ชุมชนบ้านโคกมั่งงอยในอดีตตั้งแต่ปี พ.ศ. 2500 มีลักษณะของการพึ่งพาธรรมชาติและความช่วยเหลือกันในชุมชน เช่น การแบ่งปันอาหาร พืชผักผลไม้ การลงแขกเกี่ยวข้าวและทำไร่นาร่วมกัน ซึ่งสะท้อนถึงความสัมพันธ์อันแน่นแฟ้นระหว่างสมาชิกในชุมชน ต่อมาเมื่อเข้าสู่ยุคสมัยใหม่โดยเฉพาะในช่วงปี พ.ศ. 2520 เป็นต้นมา มีการพัฒนาในด้านคมนาคม มีรถปิกอัพสำหรับขนส่งพืชผลและเดินทาง รวมถึงการนำค่านิยมสมัยใหม่จากผู้ที่ไปทำงานต่างจังหวัดเข้ามาสู่ชุมชน เช่น การแต่งกายทันสมัย ปี พ.ศ. 2534 – 2536 มีการสร้างฝ่ายกั้นน้ำหลายแห่ง เพื่อใช้ประโยชน์ในการเกษตรกรรมและอุปโภคบริโภค นอกจากนี้ ยังมีการสนับสนุนงบประมาณพัฒนาหมู่บ้านอย่างต่อเนื่องโดยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ในปี พ.ศ. 2564 พบว่าชุมชนมีการเปลี่ยนแปลงอย่างชัดเจนในด้านโครงสร้างพื้นฐาน มีถนนลาดยาง ถนนคอนกรีต ไฟฟ้า ประปา ระบบสาธารณูปโภคครบครัน การใช้เทคโนโลยีทันสมัย และมีโรงงานอุตสาหกรรมเกิดขึ้นในพื้นที่ ชุมชนบ้านโคกมั่งงอยมีรากฐานทางประวัติศาสตร์ที่ย้อนกลับไปถึงปี พ.ศ. 2454 โดยมีนายซามา ย้ายถิ่นฐานจากบ้านโสกมายังพื้นที่ที่อุดมสมบูรณ์ริมลำห้วยยาง ซึ่งเหมาะแก่การเกษตร และมีเนินสูงที่น้ำไม่ท่วม พร้อมแหล่งน้ำธรรมชาติ เช่น หนองมั่งงอยที่เป็นที่อยู่อาศัยของฝูงละมั่งและสัตว์ป่าหลากชนิด ต่อมามีผู้คนย้ายตามมามากขึ้นจนจัดตั้งเป็นหมู่บ้านในปี พ.ศ. 2474 ปัจจุบันหมู่บ้านได้แยกออกเป็น 3 หมู่บ้าน ได้แก่ บ้านโคกมั่งอย หมู่ 2, บ้านโดกมั่งงอย หมู่ 10 และบ้านโนนประดู่ หมู่ 3

บ้านโคกมั่งงอย สภาพพื้นที่ทั่วไปมีสภาพเนื้อที่ราบสูงทางทิศตะวันตกแล้วค่อย ๆ ลาดต่ำลงมาทางตลอนกลางของตำบล ทิศตะวันออกเป็นที่ราบลุ่ม ซึ่งมีอาณาเขตติดต่อ ดังนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับ ตำบลช่องสามหมอ ตำบลห้วยไร่ อำเภอคอนสวรรค์ จังหวัดชัยภูมิ
• ทิศใต้ ติดต่อกับ ตำบลคอนสวรรค์ ตำบลบ้านโสก อำเภอคอนสวรรค์ จังหวัดชัยภูมิ
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับ ตำบลศรีสำราญ อำเภอคอนสวรรค์ จังหวัดชัยภูมิ
• ทิศตะวันตก ติตต่อกับ ตำบลบ้านโสก ตำบลห้วยไร่ อำเภอคอนสวรรค์ จังหวัดชัยภูมิ

บ้านโคกมั่งงอย โดยสถิติประชากรทางการทะเบียนราษฎร (รายเดือน) สำนักบริหารการทะเบียน กรมการปกครอง รายงานจำนวนประชากร หมู่ที่ 2 บ้านโคกมั่งงอย ตำบลบ้านโคกมั่งงอย อำเภอคอนสวรรค์ จังหวัดชัยภูมิ มีจำนวนประชากรทั้งสิ้น 863 คน โดยแยกเป็นประชากรชาย 421 คน ประชากรหญิง 442 คน จำนวนหลังคาเรือนทั้งสิ้น 435 หลังคาเรือน (ข้อมูลเดือนมกราคม 2568)

