ประวัติความเป็นมาของบ้านเนินหนองบัวจากคำบอกเล่าของชาวบ้านเล่าว่าเริ่มแรกเมื่อราว 130 ปีก่อน สภาพพื้นที่แถบนี้สมัยก่อนสภาพแวดล้อมโดยรอบเป็นป่ารก ป่าไผ่ ดงไผ่ มีไร่นาเป็นส่วนใหญ่ มีสองพี่น้อง คือ นายวอนกับนายนิ่ม โดยทั้งสองพี่น้องนี้จะเอาวัวไปเลี้ยงไว้บนเนินเพราะเป็นพื้นที่น้ำท่วมไม่ถึง มีลักษณะเป็นเนินกว้าง โดยรอบ ๆ พื้นที่นั้นเป็นที่ราบลุ่ม ด้วยนายนิ่มนั้นเป็นพ่อตาของนายพิน เมื่อนายนิ่มมีครอบครัวก็พากันมาปักหลักอยู่ในชุมชนเนินหนองบัวตั้งแต่นั้นเป็นต้นมา เมื่อเกิดน้ำท่วมชาวบ้านก็จะพากันหนีน้ำท่วมมาปักหลักอยู่ที่ชุมชนนี้ โดยมีคนจาก 3 ตระกูลที่เข้ามาอาศัยตระกูลแรก คือ ตระกูลคำเทศ ซึ่งเป็นต้นตระกูลคำเจริญหรือขำเจริญ และตระกูลผลอุดม เข้ามาปักหลักตั้งถิ่นฐานประกอบอาชีพเลี้ยงวัว ทำนา

ในอดีต เวลาเจ็บป่วยก็จะมีหมอมารักษาตามบ้านเป็นหมอพื้นบ้าน ทำคลอดโดยหมอตำแยชื่อยายเทียน สมัยก่อนอาหารการกินหาไม่ยากแต่การเดินทางลำบาก ปัจจุบันการเดินทางง่ายแต่หาของกินยาก สมัยก่อนหมู่บ้านอื่น ๆ จะไม่มีผลไม้ไว้กิน ถ้าใครอยากกินผลไม้ก็ต้องมาที่เนินหนองบัวที่เดียว ผลไม้ส่วนใหญ่ก็จะเป็นมะพร้าว น้อยหน่า กล้วย มะละกอ คนสมัยก่อนก็ชอบล้อว่าเด็กในชุมชนเนินหนองบัวโตด้วยมะละกอ ถ้ามีงานหรือมีกิจกรรมใหญ่ชาวบ้านที่อื่นก็จะมาเอาผลไม้ที่นี่ ไม่ว่าจะเป็นงานบวช งานกฐิน ชาวบ้านก็จะมาเอาใบมะพร้าวจากชุมชนนี้

สำหรับหมู่ 7 บ้านเนินหนองบัวนั้น มี 3 หมู่บ้าน ได้แก่ บ้านเขาพระ บ้านท้ายเขาชะงุ้ม และบ้านเนินหนองบัว แบ่งกันแบบทะเบียนแต่ในทะเบียนราษฎร์จะมีแต่บ้านเนินหนองบัว ซึ่งผู้นำชุมชนได้ให้ข้อมูลเกี่ยวกับประวัติหมู่บ้านในฐานข้อมูลกลางที่ปรากฏในส่วนราชการในท้องถิ่นนั้น เมื่อสืบค้นชื่อบ้านเนินหนองบัว จะไม่ปรากฏในฐานข้อมูล โดยจะพบเป็นชื่อบ้านหนองใยบัว หมู่ 7 ผู้นำชุมชนสันนิษฐานว่าอาจจะเกิดความผิดพลาดทางเอกสาร

ลักษณะภูมิประเทศ สภาพพื้นที่มีลักษณะที่ราบลุ่ม มีคลองชลประทานส่งน้ำไหลผ่านเหมาะแก่การเพาะปลูกพืช และทำนา ทำสวน ทำไร่ และการเกษตรต่างๆ มีปริมาณน้ำจากคลองส่งน้ำตลอดปี สภาพดินสมบูรณ์ การคมนาคมสะดวก การดำรงชีพของประชาชนเรียบง่าย

