บ้านขอนตาลเป็นหมู่บ้านเก่าแก่ที่อาศัยอยู่สืบต่อกันมาหลายช่วงอายุคน โดยไม่มีใครทราบปี ที่ก่อต้้งแน่นอน ในอดีตชาวบ้านสร้างบ้านเรือนติดฝั่งแม่น้ำปิงตามแนวยาวจนสุดหมูบ้านทิศตะวันออกและทิศตะวันตกของหมู่บ้านเป็นพื้นที่ไร่นา ที่มีพื้นที่กว้าง ชาวบ้านมีอาชีพหลักคือทำไร่ ทำนา เลี้ยงสัตว์ใน พื้นที่ของตนเองก่อนจะขายให้บริษัทเอกชน ที่เข้ามามีชื่อที่ทำสนามกอล์ฟและบ้านจัดสรร

หมู่บ้านขอนตาลเป็นที่ราบลุ่มแม่น้ำปิง ปีใดฝนตกมากก็จะเกิดน้ำท่วมหมูบ้านตั้งแต่ปี พ.ศ. 2493 และ เป็นเช่นนี้เรื่อยมาๆจนกระทั่งมีการสร้างถนนซุปเปอร์สายแม่ริม-สันทราย ตัดผ่านหมู่บ้านเมื่อปี พ.ศ. 2495 น้ำปิงก็ไม่ท่วมบ้านขอนตาลจนถึงปัจจุบัน ในปี พ.ศ. 2495 มีผู้มาเผยแผ่ศาสนาคริสต์เข้ามาตั้งโรงเรียนสอนหนังสือแก่ชาวบ้านทำให้ชาวบ้านบางส่วนก็หันมานับถือศาสนาคริสต์ ปัจจุบันโรงเรียนได้เปลี่ยนเป็นโบสถ์ประกอบพิธีกรรมทางศาสนาของคริสต์ ชื่อนักบุญยอแซฟ

หมู่บ้านขอนตาลมีการพัฒนาขึ้นอย่างต่อเนื่องตามยุคสมัยเริ่มจากการทำถนนที่ใช้สัญจรในหมู่บ้านเป็นทางลาดยางและคอนกรีตย้ายมาสร้างวัดใหม่ชื่อ วัดลัฏฐิวัน พร้อมกับสร้างโรงเรียนบ้านขอนตาลซึ่งในปัจจุบันปิดทำการสอนไปแล้วเพราะหมู่บ้านอยู่ไม่ไกลจากตัวอำเภอชาวบ้านจึงพาบุตรหลานไปเรียนในโรงเรียนประจำตำบลและโรงเรียนประจำอำเภอเป็นส่วนใหญ่ในส่วนของสาธารณูปโภคและสุขภาพมี ไฟฟ้า ประปาหมู่บ้านที่ได้มาตรฐาน มีรพ.สต.บ้านขอนตาลเป็นสถานบริการสุขภาพตั้งอยู่บนพื้นที่เดิมของวัดขอนตาลที่ให้ใช้พื้นที่หลังจากเหตุการณ์สำคัญเกี่ยวกับสุขภาพที่เกิดขึ้นเมื่อปี พ.ศ. 2532 

ลักษณะภูมิประเทศ เป็นมีพื้นที่ราบตามแนวแม่น้ำปิง มีการใช้ประโยชน์จากแม่น้ำปิงในการผลิตน้ำประปา ผิวดินและ ใช้ในการเกษตรกรรมบางส่วน

