ขณะนี้ยังไม่พบข้อมูลทางประวัติศาสตร์หรือเอกสารที่ชัดเจนเกี่ยวกับความเป็นมาของชุมชนบ้านหนองนาสร้าง ตำบลเหนือเมือง อำเภอเมืองร้อยเอ็ด จังหวัดร้อยเอ็ด อย่างไรก็ตาม จากบริบทโดยรอบสามารถสันนิษฐานได้ว่าชุมชนมีพัฒนาการอย่างต่อเนื่องตามวิถีของสังคมเกษตรกรรมในภาคตะวันออกเฉียงเหนือของไทย

บ้านหนองนาสร้างสภาพพื้นที่เป็นที่ราบถึงค่อนข้างราบเรียบสม่ำเสมอ นอกจากนี้ยังมีแหล่งน้ำธรรมชาติที่สำคัญสามารถนำไปใช้ประโยชน์ เพื่อการเกษตรและเลี้ยงสัตว์ เช่น หนองแก หนองจองจอย หนองตากร้า หนองอีเลิศ หนองแคน หนองทุ่ง และยังมีลำห้วยเหนือไหลผ่านพื้นที่ตำบล อาณาเขตติดต่อ ดังนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับ ตำบลยางใหญ่ อำเภอจังหาร จังหวัดร้อยเอ็ด
• ทิศใต้ ติดต่อกับ เขตเทศบาลเมืองร้อยเอ็ด ตำบลในเมือง อำเภอเมืองร้อยเอ็ด จังหวัดร้อยเอ็ด
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับ อำเภอเชียงขวัญ และอำเภอธวัชบุรี
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับ ตำบลดงลาน และตำบลหนองแวง อำเภอเมืองร้อยเอ็ด

บ้านหนองนาสร้าง โดยสถิติประชากรทางการทะเบียนราษฎร (รายเดือน) สำนักบริหารการทะเบียน กรมการปกครอง รายงานจำนวนประชากร หมู่ที่ 10 บ้านหนองนาสร้าง ตำบลเหนือเมือง อำเภอเมืองร้อยเอ็ด จังหวัดร้อยเอ็ด มีจำนวนประชากรทั้งสิ้น 854 คน โดยแยกเป็นประชากรชาย 417 คน ประชากรหญิง 437 คน จำนวนหลังคาเรือนทั้งสิ้น 434 หลังคาเรือน (ข้อมูลเดือนมกราคม 2568)

กำลังอยู่ระหว่างจัดทำข้อมูล

กำลังอยู่ระหว่างจัดทำข้อมูล

กำลังอยู่ระหว่างจัดทำข้อมูล

ทุนสังคม

กระบวนการสร้างพื้นที่สร้างสรรค์เพื่อเชื่อมความสัมพันธ์ระหว่างเยาวชนและผู้ใหญ่ผ่านภูมิปัญญาท้องถิ่น กรณีศึกษา: ชุมชนบ้านหนองนาสร้าง อำเภอเมือง จังหวัดร้อยเอ็ด

บ้านหนองนาสร้าง เป็นชุมชนชานเมืองในเขตตำบลเหนือเมือง อำเภอเมือง จังหวัดร้อยเอ็ด ตั้งอยู่ห่างจากตัวเมืองเพียงประมาณ 2 กิโลเมตร แม้จะได้รับอิทธิพลจากความเจริญทางเศรษฐกิจและโครงสร้างพื้นฐานเมือง เช่น ห้างสรรพสินค้า โรงงานไฟฟ้า และตลาดค้าส่งขนาดใหญ่ แต่ชุมชนแห่งนี้ยังคงรักษาอัตลักษณ์ท้องถิ่น และวิถีชีวิตแบบชุมชนชนบทไว้ได้อย่างชัดเจน ในช่วงหลายปีที่ผ่านมา ชุมชนบ้านหนองนาสร้างได้เริ่มกระบวนการสร้าง “พื้นที่สร้างสรรค์” ที่ส่งเสริมการมีส่วนร่วมของคนต่างรุ่น โดยเฉพาะเยาวชนและผู้สูงวัย ผ่านกิจกรรมที่เชื่อมโยงกับ ภูมิปัญญาท้องถิ่น สำคัญของชุมชน ทั้งในด้านองค์ความรู้ ประเพณี และระบบความสัมพันธ์ที่เอื้อเฟื้อเกื้อกูลกัน

หนึ่งในตัวอย่างที่เห็นได้ชัดคือโครงการ “หนองนาสร้างบ้านเฮา” ที่ริเริ่มโดยความร่วมมือระหว่างชุมชนและนักศึกษานิเทศศาสตร์จากมหาวิทยาลัยมหาสารคาม โครงการนี้มีเป้าหมายเพื่อรวบรวมและถ่ายทอดภูมิปัญญาท้องถิ่นผ่านสื่อสร้างสรรค์ โดยมีทั้งกระบวนการเก็บข้อมูล ลงพื้นที่ และจัดกิจกรรมร่วมกันระหว่างเยาวชนกับผู้อาวุโสในชุมชน เช่น การทำขนมเทียน การตีมีด การเล่าเรื่องประเพณีผะเหวด และการฝึกทักษะวัฒนธรรมพื้นบ้านอื่น ๆ

กระบวนการดังกล่าวมิได้เป็นเพียงแค่การถ่ายทอดความรู้ หากแต่เป็นเวทีที่เปิดโอกาสให้เกิดการเรียนรู้ร่วมกันและสร้างความสัมพันธ์ระหว่างวัย เยาวชนได้เข้าใจรากเหง้าทางวัฒนธรรม ขณะที่ผู้สูงวัยรู้สึกถึงคุณค่าและบทบาทของตนในการส่งต่อภูมิปัญญา ภายใต้บรรยากาศของความเคารพ ความเข้าใจ และการมีส่วนร่วมอย่างเท่าเทียม

ภาษาอีสาน (ภาษาลาวถิ่นร้อยเอ็ด) เป็นภาษาท้องถิ่นที่ใช้สื่อสารกันในชีวิตประจำวันในครัวเรือนและชุมชน และ ภาษาไทยกลาง (ภาษาราชการ) ใช้ในการเรียนการสอนในโรงเรียน และในการติดต่อกับหน่วยงานราชการ

ด้านสังคมและประชากร:

บ้านหนองนาสร้างเป็นหมู่บ้านชานเมือง ตั้งอยู่ในตำบลเหนือเมือง อำเภอเมือง จังหวัดร้อยเอ็ด อยู่ห่างจากตัวเมืองร้อยเอ็ดเพียงประมาณ 2 กิโลเมตร ลักษณะพื้นที่เป็นเมืองกึ่งชนบท ซึ่งแม้จะยังคงรักษาเอกลักษณ์ความเป็นชุมชนท้องถิ่นไว้ได้ แต่ในช่วงหลังได้เริ่มมีการขยายตัวของความเจริญจากตัวเมืองเข้าสู่พื้นที่โดยรอบหมู่บ้านมากขึ้น

ในบริเวณใกล้เคียงหมู่บ้าน มีสิ่งอำนวยความสะดวกและสถานประกอบการสมัยใหม่ เช่น สถานีไฟฟ้าย่อย ห้างสรรพสินค้า และตลาดค้าส่งผลไม้ขนาดใหญ่ การพัฒนาดังกล่าวส่งผลให้ประชาชนจากพื้นที่อื่นเข้ามาเช่าที่อยู่อาศัยในหมู่บ้านเพิ่มมากขึ้น ทำให้โครงสร้างประชากรในชุมชนเริ่มเปลี่ยนแปลงไปจากเดิม

หากย้อนกลับไปเมื่อประมาณ 30 ปีก่อน บ้านหนองนาสร้างยังคงมีวิถีชีวิตแบบชนบทอย่างชัดเจน โดยมีวัดเป็นศูนย์กลางของกิจกรรมทางสังคมและศาสนา สมาชิกในชุมชนทั้งเยาวชนและผู้ใหญ่มีส่วนร่วมในกิจกรรมต่าง ๆ อย่างต่อเนื่อง เช่น การสวดมนต์ในวันพระ การเวียนเทียนในวันสำคัญทางศาสนา การจำศีล และงานประเพณีท้องถิ่น เช่น การรดน้ำดำหัวผู้ใหญ่ในช่วงสงกรานต์

กิจกรรมเหล่านี้ได้หล่อหลอมให้คนในชุมชนมีความสามัคคี เอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ และมีความสัมพันธ์อันแน่นแฟ้นระหว่างกัน ซึ่งสะท้อนถึงรากฐานทางวัฒนธรรมและคุณค่าชุมชนที่ยังคงมีบทบาทในปัจจุบัน แม้สภาพสังคมโดยรอบจะมีความเปลี่ยนแปลงไปอย่างต่อเนื่องก็ตาม

กำลังอยู่ระหว่างจัดทำข้อมูล

กรมการปกครอง. (2568). รายงานทะเบียนราษฎรและประชากร. กระทรวงมหาดไทย. สืบค้นเมือ 30 กรกฎาคม 2568. https://stat.bora.dopa.go.th

องค์การบริการส่วนตำบลเหนือเมือง. (ม.ป.ป). ประวัติ อบต.เหนือเมือง. สืบค้นเมือ 30 กรกฎาคม 2568. http://nuemueng.go.th

พวงชมพู ไชยอาลา แสงรุ่งเรืองโรจน์. (2560). กระบวนการสร้างพื้นที่สร้างสรรค์เพื่อสร้างความสัมพันธ์ระหว่างเยาวชนและผู้ใหญ่ผ่านภูมิปัญญาท้องถิ่น : กรณีศึกษา ชุมชนหมู่บ้าน หนองนาสร้าง อำเภอเมือง จังหวัดร้อยเอ็ด. ปีที่ 5 ฉบับที่ 1 (2017): มกราคม-มิถุนายน 2560. บทความวิจัย. สืบค้นจาก https://so04.tci-thaijo.org