พื้นที่อาณาเขตติดต่อกัน ดังนี้

ทิศตะวันออก ติดกับ บ้านหนองสระ หมู่ที่ 4 ตำบลเตาปูน อำเภอโพธาราม

ทิศตะวันตก ติดกับ บ้านหนองกลางเนิน หมู่ที่ 9 ตำบลเตาปูน อำเภอโพธาราม

ทิศเหนือ ติดกับ บ้านหนองขนาน หมู่ที่ 5 ตำบลเตาปูน อำเภอโพธาราม

ทิศใต้ ติดกับ บ้านท้ายเขาชะงุ้ม หมู่ที่ 7 ตำบลเขาชะงุ้ม อำเภอโพธาราม

ชาวบ้านส่วนใหญ่นับถือพุทธ ไทยพุทธเชื้อสายมอญ รวมถึงลาว คนรุ่นพ่อแม่สมัยก่อนจะใช้ภาษามอญในการสื่อสารเป็นหลัก ในปัจจุบันมีจำนวนครัวเรือน  260 ครัวเรือน (ข้อมูลจากทะเบียนราษฎร์)

ประกอบด้วยจำนวนประชากร ดังนี้ 

• ชาย   393  คน
• หญิง  400  คน
• รวม   793  คน

การประกอบอาชีพ

• อาชีพหลัก ทำนา ทำไร่ ทำสวน เลี้ยงสัตว์ รับราชการ พนักงานบริษัท ค้าขาย ธุรกิจส่วนตัว
• อาชีพรอง รับจ้างทั่วไป ทำงานในโรงงานอุตสาหกรรม
• อาชีพเสริม เพาะเห็ด เย็บตุ๊กตา เผาถ่าน เลี้ยงเป็ด เลี้ยงไก่  เลี้ยงวัวนม งานฝีมือ และอื่น ๆ

ปฏิทินวิถีชีวิตวัฒนธรรมชุมชน 

ผู้มีความรู้ภูมิปัญญาท้องถิ่น

1. ด้านแพทย์แผนไทย/สมุนไพร/หมอพื้นบ้าน ได้แก่

• นายทองหล่อ ผลอุดม หมอรักษาโรคสะพั้น
• นางมาลี พูลเกษม หมอรักษาโรคเก๊า

2. ด้านผู้อนุรักษ์ศิลปวัฒนธรรม/ประเพณีท้องถิ่น ได้แก่

• นายกริช ขำเจริญ อนุรักษ์ศิลปวัฒนธรรมไทย
• นายสนิท  จังพานิช  ประเพณีท้องถิ่น ประกอบพิธีกรรมทางศาสนา เป็นมัคนายก
• นายอารม  ชินเวช   ประเพณีท้องถิ่น ประกอบพิธีกรรมทางศาสนา เป็นมัคนายก

3. ด้านงานฝีมือต่าง ๆ เช่น ช่างไม้ ช่างปั้น ช่างแกะ หัตกรรม/จักรสาน ทอผ้า

4. ด้านเกษตร เช่น การเพาะปลูก ขยายพันธุ์ การปรับใช้เทคโนโลยี ได้แก่

• นายไพฑูรย์  ศิริองค์อาจ  หมอดิน
• นายสามารถ  พูลเกษม  ปศุสัตว์

5. ด้านผู้มีความรู้ด้านการถนอมอาหาร/การจัดทำอาหาร

• นางบัวเผื่อน  คำเทศ การทำอาหารไทย

6. ด้านการบริหารจัดการกลุ่ม / การบริหารจัดการกองทุน

• นายกริช  ขำเจริญ   การบริหารจัดการกองทุนหมู่บ้าน

7. กลุ่มวิสาหกิจชุมชน

• นายกริช  ขำเจริญ   วิสาหกิจชุมชนกลุ่มผู้ผลิตและแปรรูปข้าวกล้อง หมู่ 7 ตำบลเตาปูน
• เพาะปลูกเกษตรแปลงใหญ่ข้าว ตำบลเตาปูน บริษัทแปลงใหญ่ข้าว ตำบลเตาปูน

