เริ่มแรกในรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก รัชกาลที่ 1 แห่งราชวงศ์จักรี ทรงโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้เจ้าพระยามอญสองคน มีนามว่า เจ้าพระยารามัญวงค์ (พระยาบําเรอภักดี) กับเจ้าพระยามหาโยธา(พระยาเจ่ง) เข้าเฝ้าและทรงมีพระบรมราชานุญาตให้เจ้าพระยาทั้งสองกับบริวารที่อพยพมาจากพม่า ได้รับพระราชทานแหล่งที่ทำมาหาเลี้ยงชีพได้ตามอัธยาศัย พระยามอญทั้งสองพร้อมกับหัวหน้าพระยามอญอีกห้าคน รวมเป็นพระยามอญ 7 คน พร้อมบริวารจึงล่องแพมาตามลําน้ำแม่กลอง และได้พักอาศัยทำมาหาเลี้ยงชีพตามริมฝั่งแม่น้ำแม่กลอง ตั้งแต่อำเภอบ้านโป่ง อำเภอโพธารามตลอดสองฝั่งแม่น้ำ และชนชาวมอญอพยพเหล่านั้นได้เลือกภูมิประเทศที่เป็นศูนย์รวมชาวมอญไว้ได้แห่งหนึ่งคือ "บ้านคงคา" ปัจจุบันคือ "วัดคงคาราม" เดิมทีท้องถิ่นของวัดคงคารามเป็นที่อยู่อาศัยของชาวลาวเวียงจันทร์มาก่อน ซึ่งชาวลาวเวียงจันทร์เหล่านั้นเป็นเชลยที่ถูกกวาดต้อนมาเป็นเชลยในสมัยของพระเจ้ากรุงธนบุรี (เจ้าพระยาตากสิน) ชนชาวมอญเหล่านี้ต้องการพื้นดินแห่งนี้เป็นที่ประกอบการอาชีพ และไม่ต้องการรบราฆ่าฟันกับใคร ๆ พระยามอญเหล่านั้นจึงยื่นหนังสือเป็น "ท้องตราแผ่นดิน"

ว่าพวกตนได้รับพระบรมราชานุญาตจากพระมหากษัตริย์ รัชกาลที่ 1 ให้มาทำมาหากิน ณ สถานที่แห่งนี้ ด้วยพระราชบารมีและพระบรมโพธิสมภารของพระมหากษัตริย์รัชกาลที่ 1 ชาวลาวเวียงจันทร์จึงถอยร่นพาบริวารอพยพไปที่อื่น ชาวมอญจึงแทรกเข้ามา ทำมาหากินตลอดสองฟากฝั่งแม่น้ำแม่กลอง ในเขตอำเภอบ้านโป่งและอำเภอโพธาราม มีความเป็นอยู่อย่างสงบสุขเรื่อยมา และต่อมาก็ได้สร้างวัดขึ้นวัดหนึ่ง คือ วัดคงคาราม ไว้เป็นศูนย์รวมยึดเหนี่ยวทางจิตใจทางพุทธศาสนา

ดังกล่าวต่อมาบริเวณวัดคงคาราม เป็นแหล่งที่มีชุมชนชาวมอญมากมาย แต่พื้นที่ที่จะประกอบอาชีพมีจํานวนน้อยประชากรชาวมอญเริ่มหนาแน่น หัวหน้ามอญคนหนึ่งนามว่า "พระยานิโครธาราม" ซึ่งเป็นหนึ่งในพระยามอญทั้งเจ็ด เป็นหัวหน้านำพาลูกหลานมอญทั้งหลายอพยพแยกย้ายไปทำมาหากินด้านทิศตะวันออกของวัดคงคาราม ซึ่งเป็นที่ตั้งชุมชน ณ ปัจจุบันที่มีแหล่งทรัพยากรธรรมชาติเป็นป่าลานและยังพบเครื่องกระเบื้องของชาวจีนเป็นจำนวนมาก (ซึ่งเป็นที่มาของชื่อชุมชนดอนกระเบื้อง ) แต่ชาวมอญที่อพยพไปแล้วยังคงมาทำบุญที่วัดคงคารามแห่งนี้เป็นประจําหัวหน้ามอญผู้นี้ จึงกราบทูลขออนุญาตจาก "เจ้าคณะใหญ่" ของวัดคงคารามเพื่อก่อสร้างวัดขึ้นอีกแห่งหนึ่งรองรับความศรัทธาในพุทธศาสนาของชาวมอญ พระยานิโครธารามได้ปรึกษากับหัวหน้ามอญทั้งหลายจนเป็น วัดที่มีนามว่า "วัดดอนกระเบื้อง" (ชาวมอญ เรียกว่า "เผี่ยเดิงเริด"แปลความว่า วัดที่มีดงลานมาก เผี่ย = วัด , เดิง = เมือง , ริด = ต้นลาน)

