองบานอการทํากลองบานอเป็นภูมิปัญญาท้องถิ่น ที่ต้องใช้กระบวนการทํามือทุกขั้นตอน นิยมทําจากไม้หลุมพอ ต้นไม้ที่อยู่บนภูเขาแถบจังหวัดนราธิวาส หน้ากลองขึงด้วยหนังควายฟอก กําจัดเอาขนออกหมดแล้ว ขึงรัดให้ตึงด้วยหวาย หน้ากลองมีขนาดหน้ากว้าง 30 นิ้ว มีรูปทรงเรียวไปทางด้านหลัง มีลิ่มไม้ลักษณะเป็นซี่ๆ ประมาณ 12-17 ซี่ เสียบด้านหลังของตัวกลอง  ซึ่งเป็นเสมือนไม้ที่ใช้ปรับแต่งโทนเสียงของกลองด้วย มีการตกแต่งสีสันของกลองให้มีความสวยงามตามแบบฉบับศิลปะมลายูท้องถิ่นเสียงกลองบานอจะดังกังวานไปได้ไกล ในปัจจุบันการตีกลองบานอ 1 ใบ จะใช้ผู้ตีสองคน และจะมีกลองที่ตีพร้อมๆ กันทั้งหมด 7 ใบ เสียงกลอง 7 ใบ ให้โทนเสียงเสมอกัน เมื่อตีพร้อมกันให้ความรู้สึกเป็นหนึ่งเดียวกัน ความยาก และหัวใจของการทํากลองบานอจึงอยู่ที่การทําให้กลองทั้ง7ใบมีโทนเสียงเสมอกันนั่นเองจึงถือเป็นเอกลักษณ์เฉพาะของกลองบานอ

3. การออกแบบตกแต่งลวดลายการตกแต่งลวดลายของกลองบานอจะนิยมวาดดอกต้นข้าวที่เป็นสัญลักษณ์ของกลองบานอและเมื่อประกอบชิ้นส่วนของกลองบานอเรียบร้อยแล้ว ขั้นตอนต่อไปคือการตกแต่งลวดลาย  และการลงสี โดยลวดลายทีวาดลงบนหน้ากลองเราสามารถวาดได้ตามที่ชอบ ซึ่งกลองทั้ง  7 ใบ จะต้องเป็นลวดลายเดียวกัน และการลงสีจะต้องเป็นสีเดียวกันทั้ง 7 ใบ

4. การนําไปแสดงและเผยแพร่การนําไปแสดงและเผยแพร่กลองบานออาจจะมีการนํากลองไปออกงานหรือกิจกรรมต่างๆที่มีวัฒนธรรมและประเพณีมีส่วนร่วมโดยมีปราชญ์ชาวบ้านคอยให้ความรู้หรือเป็นผู้คอยบรรยายเกี่ยวกับประวัติความเป็นรวมทั้งกระบวนการและขั้นตอนการทํากลองบานออีกทั้งยังมีการส่งเสริมและสนับสนุนการพัฒนาศักยภาพของชาวบ้านให้มีโอกาสแสดงศักยภาพทางด้านภูมิปัญญา ความรู้ความสามารถอย่างเต็มที่ มีการยกย่องประกาศเกียรติคุณลักษณะต่างๆไม่ว่าจะเป็นงานด้านฝีมือหรือด้านความคิดของคนในชุมชนให้เป็นที่ยอมรับ

ภาษาที่ใช้มากที่สุด คือ ภาษามลายู รองลงมา คทอ ภาษษไทย การใช้ภาษา ประชาชนในพื้นที่นิยมใช้ภาษาท้องถิ่นในการสื่อสาร เรียกว่า ภาษามลายูพื้นเมือง ใช้ในชีวิตประจำวันมากกว่า ภาษาไทย ส่วนน้อยใช้ภาษาไทยในการสื่อสาร

ด้านการศึกษา:

