ในปี พ.ศ. 2445 ยังไม่มี พรบ.นามสกุล และได้มีครอบครัวที่อพยพมาทั้งหมด 9 ครอบครัว ได้แก่

• ครอบครัวที่ 1 นายมูล นางปุก นายสาร นางเกี้ยว ชาวบ้านหนองแหวน ตำบลเกาะคา อำเภอเกาะคา จังหวัดลำปาง
• ครอบครัวที่ 2 พญาจุมปู แม่พญาคา บ้านผึ้งนาเกลือ อำเภอเกาะคา จังหวัดลำปาง
• ครอบครัวที่ 3 นายนะ นางนา จากบ้านปงแสนทอง อำเภอเมือง จังหวัดลำปาง ได้นำลูกหลานอพยพหนีความแห้งแล้ง มาตั้งถิ่นฐานอยู่ทางทิศตะวันออกของบ้านเหล่าหลวง ตั้งชื่อบ้านว่า “บ้านเหล่าใหม่” สาเหตุที่เรียกชื่อว่าบ้านเหล่า ก็คือแต่แรกมีแต่ป่าไม้เป็นเหล่าเป็นกอ ป่าไม้ก็เยอะ และป่าละเมาะ เป็นแหล่งสัตว์ป่า เสือ ช้าง หมาป่า เป็นที่น่ากลัว (สมัยนั้นมีการไล่ล่า เป่าดอก) หรือล่าสัตว์นั้นเอง บ้านเหล่าใหม่ขึ้นกับการปกครองของนายผัด (ไม่ทราบนามสกุล) ผู้ใหญ่บ้านหมู่ที่ 11 ตำบลใจใต้ อำเภอพาน จังหวัดเชียงราย
• ครอบครัวที่ 4 นายเมา-นางพา บ้านผึ้งนาเกลือ
• ครอบครัวที่ 5 นายท่อน-นางคำ จากบ้านป่าจ๊ำ
• ครอบครัวที่ 6 นายมูล-นางก๋องแก้ว จากบ้านวังพร้าว
• ครอบครัวที่ 7 นายต๊ะ-นางแจ้น
• ครอบครัวที่ 8 นายมี-นางคำ จากบ้านสาด อำเภอเกาะคา จังหวัดลำปางพร้อมญาติพี่น้อง
• ครอบครัวที่ 9 พ่อหนานสม-แม่ปั๋น พ่อเหมย-แม่แก้วมา ได้อพยพมาอยู่ด้วยกันและก็มีญาติ เพื่อน ตามมาอยู่เรื่อย ๆ

ต่อมาในปี พ.ศ. 2456 ได้มี พรบ.นามสกุลขึ้นมาในรัชสมัย ร.6 โดยครอบครัวที่อพยพเข้ามาก็ได้นามสกุลดังนี้

• ครอบครัวที่ 1 ได้นามสกุล “ใจประการ”
• ครอบครัวที่ 2 ได้นามสกุล “ใจจุมปู”
• ครอบครัวที่ 3 ได้นามสกุล “จุมปูนา”
• ครอบครัวที่ 4 ได้นามสกุล “จินะวรรณ”
• ครอบครัวที่ 5 ได้นามสกุล “ท่อนคำ”
• ครอบครัวที่ 6 ได้นามสกุล “ปะละอ้าย”
• ครอบครัวที่ 7 ได้นามสกุล “เมืองฟอง”
• ครอบครัวที่ 8 ได้นามสกุล “ทะนันใจ”
• ครอบครัวที่ 9 ไม่ทราบนามสกุล

ปี พ.ศ. 2459 มีการขออนุญาตตั้งวัดขึ้นเพื่อเป็นที่บำเพ็ญกุศลชั่วคราว แต่คณะศรัทธาวัดเหล่าหลวง (หรือเหล่าเก่า) ไม่ยินยอมให้ตั้งเพราะกลัวว่าวัดเดิมจะมีศรัทธาน้อยลง กลัวจะลำบากในการอุปฐากพระภิกษุสามเณร จึงตั้งไม่สำเร็จแต่ด้วยความพยายามของชาวบ้านซึ่งมีอยู่ 50 กว่าหลังคาเรือน จึงได้ไปกราบนมัสการพระครูเมธัง วัดสันผักฮี้ เจ้าคณะแขวงอำเภอพาน พอได้รับอนุญาตแล้วจึงไปอาราธนานิมนต์พระธัมชัย (ตุ๊ลุงใจ) วัดสันต้นหวีด ตำบลแม่ปืม อำเภอพะเยาเป็นเจ้าอาวาส ในปี 2459 ไตว่าปีเปิ๊กสี (ปีมะโรง) วันพฤหัสบดี เดือนเก้าเหนือดับ (เหนือแรม 14 ค่ำ) แต่หมู่บ้านก็ยังคงขึ้นกับการปกครองของนายมัด ผู้ใหญ่บ้านหมู่ 11 (บ้านเหล่าหลวง) บ้านเหล่าใหม่แห่งนี้จึงได้ตั้งชื่อวัด ชื่อว่า “วัดศรีดอนมูลเหล่าใหม่” ส่วนบ้านเหล่าหลวงในสมัยนั้นมีชื่อว่าเรียกว่าบ้านเหล่าเก่าเนื่องจากสภาพหมู่บ้านมีร่องน้ำ ซึ่งไหลมาจากลำน้ำแม่ปืม ไหลลงมาทางป่าช้าสันคอกม้า ทางทิศเหนือของหมู่บ้าน ไหลลงที่หนองเล็งทราย ผ่านทางท่าลอป่าพ้าว หมู่บ้านเหล่าใหม่นิยมปลูกอ้อยแล้วทำน้ำตาลทรายทั้งหมู่บ้าน ต่อมาถึงเปลี่ยนชื่อหมู่บ้านตามอาชีพ

