มีเรื่องเล่าว่า บรรพบุรุษชาวเกาะยาวใหญ่ได้อพยพมาจากชายฝั่งเมืองตรัง เมืองสตูล และเมืองอื่น ๆ ที่อยู่ชายฝั่งทะเลด้านตะวันตกของประเทศไทย ในคราวที่พม่ายกทัพมาตีหัวเมืองต่าง ๆ ทางภาคใต้เมื่อครั้งสมัยต้นกรุงรัตนโกสินทร์ ประมาณปี พ.ศ. 2328 โดยอพยพเลียบชายฝั่งทะเลไปจนกระทั่งได้พบเกาะยาวน้อยและเกาะยาวใหญ่ จึงเห็นว่าเกาะทั้งสองนี้เป็นทำเลเหมาะที่จะหลบภัย และตั้งหลักแหล่งเพื่อทำมาหากิน คนในชุมชนจึงถือว่าประชาชนกลุ่มนี้เป็นบรรพบุรุษรุ่นแรก ทั้งนี้ จากสำเนียงพูดคาดว่าบรรพบุรุษของชาวเกาะยาวน้อยน่าจะมาจากจังหวัดตรัง ส่วนชาวเกาะยาวใหญ่มาจากจังหวัดสตูล

สำหรับชุมชนคลองทะเลเริ่มมีผู้อพยพเข้ามาตั้งรกรากในช่วงประมาณปี พ.ศ. 2430–2440 โดยได้รับการบอกเล่าว่า กลุ่มบุคคลกลุ่มแรกที่บุกเบิกเข้ามาอาศัยในพื้นที่คลองทะเลเป็นคนจังหวัดสตูล ซึ่งเข้ามาทำงานเก็บรังนกที่เกาะ โดยมีผู้เข้ามาอยู่อาศัยในบริเวณดังกล่าวเพียง 7 ครัวเรือนเท่านั้น ต่อมามีคนสตูลเข้ามาอาศัยอยู่ในชุมชนคลองทะเลเพิ่มมากขึ้นจนมีประมาณ 40 ครอบครัวในช่วงเริ่มแรกของการก่อตั้งหมู่บ้าน จากนั้นในราวปี พ.ศ. 2519 ทางจังหวัดพังงาก็ได้มีการจัดตั้งหมู่บ้านคลองทะเลขึ้นอย่างเป็นทางการ ให้เป็นหมู่บ้านหนึ่งของตำบลเกาะยาวใหญ่ อำเภอเกาะยาวโดยได้แบ่งแยกเขตการปกครองมาจากหมู่ที่ 1 ในช่วงเริ่มแรกของการตั้งหมู่บ้านนั้น ชาวคลองทะเลต่างร่วมแรงร่วมใจกันตัดถนนทางเข้าหมู่บ้านโดยไม่ต้องรองบประมาณจากทางจังหวัด และต่อมาก็ได้ขยับขยายหมู่บ้าน มีการพัฒนาถนนหนทาง และสาธารณูปโภคต่าง ๆ รวมทั้งมัสยิดและโรงเรียนของหมู่บ้านมาตามลำดับ

สภาพแวดล้อมบนเกาะใหญ่เกาะยาวเป็นส่วนหนึ่งของหมู่เกาะในบริเวณอ่าวพังงาของทะเลอันดามันที่ประกอบด้วยเกาะใหญ่น้อยกว่า 44 เกาะโดยมี 2 เกาะ ที่มีผู้คนอาศัยอยู่คือเกาะยาวน้อยและเกาะยาวใหญ่ ซึ่งครอบคลุมพื้นที่ประมาณ 88,125 ไร่ มีฐานะเป็นอำเภอหนึ่งของจังหวัดพังงา ห่างจากตัวเมืองพังงาประมาณ 48.5 กิโลเมตร ลักษณะของเกาะทั้งสองเรียงทอดยาวในแนวเหนือใต้ มีช่องแคบคั่นกลางกว้างประมาณ         2 กิโลเมตร

ตำบลเกาะยาวใหญ่ ตั้งอยู่บนเกาะยาวใหญ่ อำเภอเกาะยาว จังหวัดพังงา ทั้งนี้พื้นที่ของตำบลเกาะยาวใหญ่เป็นภูเขาทอดตัวยาวตามแนวเหนือ-ใต้ ทางด้านตะวันออกมีที่ราบชายฝั่งทะเลและที่ราบต่ำของเขาส่วนพื้นที่โดยรอบของเกาะเป็นหาดทรายที่สวยงาม เหมาะแก่การท่องเที่ยว และมีพื้นที่ป่าชายเลนกว้างขวางที่อุดมสมบูรณ์

