ชุมชนตลาดนครชัยศรีเคยเป็นท่าเรือขนถ่ายสินค้าที่สำคัญในอดีต ต่อมาได้กลายเป็นชุมชนย่านการค้าประเภทอาหารคาวหวานและผลไม้ต่าง ๆ เช่น ส้มโอนครชัยศรี ร้านเป็ดพะโล้-เป็ดย่าง ร้านแม่ทองย้อยขนมไทย-นครชัยศรี ทั้งนี้ภายในชุมชนยังมีสถาปัตยกรรมโดดเด่นคืออาคารไม้เก่าแก่ที่มีอายุกว่า 90 ปี
เดิมพื้นที่นี้มีชื่อว่า "ตลาดท่านา" ซึ่งมาจากพื้นที่บริเวณโดยรอบตลาดเต็มไปด้วยนาข้าวรวมถึงเป็นท่าเรือขนส่งสินค้าและท่าขึ้นลงข้าวในอดีต เนื่องจากด้วยทำเลที่ติดอยู่ริมแม่น้ำนครชัยศรีจึงสะดวกต่อการคมนาคมค้าขาย ก่อนที่ต่อมาตลาดท่านาจะเปลี่ยนชื่อมาเป็นชุมชนตลาดนครชัยศรีตามเขตพื้นที่ตั้ง
ชุมชนตลาดนครชัยศรีเคยเป็นท่าเรือขนถ่ายสินค้าที่สำคัญในอดีต ต่อมาได้กลายเป็นชุมชนย่านการค้าประเภทอาหารคาวหวานและผลไม้ต่าง ๆ เช่น ส้มโอนครชัยศรี ร้านเป็ดพะโล้-เป็ดย่าง ร้านแม่ทองย้อยขนมไทย-นครชัยศรี ทั้งนี้ภายในชุมชนยังมีสถาปัตยกรรมโดดเด่นคืออาคารไม้เก่าแก่ที่มีอายุกว่า 90 ปี
“ชุมชนตลาดนครชัยศรี” หรือเป็นที่รู้จักกันในชื่อ “ชุมชนท่านา” ตั้งอยู่ที่ ตำบลนครชัยศรี อำเภอนครชัยศรี จังหวัดนครปฐม การตั้งถิ่นฐานจะยึดริมฝั่งแม่น้ำเป็นหลักแต่ไม่ได้ตั้งอยู่ริมแม่น้ำเหมือนตลาดชุมชนริมน้ำทั่วไป คือจะมีถนนดินขั้นกลางระหว่างอาคารบ้านเรือนและแม่น้ำ ซึ่งแม่น้ำมีความสำคัญอย่างยิ่งในการอุปโภคและบริโภคตลอดทั้งเป็นเส้นทางคมนาคมไปมาหาสู่และซื้อขายกัน พัดเข้าไปจากบริเวณริมแม่น้ำพบว่าเป็นทุ่งนากระจายตัวอยู่โดยรอบบริเวณตลาดท่านา เนื่องจากสภาพภูมิประเทศเป็นที่ราบลุ่ม จึงมีน้ำเพียงพอสำหรับการทำนาในช่วงเริ่มต้นทางการค้าของบริเวณตลาดท่านา มีลักษณะการใช้ประโยชน์อาคารเพื่ออยู่อาศัยเป็นหลักนิยมใช้ไม้มาสร้างบ้านเรือนสำหรับการเข้าถึงพื้นที่และการติดต่อกับชุมชนอื่น ๆ อยู่ในรูปแบบการสัญจรทางน้ำเป็นหลักเพราะบ้านเรือนส่วนมากวางตัวเรียงไปตามแม่น้ำนครชัยศรี และหันหน้าบ้านออกสู่น้ำ ชาวบ้านจึงใช้เรือในการไปมาหาสู่กันซึ่งการมีเรือล่องผ่านหน้าบ้านทุกวันทำให้เครือข่ายของชุมชนกว้างขวางขึ้น