การคมนาคม ติดต่อระหว่างอำเภอและจังหวัดรวมท้้งารคมนาคมภายในตำบลและหมู่บ้านมีรายละเอียดดังนี้ กรมทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 107 ใช้เดินทางเข้าไปถึงอำเภอเมืองระยะทาง 15 กิโลเมตร เป็นถนนสายหลักในการเดินทางจากตัวอำเภอเมืองไปยัง อ.แม่แตง อ.เชียงดาว อ.ฝางและ อ.ไชยปราการ โดยมีรถยนต์โดยสารประจำทางจาก อ.แม่ริม อ.แม่แตง และรถบัสประจำทางจาก อ.ฝางเข้ามายัง อ.เมือง ถนนทางหลวงสายรอง ระหว่าง อ.แม่ริมและบ้านแม่โจ้ ระยะทาง 10 กิโลเมตร การคมนาคมระหว่างหมู่บ้าน เป็นทางลาดยางเดินทางสะดวกสบายจากคำบอกเล่าของประชาชนในชุมชน ภายในหมู ่บ้านจะมีบ้านที่ใช้ซาเล้งเป็นรถรับจ้าง มีเบอร์โทรศัพท์ให้ติดต่อสำหรับคนในหมู่บ้านที่สนใจ ส่วนใหญ่จะใช้บริการไป รพ.นครพิงค์ บางรายหากต้องการเข้าในเมืองเชียงใหม่จะเอารถจักรยานยนต์ไปจอดบริเวณป้อมตำรวจแยกไฟแดงแม่ริมเพื่อขึ้นรถประจำทางเข้าไปในเมืองเชียงใหม่

ในหมู่บ้านขอนตาลมีนามสกุลที่เก่าแก่หลายนามสกุล ทางนักศึกษาจึงได้ศึกษานามสกุลตาคำ ซึ่งเป็นนามสกุลเก่าแก่ของหมู่บ้าน โดยมีพ่อบุญมี ตาคำ เป็นอดีตผู้ใหญ่บ้านบ้านขอนตาล พ่อบุญมีชอบช่วยเหลือผู้อื่น เป็นคน อัธยาศัยดี จึงเป็นที่รักของเพื่อนได้และคนในชุมชน จึงได้รับเลือกเป็นผู้ใหญ่บ้านดำรงตำแหน่งผู้ใหญ่บ้าน พ.ศ. 2515-2526 เป็นคนดั้งเดิมของบ้านขอนตาลตั้งแต่บรรพบุรุษ ไม่เคยย้ายถิ่นฐาน พ่อบุญมี มีพี่น้องทั้งหมด 5 คน ได้เสียชีวิตไปหมดแล้ว หลานก็มีลูกมีหลานไป ถ้าเป็นผู้หญิงเมื่อแต่งก็ต้องเปลี่ยน นามสกุลตามสามี แต่ก็ยังเป็นเครือญาติเดียวกันอยู่ ลูกสาวที่แต่งงานออกเรือนก็จะตั้งบ้านเรือนอยู่บริเวณบ้านพ่อแม่ของตนแต่ต้องใช้นามสกุลกับสามีจึงมีนามสกุลอื่นสลับกันบ้างในบริเวณน้ัน เช่น นางเฉลียว ได้แต่งงานไปเปลี่ยนนามสกุลเป็น รัฐศาสตร์นาวิน นางฉลาดบุตรคนรองแต่งงานไปเปลี่ยนนามสกุลตามสามีเป็นนามสกุล นุติประพันธ์ และนางองอาจบุตรคนที่ 3 ได้เปลี่ยนนามสกุลเป็น ณ สุวรรณ ตามนามสกุลของสามี โดยที่บุตรทุกคนมีบุตรก็ใช้นามสกุลของสามีตน บุตรชายคนที่ 4 ชื่อ นายโสภา คำตา ได้เสียชีวิตจากอุบัติเหตุ ประมาณ 20 ปีก่อน ได้แต่งงานกับนางข่ายแก้วและมีลูกชาย 1 คน และเมื่อประมาณ พ.ศ. 2559 นายปรีชาบุตรชายของนายโสภาก็ได้เสียชีวิตจากอุบัติเหตุเช่นกัน ส่วนนางข่ายแก้วได้แต่งงานใหม่ แต่ยังมาช่วยกิจกรรมในครัวฉลาดอย่างสม่ำเสมอ ส่วนบุตรหลานทุกคนปลูกบ้านอยู่ในละแวกบ้านเดียวกันกับบ้าน พ่อบุญมี และบุตรของพ่อบุญมียังมีตำแหน่งในหมู่บ้าน ได้แก่