ปี พ.ศ. 2460 ไตรว่าปีเบิกสี (ปีมะโรง) วันพฤหัสบดี เดือน 9 เหนือดับ แต่หมู่บ้านก็ยังคงขึ้นกับการปกครองของนายผัด ผู้ใหญ่บ้านหมู่ 11 บ้านเหล่าหลวงเหมือนเดิม ในการที่ได้ตั้งวัดขึ้นมาใหม่ หมู่บ้านจึงมีชื่อว่า วัดศรีดอนมูล เหล่าใหม่ ส่วนบ้านเหล่าหลวงในสมัยนั้นเรียก บ้านเหล่าเก่า เนื่องจากสภาพภูมิประเทศทั่วไปของหมู่บ้านนี้มีร่องน้ำเก่า ๆ ไหลออกมาจากลำน้ำแม่ปืม ไหลลดคดเคี้ยวไปมา เข้าสู่หมู่บ้านและไหลลงทุ่งนาไปทางทิศเหนือป่าช้า ไหลผ่านบ้านสันคอกม้า ลงสู่หนองเล็งทรายที่เจอป่าข้าว พร้อมกับชาวบ้านสมัยนั้นนิยมปลูกอ้อย เคี่ยวน้ำอ้อยขายเป็นอาชีพเสริม โดยขายในราคากิโลกรัมละ 2 สตางค์ หมู่บ้านจึงมีชื่อเรื่องว่า บ้านเหล่าอ้อย โดยมีนายอ้าย ใจประการ เป็นผู้ใหญ่บ้านคนแรก 

ปี พ.ศ. 2462 ได้แบ่งการปกครองจากหมู่ 11 มาเป็นบ้านเหล่าอ้อย หมู่ 21 ตำบลแม่ใจใต้ อำเภอพาน จังหวัดเชียงราย มีนายอ้าย ใจประการ เป็นผู้ใหญ่บ้านคนแรก

ปี พ.ศ. 2484 สมัยสงครามโลกครั้งที่ 2 บ้านเหล่าอ้อยถูกสั่งให้ยกเลิกไปขึ้นกับบ้านเหล่าธาตุ หมู่ 20 ตำบลแม่ใจใต้ ในสมัยนั้นมีนายตุ้ย อุปะละ เป็นผู้ใหญ่บ้าน

ปี พ.ศ. 2488 สงครามโลกครั้งที่ 2 สงบลง ตำบลใจใต้ ได้เปลี่ยนเป็นตำบลแม่ใจ จากหมู่ 20 เป็นหมู่ 4 หมดสมัยนายตุ้ย อุปะละ นายเขียว ปานทอง เป็นผู้ใหญ่บ้านหมู่ 4 หมดสมัยนายเขียว ปานทอง นายบุญมี คำอ้ายเป็นผู้ใหญ่บ้านหมู่ 4

ปี พ.ศ. 2497 ได้ขอตั้งโรงเรียนขึ้นและให้ชื่อว่าโรงเรียนแม่ใจ 5 (ปัจจุบันเป็นโรงเรียนบ้านไร่อ้อย) ก่อตั้งโดยนายบุญมี คำอ้าย โดยมีนายอินหลง วรรณจักร เป็นผู้อำนวยการคนแรก ชื่อหมู่บ้านเรียกว่าบ้านไร่อ้อยตั้งแต่นั้นมา นายปั๋น ใจปราการ เป็นผู้ใหญ่บ้านคนแรก

ปี พ.ศ. 2499 บ้านเหล่าอ้อยได้รับการอนุมัติให้หมู่บ้านแยกออกจากหมู่ 4 มาเป็นบ้านไร่อ้อยหมู่ 5 ตำบลแม่ใจ อำเภอพาน จังหวัดเชียงราย (ปัจจุบันชื่อบ้านไร่อ้อย หมู่ 5 ตำบลบ้านเหล่า อำเภอแม่ใจ จังหวัดพะเยา) โดยมีนายปั๋น ใจประการ เป็นผู้ใหญ่บ้านคนแรก

ปี พ.ศ.2501 กรมการปกครองได้พิจารณาเห็นว่าท้องที่ ตำบลแม่ใจ ตำบลศรีถ้อยตำบลแม่สุก อำเภอพาน และตำบลแม่ปืม อำเภอพะเยา สมควรยกฐานะขึ้นเป็นกิ่งอำเภอจึงได้สั่งการให้จังหวัดเชียงรายและอำเภอพาน พิจารณาดำเนินการขอยกฐานะเป็นกิ่งอำเภอ (สำนักงานพัฒนาชุมชนอำเภอแม่ใจ จังหวัดพะเยา) 

ปี พ.ศ. 2504 มีการปลูกฝีที่สุขศาลาแม่ใจ โดยเดินทางไปรักษาโดนใช้ล้อเกวียนลากโดยวัวและควาย โดยในสมัยนั้นการเดินทางค่อนข้างลำบากเนื่องจากถนนมีแต่โคลนและฝุ่นเป็นจำนวนมาก

ปี พ.ศ. 2506 ตามประกาศของกระทรวงมหาดไทย ที่ประกาศในราชกิจจานุเบกษา ลงวันที่ 5 ธันวาคม 2506 เรื่องแบ่งท้องที่ตั้งเป็นกิ่งอำเภอ คือ กิ่งอำเภอแม่ใจ ให้รวมเขตการปกครองตำบลแม่ใจ ตำบลศรีถ้อยตำบลป่าแฝกและตำบลแม่สุก อำเภอพาน จังหวัดเชียงราย ยกฐานะขึ้นเป็นกิ่งอำเภอเรียกชื่อว่า “กิ่งอำเภอแม่ใจ” ขึ้นอยู่ในความปกครองของอำเภอพาน จังหวัดเชียงราย โดยมีผู้ดำรงตำแหน่งปลัดอำเภอผู้เป็นหัวหน้าประจำกิ่งอำเภอ รวม 4 คน 

