หมู่บ้านมาตุลีอยู่ติดกับทุ่งแสลงหลวง ลำน้ำเข็ก มีป่าไม้ที่อุดมสมบูรณ์ ปี พ.ศ. 2527 เป็นปีแรกที่ชาวบ้านได้ขึ้นมาอาศัยในหมู่บ้าน โดยเป็นราษฎรอาสา (ร.อ.ส.) จำนวน 50 คน โดยชาวบ้านจะต้องเข้ามาทำการฝึกซ้อมและทำกิจกรรมต่าง ๆ ร่วมกันเพื่อป้องกันตัวเอง แต่ก่อนนั้น เมื่อมีการก่อสร้างบ้าน ยังมีการสู้รบกันอยู่เป็นบางพื้นที่ ราษฎรอาสา (ร.อ.ส.) จึงต้องมีความพร้อมอยู่เสมอ สมัยนั้นยังไม่มีชื่อหมู่บ้าน แต่เนื่องจากมีผู้รับผิดชอบ คือชุดควบคุมโครงการพระราชดำริพัฒนาลุ่มน้ำเข็ก โดย ช.ป.พ. ที่ 9 ซึ่งมาจากหน่วยงานขนส่งพระแม่เจ้ามาตุลี จึงได้นำเอาชื่อของพระแม่เจ้ามาตุลี มาตั้งเป็นชื่อหมู่บ้านจนถึงทุกวันนี้ 

ชุมชนหมู่บ้านมาตุลี ห่างจากอุทยานทุ่งแสลงหลวง ประมาณ 432 เมตร และห่างจากหนองแม่นา ประมาณ 800 เมตร

จากการสำรวจในเดือนธันวาคม พ.ศ. 2565 พบว่ามีจำนวนประชากรทั้งสิ้น 258 คน โดยแบ่งเป็นชาย 137 คน และเป็นหญิง 121 คน 

ชาติพันธุ์

กลุ่มชาติพันธุ์ลีซูจัดอยู่ในกลุ่มจีน-ทิเบต (Sino -Tibetan) สาขาทิเบต-พม่า (Tibeto-Burman) โดยในอดีตชาวลีซอติดต่อสื่อสารกันด้วยภาษาพูดเพียงอย่างเดียว ไม่มีภาษาเขียนแต่ในปัจจุบันได้รับอิทธิพลจากศาสนา และรับรู้หลักภาษาเขียนมาจากหมอสอนศาสนา และมิชชั่นนารี โดยดัดแปลงมาจากภาษาโรมันใช้เพื่อกิจการเผยแพร่ศาสนาในพม่าและใช้กันบ้างในประเทศไทย สำหรับหมู่บ้านเพชรดำใช้ภาษาลีซอในการสื่อสารภายในชุมชน และใช้ภาษาไทยในการสื่อสารกับหน่วยงานราชการและบุคคลนอกพื้นที่ นอกจากนั้นภาษายังถูกถ่ายทอดออกมาในรูปแบบของการร้องและการบรรเลงเพลงโดยได้รับอิทธิพลมาจากภาษาจีนและมูเซอ

มีการทำโฮมสเตย์วิถีชุมชนลักษณะของบ้านพัก เป็นการพักรวมกับชาวบ้าน กิน อยู่อย่างเป็นกันเอง และยังเป็นแหล่งท่องเที่ยวที่มีธรรมชาติ ชมวิถีชีวิตของชุมชน ที่พักเป็นที่พักสำหรับนักท่องเที่ยวที่ชื่นชอบชอบบรรยากาศ สัมผัสวิถีชีวิตชาวบ้านในรูปแบบของโฮมสเตย์ โดยที่นี่ได้รับมาตรฐานโฮมสเตย์ไทย ทำให้นักท่องเที่ยววางใจได้ในเรื่องความสะดวกและปลอดภัย โดยมีกิจกรรมการท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์หลายอย่าง เช่น พายเรือในลำน้ำเข็ก ชมความงามของธรรมชาติสองฝั่ง

ในอุทยานตามลำน้ำจะมีฝูงปลาตะเพียนหางแดงว่ายน้ำเป็นเพื่อนยามพายเรือ มีฝูงผีเสื้อนานาพันธุ์โบยบินพลิ้วลมรอบๆ ตัวเรา ที่น่าตื่นตามีเพียงแห่งเดียวในประเทศไทย คือ แมงกะพรุนน้ำจืดซึ่งจะมีให้เห็นช่วงเดือนมีนาคม-พฤษภาคม และการชมบรรยากาศยามเย็นบนเขาตะเคียนโงะในมุมมอง 360 องศา หรือหากตื่นเช้าก็สามารถชมทะเลหมอกได้เช่นกัน กิจกรรมโดดเด่นของบ้านมาตุลี คือ กิจกรรมการกางเต็นท์

เสาร์ที่ 2 ของเดือนพฤศจิกายน ของทุกปีจะมีการเเข่งขันเรือภูเขาเเละกีฬาหลากหลายชนิดบริเวณเเม่น้ำเข็กเป็นกิจกรรมประจำปี

ทุนกายภาพ

มีแม่น้ำ พันธุ์ไม้ พันธุ์สัตว์ และของป่าจากธรรมชาติ โดยมีแม่น้ำเข็ก แก่งมาตุลี พันธุ์ป่าไม้ดงดิบ และผีเสื้อพันธ์ต่างๆ และผืนป่าที่มีความอุดมสมบูรณ์ ทางทิศใต้จะมีพืชผลทางการเกษตรต่างๆ เช่น ไร่ฟักม้ง ฟักทอง พริกยำ ผักกาดขาวปลี เสาวรส เป็นต้น

ชาวบ้านจำใช้ชีวิตไปกับธรรมชาติ มีป่าไม้และของป่าในการดำรงชีวิต ช่วยกันทำการเกษตรแบบเรียบง่ายจนบริเวณชุมชนกลายเป็นแหล่งท่องเที่ยวที่สามารถสร้างรายได้เพิ่มขึ้นอีกหนึ่งทางโดยเน้นไปที่การชมความเป็นธรรมชาติ อยู่กับธรรมชาติ เรียบง่ายมาจนถึงทุกวันนี้

ทุนวัฒนธรรมหรือภูมิปัญญาท้องถิ่น 

สถานที่ยึดเหนี่ยวของชาวชุมชนจะมีสำนักสงฆ์หนองรางช้างพิมพามาตุลีที่เป็นแหล่งทำบุญประจำชุมชน

ขุนแผน ตุ้มทองคำ (2561). การออกแบบและพัฒนาเทคโนโลยีที่เหมาะสมสำหรับผู้ประกอบการผลิตภัณฑ์ไม้ไผ่ OTOP คจังหวัดเพชรบูรณ์ เพื่อการเพิ่มผลผลิตงานหัตถกรรมสู่ระบบอุตสาหกรรม. คณะเทคโนโลยีการเกษตรและเทคโนโลยีอุตสาหกรรม มหาวิทยาลัยราชภัฏเพชรบูรณ์.

ประเพณีการแข่งเรือภูเขาบ้านมาตุลี. (2564). (ออนไลน์). สืบค้นเมื่อ 26 มีนาคม 2566. จาก https://thai.tourismthailand.org/Events-and-Festivals/ประเพณีการเเข่งเรือภูเขาบ้านมาตุลี

ศูนย์ประสานงานเครือข่ายการท่องเที่ยวโดยชุมชน. (ออนไลน์). สืบค้นเมื่อ 26 มีนาคม 2566. จาก https://thaicommunitybasedtourismnetwork.wordpress.com/cbtcommunity/northcommunity/matulee

สถิติประชากรทางการทะเบียนราษฎร(รายเดือน). (2565). (ออนไลน์). สืบค้นเมื่อ 26 มีนาคม 2566. จาก https://stat.bora.dopa.go.th/stat/statnew/statMONTH/statmonth/#/displayData