นางฉลาดเป็นประธานกลุรัฐวิสาหกิจชุมชนครัวฉลาด โดยมีคนในหมู่บ้านร่วมกันบริหารและมีญาติพี่น้องร่วมกันทำกิจกรรม นอกจากนี้ยังมีตำแหน่งเป็นกรรมการกลุ่มกองทุนหมู่บ้าน (SME)

นางเฉลียว และนางองอาจเป็นสมาชิกในกลุ่มรัฐวิสาหกิจครัวฉลาด โดยที่นางองอาจยังเป็นสมาชิกอสม.หมู่ 3 อีกด้วย ครอบครัวตาคำเป็นครอบครัวที่มีฐานะปานกลาง สามารถส่งบุตรหลานเรียน ได้ทุกคนบางคนได้ทำงานรับราชการในกรมราชทัณฑ์ บางคนเรียนจบทำงานบริษัทเอกชนและกลับมาช่วยทำงานในครัวฉลาดอีกด้วย ญาติพี่น้องรักใครกันดีไม่มีเรื่องทะเลาะเบาะแว้งกัน 

นอกจากนี้ ยังมีนามสกุลสร้อยงาม นามสกุล นาไวย์ นามสกุลเหล่านี้ ที่ได้กล่าวมาเป็นนามสกุล ดั้งเดิมของหมู่บ้าน อย่างไรก็ตามในหมู่บ้านขอนตาลก็มีการนับถือกันแบบพี่น้อง โดยเฉพาะผู้เฒ่าผู้แก่จะ รู้ว่าใครเป็นเครือญาติพี่น้องเดียวกันบ้าง แต่ลูกๆหลาน ๆ รุ่นใหม่จะไม่ทราบว่าใครเป็นญาติพี่น้องกันบ้างเพราะดูแต่เพียงนามสกุล

จากการสำรวจและรวบรวมข้อมูล เกี่ยวกับโครงสร้างองค์กรชุมชนพบว่าโครงสร้างองค์กรชุมชนบ้านขอนตาล หมู่ที่ 3 มีความสัมพันธ์กัน บทบาทของผู้นำองค์กรแต่ละคน จะรับผิดชอบตามความสามารถและความสมัครใจ ไม่พบการสร้างผู้นำองค์กรในระบบเครือญาติ องค์กรชุมชน เป็นกลุ่มที่จัดต้้งขึ้นโดยส่วนใหญ่คาดหวังผลในทางเศรษฐกิจเพื่อชุมชน มีผู้นำและผู้ตามที่ได้มาโดยการเลือกตั้ง ท้้งในระบบราชการ และกลุ่มย่อย ๆ อีก หลากหลายโดยมีการขึ้นทะเบียนเป็นลายลักษณ์อักษร

กิจกรรมด้านเศรษฐกิจการประกอบอาชีพ

ประชาชนส่วนใหญ่จะประกอบอาชีพรับจ้าง รับราชการ ธุรกิจส่วนตัว วิสาหกิจชุมชนแม่ฉลาด ครัวป้าหล้า ครัวแม่ต้อย ครัวมลไศล และยังมีบางส่วนประกอบอาชีพ เกษตรกรรมทำนา อันเนื่องมาจาก ลักษณะของหมู่บ้านเป็นแบบกึ่งเมืองกึ่งชนบทจึงทำให้ประชากรมีการประกอบอาชีพเป็นข้าราชการเป็นส่วนใหญ่

• เดือนมกราคมถึงเดือนเมษายน จะมีการทำนาปรัง
• เดือนมิถุนายนถึงพฤศจิกายน ทำนาปี

กิจกรรมด้านสังคมและวัฒนธรรม

วิถีชีวิตด้านวัฒนธรรมประชาชนมีความเชื่อที่ถูกถ่ายทอดมาตั้งแต่บรรพบุรุษเป็นประเพณีที่เรียบง่ายดีงามเป็นที่เคารพและน่านับถือสำหรับกลุ่มคนรุ่นหลัง