ปี พ.ศ. 2508 ตามประกาศของกระทรวงมหาดไทย ที่ประกาศในราชกิจจานุเบกษา ลงวันที่ 27 กรกฎาคม 2508 ยกฐานะกิ่งอำเภอแม่ใจ เป็นอำเภอแม่ใจ จังหวัดเชียงราย

ปี พ.ศ. 2510-2512 ในระยะนี้มีประชากรเพิ่มขึ้นมามาก จึงได้ขอแบ่งแยกการปกครองเพิ่มเข้ามาอีก 2 หมู่บ้าน คือ แยกจากหมู่ 5 เป็นหมู่ที่ 14 (คือ บ้านไร่อ้อยหมู่ 1 ในปัจจุบัน) โดยมีนายป้อ หล้าแก้วเป็นผู้ใหญ่บ้าน (เมื่อวันที่ 25 เมษายน 2512) และนายปั๋น ใจประการ ได้ลาออกจากการเป็นผู้ใหญ่บ้าน หมู่ 5 และได้แต่งตั้งนายอ้าย จินะวรรณขึ้นเป็นผู้ใหญ่บ้าน หมู่ 5 ขึ้นในวันที่ 20 ธันวาคม 2512

ปี พ.ศ. 2520 วันที่ 28 กรกฎาคม 2520 พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ภูมิพลอดุลยเดช ฯ มีพระบรมราชโองการ โปรดเกล้าฯ ให้ตั้งจังหวัดพะเยาตาม พระราชบัญญัติ เรื่อง ตั้งจังหวัดพะเยา พ.ศ. 2520 ให้ไว้ ณ วันที่ 20 กรกฎาคม 2520 ประกอบด้วยอำเภอ 7 อำเภอ ได้แก่ อำเภอเมืองพะเยา อำเภอจุน อำเภอเชียงคำ อำเภอเชียงม่วน อำเภอดอกคำใต้ อำเภอปง และอำเภอแม่ใจ และมีนายสัญญา ปาลวัฒน์วิไชย เป็นผู้ว่าราชการจังหวัดพะเยาคนแรก อำเภอแม่ใจ เมื่อแยกจากจังหวัดเชียงรายมาขึ้นยังจังหวัดพะเยา นายอำเภอแม่ใจขณะนั้นคือ นายเพชร ดิฐธาตรี (พระวิมลธรรมโมลี, 2546 : 138)

ปี พ.ศ. 2523 ในวันที่ 20 ธันวาคม นายอ้าย จินะวรรณได้รับเลือกตั้งเป็นกำนันตำบลแม่ใจ อำเภอแม่ใจ จังหวัดพะเยาและได้มีการระบาดของโรคมาลาเรียขึ้น จึงได้แต่งตั้งนายบุญมี แก้วธิตา เป็นอาสาสมัครมาลาเรีย เนื่องจากลูกชายของนายบุญมีป่วยเป็นโรคมาลาเรียมาก่อนและนายบุญมี มีความสามารถในการดูแลผู้ป่วยมาก่อน

ปี พ.ศ. 2525 วันที่ 25 กันยายน กระทรวงมหาดไทยได้ยกฐานะขึ้นเป็นตำบลบ้านเหล่า โดยแยกออกมาจากตำบลแม่ใจ อำเภอแม่ใจ จังหวัดพะเยา นายอ้าย จินะวรรณ ได้รับเลือกตั้งให้เป็นกำนันตำบลบ้านเหล่าเป็นคนแรกและได้รับนโยบายจากการอบรม อย. เกี่ยวกับการศึกษา ความยากจน โรคภัยและปัญหาที่ได้รับการแก้ไขเป็นอันดับแรกคือ ความยากจนและมีการแต่งตั้งธนาคารข้าวเกิดขึ้น โดยให้แต่ละครัวเรือนเอาข้าวมารวมกัน เพื่อให้คนที่ยากจนไปยืมข้าวบริโภคก่อนและเริ่มมีไฟฟ้าเข้ามาเป็นครั้งแรกและมีโทรทัศน์เครื่องแรกที่บ้านนายยอด ชัยชมพู

ปี พ.ศ. 2526 ได้มีการจัดตั้งศูนย์พัฒนาเด็กเล็กเพื่อให้ลูกคนจนได้เข้ารับการศึกษา

ปี พ.ศ. 2527 ได้มีการก่อตั้งอนามัยบ้านเหล่าขึ้น โดยนายตา ทาฟุ่น ได้มอบที่ดินให้กระทรวงสาธารณสุขในการก่อตั้งสถานีอนามัย โดยมีเจ้าหน้าที่ผดุงครรภ์ชั้นหนึ่งชื่อคุณสุนัน อินต๊ะมูล เป็นผู้รักษาการและได้มีสาธารณสุขมูลฐานฉบับที่ 5 เข้ามาที่ตำบลบ้านเหล่า โดยมีนโยบายสาธารณสุข มีแนวคิดสร้างกระบวนการเรียนรู้ในชุมชน มีการพึ่งพาและการดูแลตนเองด้านสุขภาพชุมชนโดยการผลิต ผสส. (ผู้สื่อข่าวสาธารณสุข) มีบทบาทหน้าที่ในการให้ความรู้ด้านสุขภาพ ตลอดจนปรับเปลี่ยนพฤติกรรมของคนในชุมชน การรักษาพยาบาลเบื้องต้น การใช้สมุนไพรในท้องถิ่น โดยมีการแต่งตั้ง ผสส.ในหมู่บ้าน 1-2 คน ไปอบรมพัฒนาศักยภาพ ยกระดับเป็น อสม. และได้มีการแต่งตั้ง อสม.คนแรกคือ นายบุญมี แก้วธิตาและนายเขียว จินะวรรณ