จังหวัดนครปฐมถือเป็นส่วนหนึ่งของที่ราบลุ่มภาคกลางของประเทศไทย มีความอุดมสมบูรณ์และเหมาะต่อการทำการเกษตรและค้าขายทำให้ประชาชนในพื้นที่ส่วนใหญ่มีวิถีชีวิตที่ผูกพันกับแม่น้ำมาตั้งแต่อดีต ซึ่งสะท้อนถึงวิถีชีวิตด้านคมนาคม แหล่งทำมาหากิน แหล่งวัฒนธรรมประเพณีท้องถิ่น อีกทั้งแม่น้ำนครชัยศรีเปรียบได้กับเส้นเลือดหล่อเลี้ยงคนในพื้นที่ บริเวณที่มีการรวมกลุ่มเป็นชุมชนขนาดใหญ่มักเกิดเป็นตลาดชุมชนริมน้ำขึ้น ซึ่งเป็นตลาดริมน้ำศูนย์กลางของชุมชนเป็นตลาดสดเก่าแก่อายุกว่า 140 ปี ที่ตั้งอยู่เคียงคู่วิถีชีวิตความเป็นอยู่ของชุมชนริมแม่น้ำนครชัยศรี มีประวัติความเป็นมาตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ 1 ในอดีตพื้นที่นี้เคยเป็นท่าขึ้นข้าวและท่าเรือขนส่งสินค้าแห่งใหญ่ เนื่องจากเป็นเส้นทางสัญจรของชาวสวนและชาวนา หรือผู้ที่ต้องการเดินทางจากจังหวัดสุพรรณบุรีไปยังกรุงเทพมหานครเพื่อทำการค้าต้องผ่านพื้นที่บริเวณนี้ ตลาดท่านาจึงเป็นศูนย์กลางความเจริญแห่งหนึ่งของลุ่มแม่น้ำท่าจีน ส่งผลให้ชุมชนมีความเป็นอยู่และสภาพเศรษฐกิจที่ดี จากการอพยพเข้ามาตั้งถิ่นฐานของผู้คน จนกระทั่งสมัยรัชกาลที่ 5 จึงกลายเป็นชุมชนค้าขายสำคัญของย่านนี้
แม่น้ำนครชัยศรีเป็นเส้นทางคมนาคมทางน้ำที่สำคัญแต่ก่อนเป็นท่าเรือขึ้นข้าว มีเรือแดงวิ่งลงมาจากอำเภอสามชุก จังหวัดสุพรรณบุรีมาขึ้นที่ตลาดท่านา ต่อมาในสมัยสงครามโลกครั้งที่ 2 บริเวณนี้เคยเป็นที่ตั้งค่ายของทหารญี่ปุ่น ภายหลังก่อนที่จะรื้อปลูกเป็นห้องแถว จึงจะเห็นได้ว่าจุดเริ่มต้นของความเจริญของพื้นที่ชุมชนตลาดท่านาหรือ ชุมชนตลาดนครชัยศรี มีพัฒนาการมาตั้งแต่สมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้นที่ผู้คนอพยพเข้ามาตั้งถิ่นฐานในพื้นที่ ต่อมาในสมัยรัชกาลที่ 5 ด้วยสภาพพื้นดินที่อุดมสมบูรณ์มีการปลูกข้าวทำนาโดยรอบประกอบกับมีพื้นที่อยู่ติดริมแม่น้ำนครชัยศรี
ในปัจจุบันตลาดท่านาหรือตลาดนครชัยศรี ตั้งอยู่ในตำบลนครชัยศรี อำเภอนครชัยศรี จังหวัดนครปฐม นับเป็นพื้นที่ทางประวัติศาสตร์ที่มีสถาปัตยกรรมการก่อสร้างที่เก่าแก่และหาดูได้ยากอีกครั้งอยู่ในความดูแลของสำนักงานทรัพย์สินส่วนพระมหากษัตริย์ซึ่งเป็นเจ้าของที่ดินที่มีแนวคิดที่จะคงความเป็นอยู่และอนุรักษ์วิถีชีวิต จึงทำให้ชุมชนตลาดแห่งนี้มีการพัฒนาในเชิงอนุรักษ์ ด้วยรูปแบบอาคารร้านตลาดสร้างด้วยไม้ซึ่งยังคงกลิ่นอายแบบดั้งเดิมเหมือน 70 กว่าปีที่ผ่านมา ควบคู่กับการช่วยเสริมสร้างรายได้และอาชีพให้แก่ผู้คนในชุมชนในรูปแบบของความเป็นตัวของตัวเองของตลาดท่านาดั้งเดิมผ่านรูปแบบการท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์
