บ้านนาจลอง (เดิม) (อ่านว่า นา-จะ-ลอง) เดิมหมู่บ้านนาจลองมีชื่อว่า "บ้านจาลอง" โดยเรียกตามชื่อของชนชาวจาลองจากประเทศเมียนมา ซึ่งเป็นผู้ก่อตั้งหมู่บ้านครั้งแรก ต่อมาเมื่อปี พ.ศ. 2469 ได้ก่อตั้งหมู่บ้านนาจลองขึ้นอีกครั้ง ซึ่งแต่เดิมบ้านนาจลองเคยมีชาวไทใหญ่จากฝั่งแม่น้ำคงเข้ามาตั้งหมู่บ้านและอาศัยอยู่ก่อนแล้ว หลังจากชาวไทใหญ่ได้อพยพย้ายไปอยู่ที่อื่นทำให้หมู่บ้านนาจลองกลายเป็นหมู่บ้านร้าง ต่อมานายอ้ายศรีธิเขียว ซึ่งเป็นผู้นำหมู่บ้านได้ชักชวนชาวบ้านที่เคยอาศัยอยู่บ้านแม่ฮี้ อำเภอปาย จังหวัดแม่ฮ่องสอน จำนวน 12 ครอบครัว เข้ามาช่วยกันถางป่า ขุดที่ดินในบ้านนาจลองเพื่อทดลองทำเป็นที่นาและฝายเก็บน้ำ

จากคำบอกเล่ากล่าวว่าการทดลองทำนาของชาวบ้าน 12 ครอบครัวในตอนนั้น ทำโดยยังไม่รู้ว่าจะสามารถทำนาได้หรือไม่ ทุกคนต้องช่วยกันขุดนา ขุดลำเหมือง ทำฝายกั้นน้ำ และเผชิญกับสัตว์ป่าที่เข้ามากินมาเหยียบพืชสวนไร่นา รวมถึงต้องคอยไล่นกและแมลงชนิดต่าง ๆ ที่ทำลายข้าวในนาให้เสียหาย แต่ทุกคนก็ตั้งใจสู้ ไม่ได้ท้อแท้ ช่วยกันลองผิดลองถูกจนได้ที่นาไว้เลี้ยงลูกหลานจนถึงปัจจุบัน 

บ้านนาจลองใหม่ หมู่บ้านนาจลองใหม่ตั้งขึ้นเมื่อ พ.ศ. 2475 หลังจากที่ก่อตั้งหมู่บ้านนาจลองแล้ว ต่อมามีชาวบ้านจากบ้านต๋านและบ้านแอ่น จังหวัดเชียงใหม่ เข้ามาตั้งรกรากเพิ่มในหมู่บ้าน ทำให้ในหมู่บ้านมีประชากรเพิ่มขึ้นเป็นประมาณ 300 ครัวเรือน ต่อมาจึงแบ่งหมู่บ้านใหม่เป็นหมู่บ้านนาจลองใหม่

วัดนาจลอง เป็นวัดประจำหมู่บ้านนาจลอง ก่อตั้งเมื่อปี พ.ศ. 2467 โดยพ่อน้อยอ้ายศรีวิเชียร เป็นผู้ใหญ่บ้านคนแรกไปอาราธนาพระมลศรีวิชัยมาจำพรรษาเป็นรูปแรก และพ่อหนานหลวงปิ้นเป็นมัคนายกคนแรก ต่อมาได้เปลี่ยนตำแหน่งไปตามลำดับ และวัดได้รับพระราชทานวิสุงคามสีมาเมื่อวันที่ 27 ตุลาคม พ.ศ. 2538 โดยทางวัดมีการจัดพิธีสรงน้ำพระธาตุเจดีย์เพื่อความเป็นสิริมงคลแก่ชนในหมู่บ้าน และเป็นการอนุรักษ์และสืบสานประเพณีท้องถิ่นดั้งเดิมให้สืบทอดต่อไป สำหรับพระธาตุวัดบ้านนาจลองสร้างขึ้นเมื่อปี พ.ศ. 2533 แล้วเสร็จเมื่อปี พ.ศ. 2557

ภูมิประเทศส่วนใหญ่ของหมู่บ้านเป็นภูเขา มีพื้นที่ราบลุ่มแม่น้ำเป็นบางส่วน แหล่งน้ำที่สำคัญ คือ ลำน้ำนาเติง และระบบประปาของหมู่บ้าน

อาณาเขตติดต่อ

• ทิศเหนือ ติดต่อกับ อ.ปางมะผ้า จ.แม่ฮ่องสอน
• ทิศใต้ ติดต่อกับ เทศบาลตำบลปาย และตำบลเวียงใต้ อ.ปาย จ.แม่ฮ่องสอน
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับ ต.เวียงเหนือ อ.ปาย จ.แม่ฮ่องสอน
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับ ต.ทุ่งยาว อ.ปาย จ.แม่ฮ่องสอน

ประชากรในบ้านนาจลองเป็นคนเมืองหรือคนเหนือ และคนไทใหญ่

กลุ่มชาติพันธุ์ต่าง ๆ ในชุมชน: ไทใหญ่

ประชากรส่วนใหญ่ประกอบอาชีพเกษตรกรรม เช่น ทำนาข้าว ฯลฯ นอกจากนี้ประกอบอาชีพรับราชการ ค้าขาย และรับจ้างทั่วไป 

กำลังอยู่ระหว่างจัดทำข้อมูล

กำลังอยู่ระหว่างจัดทำข้อมูล

กำลังอยู่ระหว่างจัดทำข้อมูล

คนในชุมชนบ้านนาจลองส่วนใหญ่พูดภาษาคำเมือง

ด้านสิ่งแวดล้อมและทรัพยากรธรรมชาติ:

คนในชุมชนมีโครงการรักน้ำ รักป่า รักษาแผ่นดิน โดยสร้างฝายชะลอน้ำและรักษาความสะอาดของแม่น้ำปาย ซึ่งเป็นแม่น้ำลำคลองสำคัญในหมู่บ้าน 

กำลังอยู่ระหว่างจัดทำข้อมูล

องค์การบริหารส่วนตำบลแม่นาเติง. (ม.ป.ป.). หมู่บ้านนาจลอง หมู่ 11. https://maenatoeng.go.th/

องค์การบริหารส่วนตำบลแม่นาเติง. (ม.ป.ป.). หมู่บ้านนาจลอง หมู่ 6. https://maenatoeng.go.th/