ปี พ.ศ. 2529 เนื่องจากจำนวนครัวเรือนและประชากรเพิ่มหนาแน่นเข้ามาอีกจึงได้ขออนุมัติแยกหมู่บ้านจากหมู่ 5 ไปเป็นหมู่ 10 โดยใช้ชื่อว่า บ้านร้องศรีดอนมูล อาศัยร่องน้ำเก่ามาบวกกับชื่อวัดศรีดอนมูลซึ่งมีนายเกษม ทาจุมปู เป็นผู้ใหญ่บ้านคนแรก เมื่อวันที่ 10 กันยายน 2529 ต่อมานายหน้อย สาอุด เป็นผู้ใหญ่บ้านคนที่ 2 เมื่อวันที่ 22 ธันวาคม พ.ศ. 2529

ปี พ.ศ. 2530 ได้ทำศาลาสำหรับนั่งอ่านหนังสือพิมพ์และใส่ท่อระบายน้ำแทนสะพานไม้ข้ามคลองขึ้น

ปี พ.ศ. 2531 นายหน้อย เต๋จ๊ะบุญเป็นผู้ใหญ่บ้านคนที่ 3 เมื่อวันที่ 12 ตุลาคม 2531 และวันที่ 31 มีนาคม 2531 ได้มีพายุเข้าหมู่บ้าน ทำให้บ้านเรือนเสียหาย หลังคาเปิดและในตอนนั้นมีศพที่อยู่บนบ้านด้วยและบางบ้านก็ได้ไปรวมกันอยู่

ปี พ.ศ. 2532 มีผู้ป่วยที่ตายด้วยโรคเอดส์คนแรกเป็นผู้ชาย

ปี พ.ศ. 2532-2535 โรคเอดส์เริ่มมาระบาดที่บ้านเหล่า มีการสร้างยุ้งฉางข้าวในหมู่บ้าน ทำประปาหมู่บ้านที่คุ้ม 6 และสร้างศูนย์สาธิตการตลาดในหมู่บ้านและได้มีการอบรมผู้บริโภค โฆษกหอกระจายข่าวและมีการแต่งตั้งนายบุญมี แก้วธิตา เป็นแพทย์ประจำตำบล (พ.ศ. 2534) และดำรงตำแหน่งจนถึงปี 2540

ปี พ.ศ. 2539 ทำถนนคอนกรีตครั้งแรกและจัดตั้งกลุ่มออมทรัพย์ในหมู่บ้าน

ปี พ.ศ. 2540 ผู้คนเริ่มล้มตายด้วยโรคเอดส์เป็นจำนวนมากเป็นปัญหาใหญ่ทำให้เกิดผลกระทบต่อตัวผู้ป่วยและญาติพี่น้อง

ปี พ.ศ. 2542 หลังจากที่มีผู้คนล้มตายเป็นจำนวนมากจึงมีการรวมตัวกันของผู้ป่วยและญาติของคนที่เป็นโรคเอดส์ร่วมใจตั้ง “กลุ่มบ้านเหล่ารวมใจ 42” โดยมีวัตถุประสงค์คือ 1. เป็นที่ปรึกษา 2. สนับสนุนกิจกรรมการดำเนินงานกลุ่ม 3. ผู้ป่วยและผู้ได้รับผลกระทบช่วยเหลือกันและกัน 4. การพัฒนาศักยภาพแกนนำ

ปี พ.ศ. 2545 มีตู้โทรศัพท์เครื่องแรกในหมู่บ้าน

ปี พ.ศ. 2548 รวบรวมผู้มีจิตสาธารณะในพื้นที่จัดตั้งคณะทำงานสุขภาพภาคประชาชน (บ้านเหล่า) ได้แก่ ชมรม อสม. กำนัน ผู้ใหญ่บ้าน สมาชิกสภา ฯลฯ โดยมีหน้าที่ ค้นหาและแก้ไขปัญหาสุขภาพตำบลบ้านเหล่าและได้ขุดร่องน้ำและสร้างอาคารอเนกประสงค์

ปี พ.ศ. 2552 พัฒนาตำบลเป็นตำบลจัดการสุขภาพโดยเน้นชุมชนลดปัจจัยเสี่ยงได้แก่ ดื่มแอลกอฮอล์ สูบบุหรี่ อบายมุข อุบัติเหตุและได้สร้างอาคารปุ๋ยอินทรีย์

ปี พ.ศ. 2553 คัดบุคคลต้นแบบลดปัจจัยเสี่ยงซึ่งมีนายเสาร์แก้ว แสนเขียวได้รับเลือกให้เป็นกำนันตำบลบ้านเหล่าและมีการสร้างถนนคอนกรีตรอบหมู่บ้าน

ปี พ.ศ. 2554 สร้างกองทุนสุขภาพตำบล เน้นครอบครัว อนามัยและสิ่งแวดล้อม มีสโลแกนคือครอบครัวอบอุ่น ชุมชนเข้มแข็งและกำนันได้รับรางวัลแหวนเชิดชูเกียรติยศ

ปี พ.ศ. 2555 จัดตั้งโครงการอาหารปลอดภัย

ปี พ.ศ. 2556 เป็นชุมชนปลอดขยะ จัดการกับสิ่งแวดล้อม เน้นอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมและการกำจัดขยะที่ยั่งยืน