องค์การบริหารส่วนตำบลนครชัยศรี สำนักงานตั้งอยู่เลขที่ 9 หมู่ที่ 3 ตำบลนครชัยศรี จังหวัดนครปฐม ตั้งอยู่สนพื้นที่อำเภอนครชัยศรี ซึ่งอยู่ทางทิศตะวันออกของจังหวัดนครปฐม ห่างจากอำเภอนครชัยศรี เป็นระยะทาง 2 กิโลเมตร ห่างจากจังหวัดนครปฐม เป็นระยะทาง 27 กิโลเมตร
อาณาเขตติดต่อ
- ทิศเหนือ ติดต่อกับ เทศบาลตำบลนครชัยศรี
- ทิศตะวันออก ติดต่อกับ องค์การบริหารส่วนตำบลไทยาวาส
- ทิศตะวันตก ติดต่อกับ องค์การบริหารส่วนตำบลท่าตำหนัก
- ทิศใต้ ติดต่อกับ เทศบาลขุนแก้ว
ชุมชนตลาดนครชัยศรีมีแม่น้ำนครชัยศรีไหลผ่าน มีลักษณะพื้นที่โดยทั่วไปเป็นที่ราบลุ่มไม่มีป่าและภูเขา เหมาะแก่การเพาะปลูก ทำนา ทำสวน ตลอดจนการเลี้ยงสัตว์และการประมงน้ำจืดมีแม่น้ำนครชัยศรี จำนวน 1 สาย มีลำคลอง จำนวน 5 สาย ดังนี้
- คลองขุนแก้ว
- คลองกำนันเกิด
- คลองบางแก้ว
- คลองบางกะบ้า
- คลองรางจัน
ประชากรภายในชุมชนตลาดท่านา หรือ ชุมชนตลาดนครชัยศรี จังหวัดนครปฐม ประกอบด้วยครัวเรือนทั้งสิ้น 616 ครัวเรือน แบ่งเป็น หมู่ที่ 2 บ้านปากคลอง จำนวน 37 ครัวเรือน หมู่ที่ 3 บ้านกลาง จำนวน 579 ครัวเรือน จำนวนประชากรภายในพื้นที่ รวมทั้งสิ้น 3,070 คน แบ่งเป็น ชาย 1,444 คน หญิง 1,593 คน ความหนาแน่นเฉลี่ย 614 คน ต่อตารางกิโลเมตร
1. วัดกลางบางแก้ว
วัดกลางบางแก้ว ตั้งอยู่ในอำเภอนครชัยศรี จังหวัดนครปฐม เป็นวัดเก่าแก่ตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยา คาดว่าน่าจะสร้างขึ้นในช่วงปลายยุคอู่ทอง และได้รับการปฏิสังขรณ์ซ่อมแซ่มเรื่อยมาให้ยังคงสวยงามและดูใหม่ แม้จะมีอายุมายาวนานแล้วก็ตาม นอกจากนี้วัดกลางบางแก้วยังเป็นที่ประดิษฐานของ หลวงพ่อโต พระพุทธรูปศักดิ์สิทธิ์ประจำวัด สถาปัตยกรรมเด่นที่ตกทอดมาตั้งแต่สมัยอยุธยาดั้งเดิมคือ “ภาพจิตรกรรมฝาผนังในอุโบสถ” เป็นตัวอย่างของผลงานศิลปะที่มาแต่งเติมในสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ที่วาดด้วยช่างยอดฝีมือ ทำให้มีลวดลายงดงามประณีตจนหาที่ติไม่ได้ อีกทั้ง “หอไตร” วัดกลางบางแก้วเคยเป็นสถานที่เก็บพระคัมภีร์และสมุดข่อยโบราณ แต่ในปัจจุบันนำไปเก็บรักษาไว้ที่ พิพิธภัณฑ์พระพุทธวิถีนายกเพื่ออนุรักษ์วัตถุหายากให้คงสภาพเดิมไว้ให้ดีที่สุด
2.วัดใหม่สุปดิษฐาราม
วัดใหม่สุปดิษฐาราม เป็นวัดเก่าแก่วัดหนึ่ง ตั้งขึ้นในสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 แต่เดิมชื่อวัดว่า “วัดใหม่ริมจวน” วัดแห่งนี้ตั้งอยู่ที่ตำบลนครชัยศรี อำเภอนครชัยศรี จังหวัดนครปฐม ติดกับโรงพยาบาลนครชัยศรี จุดเด่นของวัดนี้ เป็นวัดที่อุโบสถมีสีเหลืองทองอรามโดดเด่น มองเห็นได้ในระยะไกลที่ได้ผสมผสานสถาปัตยกรรมแบบล้านนาอย่างลงตัวและสวยสดงดงาม ภายในวัด มีสิ่งศักดิ์สิทธิ์มากมายให้กราบไหว้บูชา เช่น “พระสิวลีองค์ใหญ่” จากตำนานความเชื่อการกลับไหว้บูชาขอพรพระสีวลีจะทำให้ประสบความสำเร็จด้านการเงิน มีโชคลาภ ถ้าได้บูชาและท่องคาถาบูชาพระสีวลีเป็นประจำ ก็จะไม่ขัดสนเรื่องเงินทองและยังมีโชคลาภอีกด้วย “พระอินทร์ทรงช้างเอราวัณ” ขอพรในเรื่องเสริมดวงเสริมบารมีเพราะพระอินทร์เป็นมหาเทพมีหน้าที่คอยปกป้องดูแลโลก และมีช้างเอราวัณหรือช้างสามเศียรเป็นยานพาหนะ “พระราหู” กราบไหว้บูชาเพื่อเสริมดวงชะตาหรือแก้ดวงชะตาที่กำลังตก โดยมีความเชื่อว่าเมื่อใดที่ราหูมีการเคลื่อนย้ายจะส่งผลต่อดวงชะตาทั้ง 12 ราศี ซึ่งจะส่งผลทั้งในทางที่ดีและไม่ดีดังนั้นคนไทยจึงนิยมทำพิธีไหว้ราหู เป็นต้น
สำนักงานทรัพย์สินส่วนพระมหากษัตริย์มีนโยบายที่จะพัฒนาพื้นที่บริเวณตลาดท่านาเป็นศูนย์การค้าเมื่อปี พ.ศ. 2528 โดยจะมีการจัดรูปที่ดินทั้งหมด ซึ่งชาวบ้านจำนวนหนึ่งต้องอพยพออกจากพื้นที่พร้อมเงินชดเชย ส่งผลให้เกิดการรวมตัวของชาวบ้านเพื่อต่อต้านโครงการดังกล่าวในปีนั้น ภายหลังการเจรจาสำนักงานทรัพย์สินส่วนพระมหากษัตริย์จึงพิจารณายกเลิกในที่สุด และหันมาพัฒนาพื้นที่ให้เป็นแหล่งท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์เพื่อส่งเสริมกิจกรรมการค้าแบบดั้งเดิม และมีการปรับปรุงอาคารด้วยวัสดุที่แข็งแรงทนทาน ทาสีให้เกิดความกลมกลืนอันเป็นอันหนึ่งอันเดียวกัน
ต่อมาในปี พ.ศ. 2555 ทองตลาดเก่าที่เป็นโครงสร้างไม้ถูกปรับปรุงเป็นโครงสร้างคอนกรีตให้แข็งแรงขึ้น ส่งเสริมภาพลักษณ์ของตลาดที่สวยงามและสะอาด เอื้อต่อการทำกิจกรรมการค้าของคนในชุมชนและผู้คนที่มาจับจ่ายซื้อของมากขึ้น แต่ถ้าว่าขาดความกลมกลืนกับอาคารรอบข้าง ช่วงปลาย พ.ศ. 2556 กรมโยธาธิการและผังเมืองจังหวัดนครปฐม ได้ดำเนินโครงการก่อสร้างเขื่อนป้องกันตลิ่งริมแม่น้ำนครชัยศรีด้านหน้าตลาดเพื่อป้องกันชีวิตและทรัพย์สินของประชาชนจากอุทกภัย หรือการพังทลายของตลิ่งริมแม่น้ำในขณะที่เทศบาลตำบลนครชัยศรีกำหนดแผนพัฒนาสามปี พ.ศ. 2556 - 2558 เน้นพัฒนาด้านกายภาพและโครงสร้างพื้นฐานต่าง ๆ
เนื่องจากความเจริญและการเติบโตเมืองอย่างรวดเร็วและกว้างขวางจึงเกิดการแข่งขันทางการค้า มีกิจกรรมการค้ารูปแบบใหม่ ๆ เพิ่มขึ้นมากมาย ทำให้ผู้ซื้อสินค้ามีทางเลือกที่หลากหลายยิ่งขึ้น ส่งผลให้บทบาทการค้าของบริเวณตลาดท่านาลดความสำคัญลง เนื่องจากมีทางเลือกอื่นในการเดินทางไปซื้อสินค้า เศรษฐกิจการค้าบริเวณตลาดท่านาจึงอยู่ในช่วงซบเซาภายหลังการตัดถนนเป็นต้นมา ซึ่งรูปแบบการค้าขายที่พบภายในบริเวณตลาดท่านามีสามรูปแบบ ได้แก่ การค้าขายภายในเรือนการค้า การค้าขายภายในโถงตลาด และการค้าขายแบบแผงลอย หรือรถเข็น และเนื่องจากการดำเนินการก่อสร้างเขื่อนบริเวณหน้าตลาด ซึ่งเดิมเป็นพื้นที่จอดรถและพื้นที่นันทนาการอันเป็นภาพรักที่สวยงามของพื้นที่ ทำให้ความสะดวกสบายในการเข้าถึงพื้นที่จึงลดลงและเกิดปัญหาการขาดแคนส่งผลให้ผู้คนที่จะเดินทางมายังพื้นที่ลดลงอีกโดยเลือกเดินทางไปยังพื้นที่อื่นที่มีความสะดวกมากกว่า
โครงการอบรมและพัฒนาสร้างรายได้สู่ครัวเรือน
ในวันเสาร์ ที่ 24 มีนาคม 2566 ที่ผ่านมาเทศบาลตำบลนครชัยศรี จังหวัดนครปฐม มีการจัดโครงการอบรมและพัฒนาสร้างรายได้สู่ครัวเรือน หลักสูตร “การทำสเปรย์ตะไคร้หอม” โดยมีคุณกฤตยา แสงเพลิง หัวหน้าฝ่ายพัฒนาชุมชน เป็นวิทยากรอบรมการทำเปรย์ตะไคร้หอม ณ ด้านหน้าอาคารเทศบาลตำบลนครชัยศรี ให้ชาวบ้านในชุมชนตลอดท่านาหรือชุมชนตลาดนครชัยศรีได้มีส่วนร่วมในหลักสูตรเพื่อลดปัญหาความเสี่ยงในการเป็นไข้เลือดออก และสามารถทำไปพัฒนาสร้างรายได้ให้กับชาวบ้านภายในชุมชน
โครงการรณรงค์และป้องกันปัญหาฝุ่นละอองขนาดเล็ก
วันที่ 14 มีนาคม ปีพ.ศ. 2566 ที่ผ่านมาเทศบาลตำบลนครชัยศรี นำโดยนายกขจรเดช พร้อมคณะผู้บริหาร ประธานสภา รองประธานสภา สมาชิกสภาเทศบาล หัวหน้าส่วนราชการ และเจ้าหน้าที่เทศบาล จัดโครงการรณรงค์และป้องกันปัญหาฝุ่นละอองขนาดเล็ก (PM 2.5) ประจำปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 พร้อมร่วมกันปลูกต้นไม้บริเวณด้านข้างอาคารสำนักงานเทศบาลตำบลนครชัยศรี โดยได้รับเกียรติจากคุณฐิติพรรณ ธีรภาพสกุลวงศ์ นักวิชาการสิ่งแวดล้อมชำนาญการมาเป็นวิทยากรบรรยายให้ความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับฝุ่นละอองขนาดเล็ก (PM 2.5) ณ ห้องประชุมชั้น 2 เทศบาลตำบลนครชัยศรี เพื่อเป็นแนวทางให้ชาวบ้านภายในชุมชนมีความรู้และความเข้าใจเกี่ยวกับปัญหา โดยร่วมกันปลูกต้นไม้สร้างความตระหนักรู้ให้กับผู้คนภายในชุมชน
นอกจากชุมชนตลาดนครชัยศรีที่มีตลาดเป็นศูนย์กลางชุมชนให้นักท่องเที่ยวได้เที่ยวชมแล้ว โดยรอบ ๆ ตลาดจะเต็มไปด้วยเรือนแถวไม้เก่าแก่ สีเหลืองตัดสีเขียวอย่างสดใส เป็นสถาปัตยกรรมที่นักท่องเที่ยวสามารถเดินถ่ายรูปได้ นอกจากนี้ยังมีร้านอาหารริมน้ำให้บริการ รวมทั้งถ้าใครอยากเลี้ยงปลา หรือปล่อยปลาก็สามารถหาซื้อได้บริเวณริมแม่น้ำ
กระปุกดอทคอม. (2560). ตลาดท่านา นครปฐม แหล่งช้อปปิ้งของอร่อย ถ่ายรูปเก๋ใกล้กรุงเทพฯ. [ออนไลน์]. สืบค้นเมื่อ 11 เมษายน 2556, จาก https://travel.kapook.com/
ทรูไอดี. (2564). วัดกลางบางแก้ว วัดสวย นครปฐม ที่เที่ยวใกล้กรุงเทพ ชมภาพจิตรกรรมฝาผนังสุดวิจิตร. [ออนไลน์]. สืบค้นเมื่อ 11 เมษายน 2566, จาก https://travel.trueid.net/
ทรูไอดี. (2564). วัดสวย จ.นครปฐม “วัดใหม่สุปดิษฐาราม” WAT MAISUPRADITTHARAM. [ออนไลน์]. สืบค้นเมื่อ 11 เมษายน 2566, จาก https://travel.trueid.net/
เทศบาลตำบลนครชัยศรี. (2566). โครงการอบรมและพัฒนาสร้างรายได้สู่ครัวเรือน หลักสูตร “การทำสเปรย์ตะไคร้หอม”. [ออนไลน์]. สืบค้นเมื่อ 11 เมษายน 2556, จาก https://www.facebook.com/
เทศบาลตำบลนครชัยศรี.(2556). โครงการรณรงค์และป้องกันปัญหาฝุ่นละอองขนาดเล็ก (PM 2.5). [ออนไลน์]. สืบค้นเมื่อ 11 เมษายน 2556, จาก https://www.facebook.com/
องค์การบริหารส่วนตำบลนครชัยศรี. (ม.ป.ป.). ข้อมูลพื้นฐาน. [ออนไลน์]. สืบค้นเมื่อ 11 เมษายน 2566, จาก https://www.nakhonchaisi-sao.go.th/
