การก่อตัวเป็นชุมชนในพื้นที่บริเวณบ้านพลับเริ่มเกิดขึ้นเมื่อใดไม่ปรากฏหลักฐานอย่างชัดเจน แต่จากข้อมูลที่ได้จากชาวบ้านในพื้นที่ ผู้นำชุมชน รวมถึงประชากรในเขตพื้นที่ตำบลดอนหญ้านางทำให้ทราบข้อมูลว่า ชาวตำบลดอนหญ้านางมีบรรพบุรุษร่วมเชื้อสายเดียวกัน โดยกลุ่มคนที่เข้ามาตั้งถิ่นฐานในบริเวณนี้ได้อพยพโยกย้ายครอบครัวมาจากเมืองเวียงจันทร์ ประเทศลาว หรือกลุ่มชาติพันธุ์ลาวเวียง และลงหลักปักฐานสร้างบ้านเรือนในพื้นที่แห่งนี้ ทำให้ชุมชนในบริเวณตำบลดอนหญ้านางมีภาษาในการสื่อสารที่แตกต่างไปจากคนภาคกลางในพื้นที่โดยทั่วไป ที่ใช้ภาษาไทยในการสื่อสาร รวมไปถึงมีวัฒนธรรมการแต่งกายที่เป็นเอกลักษณ์และมีลักษณะเฉพาะตัว มีชุดประจำถิ่นเป็นชุดผ้าสีดำ ชาวลาวเวียงได้กระจายตัวกันอยู่ในพื้นที่ชุมชนโดยรอบในตำบลดอนหญ้านาง รวมถึงพื้นที่บ้านพลับด้วย เมื่อเข้ามาตั้งชุมชนในบริเวณนี้ และเห็นว่ามีต้นพลับขนาดใหญ่ขึ้นอยู่ในพื้นที่ เมื่อจัดตั้งเป็นชุมชนจึงใช้ชื่อเรียกหมู่บ้านนี้ว่า “บ้านพลับ” ตามชื่อของต้นไม้ที่พบ ทั้งนี้พื้นที่ชุมชนลาวเวียงตำบลดอนหญ้านางยังเคยใช้เป็นสถานที่จัดกิจกรรมการรวมกลุ่มกันของชาวลาวเวียงจันทร์กลุ่มต่าง ๆ ที่อยู่ในประเทศไทย เพื่อสร้างสัมพันธภาพและแสดงความเป็นตัวตนกลุ่มชาติพันธุ์ลาวเวียงในพื้นที่ประเทศไทยอีกด้วย

บ้านพลับ ตำบลดอนหญ้านาง อำเภอภาชี จังหวัดระนครศรีอยุธยา ลักษณะทางกายภาพของสภาพภูมิศาสตร์ชุมชนเป็นพื้นที่ดอนสลับกับพื้นที่ราบลุ่ม มีลำคลองรพีพัฒน์ไหลผ่านบริเวณชุมชน มีความเหมาะสมในการทำเกษตรกรรม พื้นที่ชุมชนมีเนื้อที่ประมาณ 960 ไร่ หรือประมาณ 1.53 ตารางกิโลเมตร โดยมีอาณาเขตติดต่อดังนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับ หมู่ที่ 8 ตำบลดอนหญ้านาง และหมู่ที่ 3 ตำบลหนองขนาก อำเภอท่าเรือ
• ทิศใต้ ติดต่อกับ หมู่ที่ 3 ตำบลหนองน้ำใส
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับ หมู่ที่ 8 ตำบลดอนหญ้านาง
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับ หมู่ที่ 4 ตำบลดอนหญ้านาง

บ้านพลับ ตำบลดอนหญ้านาง อำเภอภาชี จังหวัดพระนครศรีอยุธยา เป็นชุมชนกลุ่มชาติพันธุ์ลาวเวียงในพื้นที่ภาคกลางของประเทศไทย มีสถิติประชากรทางการทะเบียนราษฎร (รายเดือน) สำนักบริหารการทะเบียน กรมการปกครอง รายงานจำนวนประชากรหมู่ที่ 6 บ้านพลับ ตำบลดอนหญ้านาง อำเภอภาชี จังหวัดพระนครศรีอยุธยา มีจำนวนประชากรทั้งสิ้น 417 คน โดยแยกเป็นประชากรชาย 201 คน ประชากรหญิง 216 คน จำนวนหลังคาเรือนทั้งสิ้น 148 หลังคาเรือน (ข้อมูลเดือนธันวาคม 2566)