บ้านเนินหนองบัวมีทุนชุมชนที่หลากหลาย

• ทุนกายภาพหรือชีวภาพ เช่น สมุนไพร ป่าไม้ แหล่งน้ำ
• ทุนทรัพยากรมนุษย์ เช่น ผู้นำทางการและผู้นำทางธรรมชาติ
• ทุนวัฒนธรรม เช่น การแต่งกาย อาหาร
• ทุนเศรษฐกิจ เช่น มีการทำนา เลี้ยงสัตว์ สินค้าต่างๆ ในชุมชน
• ทุนสังคมหรือการเมือง เช่น กลุ่มผู้นำมีความเข้มแข็ง

วัดเขาพระ (หลวงพ่อโตตบนยอดเขา และหลวงพ่อโตในถ้ำ)

ประวัติความเป็นมา วัดเขาพระ ตั้งอยู่เลขที่ 90 หมู่ที่ 7 ตำบลเตาปูน อำเภอโพธาราม จังหวัดราชบุรี 70120 สังกัดมหานิกาย (ติดต่อ โทร. 08 1011 9438) ประกาศจัดตั้งวัดเมื่อ พ.ศ. 2465 ได้รับพระราชทานวิสุงคามสีมา เมื่อวันที่ 16 ตุลาคม พ.ศ. 2528 ประวัติความเป็นมาของวัดเขาพระนั้น ไม่ปรากฏหลักฐานทางเอกสาร เป็นเพียงคำบอกเล่าของ นายถมมะสุข และนายยอม ฉิมพาลี ว่าวัดเขาพระนั้น ได้รับบริจาคที่ดินในการสร้างวัดจาก นายบุญมา ทองราย และต่อมาได้พบหลักฐานปรากฏ ทางทะเบียนว่า วัดเขาพระประกาศตั้งวัดเมื่อปี พ.ศ. 2465 โดยไม่ปรากฏเอกสาร หลักฐานประวัติความเป็นมาของวัด โดยผู้เล่าได้สันนิษฐานว่าเนื่องจากสมัยนั้นพื้นที่ดังกล่าวยังเป็นถิ่นทุรกันดาร ประกอบกับสภาพสังคมเป็นสังคมเกษตรกรรม จึงไม่มีผู้ให้ความสำคัญในการจัดทำเอกสารและรวบรวมหลักฐานทางประวัติศาสตร์ไว้ ในปัจจุบัน พระครูวรวิสุทธิวัตร เป็นเจ้าอาวาส โดยดำรงตำแหน่งตั้งแต่วันที่ 13 พฤศจิกายน พ.ศ. 2531

Unseen Tour Thailand. (2563). "วัดเขาพระ" จ.ราชบุรี. สืบค้นเมื่อ 15 สิงหาคม 2568. จาก https://www.facebook.com/photo/?fbid

นายประพันธ์ สุกจัด. (2568, 11 กรกฏาคม). สัมภาษณ์

นายกริช ขำเจริญ. (2568, 11 กรกฏาคม). สัมภาษณ์

นายพิน สุกจัด. (2568, 11 กรกฏาคม). สัมภาษณ์

นายยุทธ เนตรสน. (2568, 11 กรกฏาคม). สัมภาษณ์

นายตระการ สุกจัด. (2568, 11 กรกฏาคม). สัมภาษณ์

นายบันจบ จูตั้ว. (2568, 11 กรกฏาคม). สัมภาษณ์

นายเพ็ชร เตอสุภาพ. (2568, 11 กรกฏาคม). สัมภาษณ์

นายเพียร ชินเวช. (2568, 11 กรกฏาคม). สัมภาษณ์

นายไพฑูรย์ ศิริองอาจ. (2568, 11 กรกฏาคม). สัมภาษณ์