ชุมชนบ้านเก๊าเดื่อ ตั้งอยู่ในลุ่มน้ำแม่ตาช้างตอนกลาง อยู่ระหว่างหุบเขาสองด้าน คือ ด้านตะวันออกเทือกเขาอุทยานแห่งชาติสุเทพ-ปุย และด้านตะวันตกเทือกเขาอุทยานแห่งชาติออบขาน มีสายน้ำแม่ตาช้างไหลผ่านหมู่บ้าน ทำให้แบ่งหมู่บ้านออกเป็นสองฝั่งน้ำหรือสองฝั่งถนนสายหางดง-สะเมิง บ้านเรือนตั้งอยู่ที่ราบหุบเขา บ้านเรือนส่วนใหญ่เป็นรูปแบบใหม่ที่ได้รับวัฒนธรรมจากชาวตะวันตกเป็นบ้านชั้นเดียว ก่อสร้างด้วยปูนมุงหลังคาด้วยกระเบื้องลอน บ้านเรือนทรงไทยล้านนาโบราณมีส่วนน้อยมากหาได้ยากนอกจากเป็นบ้านเรือนเก่า ชุมชนบ้านเก๊าเดื่อตั้งถิ่นฐานอาศัยอยู่ในพื้นที่บริเวณนี้นานมากกว่า 250 ปี สันนิษฐานว่าบรรพบุรุษของบ้านเก๊าเดื่อเป็นชนเผ่า “ลัวะ” ซึ่งเป็นประชาชนพื้นเมืองดั้งเดิมส่วนใหญ่ของเชียงใหม่ “บ้านเก๊าเดื่อ” มีที่มาจาก “ต้นมะเดื่อหลวง” ที่มีขนาดลำต้นสูงใหญ่ตั้งตระหง่านอยู่ในทุ่งนา ผู้คนเดินทางผ่านไปมาพบเห็นต้นมะเดื่อหลวงเด่นชัดกว่าสิ่งอื่นใดในบริเวณนั้น ชาวบ้านจึงพากันเรียกชื่อหมู่บ้านว่า “บ้านเก๊าเดื่อ”

อาณาเขตติดต่อ

• ทิศเหนือ ติดต่อกับ ตำบลโป่งแยง อำเภอแม่ริม จังหวัดเชียงใหม่
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับ ตำบลน้ำแพร่ อำเภอหางดง จังหวัดเชียงใหม่
• ทิศใต้ ติดต่อกับ ตำบลแม่เหียะและตำบลสุเทพ อำเภอเมืองเชียงใหม่ และตำบลหนองควาย อำเภอหางดง
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับ ตำบลน้ำแพร่ อำเภอหางดง

ประชาชนในหมู่บ้านมักมีกิจกรรมตามฤดูกาล ดังนี้

• ฤดูหนาว กิจกรรมเผาข้าวหลามหอมกลิ่นข้าวใหม่ แข่งขันรักษาสิ่งแวดล้อม ร่วมงานประเพณียี่เป็ง ทำในเดือนพฤศจิกายน ธันวาคม และมกราคม

• ฤดูร้อน กิจกรรมทำแนวกันไฟรักษาป่า ทำฝายร่วมกับหมู่บ้าน กวนขนมปาดปีใหม่เมือง รดน้ำดำหัวคนเฒ่า ทำในเดือนกุมภาพันธ์ มีนาคม เมษายน และพฤษภาคม

• ฤดูฝน กิจกรรมหาเห็ด หาหน่อไม้ หาแน๊ ตกปูไฮโซ แข่งขันเก็บผักพื้นบ้าน ปลูกป่ารักษาต้นน้ำลดภาวะโลกร้อน ทำในเดือนมิถุนายน กรกฎาคม สิงหาคม กันยายน และตุลาคม 

1. นายสมบูรณ์ แก้วมณีรัตน์  ประธานกลุ่มท่องเที่ยวบ้านเก๊าเดื่อ เป็นผู้ก่อพัฒนาและคอยสนับสนุนส่งเสริมให้ชาวบ้านมีอาชีพจากการเป็นแหล่งท่องเที่ยง โปรโมททำงานร่วมกับภาครัฐดึงดูดนักท่องเที่ยวจากต่างถิ่นให้เดินทางมาท่องเที่ยวตามเส้นทางธรรมชาติที่ได้จัดตั้งโปรแกรมไว้ ไม่ว่าจะเป็นเรื่องผัก สมุนไพรพื้นบ้าน พร้อมสมุนไพรเพื่อสุขภาพ และรับประทานอาหารกลางป่าท่ามกลางธรรมชาติ เป็นต้น