อาณาเขต

• เหนือ ติดกับ หมู่ที่ 1 พื้นที่ทางเข้าชุมชนคลองทะเล

• ทิศใต้ ติดกับ ฝั่งทะเลโล๊ะโป๊ะ ตำบลพรุใน

• ทิศตะวันออก ติดกับ ภูเขาและหมู่ที่ 2

• ทิศตะวันตก ติดกับ ทะเลอันดามัน จังหวัดภูเก็ต

ลักษณะภูมิประเทศ

ชุมชนคลองทะเล เกาะยาวใหญ่ มีลักษณะเป็นภูเขาลาดลงสู่ป่าชายเลน และมีเกาะกลางกั้นระหว่างทะเลกับพื้นดิน ทรัพยากรธรรมชาติที่สำคัญ ได้แก่ ป่าควนจุก ปลาเกาะโบยใต้ ป่าเกาะยาวน้อย ป่ากองพรุแจด ป่าคลองอ่าวเลน ป่าคลองหมาย ปากคลองยาหมี ป่าคลองเหีย ป่าเกาะยาวแปลงที่ 1 ป่าเกาะยาวแปลงที่ 2 ป่าพรุใน ปลาช่องหลาดปากคลองลบตาไหล

สภาพภูมิอากาศ

ชุมชนคลองทะเลมีสภาพภูมิอากาศเย็นสบาย และมีลมมรสุมตลอดปีโดยได้รับอิทธิพลจากลมทะเล คือ มีมรสุมตะวันตกเฉียงใต้พัดผ่านในช่วง เดือนพฤษภาคม-เดือนพฤศจิกายน ทำให้มีความชื้นเกิดฝนตกชุกและได้รับอิทธิพลของลมมรสุมตะวันออกเฉียงเหนือ ซึ่งพัดผ่านอ่าวไทยสู่ฝั่งทะเลด้านตะวันตก ในช่วงเดือนธันวาคม-เดือนเมษายน ทำให้มีฝนตกน้อยช่วงนี้จึงเป็นช่วงฤดูร้อน ทั้งนี้ในช่วงเปลี่ยนแปลงหรือรวมมรสุม ทำให้การคมนาคมสื่อสารในพื้นที่ใกล้เคียงเป็นไปได้ยากลำบา

ทรัพยากรธรรมชาติ

พื้นที่ป่าไม้ของเกาะยาวมีประมาณ 53,361 ไร่ ป่า ร้อยละ 60.55 ของอำเภอนี้เป็นป่าสงวน ซึ่งมีจำนวน 13 แปลง ป่าควนจุก ป่ากาะโบยใต้ ป่าเกาะยาวน้อย ป่าคลองพรุแจด ป่าคลองอ่าวเลน ป่าคลองกาหมาย ป่าคลองย่าหมี ป่าคลองเหีย ป่าเกาะยาวใหญ่แปลงที่ 1 ป่าเกาะยาวใหญ่แปลงที่ 2 ป่าพรุใน  ป่าช่องหลาด และ ป่าคลองโล๊ะปาไล้

ด้านทิศตะวันตกมีแหล่งทรัพยากรธรรมชาติที่สำคัญของคลองทะเลอีกหนึ่งแห่ง คือ ป่าชายเลนผืนใหญ่ราว 2,801 ไร่ ที่เต็มไปด้วยพรรณพืชมากมายหลายชนิด เช่น โกงกาง พังกา แสม ฯลฯ ซึ่งเป็นแนวกั้นคลื่นลม เป็นที่อาศัยของลิงพังกาและที่วางไข่ของกุ้ง หอย ปูปลา นานาสายพันธุ์ ชาวบ้านคลองทะเลได้ใช้ผืนป่าชายเลนแห่งนี้ในการหารายได้ด้วยการจับสัตว์น้ำเพื่อการดำรงชีพ และได้มีการรวมกลุ่มอนุรักษ์ฟื้นฟูป่าชายเลนของชุมชนด้วย

ทางทิศใต้มีทรัพยากรเป็นแนวโขดหินที่ติดกับชายฝั่ง ซึ่งเป็นพื้นที่ตั้งของป่าชายหาดเนื้อที่ประมาณ 390 ไร่ ที่ประกอบไปด้วยพรรณ์ไม้ต่าง ๆ อาทิ ไม้สน ผักบุ้งทะเล หว้าหิน ตีนเป็ดทะเล ฯลฯ และยังมีพืชที่เป็นอาหารของชาวบ้าน เช่น ผักหวาน มะม่วงหิมพานต์ พุทรา มะกอกป่า เป็นต้น