สภาพโดยทั่วไป พื้นที่เป็นที่ราบลุ่ม เหมาะสำหรับการเพาะปลูก และการเลี้ยงสัตว์ มีคลองระบายน้ำของกรมชลประทานไหลผ่าน จําานวน 1 สาย มีแม่น้ำแม่กลองไหลผ่านและมีคลองชลประทานไหลผ่านบางส่วนของตําบลและสามารถนําน้ำไปใช้ในการประกอบการเกษตรและบริโภค

แบ่งพื้นที่การปกครองออกเป็น 6 หมู่บ้าน ดังนี้

• หมู่ที่ 1 บ้านรางโพธิ์ : นางกันยารัตน์ ขมประเสริฐ เป็นผู้ใหญ่บ้าน
• หมู่ที่ 2 บ้านหมู่กลางเกาะลอย : นายทวีศักดิ์ ไพบูลย์สิทธิ์ เป็นผู้ใหญ่บ้าน
• หมู่ที่ 3 บ้านหมู่ใหญ่ดงยาง : นางขันแก้ว กิมอิม เป็นผู้ใหญ่บ้าน
• หมู่ที่ 4 บ้านต้นมะขาม : นายจตุรงค์ ตังป๊อก เป็นกำนัน
• หมู่ที่ 5 บ้านแควน้อย : นายสมบัติ คุณชัยวัฒนกิจ เป็นผู้ใหญ่บ้าน
• หมู่ที่ 6 บ้านร่มโพธิ์ : นายวีรภัทร ตันเจริญ เป็นผู้ใหญ่บ้าน

อาณาเขตติดต่อ

• ทิศเหนือ ติดต่อกับ ตำบลดอนกระเบื้อง อำเภอบ้านโป่ง
• ทิศใต้ ติดต่อกับ ตำบลบ้านเลือก ตำบลหนองโพ
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับ ตำบลหนองโพ อำเภอโพธาราม
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับ ตำบลสวนกล้วย อำเภอบ้านโป่ง

สถานที่สำคัญ วัดดอนกระเบื้อง เป็นจุดศูนย์รวมของชุมชน มีอายุเก่าแก่สืบมาตั้งแต่รัชกาลที่ 2

ประชากรทั้งสิ้น 4,070 คน แยกเป็นชาย 1,947 คน เป็นหญิง 2,123 คน มีจำนวนครัวเรือน 1,692 ครัวเรือน มีความหนาแน่นของประชากรโดยเฉลี่ย 462.5 คน/ตารางกิโลเมตร กลุ่มชาติพันธุ์ในชุมชนประกอบด้วยชาวมอญ ชาวจีน และชาวลาว

กลุ่มชาติพันธุ์ต่าง ๆ ในชุมชน: จีน, มอญ, ลาวเวียง

ประชากรในเขตชุมชนดอนกระเบื้อง ประกอบอาชีพเกษตรกรรม ได้แก่ การปลูกข้าว ข้าวโพดฝักอ่อน และการเลี้ยงสัตว์ โดยเฉพาะโคนม อาชีพรองลงมา คือ รับจ้าง และค้าขาย

สังคมแบบเกษตรกรรมและบางส่วนทำงานรับจ้างตามโรงงานอุตสาหกรรม นับศาสนาพุทธเป็นศาสนาหลัก บางส่วนนับถือศาสนาคริสต์

1. นางละมูล ชินผักแว่น

• ที่อยู่ปัจจุบัน 114/1 หมู่ที่ 1 ตําบลดอนกระเบื้อง อําเภอโพธาราม จังหวัดราชบุรี
• ความรู้ความสามารถภูมิปัญญาท้องถิ่นสาขาสาธารณสุข ด้านการรักษาโรคแผนโบราณ

2. นางกัลยา เยี่ยงสว่าง

• ที่อยู่ปัจจุบัน 57 หมู่ที่ 2 ตําบลดอนกระเบื้อง อําเภอโพธาราม จังหวัดราชบุรี
• ความรู้ความสามารถภูมิปัญญาท้องถิ่นสาขาศิลปกรรม ด้านงานประดิษฐ์

3. นางอุบล ทองอือ

• ที่อยู่ปัจจุบัน 45 หมู่ที่ 3 ตําบลดอนกระเบื้อง อําเภอโพธาราม จังหวัดราชบุรี
• ความรู้ความสามารถภูมิปัญญาท้องถิ่นสาขาศิลปกรรม ด้านงานประดิษฐ์ “บายศรี”

4. นางจินตนา แก้วบูชา

• อายุ 64 ปี
• ที่อยู่ปัจจุบัน 36/3 หมู่ที่ 4 ตําบลดอนกระเบื้อง อําเภอโพธาราม จังหวัดราชบุรี
• ความรู้ความสามารถภูมิปัญญาท้องถิ่นสาขาศิลปกรรม ด้านดนตรีไทย

5. นายพร เชาว์วัตร์

• อายุ 75 ปี
• ที่อยู่ปัจจุบัน 29/1 หมู่ที่ 3 ตําบลดอนกระเบื้อง อําเภอโพธาราม จังหวัดราชบุรี
• ความรู้ความสามารถภูมิปัญญาท้องถิ่นสาขาศิลปกรรม ด้านประติมากรรม ประดับต้นเทียน