ปี พ.ศ. 2557 จัดตั้งเป็นตำบลลดปัจจัยเสี่ยงเกี่ยวกับอาหารคือ ลดหวาน มัน เค็ม แอลกอฮอล์

ปี พ.ศ. 2558 เป็นตำบลสุขภาวะเกี่ยวกับการดูแลผู้สูงอายุโดยมีมาตรการคือ จัดชมรมผู้สูงอายุ เน้นจัดตั้งกิจกรรม 3 ก ได้แก่ กรรมการ กิจกรรมและกองทุน (ออมบุญเพื่อนช่วยเพื่อน) พัฒนาศักยภาพของอาสาสมัครผู้สูงอายุ ส่งเสริมสุขภาพโดยมีการจัดตั้งโรงเรียนผู้สูงอายุที่วัดร้องศรีดอนมูลเพื่อให้ผู้สูงอายุมีการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ในการดูแลตนเอง มีการดูแลผู้สูงอายุระยะยาว นอกจากนี้ในระหว่างปีเกิดเหตุการณ์อ่างเก็บน้ำแม่ปืมมีความแห้งแล้งทำให้คนในชุมชนไม่ได้ทำนา

ปี พ.ศ. 2559 เน้น เด็ก สตรีและครอบครัวอบอุ่นและได้มีการจัดตั้งโรงสีข้าวกล้องขึ้นที่คุ้ม 4

ปี พ.ศ. 2560 ได้มีแนวทางดำเนินการจัดทำธรรมนูญสุขภาพตำบลเพื่อเป็นแนวทางและยุทธศาสตร์การดูแลสุขภาพตำบลบ้านเหล่า

ปี พ.ศ. 2563 เกิดการระบาดครั้งใหญ่ของโคโรน่าไวรัส ทำให้ชาวบ้านมีการเปลี่ยนแปลงด้านพฤติกรรมและวิถีชีวิต ชาวบ้านจะอยู่ที่บ้านเป็นส่วนใหญ่ ไม่ออกไปในพื้นที่แออัด มีการสวมหน้ากากอนามัยและประกอบอาหารรับประทานเองที่บ้าน

ปี พ.ศ. 2564 มีการเปลี่ยนการปกครองโดยมีนายบุญจันทร์ ทะนันใจ เป็นผู้ใหญ่บ้านคนปัจจุบัน

ปี พ.ศ. 2565 หมู่บ้านจัดการขยะ (ข่าวพะเยา, 2565)

อาณาเขตติดต่อ

• ทิศเหนือ ติดต่อกับ เขตพื้นที่หมู่ที่ 9 บ้านดงอินตา ตำบลบ้านเหล่า อำเภอแม่ใจ จังหวัดพะเยา
• ทิศใต้ ติดต่อกับ เขตพื้นที่หมู่ที่ 5 บ้านไร่อ้อย ตำบลบ้านเหล่า อำเภอแม่ใจ จังหวัดพะเยา
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับ เขตพื้นที่หมู่ที่ 5 บ้านไร่อ้อย ตำบลบ้านเหล่า อำเภอแม่ใจ จังหวัดพะเยา
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับ เขตพื้นที่หมู่ที่ 1 บ้านไร่อ้อย ตำบลบ้านเหล่า อำเภอแม่ใจ จังหวัดพะเยา

สภาพภูมิประเทศ

เป็นหมู่บ้านที่อยู่ในเขตดูแลของเทศบาลตำบลบ้านเหล่า อำเภอแม่ใจ จังหวัดพะเยา สภาพภูมิประเทศส่วนใหญ่เป็นพื้นที่ราบเพื่ออยู่อาศัยทำการเกษตร มีแหล่งน้ำเป็นคลองธรรมชาติไหลผ่านใจกลางหมู่บ้าน บริเวณรอบหมู่บ้าน ทางทิศเหนือและทิศตะวันตกเป็นทุ่งนาและมีลำน้ำซึ่งอาศัยน้ำจากอ่างเก็บน้ำแม่ปืมไหลผ่านพื้นที่ทำการเกษตร

การคมนาคม

บ้านร้องศรีดอนมูล หมู่ที่ 10 อยู่ห่างจากที่ว่าการอำเภอแม่ใจประมาณ 3.7 กิโลเมตร การคมนาคมไม่ว่าจะเป็นภายในหมู่บ้านหรือติดต่อกับภายนอกหมู่บ้าน เป็นการคมนาคมที่สะดวก เนื่องจากมีถนนตัดผ่านตลอดเส้นทาง มีถนนคอนกรีตสองช่องทางรถ เป็นทางติดต่อระหว่างภายในหมู่บ้าน ส่วนถนนติดต่อระหว่างหมู่บ้านเป็นถนนลาดยางประชาชนส่วนใหญ่ใช้รถจักรยาน และรถจักรยานยนต์เป็นพาหนะในการเดินทางการเดินทางเข้าสู่ตำบลบ้านเหล่า เดินทางตามทางหลวงหมายเลข 1021 พะเยา-เชียงราย โดยตัวอำเภอแม่ใจห่างจากตัวจังหวัดประมาณ 22 กิโลเมตร ถึงสี่แยกแม่ใจเลี้ยวขวาเข้าตัวอำเภอและเดินทางออกจากตัวอำเภอไปอีกประมาณ 3 กิโลเมตร ก็จะถึงตัวตำบลบ้านเหล่า

จำนวนประชากรของบ้านร้องศรีดอนมูล หมู่ที่ 10 ตำบลบ้านเหล่า อำเภอแม่ใจ จังหวัดพะเยา ข้อมูลหลังคาเรือนและข้อมูลประชากรตามทะเบียนราษฎร์มีจำนวน 223 ครัวเรือน มีประชากร 489 คน แบ่งได้ดังนี้ เพศหญิงจำนวน 244 คน เพศชายจำนวน 245 คน (ทะเบียนราษฎร์จากผู้ใหญ่บ้าน) ข้อมูลหลังคาเรือนและข้อมูลประชากรที่อาศัยอยู่จริง มีจำนวน 192 หลังคาเรือน