• เดือนมกราคม ทำบุญวันขึ้นปีใหม่และประเพณีสี่เป็งเป็นการเอาข้าวที่เพิ่งเก็บเกี่ยว หรือข้าวเปลือกไปหุงหรือนึ่งแล้วนำไปถวายที่วัดเรียกอีกอย่างหนึ่งว่า ่ "ข้าวใหม่"
• เดือนเมษายน ปีใหม่เมืองจะมีการรดน้ำดำหัวคนแก่ในครอบครัวเป็นการรวมญาติพบปะสังสรรค์
• เดือนพฤษภาคม วันวิสาขบูชา เป็นวันสำคัญทางพระพุทธศาสนาอีกวันหนึ่ง ซึ่งคนส่วนใหญ่มักจะนิยมให้ผู้ชายที่มีอายุครบ 25 ปี บริบูรณ์ (เบญจเพส) บวช ส่วนมากทำในเดือนนี้
• เดือนมิถุนายน จะมีการเลี้ยงศาลพ่อปู่ซึ่งเป็นสิ่งศักดิ์สิทธิ์ประจำหมู่บ้าน
• เดือนกรกฎาคม วันอาสาฬหบูชาเป็นวันสำคัญทางพระพุทธศาสนาอีกวันหนึ่งซึ่งคนส่วนใหญ่จะไปทำบุญตักบาตรที่วัด ฟังเทศน์ฟังธรรมเพราะตอนเย็นจะมีการเวียนเทียนวิหารซึ่งเป็นประเพณีที่ปฏิบัติกันมานาน
• เดือนตุลาคม วันออกพรรษาจะมีการกิ๋นสลากหรือตานก๋วยสลาก

1. นายหมื่น สุพรรณ  หรือลุงหมื่น เป็นคนที่พูดคุยเป็นกันเองทุกครั้งที่ไปบ้านลุงหมื่นจะเห็นเพื่อนบ้านมานั่งเล่นแวะเวียนอยู่เป็นประจำเพราะนอกจากบริเวณบ้านจะสะอาดและร่มเย็น ลุงหมื่นยังเป็นคนอัธยาศัยดีมีไมตรีจิต นอกจากนี้ลุงหมื่นยังมีร้านตัดผมชายอยู่หน้าบ้านซึ่งเป็นอาชีพหลักของลุงหมื่นมาตั้งแต่หลังแต่งงาน ลุงหมื่นบอกว่าอาชีพนี้ทำให้มีรายได้เลี้ยงครอบครัวและสามารถส่งบุตรสาว 2 คนเรียนจนจบได้ ลุงหมื่นสามารถพึ่งพาดูแลตนเองมีความแข็งแรงสมบูรณ์ทั้งกายและใจ บ้านของลุงหมื่นต้้งอยู่บนเนื้อที่ที่พ่อแม่ยกให้เป็นมรดกสืบทอดต่อ ๆ กันมา แม่ของลุงหมื่นเสียชีวิตตั้งแต่ลุงหมื่นยังหนุ่ม ลุงหมื่นมีพี่น้องทั้งหมด 5 คนเสียชีวิต 1 คน ที่เหลือต่างแยกย้ายไปทำงานและมีครอบครัว นาน ๆ จึงจะมาเยี่ยมเยียนสักครั้ง ลุงหมื่นบวชเณรตอนอายุ 15 ปี บวชได้ 4 พรรษา พอถึงกำหนดคัดเลือกทหารจับได้ใบดำจึงตัดสินใจไปทำงานที่กรุงเทพฯ เพราะคิดว่าน่าจะได้เงินเยอะแต่ทำงานได้ 3 ปี รู้สึกเบื่อชีวิตกรุงเทพฯ จึงกลับมาทำงานเป็น ช่างตัดไม้ที่บ้านระหว่างที่ทำงานตัดไม้ถูกเลื่อยตัดนิ้วกลางข้างขวาขาดรับการรักษาที่โรงพยาบาลมหาราช เป็นเวลา 3 เดือน