6. นางสมใจ หนูน้อย

• ที่อยู่ปัจจุบัน 44/2 หมู่ที่ 4 ตําบลดอนกระเบื้อง อําเภอโพธาราม จังหวัดราชบุรี
• ความรู้ความสามารถภูมิปัญญาท้องถิ่นสาขาอาหารท้องถิ่น

7. นายประจวบ นิโกรทา

• ที่อยู่ปัจจุบัน 34/2 หมู่ที่ 5 ตําบลดอนกระเบื้อง อําเภอโพธาราม จังหวัดราชบุรี
• ความรู้ความสามารถภูมิปัญญาท้องถิ่นสาขาพิธีกรรมท้องถิ่น

ศิลปะการแสดง

หนังตลุง

• ชื่อทางการ : หนังตลุง
• ชื่อท้องถิ่น : หนังลุงแกละ ชุมพร ชมดาว
• ประวัติความเป็นมา : ชุดหนังสืบทอดมานับร้อยปี
• คุณค่า ความหมายที่มีต่อชุมชน : มีการแสดงควบคู่กับชุมชนมาอย่างยาวนาน
• สถานภาพปัจจุบัน : ปัจจุบันไม่มีผู้สืบทอด แต่ยังมีการทำบุญอาจารย์ฤาษี บรรลัย โกศ เดือน 6 ทุกปี
• การถ่ายทอดและการสืบทอด : ไม่มีการถ่ายทอดแล้ว
• อุปกรณ์ประกอบการใช้แสดง : อุปกรณ์หนังครบชุด

แนวปฎิบัติทางสังคม พิธีกรรม ประเพณี

โกนจุก

• ชื่อทางการ : โกนจุก
• ชื่อท้องถิ่น : จอโป
• คุณค่า ความหมายที่มีต่อชุมชน : เป็นพิธีสำคัญของเด็กชาวมอญ
• สถานภาพปัจจุบัน : ยังมีการประกอบพิธีสืบต่อกันเรื่อยมา
• การถ่ายทอดและการสืบทอด : สืบทอดต่อกันเรื่อยมา
• อุปกรณ์ประกอบการใช้งาน : ไม้คันเบ็ด ข้าวปากหม้อ สำรับแกง ขนมทอด กล้วย มะพร้าวแห้ง พลู หมาก เทียน น้ำมนต์

ทำบุญกลางบ้าน

• ชื่อทางการ : ทำบุญกลางบ้าน
• ชื่อท้องถิ่น : มะเงอฮ้อย
• คุณค่า ความหมายที่มีต่อชุมชน : เป็นพิธีสำคัญของชุมชน
• สถานภาพปัจจุบัน : ยังมีการประกอบพิธีสืบต่อกันเรื่อยมา
• การถ่ายทอดและการสืบทอด : สืบสอดต่อกันเรื่อยมา
• อุปกรณ์ประกอบการใช้งาน : การตั้งเสาไม้เพื่อไหว้เทวดา

ไหว้ผีเดือน 6

• ชื่อทางการ ไหว้ผีเดือน 6
• ชื่อท้องถิ่น เจียะอะลก
• ประวัติความเป็นมา มีคู่ท้องถิ่น
• คุณค่า ความหมายที่มีต่อชุมชน เป็นพิธีสำคัญของคนในตระกูลเดียวกัน
• สถานภาพปัจจุบัน ยังมีการประกอบพิธีสืบต่อกันเรื่อยมา
• การถ่ายทอดและการสืบทอด สืบต่อกันเรื่อยมา
• อุปกรณ์ประกอบการใช้งาน ข้าวปากหม้อ สำรับแกง ขนมทอด กล้วย มะพร้าวแห้ง พลู หมาก เทียน น้ำมนต์

ช่างฝีมือ

• ชื่อทางการ : ตัดกระดาษ
• คุณค่า ความหมายที่มีต่อชุมชน : ใช้เป็นอุปกรณ์ประกอบในหลายๆพิธี
• สถานภาพปัจจุบัน : ยังมีการประกอบพิธีสืบต่อกันเรื่อยมา
• การถ่ายทอดและการสืบทอด : สืบทอดต่อกันเรื่อยมา
• อุปกรณ์ประกอบการใช้งาน : กระดาษแก้ว

ภาษาพูดใช้ภาษาไทยและภาษามอญ ภาษาเขียนใช้ภาษาไทย

ด้านวัฒนธรรม:

ชุมชนเหลือผู้อ่านภาษามอญออกเขียนภาษามอญได้เพียงท่านเดียว

กำลังอยู่ระหว่างจัดทำข้อมูล

ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร. มอญดอนกระเบื้อง จ.ราชบุรี. สืบค้นเมื่อวันที่ 16 มกราคม 2567 ; จาก https://communityarchive.sac.or.th/

องค์การบริหารส่วนตำบลดอนกระเบื้อง. (ม.ป.ป.). ข้อมูลพื้นฐานตำบล. ค้นจาก http://donkrabueang.go.th/