กำลังอยู่ระหว่างจัดทำข้อมูล

ชาวบ้านโคกมั่งงอย ตำบลโคกมั่งงอย อำเภอคอนสวรรค์ จังหวัดชัยภูมิ ส่วนใหญ่นับถือศาสนาพุทธ โดยมี วัดจอมธาตุ เป็นศูนย์รวมจิตใจของชุมชน ชาวบ้านยังคงรักษาและสืบสานประเพณีวัฒนธรรมดั้งเดิมจากบรรพบุรุษอย่างต่อเนื่องตลอดทั้งปี โดยมีประเพณีสำคัญในแต่ละเดือนดังนี้

เดือน	ประเพณี
มกราคม	วันขึ้นปีใหม่
กุมภาพันธ์	บุญพระเวส (เทศน์มหาชาติ)
มีนาคม	บุญข้าวจี่ (แรม 15 ค่ำ เดือน 3)
เมษายน	ประเพณีสงกรานต์
พฤษภาคม	บุญเบิกบ้าน
มิถุนายน	บุญเลี้ยงปู่ตาฝ่ายหิน
	บุญบั้งไฟ
กรกฎาคม	วันเข้าพรรษา
สิงหาคม	บุญข้าวประดับดิน
กันยายน	บุญข้าวกระยาสารท
ตุลาคม	วันออกพรรษา
พฤศจิกายน	บุญกฐิน
	ประเพณีลอยกระทง
ธันวาคม	ส่งท้ายปีเก่า ต้อนรับปีใหม่

กำลังอยู่ระหว่างจัดทำข้อมูล

ทุนวัฒนธรรม

บ้านโคกมั่งงอยมีวัฒนธรรมและประเพณีที่ได้รับการสืบทอดมาอย่างยาวนาน ซึ่งเป็นรากฐานทางจิตวิญญาณของชุมชน โดยมีวัดจอมธาตุเป็นศูนย์รวมทางศาสนา และมีขนบธรรมเนียมที่สำคัญ ดังนี้

ประเพณีบุญเลี้ยงปู่ตาฝ่ายหิน และบุญบั้งไฟ

จัดขึ้นก่อนฤดูเพาะปลูกในเดือนมิถุนายนของทุกปี มีการทำบุญเซ่นไหว้บรรพบุรุษและสิ่งศักดิ์สิทธิ์ เพื่อขอความอุดมสมบูรณ์และฝนฟ้าอุดม มีการแข่งขันจุดบั้งไฟของแต่ละหมู่บ้านอย่างยิ่งใหญ่ เป็นประเพณีที่เชื่อมโยงทั้งศาสนาและวัฒนธรรมพื้นบ้าน

ประเพณีรำผีฟ้า

เป็นพิธีกรรมรักษาโรคที่มีมาตั้งแต่ก่อนการตั้งหมู่บ้าน ใช้ในกรณีที่การรักษาด้วยแพทย์แผนใหม่ไม่ได้ผล ชาวบ้านยังคงนับถือและปฏิบัติสืบทอดมาจนถึงปัจจุบัน โดยเฉพาะในกลุ่มผู้สูงอายุและผู้ศรัทธา

ประเพณีผูกเสี่ยว

เป็นการผูกมิตรเพื่อแสดงความรัก ความผูกพัน และความช่วยเหลือซึ่งกันและกันของคนในภาคอีสาน โดยเฉพาะในอดีตที่การเดินทางลำบาก จะอาศัยบ้านของเสี่ยวเป็นที่พักพิงเมื่อไปต่างถิ่น ซึ่งสร้างความเชื่อใจระหว่างกันอย่างลึกซึ้ง

ประเพณีประจำปีในแต่ละเดือน

ชาวบ้านยังคงสืบทอดงานบุญประเพณีตามปฏิทินจันทรคติ เช่น

• มกราคม: วันขึ้นปีใหม่ ทำบุญตักบาตร

• กุมภาพันธ์: บุญพระเวส เทศน์มหาชาติ

• มีนาคม: บุญข้าวจี่

• เมษายน: ตรุษสงกรานต์ สรงน้ำพระ

• พฤษภาคม: บุญเบิกบ้าน

• มิถุนายน: บุญเลี้ยงปู่ตา และบุญบั้งไฟ

• กรกฎาคม: เข้าพรรษา แห่เทียนพรรษา

• สิงหาคม: บุญข้าวประดับดิน

• กันยายน: บุญข้าวกระยาสารท

• ตุลาคม: ออกพรรษา ตักบาตรเทโว

• พฤศจิกายน: บุญกฐิน ลอยกระทง

• ธันวาคม: วันส่งท้ายปีเก่า

ทุนภูมิปัญญา

ภูมิปัญญาที่สืบทอดกันมาในชุมชนคือ การใช้ไม้ไผ่ ซึ่งมีอยู่มากในพื้นที่ นำมาประดิษฐ์เป็นเครื่องใช้ในชีวิตประจำวัน เช่น กระติบข้าวเหนียว หวดนึ่งข้าว ลอบดักปลา ไซ สุ่มไก่ กระบุง ตะกร้า ฯลฯ ซึ่งนอกจากจะใช้ในครัวเรือนแล้วยังจำหน่ายสร้างรายได้ให้กับครัวเรือนในชุมชน ถือเป็นมรดกทางวัฒนธรรมที่มีคุณค่าทางเศรษฐกิจ

ภาษาอีสาน เป็นภาษาถิ่นที่ใช้พูดในชีวิตประจำวัน มีสำเนียงและคำศัพท์ที่คล้ายกับภาษาลาว เนื่องจากพื้นที่ภาคอีสานมีความสัมพันธ์ทางวัฒนธรรมกับลาว คนในชุมชนใช้ภาษาอีสานในการติดต่อสื่อสารระหว่างกัน ทั้งในครอบครัว ชุมชน และกิจกรรมท้องถิ่นในโอกาสทางการ เช่น การประชุมกับเจ้าหน้าที่รัฐ หรือการศึกษาในโรงเรียน จะใช้ ภาษาไทยกลาง เป็นหลัก เพื่อการสื่อสารที่เป็นทางการ

ด้านสิ่งแวดล้อมและทรัพยากรธรรมชาติ:

ชุมชนยังคงรักษาขนบธรรมเนียมประเพณี เช่น บุญเลี้ยงปู่ตาฝ่ายหิน บุญบั้งไฟ ซึ่งจัดขึ้นทุกปีในเดือนมิถุนายน ก่อนฤดูทำนา รวมถึงประเพณีรำผีฟ้าเพื่อรักษาโรค ผูกเสี่ยวเพื่อสร้างมิตรภาพ และการสักลายที่มีมาแต่โบราณ โดยมีความหมายเชิงศาสนาและไสยศาสตร์ แต่ปัจจุบันเน้นที่ความสวยงามและแฟชั่น นอกจากนี้ยังมีการจัดงานบุญตามปฏิทินประจำปีในแต่ละเดือน เช่น บุญข้าวจี่ บุญพระเวส บุญกฐิน และลอยกระทง

กำลังอยู่ระหว่างจัดทำข้อมูล

ชินะโยธิน ฉ. (2021). พัฒนาการของประวัติศาสตร์ชุมชนที่ส่งผลต่อการเปลี่ยนแปลงวิถีชีวิต : กรณีศึกษาชุมชนบ้านโคกมั่งงอย ตำบลโคกมั่งงอย อำเภอคอนสวรรค์ จังหวัดชัยภูมิ. วารสารวิทยาลัยสงฆ์นครลำปาง, 10(3), 68–85. สืบค้น จากhttps://so04.tci-thaijo.org

องค์การบริหารส่วนตำบลโคกมั่งงอย. (ม.ป.ป.). ข้อมูลสภาพทั่วไป. สืบค้นเมือ 30 กรกฎาคม 2568. https://www.kokmungngoi.go.th

กรมการปกครอง. (2568). รายงานทะเบียนราษฎรและประชากร. กระทรวงมหาดไทย. สืบค้นเมือ 30 กรกฎาคม 2568. https://stat.bora.dopa.go.th

เพจ Facebook ชัยภูมิบ้านเมีย. บ้านโคกมั่งงอย. สืบค้นเมือ 30 กรกฎาคม 2568. https://www.facebook.com