นอกจากนี้ บริเวณป่าชายหาดยังพบนกเงือกซึ่งบ่งบอกถึงความอุดมสมบูรณ์ของพื้นที่นี้ได้เป็นอย่างดี ชาวบ้านได้ใช้ประโยชน์จากป่าชายหาดนี้ทั้งทางตรงและทางอ้อม เช่น เป็นแหล่งอาหารและยาสมุนไพรของชุมชนเป็นสถานที่พักผ่อนและที่ขายของ เป็นสถานที่ใช้ในการเข้าค่ายลูกเสือ ฝึกอบรมต่าง ๆ ตลอดจนเป็นสถานที่สังสรรค์พบปะญาติพี่น้องในวันสำคัญทางศาสนาอิสลามชาวบ้านจึงได้ใช้ประโยชน์จากบริเวณชายหาดสาธารณะของชุมชนกันโดยตลอด

ห่างออกไปจากป่าชายหาดเป็นหาดโคลนที่มีนกทะเลลงมาหาอาหารกินเมื่อยามน้ำลด มีแนวปะการังน้ำตื้นที่คงความอุดมสมบูรณ์ และเป็นที่อาศัยของฝูงปลาหลากหลายพันธุ์ โดยมีแหล่งหญ้าทะเลประมาณ 700 ไร่ ซึ่งเป็นแหล่งอาหารของสัตวทะเลหลายชนิด อีกทั้งชาวบ้านยังได้ใช้ประโยชน์จากแนวหญ้าทะเลในการจับสัตว์น้ำชนิดต่าง ๆ เพื่อเป็นอาหารในครัวเรือนและนำไปขายเป็นรายได้เสริม

ชุมชนคลองทะเลมีจำนวนประชากรทั้งสิ้น 459 คน มีครัวเรือนทั้งหมด 81 ครัวเรือน เป็นประชากรชาย 255 คน และหญิง 204 คน ร้อยละ 98.6 นับถือศาสนาอิสลาม

การประกอบอาชีพ

ประมาณปี พ.ศ. 2430-2440 เมื่อเริ่มมีการตั้งถิ่นฐานบริเวณพื้นที่นี้ คนกลุ่มแรกที่เข้ามาอยู่อาศัย ชุมชนคลองทะเลในช่วงเริ่มต้นนี้อาศัยความรู้ความสามารถในด้านการประมงเพื่อใช้ในการยังชีพ ส่วนการใช้ที่ดินเพื่อทำการเกษตรนั้นเกิดขึ้นภายหลังเนื่องจากเห็นว่าเป็นพื้นราบหุบเขาเหมาะสำหรับทการเกษตร จึงเริ่มมีการใช้ที่ดินด้วยการทำนาปลูกข้าว และทำสวนโดยที่เป็นสวนแบบผสมผสาน

ราวปี พ.ศ. 2519 ได้มีการจัดตั้งหมู่บ้านคลองทะเลขึ้นเป็นหมู่บ้านหนึ่งของตำบลเกาะยาวใหญ่ ช่วงนี้ชาวบ้านคลองทะเลมีอาชีพทำนาเป็นอาชีพหลัก และในขณะที่อาชีพประมงก็ยังคงทำกันเพื่อบริโภคและแลกเปลี่ยนภายในชุมชนเป็นหลัก ส่วนการทำสวนเริ่มมีการปรับเปลี่ยนมาปลูกพืชเชิงเดี่ยวมากขึ้น โดยการสนับสนุนของภาครัฐ มีการโค่นต้นมะม่วงเพื่อปลูกมะพร้าวเพียงอย่างเดียวและเริ่มมีการปลูกยางพาราที่บ้านช่องหลาด

โดยหน่วยงานของรัฐที่เกี่ยวข้องได้เข้ามาสนับสนุนให้ชาวบ้านชุมชนคลองทะเลปลูกยางพาราเพิ่มขึ้นด้วย การเปลี่ยนแปลงดังกล่าวนี้ดำเนินไปอย่างต่อเนื่องจนถึงประมาณปี พ.ศ. 2523 เริ่มมีโครงการสร้างงานในชนบท โดยรัฐบาลได้ให้สภาตำบลจัดทำโครงการพัฒนา ส่งเสริมการทำเกษตรเพื่อการค้าและการทำประมงเพื่อการค้ามากขึ้น

พ.ศ. 2523–2540 กลุ่มทุนประมงได้รุกล้ำพื้นที่อ่าวพังงา และทำลายทรัพยากรทางทะเลทำให้สัตว์ต่าง ๆ ลด ต่อมา พ.ศ. 2541 ได้มีการกำหนดเขตห้ามทำการประมงลากอวน