ลุงหมื่นแต่งงานตอนอายุ 28 ปี และมีบุตรคนแรกจึงหันมาประกอบอาชีพตัดผมซึ่งไม่ได้เรียนที่ไหน ใช้วิธีจำจากเขามา ส่วนที่นาที่เคยทำได้ขายให้เขาทำถนนและหมู่บ้านจัดสรรหมดแล้วหลังจากมีบุตรคนที่ 2 ลุงหมื่นได้รับการชักชวนจากเจ้าหน้าที่ รพ.สต. ในสมัยน้ันให้มาเป็นอสม. ซึ่งลุงหมื่นเป็นคนชอบช่วยเหลือคนอยู่แล้วจึงได้สมัครเป็น อสม. โดยไม่ได้รับค่าตอบแทนใด ๆ ลุงหมื่นได้รับการอบรมต่าง ๆ ซึ่งลุงบอกว่าเป็นฐาน แต่ละฐานจะมีความรู้เกี่ยวกับสาธารณสุขต่าง ๆ เข้าฐานครบก็ผ่านการเป็น อสม. เมื่อเริ่มมีโครงการสร้างสุขศาลา ลุงหมื่นได้ร่วมกับคณะกรรมการฝ่ายต่าง ๆ ขอยืมที่ดินของวัดขอนตาล (ปัจจุบันชื่อลัฏฐิวัน) และบุกเบิกพื้นที่รกร้างในพื้นที่วัดเก่าสร้างสุขศาลาจนสำเร็จ (ปัจจุบันคือที่ตั้งของ รพ.สต.บ้านขอนตาล) และในปี พ.ศ. 2538 มีการแข่งขันกีฬาซีเกมส์ที่เชียงใหม่ มีการระบาดของโรคท้องร่วงในตัวเมืองเชียงใหม่อย่างหนัก ลุงหมื่นได้เข้าร่วมทีมดักจับแมลงวันของทีมสาธารณสุขจังหวัดเชียงใหม่ด้วย ลุงหมื่นบอกว่าข่าวนี้โด่งดังไปทั่วสร้างชื่อให้กับชาวเชียงใหม่และได้ลงหนังสือพิมพ์อีกด้วย

นับตั้งแต่นั้นมาลุงหมื่นจึงมีส่วนร่วมในกิจกรรมต่าง ๆ ที่ทาง รพ.สต. จัดขึ้น ได้เข้าร่วมอบรมอาสาสมัครสาธารณสุข และได้รับการแต่งตั้งให้เป็นประธาน อสม. ของบ้านขอนตาล เมื่อปี พ.ศ. 2561 ลาออกจากประธาน อสม.ของบ้านขอนตาล เนื่องจากมีปัญหาทางสุขภาพมีโรคประจำตัว ต่อมลูกหมากโตและต้อกระจก ลุงหมื่นบอกว่าออกกำลังกายบ้างด้วยการแกว่งแขนตอนเช้าและตอนเย็นและหากิจกรรมทำเวลาว่าง ๆ เช่น กวาดใบไม้บริเวณรอบบ้าน อาหารก็ไม่กินเค็ม ไม่ดื่มเหล้า ไม่สูบบุหรี่ ไม่มีอะไรเครียด และพักผ่อนนอนดูทีวีที่บ้านอยู่กับลูกหลาน ถ้าหากมีกิจกรรมในชุมชน การประชุมหมู่บ้านก็จะไปเข้าร่วมเสมอถ้าไปได้

ภาษากลางและคำเมือง

ข้อมูลจากการสำรวจชุมชนของนักศึกษาพยาบาลชั้นปีที่ 4 วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนีเชียงใหม่