เริ่มก่อตั้งเป็นหมู่บ้านขึ้นประมาณ ปี พ.ศ. 2476 หลังจากมีการก่อตั้งตำบลแม่โป่งขึ้น โดยกลุ่มคนพื้นเมืองที่อาศัยอยู่ตั้งแถบใกล้ป่าเชิงเขาและทุ่งนาฝั่งทิศใต้และตะวันตก ของป่าเทือกดอยผาเผิ้ง ที่แบ่งเขตระหว่างตำบลป่าป้องและตำบลแม่โป่ง ปัจจุบัน เป็นพื้นที่ลำน้ำห้วยเล็กใหญ่ไหลผ่าน ก่อนลงสู่ทุ่งนามีต้นบอนขึ้นตามร่องห้วย ลำเหมืองมากมาย จึงตั้งชื่อว่า “บ้านห้วยบอน” ตั้งแต่นั้นมา

บ้านห้วยบอนมีสภาพภูมิประเทศส่วนใหญ่เป็นที่ราบสำหรับเป็นพื้นที่ตั้งบ้านเรือนและที่ทำกิน มีพื้นที่ป่าติดกับทิศเหนือของหมู่บ้าน สภาพเป็นป่าเต็งรัง มีความอุดมสมบูรณ์ปานกลาง มีลำน้ำสายหลักที่ใช้ในการเกษตร 2 สาย คือ น้ำจากคลองชลประทานแม่กวงอุดมธารา และน้ำจากระบบแระปาหมู่บ้านที่ใช้ร่วมกับหมู่บ้านป่าไม้แดง บ้านห้วยบอนเป็นชุมชนที่ตั้งมาเป็นระยะเวลานาน หมู่บ้านหนึ่งของตำบลแม่โป่ง มีเนื้อที่ประมาณ 650 ไร่ มีอาณาเขตติดต่อ ดังนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับ ตำบลป่าเมี่ยง และตำบลเชิงดอย อำเภอดอยสะเก็ด
• ทิศใต้ ติดต่อกับ ตำบลห้วยทราย อำเภอสันกำแพง
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับ ตำบลบ้านสหกรณ์ อำเภอแม่ออน
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับ ตำบลป่าป้อง และตำบลแม่ฮ้อยเงิน อำเภอดอยสะเก็ด

 

บ้านห้วยบอน โดยสถิติประชากรทางการทะเบียนราษฎร (รายเดือน) สำนักบริหารการทะเบียน กรมการปกครอง รายงานจำนวนประชากร หมู่ที่ 3 บ้านห้วยบอน ตำบลแม่โป่ง อำเภอดอยสะเก็ด จังหวัดเชียงใหม่ มีจำนวนประชากรทั้งสิ้น 606 คน โดยแยกเป็นประชากรชาย 293 คน ประชากรหญิง 313 คน จำนวนหลังคาเรือนทั้งสิ้น 250 หลังคาเรือน (ข้อมูลเดือนมกราคม 2568)

ป่าชุมชนบ้านห้วยบอน ต.แม่โป่ง อ.ดอยสะเก็ด จ.เชียงใหม่ 

ข้อมูลทั่วไปของโครงการป่าชุมชนบ้านห้วยบอน

• เริ่มโครงการปี พ.ศ. 2562 (ปี 2019) และได้รับการขึ้นทะเบียนอย่างเป็นทางการกับกรมป่าไม้ตาม พ.ร.บ. ป่าชุมชน พ.ศ. 2562

• พื้นที่ความรับผิดชอบของชุมชนมีขนาดประมาณ 244 ไร่ 64 ตารางวา เป็นป่าสงวนแห่งชาติ สภาพพื้นที่เป็นที่ราบสลับเนินเขา ดินร่วนปนลูกรัง และมีลักษณะเป็น ป่าเต็งรัง ซึ่งมีพรรณไม้เด่น เช่น เต็ง รัง ยางพลวง และยางเหียง

กำลังอยู่ระหว่างจัดทำข้อมูล

กำลังอยู่ระหว่างจัดทำข้อมูล

ทุนทางกายภาพ

บ้านห้วยบอนมีสภาพภูมิประเทศส่วนใหญ่เป็นที่ราบสำหรับเป็นพื้นที่ตั้งบ้านเรือนและที่ทำกิน มีพื้นที่ป่าติดกับทิศเหนือของหมู่บ้าน สภาพเป็นป่าเต็งรัง มีความอุดมสมบูรณ์ปานกลาง มีลำน้ำสายหลักที่ใช้ในการเกษตร 2 สาย คือ น้ำจากคลองชลประทานแม่กวงอุดมธารา และน้ำจากระบบแระปาหมู่บ้านที่ใช้ร่วมกับหมู่บ้านป่าไม้แดง