พ.ศ. 2540 ชาวบ้านเริ่มเลี้ยงปลาในกระชัง และมีการทำสวนยางพาราเพิ่มขึ้น เริ่มมีนายทุนเข้ามาซื้อที่ดินเก็งกำไร

พ.ศ. 2550 การท่องเที่ยวเริ่มมีการขยายมากขึ้น เริ่มมีการเปิดกิจการโรงแรม รีสอร์ตในพื้นที่

พ.ศ. 2548-2556 รัฐบาลเข้ามาดำเนินนโยบายส่งเสริมท่องเที่ยว จนมีความขัดแย้งกับกลุ่มทุนท่องเที่ยวและเริ่มมีพิพาทระหว่างชาวบ้านกับกลุ่มทุนท่องเที่ยว จนนำไปสู่กระบวนการเคลื่อนไหวที่เข้มข้นขึ้นเพื่อเรียกร้องความเป็นธรรมแก่ชาวบ้าน

กลุ่มองค์กรชุมชน

กลุ่มปกป้องและดูแลป่าชายเลนชุมชน ชาวบ้านได้รวมตัวกันเป็นกลุ่มเพื่อปกป้องดูแลป่าชายเลนชุมชนมาตั้งแต่ปีพ.ศ. 2538 อันเนื่องมาจากการที่รัฐได้อนุญาตให้สัมปทานป่าชายเลนแก่นายทุน แต่ผู้รับสัมปทานไม่ได้ปฏิบัติตามกติกาอย่างครบถ้วน จึงส่งผลให้ป่าชายเลนของชุมชนถูกทำลายและระบบนิเวศป่าชายเลนเปลี่ยนแปลงจนกระทบการท ามาหากินของคนในชุมชน ชาวบ้านได้เล็งเห็นถึงผลกระทบดังกล่าวและได้รวมตัวกันเพื่อต่อต้านกลุ่มทุนที่มาตัดไม้ป่าชายเลนในพื้นที่ของชุมชน ต่อมาภายหลังชาวบ้านได้ร่วมกันจัดตั้งป่าชายเลนชุมชนขึ้น ภายใต้การสนับสนุนขององค์กรความร่วมมือเพื่อฟื้นฟูทรัพยากรธรรมชาติอันดามัน

กลุ่มเลี้ยงปลาในกระชัง ตั้งขึ้นในปีพ.ศ. 2540 เป็นการรวมกลุ่มของชาวประมงและผู้ที่สนใจการเลี้ยงปลาในกระชัง โดยได้รับการสนับสนุนงบประมาณจากองค์การบริหารส่วนตำบลเกาะยาวใหญ่และสำนักงานประมงอำเภอเกาะยาว เพื่อแลกเปลี่ยนประสบการณ์การเลี้ยงปลาในกระชังของสมาชิกและการหมุนเวียนกองทุนที่ได้รับการสนับสนุนจากแหล่งต่าง ๆ เพื่อใช้ประโยชน์ในการพัฒนาอาชีพนี้

กลุ่มสตรี เป็นการรวมกลุ่มของผู้หญิงในชุมชนที่ได้รับการสนับสนุนงบประมาณและความรู้จากกรมการพัฒนาชุมชน ผ่านพัฒนากรที่ประจำในพื้นที่ตำบลเกาะยาวใหญ่ มีการจัดอบรมและส่งเสริมการทำกิจกรรมการเลี้ยงแพะ การปักและร้อยลูกปัด ผ้าคลุมฮิญาบ ฯลฯ

ชุมชนคลองทะเลเป็นชุมชนมุสลิมที่มีสายสัมพันธ์แบบเครือญาติ มีวิถีการดำเนินชีวิตตามแนวทางศาสนาอิสลามที่สืบทอดกันมาในกลุ่ม มีความเป็นอยู่เรียบง่ายตามคำสอนของศาสนาอิสลามให้ความเคารพผู้นำท้องถิ่น โดยเฉพาะโต๊ะอิหม่าม (ผู้นำสูงสุดของชุมชนตามแนวทางของศาสนาอิสลาม) ประเพณีและพิธีกรรมต่าง ๆ ล้วนเกี่ยวข้องกับหลักการของอิสลาม แม้จะมีการประยุกต์ใช้ตามบริบทของกลุ่มและท้องถิ่นบ้างก็ตาม ทั้งนี้ ภาพดังกล่าวจะสังเกตเห็นได้ชัด ไม่ว่าจะเป็นเสียงอะซานเพื่อเชิญชวนคนไปทำพิธีละหมาดที่สะท้อนผ่านลำโพงใหญ่ของชุมชนร้องเรียกให้ผู้คนมารวมตัวกันที่สุเหร่าหรือมัสยิดของหมู่บ้านวันละ 5 ครั้ง การรวมตัวกันประกอบพิธีละหมาดประจำสัปดาห์ในทุกวันศุกร์

โดยชายชาวมุสลิมต้องไปละหมาดตอนหลังเที่ยงที่มัสยิดประจำหมู่บ้าน นอกเหนือไปจากการละหมาดแล้ว ยังมีการอบรมคำสอนของศาสนา โดยการอ่านและแปลหนังสือศาสนาที่เรียกว่า “กิตาบ” การจัดงานทำบุญ (นู่หรี) ของชาวบ้านเนื่องในวาระต่าง ๆ ตลอดจนการ ปรึกษาหารือเกี่ยวกับปัญหาต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นในชุมชน โดยมีผู้อาวุโสเข้ามามีบทบาทสำคัญ สำหรับการละหมาดร่วมกันที่มัสยิดของหมู่บ้าน นอกจากจะเป็นพิธีกรรมทางศาสนาแล้ว ยังสะท้อนระบบการปกครองและความสัมพันธ์ระหว่างสมาชิกของชุมชนอีกด้วย

ชุมชนคลองทะเลไม่จำเป็นที่จะต้องสร้างกฎระเบียบที่ซับซ้อนมาบังคับใช้ แต่อาศัยพื้นฐานความเข้าใจและสำนึกความรับผิดชอบร่วมกัน ซึ่งโต๊ะอิหม่ามได้ใช้แนวทางของการเป็นมุสลิมที่ดี คือ การยึดมั่นปฏิบัติตามแบบแผนที่อิงคำสอนของศาสนาเป็นสิ่งยึดโยงคนในชุมชนเข้าด้วยกัน โดยมักจะมีการปลูกจิตสำนึกของคนในชุมชนช่วงก่อนและหลังพิธีละหมาดวันศุกร์ที่มัสยิด และเป็นผู้ที่นำเรื่องต่าง ๆ เข้ามาหารือและหาแนวทางในการ แก้ไขปัญหาร่วมกัน ศาสนาอิสลามจึงเป็นศูนย์กลางในการอยู่ร่วมกันของคนในชุมชนนี้

ความเชื่อและพิธีกรรมในชุมชน

คนในชุมชนคลองทะเลส่วนใหญ่ยึดคำสอนของศาสนาอิสลามเป็นแนวทางในการดำเนินชีวิต โดยมีการเรียนการสอนอิสลามศึกษาขั้นพื้นฐานซึ่งถือเป็นหน้าที่ของมุสลิมทุกคนต้องเรียนรู้ทั้งที่เป็นการเรียนอย่างเป็นทางการในโรงเรียน โดยเน้นการเรียนตามหลักสูตรของกระทรวงศึกษาธิการ และการเรียนที่ไม่เป็นทางการ คือการเรียนศาสนาที่มัสยิด ซึ่งเน้นสอนการอ่านคัมภีร์อัลกุรอานแบบท่องจำเป็นหลัก สิ่งนี้ถูกผลิตซ้ำจนนำไปสู่หลักการปฏิบัติที่สอดแทรกอยู่ในวิถีชีวิตประจำวันของมุสลิม

ในชุมชนนี้กล่าวคือ พยายามเน้นให้สมาชิกชุมชนดำเนินชีวิตตามประเพณีปฏิบัติที่อิงหลักการศาสนา เช่น เมื่อเด็กทารกแรกเกิดประมาณ 7-9 วัน จะมีพิธีขึ้นเปลและพิธีแกกะฮ์ (การโกนผมไฟและเชือดแพะ หรือแกะสำหรับทำบุญเลี้ยงแขก) เมื่อโตขึ้นมาหน่อย สำหรับเด็กผู้ชายจะมีการประกอบพิธีสุนัต (การขลิบหนังหุ้มปลายอวัยวะเพศ) เพื่อดำเนินตามวิถีปฏิบัติของท่านศาสดามูฮัมหมัด ตลอดจน มีการเฝ้ากุโบร์ คือ การรวมกลุ่มอ่านคัมภีร์อัลกุรอานและอ่านดุอาขอพรที่กุโบร์ (หลุมศพ) หลังจากมีคนตายเป็นเวลา 3 หรือ 7 วัน จึงกล่าวได้ว่าความเชื่อและพิธีกรรมต่าง ๆ ที่ชุมชนปฏิบัตินั้นล้วนอิงคำสอนของศาสนาอิสลาม ซึ่งเกี่ยวข้องกับชีวิตตั้งแต่เกิดจนตาย และเป็นสิ่งที่ทำให้ชุมชนได้กลายเป็นสถานที่แห่งการร่วมแรงร่วมใจไปช่วยงานของคนในหมู่บ้านอย่างเต็มใจ อีกทั้งยังเป็นอีกหนึ่งเครื่องมือที่ยึดโยงผู้คนให้เกิดเครือข่ายผ่านกิจกรรมในชุมชน ประเพณีและพิธีกรรมที่เกี่ยวข้องกับศาสนาและงานกิจกรรมต่าง ๆ ที่ยึดโยงคนในชุมชนคลองทะเลให้เกิดปกิสัมพันธ์ที่ดีต่อกัน

ประเพณีและพิธีกรรมที่เกี่ยวข้องกับศาสนาและงานกิจกรรม

พิธีกรรมเกี่ยวกับชีวิต ตั้งแต่พิธีกรรมเกี่ยวกับการเกิด พิธีกรรมเกี่ยวกับการแต่งงาน พิธีกรรมในชีวิตประจำวัน และพิธีกรรมเกี่ยวกับความตาย ซึ่งพิธีกรรมเหล่านี้เชื่อมโยงคนในหมู่บ้านให้มาร่วมงาน หรือร่วมช่วยเหลือในการเตรียมงาน โดยดำเนินการตามความชำนาญที่เรียนรู้และสืบทอดกันมา โดยมีเจ้าภาพเป็นสมาชิกของหมู่บ้านครอบครัวใดครอบครัวหนึ่ง ซึ่งจะเชิญเพื่อนบ้านคนอื่น ๆ มาร่วมงาน

พิธีกรรมเกี่ยวกับวันหรือเทศกาลสำคัญทางศาสนา ในวันหรือเทศกาลที่สำคัญของศาสนาอิสลาชาวบ้านทั้งหมู่บ้านจะมาร่วมงานกันตามสถานที่สำคัญ ๆ ของหมู่บ้าน เช่น มัสยิดโรงเรียน หรือที่ทำการเทศบาลตำบลเกาะยาวใหญ่ เพื่อร่วมพิธีที่จัดขึ้น พิธีกรรมและวาระที่สำคัญ ๆ ทางศาสนาของชุมชน มีดังต่อไปนี้

• งานวันเมาลิด หรือวันคล้ายวันประสูติขององค์ศาสดามูฮัมหมัด ซึ่งจะอยู่ในช่วงเดือนรออุลเอาวาลตามปฏิทินของอิสลาม การจัดงานเมาลิดในปัจจุบันจัดขึ้นในบริเวณที่ทำการเทศบาลตำบลเกาะยาวใหญ่ ในงานจะมีการเลี้ยงอาหารแก่คนทั้งตำบล ชาวบ้านทุกหมู่บ้านของเกาะยาวใหญ่จะมาร่วมงาน ซึ่งมีพิธีเมาลิดด้วยการอ่านบทสรรเสริญศาสดา และกิจกรรมบนเวที เช่น เสวนาคำสอนทางศาสนา การแข่งขันตอบปัญหาทางศาสนาของนักเรียนโรงเรียนต่าง ๆรวมทั้งมีการออกร้านค้ามาจำหน่ายสินค้าที่เกี่ยวกับศาสนามากมาย เช่น อักษรภาพอาหรับ ผ้าคลุมฮิญาบ หมวกกาปีเยาะ ผ้าถุง ผ้าปาเต๊ะ อาหารฮาลาล ฯลฯ

• เดือนบวช หรือเดือนรอมฎอนตามปฏิทินอิสลาม ในเดือนนี้มุสลิมทั่วโลกจะต้องถือศีลอด โดยการไม่มีการดื่มกินและละเว้นจากการทำสิ่งที่ไม่ดีต่าง ๆ ตามข้อห้ามในบทบัญญัติของศาสนาตั้งแต่แสงอรุณขึ้นจนตะวันตกดินของแต่ละวันตลอดทั้งเดือน การถือศีลอดนี้เป็นหนึ่งในบทบัญญัติหลัก 5 บท ที่ชาวมุสลิมต้องปฏิบัติเป็นเวลาหนึ่งเดือน โดยตลอดเดือนนี้จะมีการจัดละหมาดตะรอเวียะห์ในช่วงกลางคืนหลังจากที่ละการถือศีลอดแล้ว ซึ่งชาวบ้านจะมาละหมาดร่วมกันที่มัสยิดของหมู่บ้าน

• วันตรุษอีดิ้ลฟิตรี หรือวันฮารีรายอฟิตเราะห์ หรือที่ชาวบ้านเรียกว่าวันออกบวช เป็นวันเฉลิมฉลองหลังจากสิ้นสุดเดือนรอมฏอน โดยจะมีการเฉลิมฉลองกันอย่างยิ่งใหญ่ มีการละหมาดวันตรุษอีดิ้ลฟิตริร่วมกันที่มัสยิด มีการเลี้ยงอาหาร การให้ทานแก่คนจน การเยี่ยมกุโบร์ การเยี่ยมญาติพี่น้องต่างถิ่น ซึ่งในวันนี้มุสลิมจะนิยมแต่งกายด้วยชุดใหม่ 1 ที่สวยงาม พรมน้ำหอมและมักจะมีการทำงานบุญต่าง ๆ ในวันนี้ เช่น ทำบุญขึ้นบ้านใหม่ ทำบุญให้คนตาย เป็นต้น

• วันตรุษอีดิ้ลฮัฏฮา หรือที่ชาวบ้านเรียกว่าวันฮารีรายอฮัจญี เป็นวันสำคัญอีกวันหนึ่งตามปฏิทินอิสลามซึ่งจะมีการทำพิธีกรรมที่จัดขึ้นตรงกับวันที่มุสลิมทั่วโลกประกอบพิธีฮัจญ์ หรือพิธีแสวงบุญที่นครเมกกะฮ์ ประเทศซาอุดิอาระเบีย หลังวันตรุษอีดิ้ลฟิตรีประมาณ 100วัน พิธีกรรมในวันนี้มีกิจกรรม การทำบุญคล้าย ๆ กันกับวันตรุษอีดิ้ลฟิตรีที่กล่าวมาก่อนหน้านี้ แต่มีเพิ่มเติมคือ การเชือดสัตว์จำพวกวัว แพะ หรือแกะ เพื่อนำเนื้อไปบริโภคและแจกจ่ายแก่เพื่อนบ้านโดยเฉพาะคนจนและคนขัดสน

กำลังอยู่ระหว่างจัดทำข้อมูล

มัสยิดคลองทะเล

เนื่องจากคนในชุมชนเกือบทั้งหมดนับถือศาสนาอิสลาม จึงมีมัสยิดประจำชุมชน คือ มัสยิดคลองทะเล โดยได้สร้างขึ้นมาหลังจากที่มีการตัดถนนทางเข้าหมู่บ้านแล้วประกอบกับมีจำนวนชาวบ้านในชุมชนเพิ่มมากขึ้น เมื่อปี พ.ศ. 2520 ชาวบ้านจึงได้ร่วมกันก่อตั้งมัสยิดของหมู่บ้าน เนื่องจากสถานที่ละหมาดของหมู่บ้านแต่เดิมนั้นมีขนาดไม่เพียงพอกับจำนวนชาวบ้านที่จะมาร่วมละหมาดในวันศุกร์มัสยิดของแห่งนี้ตั้งอยู่ทางไปหาดคลองสน

ปัจจุบันเทศบาล ตำบลเกาะยาวใหญ่ได้สนับสนุนงบประมาณให้สร้างมัสยิดขึ้นใหม่ให้มีความทันสมัยมากขึ้น ซึ่งเป็นมัสยิดทรงโดมและปูพื้นด้วยกระเบื้องตกแต่งสวยงาม กว้างขวางพอสมควร เมื่อมีการขยายมัสยิดแล้วชาวบ้านจึงใช้มัสยิดเป็นสถานที่รวมตัวในการทำกิจกรรมต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องกับศาสนาอิสลาม และได้มีการสร้างศาลาไม้ใกล้มัสยิดเพิ่มเติมเพื่อเป็นสถานที่ในการประกอบอาหาร สำหรับจัดเลี้ยงอาหารเวลาชาวบ้านรวมตัวกันในการทำบุญต่าง ๆ เช่น การทำบุญเกี่ยวกับการเฝ้ากุโบร์เมื่อมีคนตายในหมู่บ้าน และพิธีจัดเลี้ยงอาหารในงานพิธีต่าง ๆ ทางศาสนา มัสยิดของชุมชนคลองทะเลจึงเป็นศูนย์รวมในการพบปะ ปรึกษาหารือของชาวบ้าน ทั้งในเรื่องทางศาสนา และเรื่องราวทั่วไปของชุมชน

ภาษาพูด ภาษาไทยถิ่นใต้

ภาษาเขียน ภาษาไทย

ด้านระบบสาธารณูปโภค:

น้ำดื่มน้ำใช้โดยทั่วไปแล้วชุมชนที่ตั้งอยู่บนเกาะกลางทะเลเช่นนี้อาจจะมีปัญหาในเรื่องแหล่งน้ำจืด  ทว่าชุมชนคลองทะเลไม่เคยมีปัญหาเรื่องแหล่งน้ำจืดแต่อย่างใด เนื่องจากมีทรัพยากรที่อุดมสมบูรณ์โดยเฉพาะป่าต้นน้ำซึ่งเป็นแหล่งน้ำจืด ชาวบ้านจึงได้ใช้ประโยชน์จากแหล่งน้ำตามธรรมชาติมาโดยตลอด

ต่อมาจึงได้มีการกักเก็บน้ำด้วยเขื่อนขนาดเล็กคือ “เขื่อนป่าอ้อย” ซึ่งสร้างขึ้นในพื้นที่ป่าต้นน้ำที่ชาวบ้านได้ร่วมกันอนุรักษ์พื้นที่ป่าดังกล่าวมาโดยตลอด ชุมชนจึงไม่มีปัญหาขาดแคลนน้ำจืด น้ำจากเขื่อนนี้สามารถน้ำมาทำเป็นน้ำประปาใช้ในชุมชน อันเนื่องจากในฤดูฝนมีฝนตกชุกและมีแหล่งทรัพยากรที่สมบูรณ์ดังกล่าว นอกจากน้ำประปาที่ใช้อุปโภคแล้ว ชาวบ้านในชุมชนคลองทะเลหลาย ๆ ครัวเรือนยังมีการขุดบ่อน้ำบาดาลเพื่อใช้น้ำบริโภค โดยชาวบ้านมักจะมีการใช้ประโยชน์จากบ่อน้ำบาดาลร่วมกัน

แหลมหาด เกาะยาวใหญ่ ตั้งอยู่ที่ตำบลเกาะยาวใหญ่ อำเภอเกาะยาว จังหวัดพังงา ที่นี่ถือเป็นหนึ่งในแหล่งท่องเที่ยวที่ได้รับความนิยมสำหรับผู้ที่ชื่นชอบธรรมชาติ เพราะเป็นเกาะที่เปรียบเสมือนศูนย์กลางการท่องเที่ยวทางทะเลระหว่างจังหวัดภูเก็ต พังงา และกระบี่ จึงทำให้มีนักท่องเที่ยวมาเที่ยวตลอด

ชื่อเสียงของแหลมหาด เกาะยาวใหญ่ ไม่เพียงแต่เป็นที่รู้จักในหมู่นักท่องเที่ยวชาวไทยเท่านั้น แต่หาดสวยติดอันดับโลกจากเว็บไซต์ worldbeachguide ซึ่งเป็นเว็บไซต์แนะนำสถานที่ท่องเที่ยวชายหาด World Beach Guide ของประเทศอังกฤษ เผยแพร่ผลการจัดอันดับในหัวข้อ “100 อันดับ ชายหาดที่ดีที่สุดในโลก ประจำปี 2566” โดยมีแหลมหาด เกาะยาวใหญ่ ติดอยู่ในอันดับที่ 21 ทั้งยังเคยเป็นหนึ่งในฉากภาพยนตร์ฮอลลีวูดอีกหลายเรื่อง นั่นจึงทำให้หาดแห่งนี้โด่งดังในหมู่นักท่องเที่ยวต่างชาติเป็นอย่างมาก

ธีระพงษ์ วงษ์นา. (2560). พลวัตการปกป้องทรัพยากรธรรมชาติบนพื้นฐานทุนทางสังคมในชุมชนคลองทะเล จังหวัดพังงา. วิทยานิพนธ์ศิลปศาสตรมหาบัณฑิต การบริหารพัฒนาสังคม คณะพัฒนาสังคมและสิ่งแวดล้อม สถาบันบัณฑิตพัฒนาบริหารศาสตร์.

เอิงเอย. (2563). Unseen ที่เที่ยวลับพังงา แหลมหาด เกาะยาวใหญ่ ไปแล้วจะว้าวววว. สืบค้นเมื่อวันที่ 16 กรกฎาคม 2566, จาก https://travel.trueid.net/

Amazing Thailand. (ม.ป.ป.). เกาะยาวใหญ่. สืบค้นเมื่อวันที่ 16 กรกฎาคม 2566, จาก https://thai.tourismthailand.org/

Cleanenergyisland. (ม.ป.ป.) เกาะยาวใหญ่. สืบค้นเมื่อวันที่ 16 กรกฎาคม 2566, จากhttps://www.cleanenergyisland.com/

Santhiya. (ม.ป.ป.). สืบค้นเมื่อวันที่ 16 กรกฎาคม 2566, จาก https://www.santhiya.com/kohyaoyai/th/

Travelkapook. (ม.ป.ป.). แหลมหาด เกาะยาวใหญ่. สืบค้นเมื่อวันที่ 16 กรกฎาคม 2566, จาก https://travel.kapook.com/