ประชาชนมีวิถีการดำรงชีวิตแบบเรียบง่าย โดยการทำการเกษตรหลายรูปแบบ ส่วนใหญ่เป็นการปลูกข้าว แตงโม  ฟักทอง ถั่วลิสง อาชีพอื่นนอกเกษตรกรรม ได้แก่ รับจ้างทั่วไป และรับราชการ รวมทั้งประกอบธุรกิจส่วนตัวเปิดร้านขายของภายในหมู่บ้าน อีกทั้งยังมีกลุ่มส่งเสริมอาชีพต่าง ๆ เช่นกลุ่มทอเสื่อ เป็นต้น ประชาชนมีฐานะความเป็นอยู่ในระดับปานกลาง  นับถือศาสนาพุทธเป็นส่วนใหญ่ ซึ่งประชาชนให้ความสำคัญในการทำนุบำรุงพระพุทธศาสนา มีการทำบุญตักบาตรในตอนเช้าในวันพระ ประชาชนส่วนใหญ่จะไปวัด ทำบุญ ฟังเทศน์ ฟังธรรม และส่งเสริมรักษาประเพณีอันดีงามต่าง ๆ ตลอดทั้งปี

พื้นที่ส่วนใหญ่ในหมู่บ้านแบ่งเป็นพื้นที่เกษตรกรรม และบริเวณที่ตั้งของชุมชน บ้านเรือนจะอยู่กันเป็นกลุ่ม ซึ่งส่วนใหญ่จะมีความสัมพันธ์กันทางเครือญาติ  จะตั้งบ้านเรือนใกล้กันหรืออยู่ภายในคุ้มเดียวกัน ลักษณะบ้านเรือนส่วนใหญ่เป็นบ้านปูน 2 ชั้น สภาพบ้านเรือนมีความมั่นคงถาวร มีรั้วรอบขอบชิด ครอบครัวส่วนใหญ่มีการปลูกผักสวนครัว เลี้ยงสัตว์ ทั้งสัตว์ที่เลี้ยงไว้ขายและเป็นอาหาร ได้แก่ ไก่ และสัตว์ที่เลี้ยงไว้เพื่อความเพลิดเพลิน ได้แก่ สุนัข แมว เป็นต้น และมีพื้นที่สาธารณประโยชน์ของหมู่บ้าน เช่น ศาลาอเนกประสงค์

บ้านร้องศรีดอนมูล หมู่ 10 ตำบลบ้านเหล่า อำเภอแม่ใจ จังหวัดพะเยา มีองค์ในการบริหารจัดการดูแลภายในหมู่บ้านซึ่งมีคณะกรรมหมู่บ้านในการดำเนินการเป็นหลัก โดยมีนายบุญจันทร์ ทะนันใจ เป็นผู้ใหญ่บ้าน บ้านร้องศรีดอนมูล หมู่ 10 เป็นผู้ที่มีบทบาทสำคัญในชุมชน ซึ่งคนในชุมชนให้ความยอมรับนับถือและให้ความร่วมมือเป็นอย่างดี ภายในหมู่บ้านยังมีการรวมกลุ่มของประชาชนในหมู่บ้านดังนี้

• ผู้ใหญ่บ้าน : นายบุญจันทร์ ทะนันใจ
• ผู้ช่วยผู้ใหญ่บ้าน (โดยตำแหน่ง)           
• ผู้ช่วยผู้ใหญ่บ้าน (ผู้ทรงคุณวุฒิ)             
• คณะกรรมการหมู่บ้าน : จำนวน 22 คน มีนายบุญจันทร์ ทะนันใจ เป็นประธาน
• หัวหน้าคุ้ม : จำนวน 8 คน
• ผู้ทรงคุณวุฒิ : จำนวน 4 คน
• กลุ่มอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน : จำนวน 24 คน มีนายสมบูรณ์ เรือนเฟย เป็นประธาน
• อาสาสมัครป้องกันภัยฝ่ายพลเรือน : จำนวน 13 คน มีนายสมบูรณ์ เรือนเฟย เป็นประธาน

กองทุนหมู่บ้าน

• กองทุนเงินล้าน : จำนวน 8 คน มีนายกำจร เดชถี เป็นประธาน
• กองทุน ก ข ค จ (แก้ไขปัญหาความยากจน) : จำนวน 4 คน มีนายเสริม ก๋าจุ่ม เป็นประธาน

กลุ่มในชุมชน

• กลุ่มแม่บ้าน : จำนวน 18 คน มีนางสายหยุด อุตะมา เป็นประธาน
• กลุ่มผู้สูงอายุ : จำนวน 151 คน มีนายหน้อย เต๋จ๊ะบุญ เป็นประธาน
• กลุ่มทอเสื่อ : จำนวน 15 คน มีนางพิกุล ทะนันใจ เป็นประธาน
• กลุ่มน้ำดื่ม : มีนายสมบูรณ์ เรือนเฟย เป็นประธาน
• กลุ่มเลี้ยงโค : จำนวน 62 คน มีนายบุญจันทร์ ทะนันใจ เป็นประธาน
• กลุ่มผู้ใช้น้ำ : มีนายบุญจันทร์ ทะนันใจ เป็นประธาน

วิถีทางเศรษฐกิจ

• อาชีพหลัก : อาชีพทำนา ปลูกพืชผักตามฤดูกาล
• อาชีพรอง : รับจ้าง ค้าขาย
• อาชีพเสริม : ทอเสื่อ หาปลา
• รายได้ของประชาชน : ภาคเกษตรกรรม
• รายจ่ายของประชาชน : ค่าใช้จ่ายทางการเกษตร, ค่าดำรงชีพ, ค่าสาธารณูปโภค, ค่างานสังคม, ค่าใช้จ่ายอื่น ๆ
• หนี้สินของประชาชน : ส่วนใหญ่เป็นหนี้กู้ยืมของ ธกส. และหนี้ของกองทุนต่าง ๆ ในหมู่บ้าน
• แหล่งเงินทุน : กองทุนต่าง ๆ ในหมู่บ้าน และ ธกส.