การจัดการไฟป่าของประชาชน

1. การเตรียมความพร้อมในการดับไฟป่า

ในช่วงเดือนธันวาคมถึงเดือนพฤษภาคมของทุกปี เป็นช่วงที่มีความเสี่ยงต่อการเกิดไฟป่าในพื้นที่ตำบลแม่โป่ง อำเภอดอยสะเก็ด จังหวัดเชียงใหม่ ประชาชนจึงมีการเตรียมความพร้อมเพื่อป้องกันและลดความเสียหายที่อาจเกิดขึ้น โดยการเตรียมการดังกล่าวต้องดำเนินการให้แล้วเสร็จก่อนเข้าสู่ฤดูไฟ ซึ่งรวมถึงการจัดทำแนวป้องกันไฟ การวางแผนตรวจลาดตระเวนเพื่อป้องกันการเกิดไฟป่าและการบุกรุกพื้นที่ป่า การลดปริมาณเชื้อเพลิงด้วยวิธีชิงเผาหรือชิงเก็บลดการเผา การสร้างฝายชะลอน้ำ และการปลูกเสริมด้วยแนวคิด “ไม้ 3 อย่าง ประโยชน์ 4 อย่าง” รวมถึงการหลีกเลี่ยงกิจกรรมที่เสี่ยงต่อการเกิดไฟ เช่น การเผาขยะ และการเผาตอซังข้าว เพื่อไม่ให้ไฟลุกลามเข้าสู่พื้นที่ป่า

2. การป้องกันไฟป่า

ในช่วงเดือนธันวาคมถึงพฤษภาคมของทุกปี เป็นช่วงที่เกิดไฟป่าบ่อยครั้งเนื่องจากสภาพอากาศแห้งแล้ง และมีกิจกรรมที่เสี่ยงทำให้เกิดไฟ เช่น การเตรียมพื้นที่การเกษตร ประชาชนในตำบลแม่โป่งจึงมีแนวทางป้องกันไฟป่า เช่น การสร้างแนวกันไฟล้อมรอบพื้นที่เกษตรกรรม เพื่อป้องกันไม่ให้ไฟลุกลามไปยังพื้นที่อื่น และสามารถใช้แนวดังกล่าวเป็นเส้นทางลาดตระเวน รวมถึงเป็นแนวตั้งรับเมื่อเกิดไฟ การดำเนินการดังกล่าวพบข้อจำกัดเรื่องงบประมาณ ทำให้ระยะเวลาดำเนินการล่าช้า นอกจากนี้ ประชาชนยังมีการทำกิจกรรมชิงเก็บลดการเผา เช่น การเก็บใบไม้ออกจากพื้นที่เพื่อใช้ประโยชน์และสร้างมูลค่า โดยนำใบไม้มาตากแห้งแล้วอัดขึ้นรูปเป็นภาชนะ เช่น จาน ถ้วย และกระถางต้นไม้ อย่างไรก็ตาม การสร้างมูลค่าจากใบไม้ยังประสบปัญหาราคาซื้อขายต่ำ ทำให้แรงจูงใจของประชาชนลดลง

3. การตรวจหาไฟ

เมื่อเข้าสู่ฤดูไฟป่า จะต้องมีการจัดระบบตรวจหาไฟ เพื่อให้สามารถทราบจุดที่เกิดไฟป่าได้อย่างรวดเร็ว ประชาชนในตำบลแม่โป่งมีการจัดชุดลาดตระเวนเพื่อเฝ้าระวัง โดยได้รับข้อมูลจุดความร้อนจากกรมป่าไม้ ซึ่งมีการประสานงานกับหน่วยงานต่าง ๆ ได้แก่ ศูนย์ส่งเสริมการควบคุมไฟป่าเชียงใหม่ ศูนย์ฝึกอบรมการควบคุมไฟป่า สถานีควบคุมไฟป่าห้วยฮ่องไคร้ องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น และศูนย์ส่งเสริมวนศาสตร์ชุมชนที่ 1 เชียงใหม่ อย่างไรก็ตาม การแจ้งเตือนจุดความร้อนบางครั้งยังล่าช้า ไม่ทันท่วงที ทำให้ไฟลุกลามเป็นบริเวณกว้างและควบคุมได้ยาก