ทุนกายภาพ

การท่องเที่ยวทางธรรมชาติในหมู่บ้านเก๊าเดื่อ ประกอบไปด้วยธรรมชาติที่ยังคงความสมบูรณ์ในพื้นที่ยังมีน้ำตกออบหลวงแม่ปาน น้ำตกตาดวังวน น้ำตกตาดเทวา และน้ำตกตาดครก ซึ่งน้ำตกแต่ละแห่งจะมีความสวยและความพิเศษแตกต่างกันตามลักษณะภูมิศาสตร์ โดยเฉพาะน้ำตกตาดครกที่มีความแปลกตาของหินผารูปร่างคล้ายครกคว่ำ รวมถึงดอกเอื้องหรือกล้วยไม้ป่าหลากหลายสายพันธุ์สีสันสวยงามที่กระจายเต็มผืนป่าราวฟาร์มเลี้ยงขนาดใหญ่ตามธรรมชาติปูไฮโซเป็นปูท้องถิ่นที่พบเฉพาะบ้านเก๊าเดื่อเพียงแห่งเดียว มีรูปร่างหน้าตาคล้ายกับปูนาทั่วไปแต่จะมีขนาดใหญ่กว่า มีสีน้ำตาลอมแดง อาศัยอยู่ในน้ำเย็นตามซอกหินในน้ำตกและลำธารสาขา ที่ผ่านมาชาวบ้านได้อาศัยปูไฮโซมาประกอบอาหารพื้นถิ่นได้สารพัดเมนู

ความพิเศษของชุมชนของชุมชนบ้านเก๊าเดื่อ ได้แก่

• มีสถานที่ท่องเที่ยวธรรมชาติที่เป็นป่าไม้และน้ำตก  มีสถานประกอบการ รีสอร์ท โรงแรม บ้านพักตากอากาศและสวนเกษตร อยู่ในพื้นที่และอยู่ใกล้เมืองเชียงใหม่ไปมาสะดวก

• มีกลุ่มน้ำตกธรรมชาติหลายแห่งในน้ำแม่ปานที่เป็นน้ำสาขาของน้ำแม่ตาช้าง เช่น น้ำตกออบหลวงแม่ปาน น้ำตกตาดครก น้ำตกตาดผาเงิบ เป็นต้น

• มีป่าไม้ที่ยังมีระบบนิเวศน์ป่าสมบูรณ์ มีเส้นทางเดินป่าท่องเที่ยวทั้งระยะใกล้และระยะไกล ระหว่างทางเดินป่ามีสมุนไพร และผักพื้นบ้านที่เป็นอาหารของชุมชน

• มีสวนสาธิต พืช ผัก สมุนไพรพื้นบ้าน ในป่าชุมชนบ้านเก๊าเดื่อ เป็นแหล่งศึกษา เรียนรู้ พันธุ์ผัก และสมุนไพรพื้นบ้าน รวมทั้งวิถีชุมชน

• มีปูไฮโซหรือที่ชาวบ้านเรียกว่า "ปูจว่า" เป็นไฮไลท์ของหมู่บ้านแห่งนี้เป็นปูท้องถิ่นที่พบเฉพาะบ้านเก๊าเดื่อเพียงแห่งเดียว มีรูปร่างหน้าตาคล้ายกับปูนาทั่วไปแต่จะมีขนาดใหญ่กว่า มีสีน้ำตาลอมแดง อาศัยอยู่ในน้ำเย็นตามซอกหินในน้ำตกและลำธารสาขา ที่ผ่านมาชาวบ้านได้อาศัยปูไฮโซมาประกอบอาหารพื้นถิ่นได้สารพัดเมนู แต่ในระยะหลังการจับปูมาประกอบอาหารแทบไม่มีใครทำเพราะชาวบ้านส่วนใหญ่ ต้องการอนุรักษ์ไว้ ตลอดเส้นทางท่องป่า ยังมีสมุนไพรธรรมชาติหลายชนิดขึ้นอยู่ทั่วไป โดยเฉพาะรางจืด และโด่ไม่รู้ล้ม

ศูนย์ประสานงานเครือข่ายการท่องเที่ยวโดยชุมชน. (2564). เก๊าเดื่อ. (ออนไลน์). สืบค้นเมื่อวันที่ 28 มีนาคม 2566. เข้าถึงได้จาก : https://thaicommunitybasedtourismnetwork.wordpress.com/

วิกิพีเดีย. (2565). ตำบลบ้านปงอำเภอหางดง. (ออนไลน์). สืบค้นเมื่อวันที่ 28 มีนคม 2566. เข้าถึงได้จาก : https://th.wikipedia.org/wiki/ตำบลบ้านปง_(อำเภอหางดง)

น้าอ้วน. (2560). ร้านวิวดี เห็นดอย อาหารอร่อยมาแล้วฟินเว่อร์ “เก๊าเดื่อวิวงาม”. (ออนไลน์). สืบค้นเมื่อวันที่ 28 มีนาคม 2566. เข้าถึงได้จาก : https://www.hungryfatguy.com/2016/11/เก๊าเดื่อวิวงาม/