บ้านพลับ ตำบลดอนหญ้านาง อำเภอภาชี จังหวัดพระนครศรีอยุธยา อยู่ในพื้นที่ความรับผิดชอบขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นเขตองค์การบริหารส่วนตำบลดอนหญ้านาง เป็นชุมชนที่ไม่ได้มีขนาดใหญ่มากนัก มีผู้นำชุมชนและคณะกรรมการหมู่บ้านร่วมกันดูแลความสงบเรียบร้อยภายในชุมชน ประชากรส่วนใหญ่ในชุมชนจะประกอบอาชีพหลักเกี่ยวกับงานรับจ้างทั่วไป ชาวบ้านอีกส่วนหนึ่งจะประกอบอาชีพด้านการทำเกษตรกรรม โดยมีการทำนาเป็นหลัก การทำปศุสัตว์ เลี้ยงสัตว์ชนิดต่าง ๆ และมีการรวมกลุ่มกิจกรรมภายในชุมชนของกลุ่มอาชีพจักสาน แต่ในปัจจุบันการดำเนินการไม่ค่อยมีความสะดวกมากนัก เนื่องจากวัตถุดิบในการจักสานเริ่มหาได้ยาก และผู้มีองค์ความรู้ด้านการจักสานส่วนใหญ่เป็นผู้สูงอายุ ทำให้ไม่สามารถประกอบกิจกรรมได้อย่างเต็มที่ ทั้งยังขาดกลุ่มคนรุ่นใหม่ในการสานต่อกิจกรรมดังกล่าว

ศูนย์การเรียนรู้บ้านพลับ

ศูนย์เรียนรู้และขับเคลื่อนหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงบ้านพลับ เป็นศูนย์การเรียนรู้ที่ขับเคลื่อนโดยการมีส่วนร่วมของสำนักงานพัฒนาชุมชนอำเภอภาชีร่วมกับคณะกรรมการศูนย์ และมีศูนย์เรียนรู้ด้านการเกษตรของกรมส่งเสริมการเกษตร มีพื้นที่สำหรับเพาะปลูกพืชพรรณและเก็บเกี่ยวผลผลิตทางการเกษตร พื้นที่สำหรับพักผ่อน และพื้นที่ไร่นา พื้นที่ศูนย์เรียนรู้และขับเคลื่อนหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงบ้านพลับ เป็นศูนย์การเรียนรู้ที่มีหน่วยงานภายนอก กลุ่มองค์กรต่าง ๆ เข้ามาใช้พื้นที่ในการจัดกิจกรรม และมีผู้เข้ามาศึกษาดูงานแหล่งเรียนรู้อยู่เป็นประจำ โดยพื้นที่ศูนย์การเรียนรู้มีฐานกิจกรรมการเรียนรู้อยู่ทั้งหมดจำนวน 6 ฐานกิจกรรม ประกอบด้วย ฐานการเรียนรู้การเผาถ่าน ฐานการเรียนรู้การทำปุ๋ยหมักและน้ำหมักชีวภาพ ฐานการเรียนรู้การจักสาน ฐานการเรียนรู้การทำไม้กวาด ฐานการเรียนรู้การเลี้ยงกบ ฐานการเรียนรู้การทำขนมหรือเครืองดื่มสมุนไพร โดยมีปราชญ์ชาวบ้านเป็นผู้ให้ข้อมูลและแลกเปลี่ยนเรียนรู้องค์ความรู้ต่างๆ ระหว่างชุมชน ผู้สนใจในการทำกิจกรรม

ตลาดชุมชนบ้านพลับ

ตลาดชุมชนบ้านพลับตั้งอยู่ในบริเวณริมคลองรพีพัฒน์ฝั่งตรงข้ามกับทางเข้าวัดตะโก เป็นพื้นที่ส่งเสริมการขายสินค้าชุมชน โดยได้รับการสนับสนุนงบประมาณจากกรมพัฒนาชุมชนในการจัดตั้งให้เป็นตลาดประชารัฐคนไทยยิ้มได้ และได้รับการสนับสนุนจากสำนักงานเกษตรอำเภอภาชีในการจัดตั้งเป็นจุดกระจายผลผลิตทางการเกษตรของตำบลดอนหญ้านาง โดยมีการนำสิ่งที่ได้จากผลผลิตของศูนย์เรียนรู้และขับเคลื่อนหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงบ้านพลับ และผลิตทางเกษตรกรรมของชาวบ้านในชุมชนมาวางจำหน่าย และในช่วงประเพณีเทศกาล เช่น เทศกาลวันลอยกระทง ก็จะมีการจัดตลาดนัดขึ้นในบริเวณเดียวกันเชื่อมต่อกับตลาดชุมชน ช่วยกระตุ้นเศรษฐกิจภายในพื้นที่ได้เป็นอย่างดี

ภัทรา ภู่ประเสริฐ. (2562). ข้อเสนอเชิงนโยบายในการดำเนินโครงการชุมชนท่องเที่ยว OTOP นวัตวิถี: กรณีศึกษา ชุมชนบ้านพลับ อำเภอภาชี จังหวัดพระนครศรีอยุธยา. มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.

สำนักงานพัฒนาชุมชนอำเภอภาชี. (2560). ตลาดนัดชุมชน บ้านพลับ. สืบค้นเมื่อ 17 กรกฎาคม 2567, จาก https://district.cdd.go.th/phachi/

สำนักงานพัฒนาชุมชนอำเภอภาชี. (2560). ศูนย์เรียนรู้และขับเคลื่อนหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง บ้านพลับ. สืบค้นเมื่อ 17 กรกฎาคม 2567, จาก https://district.cdd.go.th/phachi/

สำนักงานพัฒนาชุมชนอำเภอภาชี. (2560). บ้านพลับ หมู่บ้านเศรษฐกิจพอเพียงต้นแบบ. สืบค้นเมื่อ 17 กรกฎาคม 2567, จาก https://district.cdd.go.th/phachi/