ปฏิทินเศรษฐกิจ

• ข้าวนาปี : เดือนมกราคม-เมษายน
• ข้าวนาปรัง : เดือนมิถุนายน-พฤศจิกายน
• ถั่วลิสง : เดือนพฤษภาคม-สิงหาคม
• ลิ้นจี่ : เดือนพฤษภาคม-มิถุนายน
• เก็บเก็ด : เดือนมกราคม-มิถุนายน
• ฟักทอง : เดือนกันยายน-พฤศจิกายน
• แตงโม : เดือนมกราคม-เมษายน
• มะะนานว : เดือนมกราคม-ธันวาคม
• บวบเหลี่ยม : เดือนมกราคม-ธันวาคม
• มะเขือเทศ : เดือนมกราคม-ธันวาคม
• ตกปลา : เดือนมกราคม-ธันวาคม
• พริก มะนาว ตะไคร้ ถั่วฝักยาว : เดือนมกราคม-ธันวาคม

ปฏิทินวัฒนธรรม

• มกราคม : สืบชะตาหลวง
• กุมภาพันธ์ : วันมาฆบูชา
• มีนาคม : ปอยหลวง
• เมษายน : วันสงกรานต์
• พฤษภาคม : วันวิสาขบูชา
• มิถุนายน : เลี้ยงผีเจ้าบ้าน
• กรกฎาคม : วันอาสาฬหบูชา
• สิงหาคม : วันเข้าพรรษา
• กันยายน : วันเข้าพรรษา
• ตุลาคม : ทอดกฐิน, ตักบาตรเทโว, ออกพรรษา
• พฤศจิกายน : วันลอยกระทง, ฟังเทศน์มหาชาติ
• ธันวาคม : ถวายข้าวใหม่

1. นายบุญมี แก้วธิตา

เกิดปี : พ.ศ 2480 อายุ 84 ปี เกิดที่ อำเภอแม่ใจ จังหวัดพะเยา

ประวัติการศึกษา

• ปี  พ.ศ 2492 ไปเรียนที่วัดศรีดอนมูล โดยเรียนภาษาล้านนา 2 ปี และจึงมาเรียนภาษาไทย
• มัธยมศึกษาชั้นปีที่ 3 ที่ศูนย์การศึกษานอกโรงเรียนอำเภอแม่ใจ

ประวัติโดยทั่วไป

• เมื่ออายุได้ 4 ขวบ ก็เกิดสงครามโลกครั้งที่ 2 และเมื่อมีเสียงสัญญาณก็ได้มีการหลบลงหลุมที่ได้ขุดเอาไว้
• เมื่ออายุได้ประมาณ 10 ปี พ่อก็เสียชีวิต โดยไม่ทราบสาเหตุการเสียชีวิต
• ปี พ.ศ. 2492 อายุ 12 ปี ก็ได้ไปเรียนหนังสือที่วัดศรีดอนมูล โดยเรียนภาษาล้านนา 2 ปี และจึงมาเรียนภาษาไทยต่อ
• ปี พ.ศ. 2496 ได้บวชเป็นเณรที่วัดศรีดอนมูล
• ปี พ.ศ. 2501 ได้อุปสมบทเป็นพระ
• ปี พ.ศ. 2502 ได้ลาอุปสมบทจากการเป็นพระ ออกมาทำนาเลี้ยงแม่และน้องเพราะเป็นลูกคนโต
• ปี พ.ศ. 2507 ได้ไปเที่ยวที่ประเทศพม่า และได้ไปทำงานรับจ้าง ละได้พบกับนางจันทร์ฟอง คำเงิน (เป็นคนลำพูนและไปเกิดที่ประเทศพม่า) และก็ได้แต่งงานกันที่ประเทศพม่า
• ปี พ.ศ. 2508  มีบุตรคนแรก ชื่อ นายอนันต์ แก้วธิตา
• ปี พ.ศ. 2519 เดินทางกลับมาที่ประเทศไทย

ประวัติการทำงาน

• ปี พ.ศ. 2523 ได้รับเลือกให้เป็นอาสาสมัครมาลาเรีย โดยได้รับการแต่งตั้งโดยนายอ้าย จินะวรรณกำนันตำบลบ้านเหล่า เนื่องจากว่าลูกชายตาบุญมี เคยติดเชื้อมาลาเรีย และตาก็มีความรู้เกี่ยวกับการดูแลผู้ป่วยมาลาเร
• ปี พ.ศ. 2525 เป็นอาสาสมัครพัฒนาชุมชน เป็นผู้นำ อช. เป็นผู้ร่วมก่อตั้งศูนย์พัฒนาเด็กเล็กตำบลบ้านเหล่า (ศรีดอนมูล)
• ปี พ.ศ. 2527 ได้รับการแต่งตั้งให้เป็น อสม. คนแรกของหมู่บ้าน ซึ่งเลือกตั้งโดย ผสส. ในหมู่บ้าน
• ปี พ.ศ. 2529 - 2530 ได้รับการอบรมเป็น ผู้นำอาสาพัฒนาชุมชน (ผู้นำ อช.) ตำบลบ้านเหล่า
• ปี พ.ศ. 2534 ได้รับการแต่งตั้งให้เป็น "แพทย์ประจำตำบลบ้านเหล่า" เมื่อวันที่ 1 ธันวาคม
• ปี พ.ศ. 2535 ได้รับแต่งตั้งเป็นประธานสภาวัฒนธรรมตำบลบ้านเหล่า
• ปี พ.ศ 2550 ได้รับเลือกให้เป็น "คนดีศรีพะเยา" เมื่อวันที่ 2 ตุลาคม 2550
• ปี พ.ศ 2551 ได้รับฉันทามติจากมวลสมาชิกเครือข่ายวัฒนธรรม ให้ดำรงตำแหน่ง “ประธานสภาวัฒนธรรมตำบลบ้านเหล่า” ตั้งแต่วันที่ 14 มีนาคม พ.ศ. 2551