4. การดับไฟป่า

การดับไฟป่าเป็นขั้นตอนที่เสี่ยงและไม่สามารถควบคุมได้แน่นอน ขึ้นอยู่กับสถานการณ์และพฤติกรรมของไฟ ประชาชนในตำบลแม่โป่งมีการเตรียมเครื่องมือไว้ล่วงหน้า เช่น ครอบไฟป่า จอบ พร้า เครื่องเป่าลม ถังฉีดน้ำ ซึ่งถูกวางไว้ตามจุดสกัดตรวจคนเข้า-ออกของชุมชน เพื่อให้สามารถนำมาใช้งานได้ทันทีเมื่อเกิดไฟป่า อย่างไรก็ตาม ประชาชนบางส่วนยังขาดความรู้ ความเข้าใจ และความชำนาญในการดับไฟ ทำให้การปฏิบัติงานไม่เต็มประสิทธิภาพ และเสี่ยงต่ออันตรายจากไฟป่า

ทุนสังคม

การมีส่วนร่วมของภาคประชาชนในการพัฒนาท้องถิ่น จากงานวิจัย“การมีส่วนร่วมของประชาชนในการพัฒนาท้องถิ่นระดับชุมชน: กรณีศึกษาตำบลแม่โป่ง อำเภอดอยสะเก็ด” พบว่า ภาพรวมการมีส่วนร่วมอยู่ในระดับ มาก โดยคนในชุมชนมีจิตสำนึกรักท้องถิ่น และได้รับผลประโยชน์จากการร่วมงาน ทำให้ยินดีเข้ามามีบทบาทอย่างต่อเนื่อง

ภาษาที่ใช้ใน บ้านห้วยบอน หมู่ที่ 2 ตำบลแม่โป่ง อำเภอดอยสะเก็ด จังหวัดเชียงใหม่ 

• ภาษาไทยกลาง – ใช้ในการติดต่อราชการ การศึกษา และการสื่อสารทั่วไป

• ภาษาถิ่น (คำเมือง) – เป็นภาษาพูดหลักในชีวิตประจำวันของคนในชุมชน โดยเฉพาะผู้สูงอายุหรือผู้ที่อยู่ในพื้นที่มาแต่เดิม

ด้านสังคมและประชากร:

การมีส่วนร่วมของภาคประชาชนในการพัฒนาท้องถิ่น จากงานวิจัย“การมีส่วนร่วมของประชาชนในการพัฒนาท้องถิ่นระดับชุมชน: กรณีศึกษาตำบลแม่โป่ง อำเภอดอยสะเก็ด” พบว่า ภาพรวมการมีส่วนร่วมอยู่ในระดับ มาก โดยคนในชุมชนมีจิตสำนึกรักท้องถิ่น และได้รับผลประโยชน์จากการร่วมงาน ทำให้ยินดีเข้ามามีบทบาทอย่างต่อเนื่อง

กำลังอยู่ระหว่างจัดทำข้อมูล

ภูมาศรี ว., พระครูสังฆรักษ์วีรวัฒน์ วีรวฑฺฒโน, สถาปนศุภกุล ว., สมศรี ม., & พรมลี ส. (2021). การมีส่วนร่วมของภาคประชาชนในการพัฒนาท้องถิ่นของเทศบาลตำบลแม่โป่ง อำเภอดอยสะเก็ด จังหวัดเชียงใหม่. วารสารสังคมศาสตร์และศาสตร์รวมสมัย, 2(1), 1–11. สืบค้น จาก https://so09.tci-thaijo.org

เทศบาลตำบลแม่โป่ง. (ม.ป.ป.). ข้อมูลพื้นฐานและสภาพทั่วไป. สืบค้นเมื่อ 30 กรกรฏาคม 2568. http://www.maepong.go.th

กรมการปกครอง. (2567). ระบบสถิติทางการทะเบียน กรมการปกครอง. สืบค้นเมื่อ 30 กรกรฏาคม 2568. https://stat.bora.dopa.go.th

ขุนทอง ศ., เมี้ยนมิตร น., & วันธงไชย ก. (2024). แนวทางการจัดการไฟป่าในป่าชุมชน ตำบลแม่โป่ง อำเภอดอยสะเก็ด จังหวัดเชียงใหม่. วารสารวนศาสตร์ไทย, 43(1), 87–97. สืบค้น จาก https://li01.tci-thaijo.org

ศูนย์เทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร กรมป่าไม้. ป่าชุมชนบ้านห้วยบอน.  สืบค้นเมื่อ 30 กรกรฏาคม 2568. https://forestinfo.forest.go.th

Wuthiphong. (2568).  ชาวบ้านห้วยบอนหมู่ 3 ตำบลแม่โป่งร่วมใจทำแนวกันไฟป่าชุมชน. สืบค้นเมื่อ 30 กรกรฏาคม 2568. https://aec-tv-online1.com