โรงเรียนดารุลรอห์มาฮ์ ได้จัดกิจกรรมต่าง ๆ เพื่อปลูกฝังคุณธรรม เช่น กิจกรรมอาซูรอสัมพันธ์และกิจกรรมมาอัลฮิจเราะห์ เป็นกิจกรรมที่จัดขึ้นเพื่อส่งเสริมความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับวันอาซูรอ ซึ่งเป็นวันสำคัญของศาสนาอิสลาม อีกทั้งยังมุ่งเน้นการปลูกฝังคุณธรรม เช่น ความเสียสละ ความอดทน และการอยู่ร่วมกันอย่างสันติสุข โดยกิจกรรมนี้เปิดโอกาสให้นักเรียนได้มีส่วนร่วมในหลายรูปแบบ ทั้งในการเตรียมวัตถุดิบ การจัดเตรียมสถานที่ และการแสดงความร่วมมือร่วมใจระหว่างนักเรียน นอกจากนี้ยังมีการแจกจ่ายอาซูรอให้แก่นักเรียนทุกคนเพื่อส่งเสริมความสัมพันธ์อันดี

ด้านวัฒนธรรม:

กลองบานอ เป็นเครื่องดนตรีประเภทเครื่องตีที่ใช้ในการให้จังหวะ และได้รับความนิยมในการแข่งขันตีในหมู่ชาวไทยมุสลิมในจังหวัดชายแดนภาคใต้ของไทย รวมถึงชาวมาเลเซียในรัฐกลันตันและตรังกานู ลักษณะของกลองบานอคล้ายกับรำมะนา แต่ลำตัวของกลองบานอจะยาวและเรียวไปทางด้านหลังมากกว่ารำมะนา ด้านหน้าของกลองหุ้มด้วยหนังควาย ส่วนด้านหลังมีขอบที่ทำจากหวายลำโต ใช้สำหรับตรึงกับเชือกหรือหวายเพื่อยึดหนังให้แน่น มีลิ่มไม้ขนาดใหญ่และยาวจำนวน 13 อัน ตอกไว้เพื่อให้หนังตึง และมีลิ่มไม้ขนาดเล็กตอกตรึงลิ่มใหญ่ไว้เพิ่มเติม ลิ่มขนาดใหญ่ยังสามารถใช้เป็นขาตั้งของกลองได้ด้วย ส่วนไม้ตีทำจากไม้ที่พันปลายด้วยเชือกหรือยางให้เป็นปมคล้ายไม้ตีฆ้อง ด้านที่ใช้มือจับทำเป็นบ่วงสำหรับคล้องมือ เพื่อป้องกันไม่ให้ไม้หลุดในขณะตี กลองบานอถือเป็นเครื่องดนตรีที่สะท้อนภูมิปัญญาท้องถิ่น ซึ่งชุมชนได้ร่วมกันส่งเสริมและรักษาไว้ โดยมีการจัดกิจกรรมทางวัฒนธรรมเพื่อปลุกจิตสำนึกให้คนในชุมชนตระหนักถึงคุณค่าและความสำคัญของภูมิปัญญานี้ และร่วมกันอนุรักษ์ไว้เป็นเอกลักษณ์ของชุมชนต่อไป

กำลังอยู่ระหว่างจัดทำข้อมูล

มะยาลี ม., อินทรสุวรรณ เ., ธรรมมาธิกุล อ., & มุหะหมัด เ. (2018). ภูมิปัญญาท้องถิ่นการทำกลองบานอ กรณีศึกษาชุมชนบ้านสือแด หมู่ที่ 4 ตำบลสากออำเภอสุไหงปาดี จังหวัดนราธิวาส. วารสารสังคมพัฒนศาสตร์, 1(1), 11–22. สืบค้นจาก https://so07.tci-thaijo.org

สำนักงานพัฒนาชุมชนอำเภอสุไหงปาดี จังหวัดนราธิวาส. (ม.ป.ป.). หมู่ที่ 7 บ้านสือแด - สำนักงานพัฒนาชุมชนอำเภอสุไหงปาดี. สืบค้นเมื่อ 30 กรกรฏาคม 2568. https://readgur.com

กระทรวงวัฒนธรรม. (2555). บ้านสือแด. สืบค้นเมื่อ 30 กรกรฏาคม 2568. http://m-culture.in.th/album/

องค์การบริหารส่วนตำบลสากอ. (ม.ป.ป.). แผนที่ตำบลสากอ. สืบค้นเมื่อ 30 กรกรฏาคม 2568. http://www.sako.go.th

เพจ Facebook โรงเรียนดารุลรอห์มาฮ์. (2568). โรงเรียนดารุลรอห์มาฮ์. สืบค้นเมื่อ 30 กรกรฏาคม 2568. https://www.facebook.com