ประวัติการทำงานอื่น ๆ

• กรรมการสภาตำบลบ้านเหล่า : 1 สมัย
• สมาชิก อบต. บ้านเหล่า (โดยตำแหน่ง) : 1 สมัย
• สมาชิกกลุ่มพิทักษ์ศักดิ์ศรีสตรีพะเยา : 1 สมัย
• สมาชิกสมัชชาเกษตรปลอดสารอาหารปลอดภัย : 1 สมัย
• โฆษกหอกระจายข่าวประจำหมู่บ้าน : 1 สมัย
• อาสาสมัครคุ้มครองผู้บริโภค (อ.ค.บ) : 1 สมัย
• ประธานชมรมผู้สูงอายุ อำเภอแม่ใจ : 1 สมัย - 2561
• ประธานชมรมผู้สูงอายุตำบลบ้านเหล่า : 1 สมัย - 2561
• รองประธานชมรมผู้สูงอายุ อำเภอแม่ใจ : 1 สมัย - 2561
• ประธานชมรมมัคนายก อำเภอแม่ใจ : 1 สมัย - 2561
• รองประธานพุทธสมาคม อำเภอแม่ใจ : 1 สมัย - 2561
• กรรมการวัฒนธรรมไทย สายใยชุมชนตำบลบ้านเหล่า : จนถึงปี พ.ศ. 2561
• มัคนายกวัดศรีดอนมูล : 2526 - 2561
• กรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน โรงเรียนบ้านไร่อ้อย : จนถึงปี พ.ศ. 2561
• เครือข่ายและอาสาสมัครคุ้มครองสิทธิและเสรีภาพ : จนถึงปี พ.ศ. 2561
• กรรมการศูนย์พัฒนาครอบครัว ตำบลบ้านเหล่า : จนถึงปี พ.ศ. 2561

ทุนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม มีลักษณะทางนิเวศที่สมดุลเนื่องจากมีการอนุรักษ์แหล่งธรรมชาติ แหล่งกักเก็บน้ำอย่างอ่างเก็บน้ำแม่ปืม นอกจากนี้ยังปรากฏแหล่งน้ำสำหรับอุปโภคบริโภค ดังนี้ แหล่งน้ำดื่ม ได้แก่ น้ำบรรจุขวดสำเร็จรูปและตู้กดน้ำหยอดเหรียญ แหล่งน้ำใช้ ได้แก่ น้ำประปา น้ำบาดาล น้ำบ่อ และแหล่งน้ำเพื่อการเกษตร เช่น ร่องน้ำภายในหมู่บ้าน และลำน้ำแม่ปืม

ภาษาพื้นเมืองล้านนา

Google Maps. (2564). พิกัดแผนที่ชุมชนบ้านร้องศรีดอนมูล. (ออนไลน์). สืบค้นเมื่อวันที่ 1 ตุลาคม 2564. เข้าถึงได้ จาก https://www.google.com/maps

ประวัติจังหวัดในล้านนา จังหวัดพะเยา. (ออนไลน์). สืบค้นเมื่อวันที่ 1 ตุลาคม 2564. เข้าถึงได้จาก http://wiangsalanna.myreadyweb.com/

พระครูโสภณปริยัติสุธี (ศรีบรรดร ถิรธมฺโม.). (2552). ชื่อบ้าน-ภูมิเมืองพะเยา. พะเยา : เจริญอักษร.

บุญศิริ สุขพร้อมสรรพ และอาทิตย์ ลิมปิยากร. (2564). ภูมินาม-ภาพสะท้อนเมืองพะเยา. วารสารวิชาการเพื่อพัฒนานวัตกรรมเชิงพื้นที่. 2(1). 88-94.

พระครูโสภณปริยัติสุธี, รศ.ดร. ถิรธมฺโม. ชื่อบ้าน-ภูมิเมืองอำเภอแม่ใจ.

บุญเลิศ ครุฑเมือง. (2537). ผีปู่ย่า : ศรัทธาแห่งล้านนาไทย. สารคดี “ฮีตฮอยเฮา”. กรุงเทพฯ : สำนักงานคณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติ กระทรวงศึกษาธิการ

ราชกิจจานุเบกษา. (2481). ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่องแบ่งท้องที่ตั้งเป็นกิ่งอำเภอ. เล่ม 80 ตอน ที่ 14. 5 กุมภาพันธ์ 2506.

ราชกิจจานุเบกษา. (2481). พระราชกฤษฎีกา ตั้งอำเภอศรีสวัสดิ์ อำเภอศรีสวัสดิ์ อำเภอท่าคันโท อำเภอดอกคำใต้ อำเภอเม่ใจ อำเภอจุน ฯลฯ. เล่ม 82 ตอนที่ 59. 27 กรกฎาคม 2508